1-3. (a) Apay a nakautangtayo ken Jehova? (b) Ania ti kidkiddawen ti naayat a Manangalaw kadatayo?

IPAPANMO a napupokka iti lumlumned a barko. Idi ipagarupmo nga awanen ti namnamam a makalasat pay, dimteng ti maysa a tao ket inalawnaka. Anian a pannakabang-armo bayat nga iyad-adayonaka iti peggad ken kunana: “Natalgedkan”! Saanka kadi nga agyaman kenkuana? Literal nga utangmo kenkuana ti biagmo.

² Iti dadduma a pamay-an, iyilustrar daytoy ti inaramid ni Jehova maipaay kadatayo. Pudno a nakautangtayo kenkuana. Isu ngamin ti nangted iti subbot tapno maalawtayo iti basol ken patay. Natalgedtayo agsipud ta ammotayo a no la ket ipakitatayo ti pammati iti dayta a napateg a daton, mapakawan dagiti basoltayo, ken natalged ti agnanayon a masakbayantayo. (1 Juan 1:7; 4:9) Kas naadaltayo iti Kapitulo 14, ti subbot ti katan-okan nga ebkas ti ayat ken kinahustisia ni Jehova. Kasanotay a subadan dayta?

³ Rumbeng nga usigentayo no ania ti kidkiddawen kadatayo ti mismo a naayat a Manangalaw kadatayo. Kinuna ni Jehova babaen ken propeta Mikias: “Imbagana kenka, O naindagaan a tao, no ania ti naimbag. Ket ania ti kidkiddawen kenka ni Jehova no di ti panangwatwat iti kinahustisia ken panangayat iti kinamanangngaasi ken panagbalin a naemma iti pannakipagna iti Diosmo?” (Mikias 6:8) Imutektekam a ti maysa kadagiti kidkiddawen ni Jehova kadatayo isu ti ‘panangwatwattayo iti kinahustisia.’ Kasanotay a maaramid dayta?

4. Kasanotay nga ammo a namnamaen ni Jehova nga agbiagtayo a mayannurot kadagiti nalinteg a pagalagadanna?

⁴ Namnamaen ni Jehova nga agbiagtayo a mayannurot kadagiti pagalagadanna iti umiso ken di umiso. Yantangay nalinteg dagiti pagalagadanna, sursurotentayo ti kinahustisia ken kinalinteg no  tungpalentayo dagita. “Sursuruenyo ti agaramid iti naimbag; birokenyo ti kinahustisia,” kuna ti Isaias 1:17. Bagbagaannatayo ti Sao ti Dios a ‘sapulentayo ti kinalinteg.’ (Sofonias 2:3) Idagadagna met nga ‘ikawestayo ti baro a personalidad a naparsua maitunos iti pagayatan ti Dios iti pudno a kinalinteg.’ (Efeso 4:24) Ti pudno a kinalinteg—pudno a kinahustisia—iwaksina ti kinaranggas, kinarugit, ken imoralidad, ta maisalungasing dagitoy iti nasantuan.—Salmo 11:5; Efeso 5:3-5.

5, 6. (a) Apay a saan a makapadagsen kadatayo ti panangtungpal kadagiti pagalagadan ni Jehova? (b) Kasano nga ipakita ti Biblia nga agtultuloy ti panangsurot iti kinalinteg?

⁵ Makapadagsen aya kadatayo ti panangtungpal kadagiti nalinteg a pagalagadan ni Jehova? Saan. Ti puso a nasinged ken Jehova dina paiden dagiti bilinna. Gapu iti panagayattayo iti Dios ken iti amin nga itakderanna, kayattayo ti agbiag iti wagas a makaay-ayo kenkuana. (1 Juan 5:3) Laglagipem a ni Jehova “ayatenna ti nalinteg nga ar-aramid.” (Salmo 11:7) Tapno pudpudno a matuladtayo ti kinahustisia wenno kinalinteg ti Dios, masapul a sursuruentayo nga ayaten dagiti ayaten ni Jehova ken guraen dagiti kagurana.—Salmo 97:10.

⁶ Saan a nalaka kadagiti imperpekto a tattao ti panangsurot iti kinalinteg. Masapul nga uksobentayo ti daan a personalidad agraman dagiti dakes nga aramidna ket ikawestayo ti baro a personalidad. Kuna ti Biblia a “mapabpabaro” ti baro a personalidad babaen ti umiso a pannakaammo. (Colosas 3:9, 10) Ti sao a “mapabpabaro” ipasimudaagna a ti panangikawes iti baro a personalidad ket agtultuloy, a mangkalikagum iti napasnek a panagregget. Uray kasano ti panangikagumaantayo a mangaramid iti umiso, adda dagiti tiempo nga agbidduttayo iti panunot, sao, wenno aramid gapu iti kinamanagbasoltayo.—Roma 7:14-20; Santiago 3:2.

