Dagiti linteg ti Dios ket naibatay kadagiti prinsipiona. Dagita a prinsipio ket dagiti kangrunaan a kinapudno a masarakantayo iti Biblia. Tulongandatayo a mangtarus no kasano ti panangmatmat ken panagrikna ti Dios iti bambanag. Tulongandatayo dagiti prinsipio a mangaramid kadagiti nasayaat a desision iti biag ken mangaramid iti umiso. Ad-adda a makatulong dagita kadagiti situasion nga awan dagiti direkta a linteg ti Dios a mangsaklaw kadagita.

▸ Kapitulo 1, parapo 8

Ti panagtulnog ken Jehova kaipapananna a situtuloktayo a mangaramid iti ipapaaramidna. Kayat ni Jehova nga agtulnogtayo kenkuana gapu ta ay-ayatentayo isuna. (1 Juan 5:3) No ay-ayaten ken agtaltalektayo iti Dios, surotentayo ti balakadna iti amin a situasion. Agtulnogtayo kenkuana uray no narigat para kadatayo. Pagsayaatantayo no agtulnogtayo ken Jehova ta isursurona kadatayo no kasano ti maaddaan iti nasayaat a biag ita ken ikarkarina a matagiragsaktayo ti adu a bendision iti masanguanan.​—Isaias 48:17.

▸ Kapitulo 1, parapo 10

Inikkan ni Jehova ti tunggal tao iti wayawaya nga agpili, wenno ti abilidad nga agpili. Saannatayo a pinarsua nga agbalin a kas kadagiti robot. (Deuteronomio 30:19; Josue 24:15) Ti wayawayatayo ket mausartayo a mangaramid kadagiti nasayaat a desision. Ngem no saantayo nga agannad, makaaramidtayo kadagiti di nainsiriban a desision. Ti kaadda ti wayawayatayo nga agpili kaipapananna a datayo ti masapul a mangikeddeng no kayattayo ti agbalin a napudno ken Jehova ken paneknekan a talaga nga ay-ayatentayo isuna.

▸ Kapitulo 1, parapo 12

Nangipaay ni Jehova kadagiti moral a pagalagadan, wenno pagannurotan iti kababalin ken aramidtayo. Maammuantayo iti Biblia  dagita a pagalagadan ken no kasano a matulongandatayo a mangpasayaat iti biagtayo. (Proverbio 6:16-19; 1 Corinto 6:9-11) Tulongandatayo dagita a pagalagadan a mangammo no ania ti ibilang ti Dios a naimbag wenno dakes. Tulongandatayo met no kasano ti agbalin a nadungngo, agaramid kadagiti nasayaat a desision, ken agbalin a naimbag iti sabsabali. Uray no agtultuloy a bumabbaba dagiti pagalagadan ti lubong, saan nga agbalbaliw dagiti pagalagadan ni Jehova. (Deuteronomio 32:4-6; Malakias 3:6) No surotentayo dagita, masalakniban ti bagi ken emosiontayo iti nakaro a panagsagaba.

▸ Kapitulo 1, parapo 17

Ti konsiensia ket ti abilidadtayo a mangilasin iti umiso ken di umiso. Inikkan ni Jehova ti tunggal maysa kadatayo iti konsiensia. (Roma 2:14, 15) Tapno nasayaat ti panagtignay ti konsiensiatayo, masapul a sanayentayo dayta maitunos kadagiti moral a pagalagadan ni Jehova. Iti kasta, matulongannatayo ti konsiensiatayo a mangaramid kadagiti desision a mangparagsak iti Dios. (1 Pedro 3:16) Ti konsiensiatayo ti mangpakdaar kadatayo sakbay a makaaramidtayo iti di nasayaat a desision, wenno mangsidir no adda dakes a naaramidtayo. Mabalin a kumapuy ti konsiensiatayo, ngem mapatibkertayo manen dayta iti tulong ni Jehova. No nasayaat ti konsiensiatayo, natalna ti panunottayo ken adda panagraemtayo iti bagitayo.

▸ Kapitulo 2, parapo 3

Ti panagbuteng iti Dios kaipapananna nga ay-ayaten ken raraementayo unay isuna ken ditay kayat ti mangaramid iti aniaman a mangpaladingit kenkuana. Ti panagbuteng iti Dios ti tumulong kadatayo nga agaramid iti naimbag ken saan nga agaramid iti dakes. (Salmo 111:10) Tignayennatay dayta a dumngeg a naimbag iti amin nga ibaga ni Jehova. Tulongannatayo met dayta a mangtungpal iti karitayo kenkuana gapu iti nauneg a panagraemtayo kenkuana. Ti panagbuteng iti Dios apektaranna ti panagpampanunottayo, ti panangtratotayo iti sabsabali, ken dagiti aramidentayo a desision iti inaldaw.

