1. Ania dagiti sumagmamano a banag a mamagsisina kadagiti pamilia?

NARAGSAK dagidiay kameng ti pamilia nga adda ayat, pannakaawat, ken talna. Sapay koma ta kasta ti pamiliayo. Nakalkaldaang nga ibaga, di mabilang dagiti pamilia a di maibagay iti kasta a panangiladawan ken nasinasina gapu iti nadumaduma a rason. Aniat’ mamagsisina kadagiti sangakabbalayan? Iti daytoy a kapitulo usigentayo ti tallo a banag. Adda dagiti pamilia a saan nga agpapada ti relihion dagiti kameng. Iti dadduma, mabalin nga agkakasiuman dagiti annak. Iti met dadduma, ti kinarigat ti panagbiag wenno panagtarigagay iti ad-adu a material a banag kasla pagsisinaenna dagiti kameng ti pamilia. Kaskasdi, dagiti kasasaad a mamagsisina iti maysa a sangakabbalayan mabalin a dina apektaran ti sabali. Aniat’ makagapu iti kasta a panagduma?

2. Sadinot’ pagpapaiwanwanan ti dadduma maipapan iti biag ti pamilia, ngem ania ti kasayaatan a pagpaiwanwanan?

² Ti panangmatmat ti maysa a makagapu. No sipapasnek nga ikagumaanyo a tarusan ti panangmatmat ti sabali a tao, mabalin a maammuanyo no kasano a taginayonen ti nagkaykaysa a sangakabbalayan. Ti pagpapaiwanwananyo ti maikadua a makagapu. Adu ti mangsursurot iti balakad dagiti katrabahuan, kaarruba, kolumnista iti diario, wenno dadduma pay a natauan a giya. Nupay kasta, naammuan dagiti dadduma ti ibagbaga ti Sao ti Dios maipapan iti kasasaadda, sada inyaplikar ti naadalda. Kasano a makatulong daytoy iti pamilia  a mangtaginayon iti talna iti sangakabbalayan?​—2 Timoteo 3:16, 17.

3. (a) Aniat’ pammagbaga ti Biblia maipanggep iti pannakiasawa iti di kapammatian? (b) Ania dagiti sumagmamano a kangrunaan a prinsipio nga agaplikar no saan nga agkapammatian ti agassawa?

³ Siiinget a bagbagaannatay ti Biblia maibusor iti pannakiasawa iti ditay kapammatian. (Deuteronomio 7:3, 4; 1 Corinto 7:39) Nupay kasta, mabalin a naammuam ti kinapudno iti Biblia kalpasan ti pannakikasarmo ngem ni lakaymo, saan. Ania ngaruden? Siempre, balido pay laeng ti karinkari iti panagasawa. (1 Corinto 7:10) Ipaganetget ti Biblia a tungpal-biag ti singgalut ti panagasawa ket paregtaenna dagiti agassawa a risutenda dagiti dida pagkinnaawatan imbes nga itarayan dagitoy. (Efeso 5:28-31; Tito 2:4, 5) Ngem, kasanon no sitatangken a busoren ni lakaymo ti panangalagadmo iti relihion [a naibatay] iti Biblia? Mabalin a lapdannaka a makigimong iti kongregasion, wenno mabalin nga ibagana a dina kayat a mamalaybalay ti asawana, a makisarsarita maipapan iti relihion. Aniat’ aramidem?

4. Iti ania a pamay-an a maipakita ti asawa a babai ti pannakipagrikna no dina kapammatian ni lakayna?

⁴ Saludsodam ti bagim, ‘Apay ngata a kasta ni lakayko?’ (Proverbio 16:20, 23) No dina maawatan a talaga ti ar-aramidem, mabalin nga idandanagannaka. Wenno mabalin a sugsugsogan dagiti kabagian gapu ta saankan a makiramraman iti dadduma a kaugalian a napateg kadakuada. “No agmaymaysaak idiay balay, mariknak a kaslaak nabaybay-an,” kinuna ti maysa nga asawa a lalaki. Impapan daytoy a lalaki nga ag-agawen ti relihion ti asawana. Ngem gapu ta lalaki, dina awaten a malmalday. Nalabit kasapulan nga ipatalgedmo ken lakaymo a ti panagayatmo ken Jehova dina kaipapanan a saanen a kas iti dati ti panagayatmo kenkuana. Siguraduem nga adda panawenmo kenkuana.

