Saan Aya a Nasientipikuan ti Panamati iti Dios?

NO AGBASAKA maipapan iti siensia, gagangay a mabasam ti narelihiosuan a sasao. Kas pagarigan, matuktukoy dagiti sientista kas “dagiti nangato a papadi iti baro a kultura ti teknolohia,” ket dagiti laboratorioda kas “templo” wenno “santuario.” Siempre, dagita a sasao ket panangiladawan laeng. Nupay kasta, mangpartuat dagitoy iti napateg a saludsod: Talaga aya nga adda dakkel a nagdumaan ti siensia ken relihion?

Adu ti mamati a no ad-adu ti maammuan dagiti sientista, ad-adda a dida mamati iti Dios. Agpayso nga adu kadagiti sientista ti di mamati iti relihion. Ngem adu kadakuada ti makombinsir unay iti ebidensia a mangipamatmat nga adda la ketdi nangdisenio iti lubong a nakaparsuaan. Saan laeng a ti disenio ti pakasdaawan ti dadduma a sientista no di ket mangrugin a panunotenda ti Diseniador.

Nagbalbaliw a Panangmatmat

Iti maysa ket kagudua a siglo, nagadu ti namati iti ebolusion a teoria ni Charles Darwin. Nalabit inanamaen ti dadduma a de adal a tattao nga ita, dagiti laengen ignorante, wenno nalaka a maallilaw ken nalaka a mamatpati ti mamati iti Dios. Saan a kasta ti napasamak. Ibatad ti adu a sientista a patienda nga adda Namarsua. Ipapantayon a saanda a mamati a mismo iti Dios wenno iti Biblia. Ngem makombinsirda a dagiti disenio a makita iti nakaparsuaan ti mangpaneknek nga adda nalaing a Diseniadorna.

Maibagatay aya a nalaka a maallilaw dagita a sientista? Iti panangipadamagna maipapan kadagiti sientista a mamati nga adda nalaing a nangdisenio iti lubong (cosmos) ken ti biag nga adda iti dayta, kastoy ti kuna ti maysa a libro iti artikulo ti The New York Times: “Nakagun-odda iti titulo iti kinadoktor iti pilosopia (Ph.D.) ken nangato ti saadda kadagiti nagsasayaat nga unibersidad. Saan nga agpannuray iti autoridad ti Kasuratan ti panangbusorda iti Darwinismo; no di ket maibasar kadagiti nasientipikuan a panangikalintegan.”

Dayta met la nga artikulo ti mangibaga a dagiti mangitantandudo nga adda nagsayaat a disenio “saanda a mangibaga iti aniaman a minamaag a konklusion. . . . Saanda a patien nga umdasen a mangilawlawag iti itataud ti biag ti agdama a maawat a teoria ni Darwin. Saanda a patien ti aniaman a teoria a ‘natural a rimsua’ ti biag, a naibasar laeng iti in-inut nga itataud a di pinampanunot  wenno basta rimsua lattan bayat a naglabas ti tiempo. Kunada a ti lubong dagiti sibibiag a parsua ket napno kadagiti ebidensia iti nagsayaat a disenio, a sigurado a mangpaneknek iti pannakibiang ti maysa a Nalaing a Diseniador.” *

Gagangayen dagita a nakaskasdaaw a konklusion kadagiti sientista. Kas pagarigan, ipalgak ti maysa a panagadal a nairuar idi 1997 nga 4 iti 10 a sientista iti E.U. ti mamati iti maysa a Dios. Saan a nagbaliw dayta a proporsion sipud idi 1914, idi naaramid ti kasta met la a surbey.

Kaawatan a nababbaba ti proporsion kadagiti pagilian nga ad-adda nga agraraira ti saan a narelihiosuan a panangmatmat, kas idiay Europa. Ngem impadamag ti diario ti Britania a The Guardian nga “ad-adu ti mamati [iti Dios] kadagiti mangad-adal iti mapaneknekan ti siensia a pannakaammo, a kas iti pisika ken geolohia, basbassit ti mamati [iti Dios] kadagiti mangad-adal iti narigat a paneknekan ti siensia a pannakaammo, kas iti antropolohia (panangadal iti tao).” Kunana pay: “Ti United Kingdom addaan kadagiti organisasion a buklen dagiti Kristiano nga agtartrabaho iti tay-ak ti siensia.” Napaliiw met ti diario nga idiay Great Britain “ad-adu dagiti estudiante iti siensia a makimismisa ngem kadagiti estudiante iti arte.”

Kaskasdi, kasla umsien ti kaaduan a sientista ti ideya maipapan iti maysa a Namarsua. Dakkel ti epekto ti kasta a panangumsi kadagiti padada a sientista. Ibaga ti astronomo a ni Allan Sandage nga “agkedkedda a mangipalgak a manamatida.” Apay? “Nakaro ti pannakaumsi,”​—ti di pananganamong ken panangumsi dagiti padada a sientista​—kunana.

Pagbanaganna, dagiti sientista a mangikalkalintegan a ti siensia saanna nga ilaksid ti panamati iti maysa a Namarsua, matakuatanda a maatiw dagiti opinionda kadagiti mapagduaduaan nga opinion. Dagiti sumaganad nga artikulo ipamaysana dagitoy a masansan a di maikabkabilangan nga opinion ken no apay a kastoy ti opinion dagitoy a sientista. Ngem kasano a maapektaranka a mismo? Matulongannaka aya ti siensia a mangbirok iti Dios? Pangngaasim ta itultuloymo ti agbasa.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 3]

Dagiti bituen: Impaay ti ROE/Anglo-Australian Observatory, rinetrato ni David Malin