7. Kasanotay koma a matmatan dagiti tubeng iti panangikagumaantayo a mangsurot iti kinalinteg?

⁷ Kasanotay koma a matmatan dagiti tubeng iti panangikagumaantayo a mangsurot iti kinalinteg? Siempre, ditay kayat a laglag-anen ti kinaserioso ti basol. Ngem masapul a ditay pulos sumuko, nga ipagaruptayo a saantayo a maikari nga agserbi ken Jehova gapu kadagiti pagkurangantayo. Nangaramid ti naayat a Diostayo iti urnos tapno maisubli iti paborna dagiti sipapasnek  nga agbabawi. Usigem ti makaliwliwa a sasao ni apostol Juan: “Isursuratko kadakayo dagitoy a banag tapno saankayo a makaaramid iti basol.” Ngem realistiko nga innayonna: “No ti asinoman makaaramid iti basol [gapu iti natawid a kinaimperpekto], addaantayo iti katulongan iti Ama, ni Jesu-Kristo.” (1 Juan 2:1) Wen, impaay ni Jehova ti daton a pangsubbot ni Jesus tapno makapagserbitayo Kenkuana iti makaay-ayo a pamay-an nupay managbasoltayo. Saan kadi a rumbeng a tignayennatay dayta a mangaramid iti amin a kabaelantayo a mangay-ayo ken Jehova?

8, 9. Kasano a ti pannakaiwaragawag ti naimbag a damag iparangarangna ti kinahustisia ni Jehova?

⁸ Maipakattayo ti hustisia—kinapudnona, matuladtayo ti kinahustisia ti Dios—babaen ti naan-anay a pannakiraman iti panangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios kadagiti sabsabali. Kasano a nainaig ti kinahustisia ni Jehova iti naimbag a damag?

⁹ Sakbay a dadaelen ni Jehova daytoy dakes a sistema, mangted pay nga umuna iti pakdaar. Iti padtona maipapan iti mapasamak iti panawen ti panungpalan, kinuna ni Jesus: “Kadagiti amin a nasion kasapulan a maikaskasaba nga umuna ti naimbag a damag.” (Marcos 13:10; Mateo 24:3) Ti pannakausar ti sao nga “umuna” ipasimudaagna nga adda dadduma pay a pasamak a sumaruno iti sangalubongan a panangaskasaba. Mairaman kadagita a pasamak ti naipakpakauna a dakkel a rigat, a kaipapananna ti pannakadadael dagiti nadangkes ken mangiwaya iti nalinteg a baro a lubong. (Mateo 24:14, 21, 22) Nalawag nga awan ti siuumiso a makaibaga a saan a nainkalintegan ni Jehova kadagiti nadangkes. Babaen ti panangpakdaarna, ipapaayanna dagiti kasta a tattao iti umdas a gundaway nga agbalbaliw ket iti kasta saanda a madadael.—Jonas 3:1-10.

10, 11. Kasano a ti pannakiramantayo iti panangikasaba iti naimbag a damag iyanninawna ti nadiosan a hustisia?

¹⁰ Kasano a ti panangikasabatayo iti naimbag a damag iyanninawna ti nadiosan a hustisia? Umuna iti amin, umiso laeng nga ikagumaantayo a tulongan dagiti sabsabali tapno maisalakanda. Usigem manen ti ilustrasion maipapan iti pannakaalaw iti lumlumned a barko. Gapu ta natalgedkan iti maysa a bilog a pangsalbar,  sigurado a kayatmo a tulongan dagiti dadduma nga adda pay laeng iti danum. Umasping iti dayta, adda obligasiontayo kadagidiay agpegpeggad pay laeng iti “danum” daytoy dakes a lubong. Pudno, adu ti mangilaksid iti mensahetayo. Ngem agingga nga agan-anus pay laeng ni Jehova, rebbeng nga ipaayantay ida iti gundaway a ‘makagteng iti panagbabawi’ ket iti kasta maikarida a maisalakan.—2 Pedro 3:9.