5. Aniat’ masapul a timbangen ti asawa a babai no dina kapammatian ni lakayna?

 ⁵ Nupay kasta, adda pay napatpateg a banag a masapul nga usigem tapno nainsiriban a matamingmo ti kasasaad. Idagadag ti Sao ti Dios kadagiti assawa a babbai: “Agpasakopkayo kadagiti assawayo, yantangay maiyanatup dayta iti Apo.” (Colosas 3:18) No kasta, mamakdaar maibusor iti espiritu ti panagwaywayas. Mainayon pay, iti panangikunana a “yantangay maiyanatup dayta iti Apo,” ipasimudaag daytoy a kasuratan a saan laeng a ti asawa a lalaki ti rebbeng a pagpasakupan no di ket kasta met ti Apo. Nasken ti kinatimbeng.

6. Aniada a prinsipio ti rebbeng a laglagipen ti maysa a Kristiano nga asawa a babai?

⁶ Para iti maysa a Kristiano, napapateg a paset ti pudno a panagdayaw a di rumbeng a liwayan ti itatabuno kadagiti gimong ti kongregasion ken ti panangasaba kadagiti sabsabali maipapan iti naibatay-Biblia a pammatina. (Roma 10:9, 10, 14; Hebreo 10:24, 25) Ania ngarud ti  aramidem no direkta a bilinennaka ti maysa a tao a di agtungpal iti espesipiko nga ipaannurot ti Dios? Kinuna dagiti apostol ni Jesu-Kristo: “Masapul nga agtulnogkami iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.” (Aramid 5:29) Agserbi ti ulidanda a pagtuladan nga agaplikar iti adu a kasasaad iti biag. Tignayennaka kadi ti panagayat ken Jehova a mangipaay kenkuana iti debosion a pakaikarianna? Kagiddan dayta, gutugotennaka kadi ti panagayat ken panagraemmo ken lakaymo a mangikagumaan a mangaramid iti dayta iti wagas a makaay-ayo kenkuana?​—Mateo 4:10; 1 Juan 5:3.

7. Ania koma ti determinasion ti Kristiano nga asawa a babai?

⁷ Dinakamat ni Jesus a saan a kanayon a posible daytoy. Namakdaar a gapu iti ibubusor iti pudno a panagdayaw, marikna dagiti manamati a kameng ti dadduma a pamilia a naisinada, a kas man la adda kampilan iti nagbaetanda ken ti pamilia. (Mateo 10:34-36) Napasaran daytoy ti maysa a babai idiay Japan. Ag-11 a tawen a binusor ni lakayna. Naulpit ti panangtrato ni lakayna kenkuana ken kanayon nga irikepanna. Ngem nagan-anus. Tinulongan dagiti gagayyemna iti kongregasion Kristiano. Kanayon ti panagkarkararagna ket dakkel a pammaregta kenkuana ti 1 Pedro 2:20. Kapkapnekan daytoy a Kristiano a babai a no agtalinaed a natibker, addanto aldaw nga agserbinto met ni lakayna ken Jehova. Ket kasta ti napasamak.

8, 9. Aniat’ rebbeng nga aramiden ti asawa a babai tapno maliklikan ti panangikabil kadagiti di kasapulan a tubeng iti sango ni lakayna?

⁸ Adu ti maaramidam a praktikal a banag a mangbalbaliw iti kababalin ti asawam. Kas pagarigan, no saan nga umanamong ni lakaymo iti relihionmo, dimo ikkan iti nainkalintegan a pangbabalawanna kenka iti dadduma a banag. Pagtalinaedem a nadalus ti pagtaenganyo. Dimo baybay-an ti personal a langam. Sibubuslon nga iyebkasmo ti ayat ken panangapresiarmo. Imbes a babalawem, suportaram. Ipakitam nga agpannurayka iti kinaulona.  Dika agibales no nakabasol kenka. (1 Pedro 2:21, 23) Palabsem ti pagkurkuranganna, ket no adda diyo pagkinnaawatan, sipapakumbaba a sika ti umuna nga agpadispensar.​—Efeso 4:26.

⁹ Dimo ipalubos a ti pannakigimongmo ti makagapu iti naladaw a pannanganna. Mabalinmo met nga irana ti makiraman iti Nakristianuan a ministerio no awan ni lakaymo idiay balayyo. Nainsiriban a liklikan ti Kristiano nga asawa a babai a kasabaan ni lakayna no dina kayat. Imbes ketdi, surotenna ti pammagbaga ni apostol Pedro: “Dakayo nga assawa a babbai, agpasakopkayo kadagiti bukodyo nga assawa, tapno iti kasta, no ti asinoman saan a natulnog iti sao, mabalin a magun-od ida nga awan ti sao babaen iti kababalin dagiti assawada a babbai, agsipud ta nasaksianda ti nadalus a kababalinyo agraman ti nauneg a panagraem.” (1 Pedro 3:1, 2) Ikagumaan dagiti Kristiano nga assawa a babbai nga iparangarang nga ad-adda dagiti bunga ti espiritu ti Dios.​—Galacia 5:22, 23.

