Inaldaw a makigubgubattayo kadagiti kalaban a posible a makapapatay ngem saantayo a madmadlaw ken makita ida. Mabalin a makaited iti sakit dagiti rumaut a mikroorganismo a kas iti bakteria, mikrobio, ken parasito. * Mabalin a dimo madmadlaw dagitoy gapu ta labanan wenno papatayen ti immune system-mo ti kaaduan kadagiti rimmaut sakbay pay a rummuar dagiti sintoma. Ngem no dadduma, mangabak dagiti mikrobio. No kasta, masapul a papigsaem dagiti pangdepensam babaen iti panagtomar wenno dadduma pay a pamay-an ti pannakaagas.

Iti rinibu a tawen, saan unay nga ammo dagiti tattao ti dakes nga epekto dagiti bassiusit wenno dadduma pay a babassit a makadangran nga organismo. Ngem idi napaneknekan dagiti sientista idi 1800’s a dagiti mikrobio ti makagapu iti panagsakit, immadun ti maaramidantayo a manglaban kadagita. Sipud idin, iti tulong dagiti researcher iti medisina, nagdakkel ti bimmassitan wenno awanen ti posibilidad a makaptantayo iti dadduma a makaakar a sakit, kas iti burtong ken polio. Ngem itay nabiit, adda dagiti sakit a nagsubli manen kas iti yellow fever ken dengue. Apay? Kitaem dagitoy a rason:

• Tinawen a minilion a tattao ti agbibiahe iti intero a lubong a kaaduanna nga addaanda kadagiti mikrobio a makaited iti sakit. Kuna ti pagbasaan a Clinical Infectious Diseases a “dandani amin a makaakar a sakit” ket maiwaras dagiti agbibiahe iti agduduma a nasion.

• Dadduma a bakteria ti saanen a kabaelan a papatayen dagiti antibiotiko. ‘Umas-asidegtayon iti panawen a saanen nga epektibo dagiti antibiotiko ken mabalin manen a makapapatay dagiti gagangay a sakit,’ kuna ti World Health Organization.

• Gapu iti kinapanglaw ken riribuk iti pagilian, kaaduanna a marigatan ti gobierno a mangkontrol iti panagwaras ti sakit.

• Saan unay a pamiliar ti adu a tattao kadagiti pamay-an a manglapped iti sakit.

Uray no kastoy ti mapaspasamak, adu latta ti mabalinmo nga aramiden tapno maprotektaram ti bagim ken ti pamiliam. Ipakita ti sumaruno nga artikulo nga uray aggigianka iti napanglaw a nasion, adda dagiti simple ken epektibo a pamay-an a mabalinmo nga aramiden.