▸ Kapitulo 2, parapo 9

Ti panagbabawi ramanenna ti nakaro a panagladingit ti maysa gapu ta nakaaramid iti di umiso. Dagidiay mangay-ayat iti Dios mariknada ti nakaro a ladingit apaman a maamirisda a nakaaramidda iti maikontra kadagiti pagalagadanna. No nakaaramidtayo iti di umiso, masapul nga ipakaasitayo ken Jehova a pakawanennatayo maibatay iti daton a subbot ni Jesus. (Mateo 26:28; 1 Juan 2:1, 2) No naimpusuan nga agbabawitayo ken isardengtayo ti agaramid iti dakes, masiguradotayo a pakawanennatayo ni Jehova. Saanen a masapul a makonsiensiatayo kadagiti naaramidtayo iti napalabas. (Salmo 103:10-14; 1 Juan 1:9; 3:19-22) Masapul nga ikagumaantayo a saanen nga uliten dagiti kamalitayo, baliwantayon ti aniaman a di umiso a panagpampanunottayo, ken agbiagtayon maitunos kadagiti pagalagadan ni Jehova.

▸ Kapitulo 2, parapo 18

No adda nakaaramid iti nadagsen a basol ken saan nga agbabawi ken dina kayat a suroten dagiti pagalagadan ni Jehova, saanen a maikari nga agbalin a miembro ti kongregasion. Masapul a mailaksid. No nailaksid ti maysa, saantayon a makikadua kenkuana ken isardengtayon ti makisarita kenkuana. (1 Corinto 5:11; 2 Juan 9-11) Ti urnos a panangilaksid protektaranna ti nagan ni Jehova ken ti kongregasion. (1 Corinto 5:6) Ti panangilaksid ket maysa met a disiplina a makatulong iti nakabasol tapno agbabawi ken makasubli ken Jehova.​—Lucas 15:17.

▸ Kapitulo 3, parapo 19

Ay-ayatennatayo ni Jehova ken kayatnatayo a tulongan. Dayta ti rason nga iwanwanwan, iturturong, ken balbalakadannatayo babaen iti Biblia ken kadagiti tattao a mangay-ayat iti Dios. Kas imperpekto a tattao, kasapulantayo dayta a tulong. (Jeremias 17:9) No siraraem a dumngegtayo kadagidiay us-usaren ni Jehova a mangiwanwan  kadatayo, maipakitatayo a raraementayo isuna ken kayattayo ti agtulnog kenkuana.​—Hebreo 13:7.

▸ Kapitulo 4, parapo 2

Gapu ta imperpektotayo, nalakatayo nga agbalin a managimbubukodan ken napannakkel. Ngem namnamaen ni Jehova nga agbalintayo a napakumbaba. Masansan a marugiantayo a masursuro ti kinapakumbaba no idiligtayo ti bagitayo ken Jehova ken maamiristayo no kasano ti kabassittayo. (Job 38:1-4) Ti maysa pay a napateg a paset ti kinapakumbaba ket sursuruentayo nga ad-adda a panunoten dagiti pagsayaatan ti sabsabali imbes a dagiti pagsayaatantayo. No napannakkel ti maysa a tao, masansan nga ibilangna ti bagina a nasaysayaat ngem ti dadduma. Sukimaten ti napakumbaba ti pudno a kinataona ket makitana agpadpada dagiti paglaingan ken pagkapuyanna. Saan a mabuteng a mangakseptar kadagiti kamalina, agpadispensar, ken mangawat kadagiti singasing ken balakad. Ti napakumbaba ket agpannuray ken Jehova ken sumurot iti panangiturongna.​—1 Pedro 5:5.

▸ Kapitulo 4, parapo 4

Ti autoridad ket ti kalintegan a mangted kadagiti bilin ken mangaramid kadagiti desision. Ni Jehova ti addaan iti kangatuan nga autoridad idiay langit ken ditoy daga. Gapu ta pinarsuana ti amin a banag, isu ti Mannakabalin-amin iti uniberso. Kanayon nga us-usarenna ti autoridadna tapno magunggonaan ti sabsabali. Inikkan ni Jehova ti dadduma a tattao iti responsabilidad a mangaywan kadatayo. Kas pagarigan, adda autoridad dagiti nagannak, panglakayen iti kongregasion, ken dagiti gobierno, ket kayat ni Jehova a makitinnulongtayo kadakuada. (Roma 13:1-5; 1 Timoteo 5:17) Ngem no dagiti linteg ti tao ket maikontra iti linteg ti Dios, agtulnogtayo iti Dios imbes a kadagiti tattao. (Aramid 5:29) No awatentayo ti autoridad dagidiay us-usaren ni Jehova, ipakpakitatayo a raraementayo dagiti desisionna.

▸ Kapitulo 4, parapo 7

Us-usaren ni Jehova dagiti panglakayen​—dagiti kakabsat nga aduan iti kapadasan​—a mangaywan iti kongregasion. (Deuteronomio 1:13; Aramid 20:28) Dagitoy a lallaki ti tumulong kadatayo tapno agtalinaed a natibker ti relasiontayo ken Jehova ken makapagdaydayawtayo kenkuana a natalna ken organisado. (1 Corinto 14:33, 40) Tapno madutokan dagiti panglakayen babaen ti nasantuan nga espiritu, masapul a ragpatenda dagiti espesipiko a kualipikasion a nailanad iti Biblia. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9; 1 Pedro 5:2, 3) Agtaltalek ken supsuportarantayo ti organisasion ti Dios, isu a maragsakantayo a makitinnulong kadagiti panglakayen.​—Salmo 138:6; Hebreo 13:17.