10. Kasano komat’ pannakilangen ti manamati nga asawa a lalaki iti asawana a dina kapammatian?

¹⁰ Kasanon no ti asawa a lalaki ti manamati ket ni baketna, saan? Mangiwanwan ti Biblia kadagita a kasasaad. Kunana: “No ti asinoman a kabsat a lalaki addaan iti di mamati nga asawa, ket kaskasdi isu umanamong a makipagnaed kenkuana, dina koma panawan.” (1 Corinto 7:12) Bagbagaanna pay dagiti assawa a lallaki: “Itultuloyyo nga ayaten dagiti assawayo.”​—Colosas 3:19.

11. Kasano a maipakita ti asawa a lalaki ti pannakaawat ken nataktika a panangaramat iti kinaulona iti asawana a dina kapammatian?

¹¹ No saankay nga agkapammatian ken baketmo, nangnangruna nga annadam nga ipakita ti panagraem ken ni baketmo ken konsiderasion iti riknana. Kas maysa a nataengan, maiparbeng laeng a maikkan iti wayawaya  a mangalagad iti narelihiosuan a pammatina, uray no dika umanamong iti dayta. Iti damo a pannakisaritam kenkuana maipapan iti pammatim, dimo namnamaen nga iwaksina dagiti nabayagen a patpatienna gapu iti baro a banag. Imbes a dagus nga ibagam nga ulbod dagiti kaugalian a nabayagen nga ipatpateg ti pamiliada, siaanus nga ikagumaam ti makirinnason kenkuana manipud iti Kasuratan. Mabalin a mariknana a nabaybay-anen no adu unay a panawen ti ipapaaymo kadagiti aktibidad iti kongregasion. Mabalin a busorenna ti panagreggetmo nga agserbi ken Jehova, ngem mabalin a kastoy laeng ti kayatna nga ibaga: “Kasapulak ti ad-adu a panawenmo!” Aganuska. Gapu iti naayat a konsiderasionmo, inton agangay mabalin a matulongan a mangawat iti pudno a panagdayaw.​—Colosas 3:12-14; 1 Pedro 3:8, 9.

12. Uray no saan nga agkapammatian ti agassawa, kasano koma nga iyaplikar dagiti Nainkasuratan a prinsipio iti panangsanay kadagiti annakda?

¹² Iti sangakabbalayan a saan a nagkaykaysa iti panagdayaw, no dadduma agbalin nga isyu ti panangisuro iti relihion kadagiti annak. Kasano nga iyaplikar dagiti Nainkasuratan a prinsipio? Ti ama ti tudingan ti Biblia a kangrunaan a mangisuro kadagiti annak, ngem napateg met ti akem ti ina. (Proverbio 1:8; idiligyo ti Genesis 18:19; Deuteronomio 11:18, 19.) Uray no dina bigbigen ti kinaulo ni Kristo, ti ama latta ti ulo ti pamilia.

13, 14. No paritan ti asawa a lalaki ni baketna a mangitugot kadagiti ubbing kadagiti Nakristianuan a gimong wenno iyadalan ida, aniat’ mabalin nga aramiden ti asawa a babai?

¹³ Adda dagiti di manamati nga amma a saan a komontra no isuro ti ina dagiti annak iti narelihiosuan a bambanag. Komontra ti dadduma. Kasanon no dinaka palubosan ni lakaymo a mangitugot kadagiti ubbing kadagiti gimong iti kongregasion wenno iparitna nga iyadalam  ida iti Biblia iti pagtaenganyo? Ita masapul a timbangem ti sumagmamano nga obligasion​—ti obligasionmo ken Jehova a Dios, iti asawam kas ulo, ken kadagiti patpatgem nga annak. Kasanom a mapagtutunos dagitoy?

