1-3. (a) Apay a nakautangtayo ken Jehova? (b) Ania ti kidkiddawen ti naayat a Manangalaw kadatayo?

 IPAPANMO a napupokka iti lumlumned a barko. Idi ipagarupmo nga awanen ti namnamam a makalasat pay, dimteng ti maysa a tao ket inalawnaka. Anian a pannakabang-armo bayat nga iyad-adayonaka iti peggad ken kunana: “Natalgedkan”! Saanka kadi nga agyaman kenkuana? Literal nga utangmo kenkuana ti biagmo.

² Iti dadduma a pamay-an, iyilustrar daytoy ti inaramid ni Jehova maipaay kadatayo. Pudno a nakautangtayo kenkuana. Isu ngamin ti nangted iti subbot tapno maalawtayo iti basol ken patay. Natalgedtayo agsipud ta ammotayo a no la ket ipakitatayo ti pammati iti dayta a napateg a daton, mapakawan dagiti basoltayo, ken natalged ti agnanayon a masakbayantayo. (1 Juan 1:7; 4:9) Kas naadaltayo iti Kapitulo 14, ti subbot ti katan-okan nga ebkas ti ayat ken kinahustisia ni Jehova. Kasanotay a subadan dayta?

³ Rumbeng nga usigentayo no ania ti kidkiddawen kadatayo ti mismo a naayat a Manangalaw kadatayo. Kinuna ni Jehova babaen ken propeta Mikias: “Imbagana kenka, O naindagaan a tao, no ania ti naimbag. Ket ania ti kidkiddawen kenka ni Jehova no di ti panangwatwat iti kinahustisia ken panangayat iti kinamanangngaasi ken panagbalin a naemma iti pannakipagna iti Diosmo?” (Mikias 6:8) Imutektekam a ti maysa kadagiti kidkiddawen ni Jehova kadatayo isu ti ‘panangwatwattayo iti kinahustisia.’ Kasanotay a maaramid dayta?

4. Kasanotay nga ammo a namnamaen ni Jehova nga agbiagtayo a mayannurot kadagiti nalinteg a pagalagadanna?

⁴ Namnamaen ni Jehova nga agbiagtayo a mayannurot kadagiti pagalagadanna iti umiso ken di umiso. Yantangay nalinteg dagiti pagalagadanna, sursurotentayo ti kinahustisia ken kinalinteg no  tungpalentayo dagita. “Sursuruenyo ti agaramid iti naimbag; birokenyo ti kinahustisia,” kuna ti Isaias 1:17. Bagbagaannatayo ti Sao ti Dios a ‘sapulentayo ti kinalinteg.’ (Sofonias 2:3) Idagadagna met nga ‘ikawestayo ti baro a personalidad a naparsua maitunos iti pagayatan ti Dios iti pudno a kinalinteg.’ (Efeso 4:24) Ti pudno a kinalinteg​—pudno a kinahustisia​—iwaksina ti kinaranggas, kinarugit, ken imoralidad, ta maisalungasing dagitoy iti nasantuan.​—Salmo 11:5; Efeso 5:3-5.

5, 6. (a) Apay a saan a makapadagsen kadatayo ti panangtungpal kadagiti pagalagadan ni Jehova? (b) Kasano nga ipakita ti Biblia nga agtultuloy ti panangsurot iti kinalinteg?

⁵ Makapadagsen aya kadatayo ti panangtungpal kadagiti nalinteg a pagalagadan ni Jehova? Saan. Ti puso a nasinged ken Jehova dina paiden dagiti bilinna. Gapu iti panagayattayo iti Dios ken iti amin nga itakderanna, kayattayo ti agbiag iti wagas a makaay-ayo kenkuana. (1 Juan 5:3) Laglagipem a ni Jehova “ayatenna ti nalinteg nga ar-aramid.” (Salmo 11:7) Tapno pudpudno a matuladtayo ti kinahustisia wenno kinalinteg ti Dios, masapul a sursuruentayo nga ayaten dagiti ayaten ni Jehova ken guraen dagiti kagurana.​—Salmo 97:10.

⁶ Saan a nalaka kadagiti imperpekto a tattao ti panangsurot iti kinalinteg. Masapul nga uksobentayo ti daan a personalidad agraman dagiti dakes nga aramidna ket ikawestayo ti baro a personalidad. Kuna ti Biblia a “mapabpabaro” ti baro a personalidad babaen ti umiso a pannakaammo. (Colosas 3:9, 10) Ti sao a “mapabpabaro” ipasimudaagna a ti panangikawes iti baro a personalidad ket agtultuloy, a mangkalikagum iti napasnek a panagregget. Uray kasano ti panangikagumaantayo a mangaramid iti umiso, adda dagiti tiempo nga agbidduttayo iti panunot, sao, wenno aramid gapu iti kinamanagbasoltayo.​—Roma 7:14-20; Santiago 3:2.