▸ Kapitulo 4, parapo 8

Inikkan ni Jehova dagiti nagannak iti responsabilidad a mangaywan kadagiti annakda ken iti sangakabbalayanda. Ngem kuna ti Biblia a ti asawa a lalaki ti ulo ti pamilia. No awan ti ama iti pamilia, ti ina ti agbalin nga ulo ti pamilia. Dagiti responsabilidad ti ulo ti pamilia ramanenna ti panangipaay iti taraon, kawes, ken pagtaengan ti pamilia. Nagpateg nga idauluan ti ulo ti pamilia ti panangtulong iti pamiliana nga agdaydayaw ken Jehova. Kas pagarigan, siguraduenna a kanayon a makigimongda, makiramanda iti ministerio, ken agkakaduada nga agadal iti Biblia. Idauluan met ti ulo ti pamilia ti panagaramid kadagiti desision. Kas panangtulad ken Jesus, kanayon nga ikagumaanna ti agbalin a naimbag ken nainkalintegan, saan a pulos a naulpit wenno naranggas. Makatulong dayta tapno agiinnayat ti pamilia, ket mariknada amin a natalgedda ken tumibtibker ti relasionda ken Jehova.

▸ Kapitulo 4, parapo 12

Ti Bagi a Manarawidwid ket grupo dagiti lallaki nga addaan iti nailangitan a namnama nga us-usaren ti Dios a mangidaulo iti trabaho ti ilina. Idi umuna a siglo, nangusar ni Jehova iti bagi a manarawidwid a mangiwanwan iti nagkauna a kongregasion Kristiano iti panagdaydayawda ken iti trabahoda a panangasaba. (Aramid 15:2) Ita, ti grupo dagiti kakabsat a lallaki nga agserserbi kas Bagi a Manarawidwid ti  mangidadaulo iti pannakaiturong, pannakaiwanwan, ken pannakasalaknib ti ili ti Dios. No agaramid dagitoy a kakabsat kadagiti desision, agpannurayda iti panangidalan ti Sao ti Dios ken ti nasantuan nga espirituna. Inawagan ni Jesus daytoy a grupo dagiti dinutokan ti espiritu kas “ti matalek ken masirib nga adipen.”​—Mateo 24:45-47.

▸ Kapitulo 4, parapo 15

No dadduma, makiddaw iti maysa a kabsat a babai nga adda aramidenna iti kongregasion a gagangay nga aramiden ti maysa a kabsat a lalaki. No aramidenna dayta, ipakpakitana a raraemenna ti urnos ni Jehova no agdalungdong. Ngem adda laeng dagiti situasion a masapul nga agdalungdong. Kas pagarigan, masapul nga agdalungdong no mangidaulo iti panagadal iti Biblia nga adda ti asawana wenno maysa a bautisado a kabsat a lalaki.​—1 Corinto 11:11-15.

▸ Kapitulo 4, parapo 17

No neutraltayo, awan ti dasdasigantayo iti politika. (Juan 17:16) Supsuportaran ti ili ni Jehova ti Pagarianna. Neutraltayo kadagiti aramid ti lubong a kas ken Jesus idi.

Imbilin ni Jehova kadatayo nga ‘agtulnogtayo kadagiti gobierno ken autoridad.’ (Tito 3:1, 2; Roma 13:1-7) Ngem ibaga met ti linteg ti Dios a masapul a ditay pumatay. Gapu iti dayta, saan nga ipalubos ti konsiensia ti maysa a Kristiano ti makigubat. No pilienna ti pangsibilian a trabaho kas kasukat ti panagserbina iti militar, masapul nga usigenna no ipalubos ti konsiensiana nga aramidenna dayta.

Ni laeng Jehova ti daydayawentayo gapu ta isu ti Namarsua kadatayo. Nupay ipakpakitatayo a raraementayo dagiti simbolo ti pagilian, saantayo nga agsaludo iti bandera wenno agkanta iti nailian a kanta wenno national anthem. (Isaias 43:11; Daniel 3:1-30; 1 Corinto 10:14) Maysa pay, personal a desision dagiti agserserbi ken Jehova ti saan a mangibotos iti aniaman a partido ti politika wenno kandidato. Ngamin, ti gobierno ti Dios ti dasdasigantayon.​—Mateo 22:21; Juan 15:19; 18:36.

▸ Kapitulo 5, parapo 2

Ti lubong isaksaknapna ti panagpampanunot ni Satanas. Kasta ti panagpampanunot ti kaaduan a tattao a saan a mangay-ayat ken mangtultulad ken Jehova ken saan a mangsursurot kadagiti pagalagadanna. (1 Juan 5:19) Ti kasta a panagpampanunot ken dagiti ibungana nga aramid ket nailadawan a kas ti espiritu ti lubong. (Efeso 2:2) Sigsiguraduen ti ili ni Jehova a saanda nga agpaimpluensia iti dayta nga espiritu. (Efeso 6:10-18) Imbes ketdi, ay-ayatentayo dagiti dalan ni Jehova ken ikagkagumaantayo a tuladen ti panagpampanunotna.