¹⁴ Awan duadua nga ikararagmo dayta a banag. (Filipos 4:6, 7; 1 Juan 5:14) Ngem sika ti masapul nga agdesision no ania ti aramidem. No nataktikaka a mangilawlawag ken lakaymo a saanmo a karkariten ti kinaulona, mabalin a bumaaw ti ibubusorna. Uray no paritannaka ni lakaymo a mangitugot iti annakmo kadagiti gimong wenno pormal nga iyadalan ida iti Biblia, maisurom latta ida. Babaen ti inaldaw a pannakisarsaritam ken nasayaat nga ulidan nga ipakpakitam, ikagumaam nga imula kadakuada ti panagayat ken Jehova, pammati iti Saona, panagraem kadagiti nagannak​—agraman ken ni tatangda​—naayat a pannakaseknan kadagiti tattao, ken panangapresiar iti napasnek a panagtrabaho. Inton agangay, mabalin a mapaliiw ti ama dagiti nasayaat a resulta ket mabigbigna ti pateg ti panagreggetmo.​—Proverbio 23:24.

15. Aniat’ pagrebbengan ti manamati nga ama iti panangisuro kadagiti annak?

¹⁵ No maysaka nga asawa a lalaki a manamati idinto ta di manamati ni baketmo, ngarud masapul nga ibaklaymo ti pagrebbengan a mangpadakkel iti annakmo “iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) Siempre, iti panangaramidmo iti dayta, naanus, naayat, ken nainkalinteganka koma a makilangen ken baketmo.

16, 17. Aniada a prinsipio ti Biblia ti masapul a laglagipen dagiti annak no saanda a kapammatian dagiti dadakkelda?

¹⁶ Saanen a karkarna nga awaten uray dagiti annak a minor de edad ti narelihiosuan a pammati a naiduma iti pammati dagiti dadakkelda. Kastaka kadi? No wen, adda pammagbaga ti Biblia kenka.

¹⁷ Kuna ti Sao ti Dios: “Agtulnogkayo kadagiti nagannak kadakayo a maikaykaysa iti Apo, ta daytoy nalinteg: ‘Dayawem ni  amam ken ni inam.’” (Efeso 6:1, 2) Ramanen dayta ti umno a panagraem kadagiti nagannak. Ngem, nupay napateg ti panagtulnog kadagiti nagannak, di rebbeng nga aramiden dayta a di ikabilangan ti pudno a Dios. No dakkelen ken makapagdesisionen ti ubing, dakdakkel ti sungsungbatanna kadagiti tignayna. Pudno daytoy, saan laeng nga iti sekular a linteg no di ket nangnangruna iti linteg ti Dios. “Tunggal maysa kadatayo idatagnanto iti Dios ti maysa a pannakikuenta a maipaay iti bagina,” kuna ti Biblia.​—Roma 14:12.

18, 19. No naiduma ti relihion dagiti annak iti relihion dagiti dadakkelda, kasano a matulonganda dagiti dadakkelda a mangtarus a nasaysayaat iti pammatida?

¹⁸ No tignayennaka ti pammatim a mangbalbaliw iti kabibiagmo, ikagumaam a tarusan ti panangmatmat dagiti dadakkelmo. Nalabit a maragsakanda no, kas resulta ti panagadal ken panangyaplikarmo kadagiti sursuro ti Biblia, agbalinka a nadaydayaw, natultulnog, napaspasnek kadagiti kalikagumanda kenka. Nupay kasta, no tignayennaka met ti baro a pammatim a mangiwaksi iti pammati ken kaugalian nga ipatpategda, mabalin a mariknada a taltallikudam ti tawid nga inkagumaanda nga itden kenka. Mabalin nga idandanagandaka met no saan a kayat dagiti kalugaranyo ti ar-aramidem wenno no ibaw-ing daytoy ti atensionmo manipud kadagiti kalat nga ipagarupda a makatulong kenka nga umasenso. Mabalin a maysa met a tubeng ti kinatangsit. Mabalin nga ipapanda a kasmo la ibagbaga a hustoka ket nagbiddutda.