7. Kasanotay koma a matmatan dagiti tubeng iti panangikagumaantayo a mangsurot iti kinalinteg?

⁷ Kasanotay koma a matmatan dagiti tubeng iti panangikagumaantayo a mangsurot iti kinalinteg? Siempre, ditay kayat a laglag-anen ti kinaserioso ti basol. Ngem masapul a ditay pulos sumuko, nga ipagaruptayo a saantayo a maikari nga agserbi ken Jehova gapu kadagiti pagkurangantayo. Nangaramid ti naayat a Diostayo iti urnos tapno maisubli iti paborna dagiti sipapasnek  nga agbabawi. Usigem ti makaliwliwa a sasao ni apostol Juan: “Isursuratko kadakayo dagitoy a banag tapno saankayo a makaaramid iti basol.” Ngem realistiko nga innayonna: “No ti asinoman makaaramid iti basol [gapu iti natawid a kinaimperpekto], addaantayo iti katulongan iti Ama, ni Jesu-Kristo.” (1 Juan 2:1) Wen, impaay ni Jehova ti daton a pangsubbot ni Jesus tapno makapagserbitayo Kenkuana iti makaay-ayo a pamay-an nupay managbasoltayo. Saan kadi a rumbeng a tignayennatay dayta a mangaramid iti amin a kabaelantayo a mangay-ayo ken Jehova?

8, 9. Kasano a ti pannakaiwaragawag ti naimbag a damag iparangarangna ti kinahustisia ni Jehova?

⁸ Maipakattayo ti hustisia​—kinapudnona, matuladtayo ti kinahustisia ti Dios​—babaen ti naan-anay a pannakiraman iti panangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios kadagiti sabsabali. Kasano a nainaig ti kinahustisia ni Jehova iti naimbag a damag?

⁹ Sakbay a dadaelen ni Jehova daytoy dakes a sistema, mangted pay nga umuna iti pakdaar. Iti padtona maipapan iti mapasamak iti panawen ti panungpalan, kinuna ni Jesus: “Kadagiti amin a nasion kasapulan a maikaskasaba nga umuna ti naimbag a damag.” (Marcos 13:10; Mateo 24:3) Ti pannakausar ti sao nga “umuna” ipasimudaagna nga adda dadduma pay a pasamak a sumaruno iti sangalubongan a panangaskasaba. Mairaman kadagita a pasamak ti naipakpakauna a dakkel a rigat, a kaipapananna ti pannakadadael dagiti nadangkes ken mangiwaya iti nalinteg a baro a lubong. (Mateo 24:14, 21, 22) Nalawag nga awan ti siuumiso a makaibaga a saan a nainkalintegan ni Jehova kadagiti nadangkes. Babaen ti panangpakdaarna, ipapaayanna dagiti kasta a tattao iti umdas a gundaway nga agbalbaliw ket iti kasta saanda a madadael.​—Jonas 3:1-10.

10, 11. Kasano a ti pannakiramantayo iti panangikasaba iti naimbag a damag iyanninawna ti nadiosan a hustisia?

¹⁰ Kasano a ti panangikasabatayo iti naimbag a damag iyanninawna ti nadiosan a hustisia? Umuna iti amin, umiso laeng nga ikagumaantayo a tulongan dagiti sabsabali tapno maisalakanda. Usigem manen ti ilustrasion maipapan iti pannakaalaw iti lumlumned a barko. Gapu ta natalgedkan iti maysa a bilog a pangsalbar,  sigurado a kayatmo a tulongan dagiti dadduma nga adda pay laeng iti danum. Umasping iti dayta, adda obligasiontayo kadagidiay agpegpeggad pay laeng iti “danum” daytoy dakes a lubong. Pudno, adu ti mangilaksid iti mensahetayo. Ngem agingga nga agan-anus pay laeng ni Jehova, rebbeng nga ipaayantay ida iti gundaway a ‘makagteng iti panagbabawi’ ket iti kasta maikarida a maisalakan.​—2 Pedro 3:9.