▸ Kapitulo 5, parapo 7

Ti apostasia ket panangbusor kadagiti kinapudno iti Biblia. Dagiti apostata ket agrebrebelde ken Jehova ken ni Jesus, ti nadutokan nga Ari ti Pagarian ti Dios, ken ikagkagumaanda nga impluensiaan ti dadduma a makikadua kadakuada. (Roma 1:25) Kayatda ti mangimula iti panagduadua iti isip dagiti agdaydayaw ken Jehova. Iti nagkauna a kongregasion Kristiano, adda dagiti nagbalin nga apostata, ket kasta met la ita. (2 Tesalonica 2:3) Dagiti napudno ken Jehova ket pulos a di makikadua kadagiti apostata. Ditay pulos ipalubos a ti panagusioso wenno panangpilit ti sabsabali ti makagapu a basaen wenno denggentayo ti ibagbaga dagiti apostata. Napudnotayo ken Jehova ken isu laeng ti pagdaydayawantayo.

▸ Kapitulo 5, parapo 9

Iti Linteg ni Moises, impakaasi ti nasion ti Israel ken Jehova a pakawanenna dagiti basolda. Nangipanda kadagiti maidaton a bukbukel, lana, ken animal idiay templo. Iti kasta, naipalagip kadagiti Israelita a nakasagana ni Jehova a mangpakawan kadagiti basol ti intero a nasion ken ti tunggal maysa kadakuada. Idi agangay, kalpasan nga inted ni Jesus ti biagna a pangabbong kadagiti basoltayo, saanen a kasapulan dagita a daton a pangabbong. “Namimpinsan” nga inted ni Jesus ti perpekto a daton.​—Hebreo 10:1, 4, 10.

▸ Kapitulo 7, parapo 6

Iti Linteg ni Moises, naipalubos kadagiti tattao ti mangan iti karne dagiti animal. Naibilin met kadakuada a mangidatonda kadagiti animal. (Levitico 1:5, 6) Ngem saan a pulos nga impalubos ni Jehova iti ilina nga agbalinda a naranggas kadagiti animal. (Proverbio 12:10) Kinapudnona, naglaon ti Linteg kadagiti bilin a nangprotektar kadagiti animal iti kinaranggas. Naibilin kadagiti Israelita nga aywananda a naimbag dagiti tarakenda nga animal.​—Deuteronomio 22:6, 7.

▸ Kapitulo 7, parapo 6

Dagiti blood fractions. Ti dara ket buklen ti uppat a kangrunaan a paset​—red cells, white cells, platelets, ken plasma. Dagitoy nga uppat a kangrunaan a paset ti dara ket mabalin a bingaybingayen iti babbabassit a paset a maawagan iti blood fractions. *

Saan nga agpayalison dagiti Kristiano iti puro a dara wenno iti aniaman kadagiti uppat a kangrunaan a pasetna. Ngem rumbeng kadi nga awatenda dagiti blood fractions? Awan dagiti direkta a detalye nga ibaga ti Biblia. Masapul ngarud nga agdesision ti tunggal Kristiano sigun iti konsiensiana a sinanay ti Biblia.

Ikeddeng ti dadduma a Kristiano a liklikan ti amin a blood fractions. Mabalin nga irasonda a sigun iti Linteg ti Dios iti Israel, masapul a ‘maibukbok iti daga’ ti aniaman a naikkat a dara ti animal.​—Deuteronomio 12:22-24.

Sabali met ti desision ti dadduma. Ipalubos ti konsiensiada nga awaten ti dadduma a blood fractions. Mabalin nga irasonda a ti babbabassit a paset ket saanen a mangirepresentar iti biag ti parsua a nakaalaan iti dara.

No agdesisionka maipapan kadagiti blood fractions, panunotem dagitoy a saludsod:

•   Ammok kadi a no diak awaten ti amin a blood fractions, kaipapananna a diak awaten ti dadduma nga agas a panglaban iti sakit wenno nalabit mangtulong a mangpasardeng iti panagpadara?

• Kasanok nga ilawlawag iti maysa a doktor no apay a diak kayat nga awaten wenno kayatko nga awaten ti maysa wenno ad-adu a blood fractions?

Pamay-an ti panangagas. Kas Kristiano, saantayo nga agdonar iti dara wenno ditay ipreserba ti mismo a daratayo sumagmamano a lawas sakbay a maoperatayo. Ngem adda ti dadduma a pamay-an a mausar a mismo ti dara ti pasiente. Masapul nga ikeddeng ti tunggal Kristiano no kasano ti pannakausar ti mismo a darana kabayatan ti operasion, pannakaeksamen, wenno agdama a pannakaagas. Bayat dagita a pamay-an, ti mismo a dara ti pasiente ket mabalin nga interamente a maisina pay laeng manipud kenkuana.​—Para iti ad-adu nga impormasion, kitaen Ti Pagwanawanan, Oktubre 15, 2000, panid 30-31.