¹¹ Babaen ti panangikasaba iti naimbag a damag kadagiti amin a maam-ammotayo, ipakpakitatayo ti kinahustisia iti sabali pay a napateg a wagas: Ditay mangidumduma. Laglagipem a “ti Dios saan a mangidumduma, no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.” (Aramid 10:34, 35) Tapno matuladtayo ti kinahustisiana, ditay ukomen dagiti tattao. Imbes ketdi, iranudtayo ti naimbag a damag kadagiti sabsabali aniaman ti puli, kasasaadda iti kagimongan, nabaknangda man wenno napanglaw. Iti kasta ipapaayantayo dagiti amin nga umimdeng—lallaki ken babbai, ubbing ken natataengan—iti gundaway a dumngeg ken mangipangag iti naimbag a damag.—Roma 10:11-13.

12, 13. (a) Apay a ditay sidadarasudos nga ukomen dagiti sabsabali? (b) Ania ti kayat a sawen ti balakad ni Jesus nga “isardengyo ti mangukom” ken “isardengyo ti mangkonkondenar”? (Kitaem ti footnote.)

¹² Maipakattayo met ti hustisia babaen ti panangtratotayo kadagiti sabsabali iti wagas a panangtrato ni Jehova kadatayo. Naglaka ti mangukom kadagiti sabsabali, mangbabalaw kadagiti biddutda ken mangkuestion iti motiboda. Ngem siasino kadatayo ti mayat nga awanan asi a sukimaten ni Jehova dagiti motibo ken pagkapuyantayo? Saan a kasta ti panangtrato ni Jehova kadatayo. Kinuna ti salmista: “No dagiti biddut koma ti siputam O Jah, O Jehova, siasino ti makapagtakder?” (Salmo 130:3) Saan kadi a rumbeng nga agyamantayo ta saan a dagiti bidduttayo ti sipsiputan ti nalinteg ken naasi a Diostayo? (Salmo 103:8-10) Kasano ngarud ti rumbeng a panangtratotayo kadagiti sabsabali?

¹³ No maawatantayo ti napnuan asi a kinahustisia ti Dios, ditay sidadarasudos nga ukomen dagiti sabsabali kadagiti banag a di  rumbeng a biangantayo wenno saan unay a napateg. Iti Sermonna iti Bantay, namakdaar ni Jesus: “Isardengyo ti mangukom tapno saankayo a maukom.” (Mateo 7:1) Sigun iti salaysay ni Lucas, kinuna pay ni Jesus: “Isardengyo ti mangkonkondenar, ket saankayto a pulos makondenar.” * (Lucas 6:37) Ammo ni Jesus nga agduyos a mangukom dagiti imperpekto a tattao. No adda asinoman kadagiti agdengdengngeg idi kenkuana a naruam a mangukom a siuulpit kadagiti sabsabali, masapul nga isardengna dayta.

14. Ania dagiti rason a masapul nga ‘isardengtayo ti mangukom’ kadagiti sabsabali?

¹⁴ Apay a masapul nga ‘isardengtayo ti mangukom’ kadagiti sabsabali? Ti maysa a makagapu ket adda pagpatinggaan ti autoridadtayo. Ipalagip kadatayo ni adalan a Santiago: “Adda maymaysa a manangted-linteg ken ukom”—ni Jehova. Isu nga insaludsod ni Santiago: “Siasinoka a mangukom iti padam a tao?” (Santiago 4:12; Roma 14:1-4) Kanayonanna, gapu iti kinamanagbasoltayo, naglaka nga agbalin a di nainkalintegan ti panangukomtayo. Adu a kababalin ken motibo—a pakairamanan ti di umiso a panangipapan, panangidumduma, pannakasair ti rikna, imon, ken panaginlilinteg—ti mabalin a mangballikug iti panangmatmattayo kadagiti padatayo a tattao. Adda dadduma pay a pagkapuyantayo, ket ti panangpampanunot kadagitoy rumbeng a lapdannatayo a mangbabalaw a dagus kadagiti sabsabali. Ditay mabasa ti puso; ditay met ammo ti amin a personal a kasasaad dagiti sabsabali. Ngarud, siasinotayo tapno pagduaduaantayo ti motibo dagiti kapammatiantayo wenno babalawentayo ti panagreggetda nga agserbi iti Dios? Anian a nasaysayaat nga amang a tuladentayo ni Jehova babaen ti panangkita kadagiti naimbag a galad dagiti kakabsattayo imbes a dagiti laeng pagkapuyanda ti kitkitaentayo!