¹⁹ Gapuna, iti kasapaan a panawen aginggat’ mabalin, ikagumaam nga iyam-ammo dagiti dadakkelmo kadagiti panglakayen wenno dadduma pay a nataengan a Saksi iti lokal a kongregasion. Paregtaem dagiti dadakkelmo a mapan iti Kingdom Hall tapno mangngegda a mismo no ania ti mapagsasaritaan sadiay ken makitada a mismo  no ania a kita ti tattao dagiti Saksi ni Jehova. Inton agangay, mabalin a lumukneng ti rikna dagiti dadakkelmo. Uray kasano kainget ti panangbusor dagiti nagannak, a dadaelenda dagiti literatura ti Biblia, ken paritanda dagiti annak a tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong, kadawyan nga adda latta dagiti gundaway a makabasa iti sabali a lugar, makasarita dagiti pada a Kristiano, ken di pormal a makasabaan ken matulongan dagiti sabsabali. Mabalinmo met ti agkararag ken Jehova. Adda dagiti agtutubo a nasken nga aguray agingga a madanonda ti husto nga edad a mabalindan ti sumina iti pagtaengan ti pamilia sakbay a makaaramidda iti ad-adu. Nupay kasta, aniaman ti kasasaad iti pagtaengan, dimo liplipatan a ‘dayawen ni amam ken ni inam.’ Aramidem ti pasetmo a mangnayon iti talna iti pagtaenganyo. (Roma 12:17, 18) Kangrunaan iti amin, ikagumaam ti makikappia iti Dios.

20. Aniat’ mabalin a marikna dagiti annak no maysa nga agsiuman ti ama wenno inada?

²⁰ Iti adu a pagtaengan, saan a maipapan iti relihion no di ket dagiti parikut iti pamilia iti siuman ti kadakkelan a karit. Adu dagiti sangakabbalayan ita nga addaan iti annak manipud iti umuna nga asawa ti maysa kadagiti nagannak wenno isuda a dua. Iti kasta a pamilia, mabalin nga agiinnimon ken aggiginnura dagiti annak wenno nalabit mariroda no siasino ti ipategda. Pagbanaganna, mabalin a laksidenda ti napasnek a panangikagumaan ti agsiuman nga agbalin a naimbag nga ama wenno ina. Ania ti makatulong a mamagballigi iti pamilia iti siuman?

21. Iti laksid ti naisangsangayan a kasasaadda, apay a rebbeng a paidalan dagiti agsiuman a nagannak kadagiti prinsipio a masarakan iti Biblia?

²¹ Iti laksid dagiti naisangsangayan a kasasaad, agaplikar met ditoy dagiti prinsipio ti Biblia a mamagballigi kadagiti dadduma a sangakabbalayan. Ti di panangikankano  kadagitoy a prinsipio mabalin a kasla temporario a palag-anenna ti parikut ngem nalabit agtungpalto iti saem iti kamaudiananna. (Salmo 127:1; Proverbio 29:15) Sukayenyo ti sirib ken pannakaawat​—sirib a mangyaplikar kadagiti nadiosan a prinsipio a silalagip kadagiti manayon a gunggona, ken pannakaawat a mangtarus no apay a kastoy ken kasdiay ti sao ken tignay dagiti kameng ti pamilia. Kasapulan met ti pannakipagrikna.​—Proverbio 16:21; 24:3; 1 Pedro 3:8.

22. Apay a mabalin a narigat nga awaten dagiti ubbing ti agsiuman?

²² No maysaka nga agsiuman, mabalin a malagipmo a kas gayyem ti pamilia, nalabit kaay-ayodaka idi dagiti ubbing. Ngem idi agsiumankan kadakuada, mabalin a nagbaliwen ti kababalinda. No malagipda ti pudno nga ama wenno inada nga awanen iti dennada, mabalin a mariro dagiti ubbing no siasino ti ipategda, a nalabit mariknada a kayatmo nga agawen ti pammategda iti ama wenno ina nga awanen iti dennada. No dadduma, mabalin nga iparupada kenka a saan a sika ti amada wenno inada. Makasair ti kakasta a sao. Ngem, “saan koma a nadarasudos ti espiritum nga agpungtot.” (Eclesiastes 7:9) Kasapulan ti pannakaawat ken pannakipagrikna tapno mataming ti rikrikna dagiti ubbing.

23. Kasano a maipaay ti disiplina iti pamilia iti siuman?

²³ Nagpateg dagitoy a galad no mangdisiplinaka. Nasken ti di agbaliwbaliw a disiplina. (Proverbio 6:20; 13:1) Ket tangay saan nga agpapada amin nga ubbing, mabalin a nadumaduma ti maipaay a disiplina. Natakuatan ti dadduma nga agsiuman nga iti damo, nasaysayaat no ti pudno a naganak ti mangaramid iti daytoy a paset ti panangpadakkel iti anak. Nupay kasta, nasken nga agkatunosan dagiti nagannak iti disiplina ket mantenerenda dayta, a saanda nga idumduma ti pudno nga anak iti siuman. (Proverbio 24:23) Napateg ti panagtulnog, ngem kasapulan ti panangpalabas kadagiti pagkurkurangan.  Dika agpungtot. Mangdisiplinaka a buyogen ti ayat.​—Colosas 3:21.