Kas pagarigan, adda pamay-an a maawagan iti hemodilution ​—sakbay la unay ti operasion, maikkat ti dadduma a dara ti pasiente ken masuktan iti volume expander. Kalpasanna, bayat wenno kalpasan la unay ti operasion, maisubli iti pasiente ti darana.

Adda pay sabali a pamay-an a maawagan iti cell salvage. Iti daytoy a pamay-an, maurnong ti dara ti pasiente bayat ti operasion sa madalusan ken maisubli kenkuana bayat wenno kalpasan la unay ti operasion.

Mabalin a medio agduduma ti panangaramid dagiti doktor kadagita a pamay-an. Sakbay ngarud nga awaten ti maysa a Kristiano ti aniaman a pamay-an ti panagopera, pannakaeksamen, wenno agdama a pannakaagas, masapul nga ammuenna ti eksakto nga aramidenda iti darana.

No agdesisionka maipapan kadagiti pamay-an ti panangagas a mangusar iti mismo a daram, panunotem dagitoy a saludsod:

• No ti dadduma a darak ket mairuar manipud iti bagik ken nalabit apagbiit a malapdan ti panagtarayna, ipalubos kadi ti konsiensiak nga ibilangko dayta a dara kas paset pay laeng ti bagik, isu a saan a masapul a maibukbok “iti daga”?​—Deuteronomio 12:23, 24.

• Maburibor ngata ti konsiensiak a sinanay ti Biblia no bayat nga ag-agasandak ket mangalada iti darak, baliwanda ti pakabuklanna, sa isublida met laeng iti bagik (wenno ipulagidda iti sugatko a gapuanan ti operasion)?

• Maawatak kadi a no diak awaten ti amin a klase ti panangagas a mangusar iti mismo a darak kaipapananna a diak awaten ti blood test, hemodialysis, wenno ti pannakausar ti heart-lung bypass machine?

 Sakbay nga agdesisiontayo maipapan kadagiti blood fractions ken pamay-an ti panangagas a mangusar iti mismo a daratayo, masapul nga agkararagtayo tapno iwanwannatayo ni Jehova sa ag-research-tayo. (Santiago 1:5, 6) Kalpasanna, rumbeng nga usarentayo ti konsiensiatayo a sinanay ti Biblia nga agdesision. Ditay koma damagen iti sabsabali no ania ti aramidenda no addada iti situasiontayo, wenno saan koma a padasen ti sabsabali nga impluensiaan ti desisiontayo.​—Roma 14:12; Galacia 6:5.

▸ Kapitulo 7, parapo 11

Ti kinadalus iti moral kaipapananna a nadalus ti kababalin ken aramidtayo iti imatang ti Dios. Ramanen dayta ti panagpampanunot, panagsasao, ken ar-aramidtayo. Imbilin ni Jehova a liklikantayo ti aniaman a klase ti seksual a kinarugit wenno immoralidad. (Proverbio 1:10; 3:1) Masapul nga ikeddengtayo a suroten dagiti nadalus a pagalagadan ni Jehova uray sakbay nga addatayo iti situasion a mangsulisog kadatayo nga agaramid iti dakes. Masapul a kanayon nga ikararagtayo a tulongannatayo ti Dios tapno agtalinaed a nadalus ti isiptayo, ken masapul a determinadotayo a mangilaksid kadagiti immoral a sulisog.​—1 Corinto 6:9, 10, 18; Efeso 5:5.

▸ Kapitulo 8, parapo 11

Ti nakaal-alas a kababalin ramanenna ti panagsao wenno panagtignay iti wagas a maikontra kadagiti pagalagadan ti Dios ken mangipakita iti awanan bain a kababalin. Ipakpakita ti tao a kasta ti ar-aramidenna a dina raraemen dagiti linteg ti Dios. No ti maysa a tao ket nakabasol iti nakaal-alas a kababalin, tamingen dayta ti hudisial a komite. Ti kinarugit ramanenna ti nadumaduma a kita ti dakes nga aramid. Depende iti kinadagsen ti situasion, dadduma a banag a pakairamanan ti kinarugit ket nalabit kasapulan a tamingen ti hudisial a komite iti kongregasion.​—Galacia 5:19-21; Efeso 4:19; para iti ad-adu nga impormasion, kitaen ti “Salsaludsod Dagiti Agbasbasa” iti Ti Pagwanawanan a Hulio 15, 2006.