15. Ania a sasao ken panangtrato ti di maipalubos kadagiti agdaydayaw iti Dios, ken apay?

 ¹⁵ Dagiti ngay kameng ti pamiliatayo? Nakalkaldaang ta iti lubong ita, ti dadduma kadagiti kaulpitan a panangukom ket maar-aramid iti lugar a rumbeng koma nga adda talna—iti pagtaengan. Gagangay a makadamagtayo kadagiti abusado nga assawa a lallaki, babbai, wenno nagannak a “mangsentensia” kadagiti kameng ti pamiliada babaen ti naynay a berbal wenno pisikal a panangabuso. Ngem di maipalubos kadagiti agdaydayaw iti Dios ti nasabrak a sasao, makasair a pananguyaw, ken naranggas a panangtrato. (Efeso 4:29, 31; 5:33; 6:4) Agaplikar latta iti uneg ti pagtaengan ti balakad ni Jesus nga “isardengyo ti mangukom” ken “isardengyo ti mangkonkondenar.” Laglagipem a ti panangipakat iti hustisia ramanenna ti panangtrato kadagiti sabsabali iti wagas a panangtrato ni Jehova kadatayo. Ket pulos a saan a nasabrak wenno naulpit ti pannakilangen ni Jehova kadatayo.  Imbes ketdi, “nadungngo unay iti panagayat” kadagidiay agayat kenkuana. (Santiago 5:11) Anian a nagsayaat nga ulidan a tuladentayo!

16, 17. (a) Ania ti namnamaen ni Jehova kadagiti panglakayen? (b) Ania ti masapul nga aramiden no ti nakabasol ket saan a mangipakita iti napaypayso a panagbabawi, ken apay?

¹⁶ Pagrebbengantay amin nga ipakat ti hustisia, ngem dagiti panglakayen iti kongregasion Kristiano ti nangnangruna nga addaan responsabilidad iti daytoy a banag. Imutektekam ti naimpadtuan a pannakadeskribir dagiti “piprinsipe,” wenno panglakayen, nga inlanad ni Isaias: “Adtoy! Maysa nga ari ti agturayto maipaay iti mismo a kinalinteg; ket no maipapan iti piprinsipe, agturaydanto kas piprinsipe maipaay iti mismo a kinahustisia.” (Isaias 32:1) Wen, namnamaen ni Jehova kadagiti panglakayen nga agserbida maipuon iti hustisia. Kasanoda a maaramid daytoy?

¹⁷ Sipapanunot unay dagiti lallaki a kualipikado iti naespirituan a ti hustisia, wenno kinalinteg, kalikagumanna ti pannakataginayon a nadalus ti kongregasion. No dadduma, rebbengen dagiti panglakayen nga usigen dagidiay nakabasol iti nadagsen. Iti panangaramidda iti dayta, silalagipda a ti nadiosan a hustisia kalikagumanna ti panangipakita iti asi aginggat’ mabalin. Iti kasta, ikagumaanda a tignayen nga agbabawi ti nakabasol. Ngem kasanon no ti nakabasol ket saan a mangipakita iti napaypayso a panagbabawi iti laksid ti panangikagumaan dagiti panglakayen a tumulong kenkuana? Buyogen ti awan pagkuranganna a hustisia, ibilin ti Sao ni Jehova a masapul a maipatungpal daytoy a natibker nga addang: “Ikkatenyo ti nadangkes a tao iti tengngayo.” Kayatna a sawen, mailaksid iti kongregasion dayta a tao. (1 Corinto 5:11-13; 2 Juan 9-11) Maladingitan dagiti panglakayen a mangaramid iti kasta, ngem ammoda a nasken dayta tapno masalakniban ti moral ken naespirituan a kinadalus ti kongregasion. Uray pay kasta, mangnamnamada a dumtengto ti aldaw a makapagpanunot ti nakabasol ket agsubli iti kongregasion.—Lucas 15:17, 18.

18. Ania ti laglagipen dagiti panglakayen no mangipaayda iti naibatay-Biblia a balakad kadagiti sabsabali?

 ¹⁸ Ti panagserbi maipuon iti hustisia kaipapananna met ti panangipaay iti naibatay-Biblia a balakad no kasapulan. Siempre, dagiti panglakayen saanda nga agbirok kadagiti pakapilawan ti dadduma. Saanda met nga aggagar a mangtubngar. Ngem mabalin nga adda kapammatianda a makaaramid iti “aniaman a di umiso nga addang sakbay a maammuanna dayta.” Gapu ta silalagipda a saan a naulpit wenno nasabrak ti nadiosan a hustisia, matignay dagiti panglakayen a ‘mangpadas a mangatur iti kasta a tao iti espiritu ti kinaalumamay.’ (Galacia 6:1) Gapuna, dagiti panglakayen saanda nga ungtan ti nakabasol wenno agsao iti nagubsang. Imbes ketdi, no naayat ti pannakaipaay ti balakad, maparegta daydiay mabalbalakadan. Uray pay no prangka ti panangtubngarda—a sibabatad nga ilawlawagda ti pagbanagan ti di nainsiriban nga aramid—laglagipen dagiti panglakayen a ti nakabasol a kapammatianda ket maysa a karnero iti arban ni Jehova. * (Lucas 15:7) No nalawag a gapu ken nabuyogan iti ayat ti pannakaipaay ti balakad wenno pannubngar, mabalin a mailinteg daydiay nakabasol.