¹¹ Babaen ti panangikasaba iti naimbag a damag kadagiti amin a maam-ammotayo, ipakpakitatayo ti kinahustisia iti sabali pay a napateg a wagas: Ditay mangidumduma. Laglagipem a “ti Dios saan a mangidumduma, no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.” (Aramid 10:34, 35) Tapno matuladtayo ti kinahustisiana, ditay ukomen dagiti tattao. Imbes ketdi, iranudtayo ti naimbag a damag kadagiti sabsabali aniaman ti puli, kasasaadda iti kagimongan, nabaknangda man wenno napanglaw. Iti kasta ipapaayantayo dagiti amin nga umimdeng​—lallaki ken babbai, ubbing ken natataengan​—iti gundaway a dumngeg ken mangipangag iti naimbag a damag.​—Roma 10:11-13.

12, 13. (a) Apay a ditay sidadarasudos nga ukomen dagiti sabsabali? (b) Ania ti kayat a sawen ti balakad ni Jesus nga “isardengyo ti mangukom” ken “isardengyo ti mangkonkondenar”? (Kitaem ti footnote.)

¹² Maipakattayo met ti hustisia babaen ti panangtratotayo kadagiti sabsabali iti wagas a panangtrato ni Jehova kadatayo. Naglaka ti mangukom kadagiti sabsabali, mangbabalaw kadagiti biddutda ken mangkuestion iti motiboda. Ngem siasino kadatayo ti mayat nga awanan asi a sukimaten ni Jehova dagiti motibo ken pagkapuyantayo? Saan a kasta ti panangtrato ni Jehova kadatayo. Kinuna ti salmista: “No dagiti biddut koma ti siputam O Jah, O Jehova, siasino ti makapagtakder?” (Salmo 130:3) Saan kadi a rumbeng nga agyamantayo ta saan a dagiti bidduttayo ti sipsiputan ti nalinteg ken naasi a Diostayo? (Salmo 103:8-10) Kasano ngarud ti rumbeng a panangtratotayo kadagiti sabsabali?

¹³ No maawatantayo ti napnuan asi a kinahustisia ti Dios, ditay sidadarasudos nga ukomen dagiti sabsabali kadagiti banag a di  rumbeng a biangantayo wenno saan unay a napateg. Iti Sermonna iti Bantay, namakdaar ni Jesus: “Isardengyo ti mangukom tapno saankayo a maukom.” (Mateo 7:1) Sigun iti salaysay ni Lucas, kinuna pay ni Jesus: “Isardengyo ti mangkonkondenar, ket saankayto a pulos makondenar.” a (Lucas 6:37) Ammo ni Jesus nga agduyos a mangukom dagiti imperpekto a tattao. No adda asinoman kadagiti agdengdengngeg idi kenkuana a naruam a mangukom a siuulpit kadagiti sabsabali, masapul nga isardengna dayta.

14. Ania dagiti rason a masapul nga ‘isardengtayo ti mangukom’ kadagiti sabsabali?

¹⁴ Apay a masapul nga ‘isardengtayo ti mangukom’ kadagiti sabsabali? Ti maysa a makagapu ket adda pagpatinggaan ti autoridadtayo. Ipalagip kadatayo ni adalan a Santiago: “Adda maymaysa a manangted-linteg ken ukom”​—ni Jehova. Isu nga insaludsod ni Santiago: “Siasinoka a mangukom iti padam a tao?” (Santiago 4:12; Roma 14:1-4) Kanayonanna, gapu iti kinamanagbasoltayo, naglaka nga agbalin a di nainkalintegan ti panangukomtayo. Adu a kababalin ken motibo​—a pakairamanan ti di umiso a panangipapan, panangidumduma, pannakasair ti rikna, imon, ken panaginlilinteg​—ti mabalin a mangballikug iti panangmatmattayo kadagiti padatayo a tattao. Adda dadduma pay a pagkapuyantayo, ket ti panangpampanunot kadagitoy rumbeng a lapdannatayo a mangbabalaw a dagus kadagiti sabsabali. Ditay mabasa ti puso; ditay met ammo ti amin a personal a kasasaad dagiti sabsabali. Ngarud, siasinotayo tapno pagduaduaantayo ti motibo dagiti kapammatiantayo wenno babalawentayo ti panagreggetda nga agserbi iti Dios? Anian a nasaysayaat nga amang a tuladentayo ni Jehova babaen ti panangkita kadagiti naimbag a galad dagiti kakabsattayo imbes a dagiti laeng pagkapuyanda ti kitkitaentayo!