▸ Kapitulo 9, parapo 7; Kapitulo 12, parapo 10

Dinisenio ni Jehova ti seks kas nadalus nga ebkas ti panaginnayat ti agassawa. Ngem no ti maysa a tao ket agmasturbasion, wenno saan nga umiso ti panangusarna kadagiti mabagbagina para iti seksual a panagganas, us-usarenna ti seks iti narugit a pamay-an. Dayta nga ugali ket mangdadael iti relasionna ken Jehova. Mangpataud dayta iti dakes a tarigagay ken pakaigapuan ti saan nga umiso a panangmatmatna iti seks. (Colosas 3:5) No nayugali ti maysa ti kasta a narugit nga aramid ken marigatan a mangisardeng, masapul a saan a sumuko. (Salmo 86:5; 1 Juan 3:20) No kasta ti situasionmo, sipapasnek nga agkararagka ken Jehova tapno tulongannaka. Liklikam dagiti banag a kas iti pornograpia, a mangisungsong kenka nga agpanunot iti narugit. Makisaritaka iti maysa kadagiti Kristiano a nagannakmo wenno iti nataengan a gayyem a mangraraem kadagiti linteg ni Jehova. (Proverbio 1:8, 9; 1 Tesalonica 5:14; Tito 2:3-5) Masiguradom a makitkita ken ap-apresiaren ni Jehova dagiti panagreggetmo nga agtalinaed a nadalus iti moral.​—Salmo 51:17; Isaias 1:18.

▸ Kapitulo 9, parapo 9

Poligamia ti awag iti kostumbre a ti maysa ket maaddaan iti nasursurok ngem maysa nga asawa. Dinisenio ni Jehova ti panagasawa a panagkadua ti maysa a lalaki ken maysa a babai. Iti nagkauna nga Israel, impalubos ti Dios a maaddaan dagiti lallaki iti ad-adu nga asawa, ngem saan a dayta ti orihinal a panggepna. Ita, saan nga ipalpalubos ni Jehova ti poligamia iti ilina. Ti asawa a lalaki ket mabalin a maaddaan iti maysa laeng nga asawa a babai, ken ti asawa a babai ket mabalin a maaddaan iti maysa laeng nga asawa a lalaki.​—Mateo 19:9; 1 Timoteo 3:2.

▸ Kapitulo 10, parapo 12

Pinanggep ni Jehova nga agtalinaed nga agkadua ti asawa a lalaki ken babai bayat a sibibiagda. (Genesis 2:24; Malakias 2:15, 16; Mateo 19:3-6; 1 Corinto 7:39) Ipalubosna laeng ti diborsio no ti maysa nga asawa ket nakabasol iti pannakikamalala. Iti kasta a kasasaad, ikkan  ni Jehova ti saan a nakabasol nga asawa iti kalintegan a mangikeddeng no idiborsiona ti asawana wenno saan.​—Mateo 19:9.

Adda dagiti tiempo nga inkeddeng ti dadduma a Kristiano a sinaan ti asawada uray no saan a nakikamalala. (1 Corinto 7:11) Kadagiti sumaganad a situasion, mabalin a panunoten ti maysa a Kristiano ti sumina.

• Inggagara a di panangsuporta iti pamilia: Saan a kayat ti asawa a lalaki nga ited dagiti material a kasapulan ti pamiliana, nga uray la awanen ti kuarta wenno taraon ti pamiliana.​—1 Timoteo 5:8.

• Nakaro a pannakaabuso ti bagi: Pannakaabuso ti bagi nga uray la marikna ti maysa nga asawa nga agpegpeggaden ti salun-at wenno biagna.​—Galacia 5:19-21.

• Interamente a panagpeggad ti relasion ti maysa a tao ken Jehova: Kanayon a lapdan ti asawa a lalaki wenno babai ti asawana nga agserbi ken Jehova.​—Aramid 5:29.

▸ Kapitulo 11, parapo 19

Kasapulantay amin ti komendasion ken pammaregta. (Proverbio 12:25; 16:24) Makapagpipinnabileg ken makapaglilinniwatayo babaen kadagiti naayat ken naimbag a sasao. Dagita ti makatulong kadagiti kakabsat tapno makapagibturda ken makapagtultuloyda nga agserbi ken Jehova iti laksid dagiti nakaro a rigat. (Proverbio 12:18; Filipos 2:1-4) No maup-upay unay ti maysa, denggentayo koma a napakuyogan iti panagraem ken ikagumaantayo a tarusan ti marikriknana. Dayta ti makatulong tapno ammotayo ti ibaga wenno aramidentayo tapno matulongantayo. (Santiago 1:19) Pagbalinem a kalat ti panangam-ammom a naimbag kadagiti kakabsat tapno talaga a maawatam no ania dagiti kasapulanda. Iti kasta, matulongam ida nga umasideg iti Gubuayan ti amin a liwliwa ken pammaregta a pakagun-odanda iti pudno a bang-ar.​—2 Corinto 1:3, 4; 1 Tesalonica 5:11.