19. Ania dagiti desision nga ar-aramiden dagiti panglakayen, ket iti ania a masapul nga ibatayda dagiti kasta a desision?

¹⁹ Masansan a mangaramid dagiti panglakayen kadagiti desision a mangapektar kadagiti kapammatianda. Kas pagarigan, adda dagiti tiempo nga agtataripnong dagiti panglakayen tapno tingitingenda no adda dagiti dadduma a kakabsat a lallaki iti kongregasion a kualipikado a mairekomendar kas panglakayen wenno ministerial nga adipen. Ammo dagiti panglakayen ti kinapateg ti di panangidumduma. Iti panagdesisionda, agpaidalanda kadagiti paglintegan ti Dios, a saanda nga agpannuray iti bukodda laeng a kapanunotan. Iti kasta, makapagtignayda nga ‘awan nasaksakbay a panagipato, a saanda nga agaramid iti aniaman maitunos iti pagannayasan nga adda dasdasiganna.’—1 Timoteo 5:21.

20, 21. (a) Ania ti ikagumaan dagiti panglakayen a pagbalinan, ken apay? (b) Ania ti mabalin nga aramiden dagiti panglakayen tapno matulongan dagiti “malmaldaangan a kararua”?

 ²⁰ Adda dadduma pay a pamay-an a maipakat dagiti panglakayen ti nadiosan a hustisia. Kalpasan ti panangipadtona a dagiti panglakayen agserbida “maipaay iti mismo a kinahustisia,” kinuna pay ni Isaias: “Tunggal maysa agbalinto a kas paglemmengan a lugar manipud iti angin ken lugar a pakaitalimengan manipud iti natutudo a bagyo, kas barbaresbes ti danum iti awanan danum a pagilian, kas salinong ti maysa a nadagsen a napasdok a bato iti napaksuyan a daga.” (Isaias 32:2) Gapuna, ikagumaan dagiti panglakayen ti agbalin a gubuayan ti liwliwa ken bang-ar kadagiti padada a managdaydayaw.

²¹ Iti kaaldawantayo, adu dagiti makasapul iti pammaregta gapu kadagiti makapaupay a parikut. Dakayo a panglakayen, ania ti mabalinyo nga aramiden tapno matulongan dagiti “malmaldaangan a kararua”? (1 Tesalonica 5:14) Addaan pannakipagrikna  nga imdenganyo ida. (Santiago 1:19) Mabalin a kasapulan nga ipeksada iti maysa a tao a pagtalkanda ti “panagdanag” nga adda iti pusoda. (Proverbio 12:25) Ipatalgedyo kadakuada a kasapulanyo ida, napategda, ken ay-ayaten ida ni Jehova ken dagiti kakabsatda. (1 Pedro 1:22; 5:6, 7) Maysa pay, mabalinyo ti makipagkararag ken ikararagan ida. Makaliwliwa unay a mangngegan ti naimpusuan a kararag ti maysa a panglakayen maipaay kadakuada. (Santiago 5:14, 15) Saan a lipaten ti Dios ti kinahustisia ti naayat a panangikagumaanyo a tumulong kadagiti malmaldaangan.

22. Kadagiti ania a wagas a matuladtayo ti kinahustisia ni Jehova, ket ania ti ibungana?

²² Pudno unay, ad-adda a sumingedtayo ken Jehova no tuladentayo ti kinahustisiana! No itandudotayo dagiti nalinteg a pagalagadanna, no iranudtayo kadagiti sabsabali ti makaispal-biag a naimbag a damag, ken no dagiti nasayaat a galad dagiti dadduma ti kitaentayo imbes a dagiti biddutda, ipakpakitatayo ti nadiosan a hustisia. Dakayo a panglakayen, no saluadanyo ti kinadalus ti kongregasion, no mangipaaykayo iti makapabileg a Nainkasuratan a balakad, no awan idumdumana dagiti desisionyo, ken paregtaenyo dagiti malmalday, iyan-anninawyo ti nadiosan a hustisia. Maragsakan la ketdi ti puso ni Jehova a tumannawag manipud langit ket makitana dagiti tattaona a mangar-aramid iti amin a kabaelanda a ‘mangwatwat iti kinahustisia’ iti pannakipagnada iti Diosda!