15. Ania a sasao ken panangtrato ti di maipalubos kadagiti agdaydayaw iti Dios, ken apay?

 ¹⁵ Dagiti ngay kameng ti pamiliatayo? Nakalkaldaang ta iti lubong ita, ti dadduma kadagiti kaulpitan a panangukom ket maar-aramid iti lugar a rumbeng koma nga adda talna​—iti pagtaengan. Gagangay a makadamagtayo kadagiti abusado nga assawa a lallaki, babbai, wenno nagannak a “mangsentensia” kadagiti kameng ti pamiliada babaen ti naynay a berbal wenno pisikal a panangabuso. Ngem di maipalubos kadagiti agdaydayaw iti Dios ti nasabrak a sasao, makasair a pananguyaw, ken naranggas a panangtrato. (Efeso 4:29, 31; 5:33; 6:4) Agaplikar latta iti uneg ti pagtaengan ti balakad ni Jesus nga “isardengyo ti mangukom” ken “isardengyo ti mangkonkondenar.” Laglagipem a ti panangipakat iti hustisia ramanenna ti panangtrato kadagiti sabsabali iti wagas a panangtrato ni Jehova kadatayo. Ket pulos a saan a nasabrak wenno naulpit ti pannakilangen ni Jehova kadatayo.  Imbes ketdi, “nadungngo unay iti panagayat” kadagidiay agayat kenkuana. (Santiago 5:11) Anian a nagsayaat nga ulidan a tuladentayo!

16, 17. (a) Ania ti namnamaen ni Jehova kadagiti panglakayen? (b) Ania ti masapul nga aramiden no ti nakabasol ket saan a mangipakita iti napaypayso a panagbabawi, ken apay?

¹⁶ Pagrebbengantay amin nga ipakat ti hustisia, ngem dagiti panglakayen iti kongregasion Kristiano ti nangnangruna nga addaan responsabilidad iti daytoy a banag. Imutektekam ti naimpadtuan a pannakadeskribir dagiti “piprinsipe,” wenno panglakayen, nga inlanad ni Isaias: “Adtoy! Maysa nga ari ti agturayto maipaay iti mismo a kinalinteg; ket no maipapan iti piprinsipe, agturaydanto kas piprinsipe maipaay iti mismo a kinahustisia.” (Isaias 32:1) Wen, namnamaen ni Jehova kadagiti panglakayen nga agserbida maipuon iti hustisia. Kasanoda a maaramid daytoy?

¹⁷ Sipapanunot unay dagiti lallaki a kualipikado iti naespirituan a ti hustisia, wenno kinalinteg, kalikagumanna ti pannakataginayon a nadalus ti kongregasion. No dadduma, rebbengen dagiti panglakayen nga usigen dagidiay nakabasol iti nadagsen. Iti panangaramidda iti dayta, silalagipda a ti nadiosan a hustisia kalikagumanna ti panangipakita iti asi aginggat’ mabalin. Iti kasta, ikagumaanda a tignayen nga agbabawi ti nakabasol. Ngem kasanon no ti nakabasol ket saan a mangipakita iti napaypayso a panagbabawi iti laksid ti panangikagumaan dagiti panglakayen a tumulong kenkuana? Buyogen ti awan pagkuranganna a hustisia, ibilin ti Sao ni Jehova a masapul a maipatungpal daytoy a natibker nga addang: “Ikkatenyo ti nadangkes a tao iti tengngayo.” Kayatna a sawen, mailaksid iti kongregasion dayta a tao. (1 Corinto 5:11-13; 2 Juan 9-11) Maladingitan dagiti panglakayen a mangaramid iti kasta, ngem ammoda a nasken dayta tapno masalakniban ti moral ken naespirituan a kinadalus ti kongregasion. Uray pay kasta, mangnamnamada a dumtengto ti aldaw a makapagpanunot ti nakabasol ket agsubli iti kongregasion.​—Lucas 15:17, 18.

18. Ania ti laglagipen dagiti panglakayen no mangipaayda iti naibatay-Biblia a balakad kadagiti sabsabali?

 ¹⁸ Ti panagserbi maipuon iti hustisia kaipapananna met ti panangipaay iti naibatay-Biblia a balakad no kasapulan. Siempre, dagiti panglakayen saanda nga agbirok kadagiti pakapilawan ti dadduma. Saanda met nga aggagar a mangtubngar. Ngem mabalin nga adda kapammatianda a makaaramid iti “aniaman a di umiso nga addang sakbay a maammuanna dayta.” Gapu ta silalagipda a saan a naulpit wenno nasabrak ti nadiosan a hustisia, matignay dagiti panglakayen a ‘mangpadas a mangatur iti kasta a tao iti espiritu ti kinaalumamay.’ (Galacia 6:1) Gapuna, dagiti panglakayen saanda nga ungtan ti nakabasol wenno agsao iti nagubsang. Imbes ketdi, no naayat ti pannakaipaay ti balakad, maparegta daydiay mabalbalakadan. Uray pay no prangka ti panangtubngarda​—a sibabatad nga ilawlawagda ti pagbanagan ti di nainsiriban nga aramid​—laglagipen dagiti panglakayen a ti nakabasol a kapammatianda ket maysa a karnero iti arban ni Jehova. b (Lucas 15:7) No nalawag a gapu ken nabuyogan iti ayat ti pannakaipaay ti balakad wenno pannubngar, mabalin a mailinteg daydiay nakabasol.