▸ Kapitulo 12, parapo 16

Awan dagiti direkta a pagannurotan ti Biblia maipapan kadagiti kasar. Nagduduma dagiti kostumbre ken ipapaannurot dagiti linteg iti  nadumaduma a lugar. (Genesis 24:67; Mateo 1:24; 25:10; Lucas 14:8) Ti kapatgan a paset ti kasar ket ti panagkinnari ti agassawa ken Jehova. Kayat ti adu nga agkasar nga adda ti pamiliada ken nasinged a gagayyemda bayat nga agkinnarida ken adda panglakayen a mangidiskurso iti palawag a naibasar iti Biblia. Dagiti agkasar ti mangikeddeng no adda maangay a reception wenno padaya kalpasan ti kasarda. (Lucas 14:28; Juan 2:1-11) Aniaman ti ikeddeng ti agnobio maipapan iti kasarda, masapul a siguraduenda a pakaidayawan dayta ni Jehova. (Genesis 2:18-24; Mateo 19:5, 6) Makatulong dagiti prinsipio ti Biblia iti panangaramidda kadagiti nasayaat a desision. (1 Juan 2:16, 17) No ikeddeng ti agnobio nga addanto arak a maidasar iti padayada, masapul a siguraduenda nga umiso ti pannakaasikaso ti taripnong. (Proverbio 20:1; Efeso 5:18) No ikeddengda nga adda maangay a programa nga addaan iti musika wenno pabuya, masapul a siguraduenda a dagita ket pakaidayawan ni Jehova. Ipangpangruna koma ti Kristiano nga agnobio ti relasionda iti Dios ken iti maysa ken maysa imbes a ti laeng aldaw ti kasarda​—Proverbio 18:22; para iti dadduma pay a singasing, kitaen Ti Pagwanawanan nga Oktubre 15, 2006, panid 18-31.

▸ Kapitulo 13, parapo 18

Kayattayo ti mangaramid kadagiti nasayaat a desision a naibasar kadagiti prinsipio ti Sao ti Dios. Kas pagarigan, mabalin a ti maysa a Kristiano ket inawis ti asawana a saan a Saksi ni Jehova a makipangan kadagiti kakabagianda bayat ti maysa a nailubongan a selebrasion. No kasta ti situasionmo, ania ti aramidem? No ipalubos ti konsiensiam a mapanka, mabalin nga ilawlawagmo iti asawam a saanka a makipaset no adda dagiti kostumbre dagiti pagano a maangay bayat ti pannangan. Masapul a panunotem met no addanto dagiti maitibkol no mapanka iti kasta a pannangan.​—1 Corinto 8:9; 10:23, 24.

Wenno ti amom ket nalabit mangted kenka iti bonus bayat ti maysa a nailubongan a selebrasion. Saanmo kadi nga awaten dayta a bonus? Depende iti situasion. Ti desisionmo nga awatem wenno saan ket mabalin nga agdepende iti panangmatmat ti amom iti dayta. Ibilangna kadi ti bonus kas paset ti selebrasion? Wenno maysa la a pamay-an  ti panangipakitana iti apresasion? Ti panangusigmo kadagita ken iti dadduma pay a banag ti makatulong iti panangikeddengmo no awatem ti bonus wenno saan.

Iti sabali a situasion, mabalin nga adda nangted kenka iti regalo bayat ti maysa a nailubongan a selebrasion sa ibagana: “Ammok a dimo selselebraran daytoy nga okasion, ngem kayatko latta nga iregalo kenka daytoy.” Nalabit talaga a naimbag laeng dayta a tao. Ngem adda kadi rason tapno panunotem a subsubokenna laeng ti pammatim wenno kayatnaka nga iraman iti panangrambakda iti selebrasion? Kalpasan a nausigmo dayta, sika ti mangikeddeng no awatem ti regalona wenno saan. Kadagiti amin a desisiontayo, kayattayo ti maaddaan iti nasayaat a konsiensia ken agbalin a matalek ken Jehova.​—Aramid 23:1.

▸ Kapitulo 13, parapo 22

Kaaduanna, no maasikaso a dagus ken sitatalna dagiti di pagkikinnaawatan, saan a dumakkel dagita. (Mateo 5:23-26) Para iti amin a Kristiano, ti ipangpangrunada ket ti pannakaipadayag ni Jehova ken ti kanayon a panagkaykaysa ti kongregasion.​—Juan 13:34, 35; 1 Corinto 13:4, 5.

No adda di pagkinnaawatan dagiti Kristiano maipapan iti banag a nainaig iti negosio, rumbeng nga ikagumaanda a solbaren dayta a saanda nga agdinnarum iti korte. Nailanad iti 1 Corinto 6:1-8 ti balakad ni apostol Pablo maipapan iti panagdidinnarum dagiti Kristiano. Ti panangidarum iti kapammatian ket adda dakes nga epektona ken Jehova ken iti kongregasion. Iti Mateo 18:15-17, naibaga ti tallo a pamay-an a masapul a suroten dagiti Kristiano tapno masolbar dagiti nadagsen nga akusasion kas ti panangpadakes wenno panangsaur. (1) Masapul a risutenda ti problema a duada laeng. (2) No saan a masolbar, mabalin nga agpatulongda iti maysa wenno dua a nataengan a miembro ti kongregasion. (3) Kalpasanna, no kasapulan, mabalin nga ipatamingda dayta iti bagi dagiti panglakayen. No ditan ti pakadanonan ti situasion, usaren dagiti panglakayen dagiti prinsipio ti Biblia tapno mapaginnaregloda ti amin a nairaman. No adda dagidiay dida kayat ti sumurot kadagiti pagalagadan ti Biblia,  mabalin a kasapulan a tamingen dayta ti hudisial a komite a buangayen dagiti panglakayen iti kongregasion.

Adda dadduma a situasion a mabalin a kasapulan ti panangidarum, nalabit kadagiti situasion a pakairamanan ti diborsio, no asino ti pakaipoderan ti anak, panangikeddeng no mano ti regular a sustento a maited iti asawa a lalaki wenno babai kalpasan ti diborsio, panangala iti benepisio ti insurance, panangpaneknek a ti maysa ket karaman kadagiti maiparbeng a pakaitedan ti nabati a kuarta ken sanikua ti nabangkarote a kompania, ken panangpatalged iti maysa a testamento. No usaren ti maysa a Kristiano ti kasta a legal a pamay-an tapno natalna ti pannakasolbar ti problema, saanna a suksukiren ti balakad ni Pablo.

No nairaman ti nadagsen a krimen, kas iti panangrames, panangabuso iti ubing, panangdangran, panagtakaw, wenno panangpapatay, ti balakad ni Pablo ket saan a suksukiren ti maysa a Kristiano a mangipulong iti kasta a krimen kadagiti autoridad iti gobierno.

▸ Kapitulo 14, parapo 14

Nabayagen nga ikagkagumaan ni Satanas nga allilawen dagiti tattao manipud pay idiay hardin ti Eden. (Genesis 3:1-6; Apocalipsis 12:9) Ammona a no madadaelna ti panagpampanunottayo, maimpluensiaannatayo nga agaramid iti dakes. (2 Corinto 4:4; Santiago 1:14, 15) Us-usarenna ti politika, relihion, komersio, panaglinglingay, edukasion, ken adu pay a banag tapno isaknapna ti pamay-an ti panagpampanunotna ken pagparangenna a kasla nasayaat dayta.​—Juan 14:30; 1 Juan 5:19.

Ammo ni Satanas a bassiten ti tiempona a mangallilaw kadagiti tattao. Isu nga ar-aramidenna ti amin a kabaelanna a mangyaw-awan iti ad-adu pay a tattao. Nangnangruna a kayatna nga iyaw-awan dagiti agserserbi ken Jehova. (Apocalipsis 12:12) No saantayo nga agannad, in-inut a madadael ti Diablo ti panagpampanunottayo. (1 Corinto 10:12) Kas pagarigan, kayat ni Jehova nga agpaut ti panagasawa. (Mateo 19:5, 6, 9) Ngem adu a tattao ita ti mangibilang iti panagasawa kas gagangay a tulagan a naglaka a waswasen. Dayta a kapanunotan ket maisaksaknap met iti adu a pelikula ken programa iti telebision.  Masapul a siguraduentayo a saantayo nga agpaimpluensia iti panangmatmat ti lubong maipapan iti panagasawa.

Ti sabali pay a pangallilaw kadatayo ni Satanas ket ti panangiparegtana iti panagimbubukodan. (2 Timoteo 3:4) No ditay agannad, mapukaw ti panagraemtayo iti autoridad dagidiay inapointaran ni Jehova. Kas pagarigan, mabalin a kontraen ti maysa a kabsat a lalaki ti panangiwanwan dagiti panglakayen iti kongregasion. (Hebreo 12:5) Wenno mabalin a kuestionaranen ti maysa a kabsat a babai ti urnos ni Jehova maipapan iti kinaulo iti uneg ti pamilia.​—1 Corinto 11:3.

Masapul a determinadotayo a ditay ipalubos nga impluensiaan ti Diablo ti isiptayo. Tuladentayo ketdi ti panagpampanunot ni Jehova ken itultuloytayo a ‘panunoten dagiti bambanag idiay ngato.’​—Colosas 3:2; 2 Corinto 2:11.

▸ Kapitulo 16, parapo 9

Kayattayo amin ti agbalin a nasalun-at ken maagasan iti kasayaatan a pamay-an no agsakittayo. (Isaias 38:21; Marcos 5:25, 26; Lucas 10:34) Adu ita ti pamay-an ti panangagas dagiti doktor ken ti dadduma pay a tattao. No mangar-aramidtayo iti desision no ania a panangagas ti awatentayo, napateg a surotentayo dagiti prinsipio ti Biblia. Laglagipentayo a ti laeng Pagarian ti Dios ti permanente a makapaimbag kadatayo. Ditay kayat a sangkapanunottayo ti salun-attayo nga uray la mabaybay-antayon ti panagdaydayawtayo ken Jehova.​—Isaias 33:24; 1 Timoteo 4:16.

Masapul a liklikantayo ti aniaman a panangagas nga agparang nga adda pakainaiganna iti pannakabalin dagiti demonio. (Deuteronomio 18:10-12; Isaias 1:13) Isu a sakbay nga akseptarentayo ti aniaman a panangagas wenno agas, masapul nga ikagumaantayo nga ammuen ti maipapan iti dayta ken no ania a kapanunotan ti isaksaknapna. (Proverbio 14:15) Masapul a laglagipentayo a kayatnatayo nga allilawen ni Satanas tapno makiramantayo iti demonismo. Uray no agsuspetsatayo laeng a ti panangagas ket konektado iti demonismo, ti kasayaatan ket liklikantayo dayta.​—1 Pedro 5:8.

▸ Kapitulo 16, parapo 18