19. Ania dagiti desision nga ar-aramiden dagiti panglakayen, ket iti ania a masapul nga ibatayda dagiti kasta a desision?

¹⁹ Masansan a mangaramid dagiti panglakayen kadagiti desision a mangapektar kadagiti kapammatianda. Kas pagarigan, adda dagiti tiempo nga agtataripnong dagiti panglakayen tapno tingitingenda no adda dagiti dadduma a kakabsat a lallaki iti kongregasion a kualipikado a mairekomendar kas panglakayen wenno ministerial nga adipen. Ammo dagiti panglakayen ti kinapateg ti di panangidumduma. Iti panagdesisionda, agpaidalanda kadagiti paglintegan ti Dios, a saanda nga agpannuray iti bukodda laeng a kapanunotan. Iti kasta, makapagtignayda nga ‘awan nasaksakbay a panagipato, a saanda nga agaramid iti aniaman maitunos iti pagannayasan nga adda dasdasiganna.’​—1 Timoteo 5:21.

20, 21. (a) Ania ti ikagumaan dagiti panglakayen a pagbalinan, ken apay? (b) Ania ti mabalin nga aramiden dagiti panglakayen tapno matulongan dagiti “malmaldaangan a kararua”?

 ²⁰ Adda dadduma pay a pamay-an a maipakat dagiti panglakayen ti nadiosan a hustisia. Kalpasan ti panangipadtona a dagiti panglakayen agserbida “maipaay iti mismo a kinahustisia,” kinuna pay ni Isaias: “Tunggal maysa agbalinto a kas paglemmengan a lugar manipud iti angin ken lugar a pakaitalimengan manipud iti natutudo a bagyo, kas barbaresbes ti danum iti awanan danum a pagilian, kas salinong ti maysa a nadagsen a napasdok a bato iti napaksuyan a daga.” (Isaias 32:2) Gapuna, ikagumaan dagiti panglakayen ti agbalin a gubuayan ti liwliwa ken bang-ar kadagiti padada a managdaydayaw.

²¹ Iti kaaldawantayo, adu dagiti makasapul iti pammaregta gapu kadagiti makapaupay a parikut. Dakayo a panglakayen, ania ti mabalinyo nga aramiden tapno matulongan dagiti “malmaldaangan a kararua”? (1 Tesalonica 5:14) Addaan pannakipagrikna  nga imdenganyo ida. (Santiago 1:19) Mabalin a kasapulan nga ipeksada iti maysa a tao a pagtalkanda ti “panagdanag” nga adda iti pusoda. (Proverbio 12:25) Ipatalgedyo kadakuada a kasapulanyo ida, napategda, ken ay-ayaten ida ni Jehova ken dagiti kakabsatda. (1 Pedro 1:22; 5:6, 7) Maysa pay, mabalinyo ti makipagkararag ken ikararagan ida. Makaliwliwa unay a mangngegan ti naimpusuan a kararag ti maysa a panglakayen maipaay kadakuada. (Santiago 5:14, 15) Saan a lipaten ti Dios ti kinahustisia ti naayat a panangikagumaanyo a tumulong kadagiti malmaldaangan.

22. Kadagiti ania a wagas a matuladtayo ti kinahustisia ni Jehova, ket ania ti ibungana?

²² Pudno unay, ad-adda a sumingedtayo ken Jehova no tuladentayo ti kinahustisiana! No itandudotayo dagiti nalinteg a pagalagadanna, no iranudtayo kadagiti sabsabali ti makaispal-biag a naimbag a damag, ken no dagiti nasayaat a galad dagiti dadduma ti kitaentayo imbes a dagiti biddutda, ipakpakitatayo ti nadiosan a hustisia. Dakayo a panglakayen, no saluadanyo ti kinadalus ti kongregasion, no mangipaaykayo iti makapabileg a Nainkasuratan a balakad, no awan idumdumana dagiti desisionyo, ken paregtaenyo dagiti malmalday, iyan-anninawyo ti nadiosan a hustisia. Maragsakan la ketdi ti puso ni Jehova a tumannawag manipud langit ket makitana dagiti tattaona a mangar-aramid iti amin a kabaelanda a ‘mangwatwat iti kinahustisia’ iti pannakipagnada iti Diosda!