24. Aniat’ makatulong a manglapped kadagiti moral a parikut iti nagbaetan ti agsiuman ken siuman ken iti nagbaetan dagiti agkakasiuman?

²⁴ Dakkel ti maaramidan ti panagsasarita ti pamilia a manglapped iti parikut. Makatulong daytoy iti pamilia a mangipamaysa kadagiti kapatgan a banag iti biag. (Idiligyo ti Filipos 1:9-11.) Matulonganna met ti tunggal maysa a mangkita no kasano a makatulong a mangragpat kadagiti kalat ti pamilia. Mainayon pay, malapdan ti prangka a panagsasarita ti pamilia dagiti moral a parikut. Nasken a sursuruen dagiti ubbing a babbai ti natakneng a panagkawkawes ken umiso a panagtigtignay no adda ti agsiuman kadakuada ken asinoman a lalaki a kasiumanda, ket masapul a mabagbagaan dagiti ubbing a lallaki  maipapan iti umno a pannakilangen iti ina nga agsiuman kadakuada ken iti asinoman a babai a kasiumanda.​—1 Tesalonica 4:3-8.

25. Aniada a galad ti makatulong a mamagtalinaed iti talna ti pamilia iti siuman?

²⁵ Iti panangsango iti naisangsangayan a karit ti panagbalin nga agsiuman, aganuska. Kasapulan ti panawen iti panangpatanor iti baro a relasion. Mabalin a dakkel a trabaho ti panangtegged iti ayat ken panagraem dagiti ubbing a saanmo a pudno nga annak. Ngem posible dayta. Ti masirib ken mannakaawat a puso, a buyogen ti nasged a tarigagay a mangay-ayo ken Jehova, isu ti tulbek iti talna iti pamilia iti siuman. (Proverbio 16:20) Makatulong met kenka dagita a galad a mangsango iti dadduma pay a kasasaad.

26. Kadagiti ania a pamay-an a masinasina ti maysa a pamilia gapu kadagiti parikut ken kababalin kadagiti material a banag?

²⁶ Mabalin a masinasina iti adu a pamay-an dagiti pamilia gapu kadagiti parikut ken kababalin kadagiti material a banag. Nakalkaldaang, nariribuk ti dadduma a pamilia gapu iti panagsusupiat maipapan iti kuarta ken tarigagay a bumaknang​—wenno uray bumaknang man la koma bassit. Mabalin a tumaud ti panagsisina no agpada a mangmangged ti agassawa ket patanoren ti tunggal maysa ti kababalin a “kuartak, kuartam.” Uray no maliklikan ti panagsusupiat, no agpada a mangmangged ti agassawa mabalin nga awanen ti panawenda iti tunggal maysa. Gagangayen iti lubong a panawan dagiti amma ti pamiliada iti nakabaybayag​—bulbulan wenno tawtawen pay ketdi​—tapno ad-adu ti mabirokanda a kuarta a saanda a masapulan iti lugarda. Mabalin a mangituggod daytoy kadagiti nakaro unay a parikut.

27. Ania dagiti sumagmamano a prinsipio a makatulong iti pamilia a marigrigatan iti pinansial?

²⁷ Di mabalin ti mangipasdek kadagiti paglintegan iti panangtaming kadagitoy a kasasaad, tangay nadumaduma ti parikut ken kasapulan ti nadumaduma a pamilia. Kaskasdi, makatulong ti pammagbaga ti Biblia. Kas pagarigan, ipakita ti Proverbio 13:10 a maliklikan no maminsan ti di kasapulan a panagsusupiat babaen ti “panagiinnuman.” Saan laeng a panangyebkas iti bukod a kapanunotan ti ramanen daytoy no di ket panagpabalakad ken panangammo iti panangmatmat ti sabali. Maysa pay, makatulong ti panangaramid iti realistiko a badyet a mamagbibinnulig kadagiti kameng ti pamilia. No dadduma, kasapulan​—nalabit temporario​—a mangged ti agassawa iti ruar ti pagtaengan tapno adda pangalaan iti kanayonan a gastosen, nangnangruna no adda dagiti annak wenno dadduma pay nga agdepdepende kadakuada. Iti kastoy a kasasaad, mabalin nga ipatalged ti asawa a lalaki ken baketna nga adda latta panawenna kenkuana.  Mabalinna ken dagiti annakna ti siaayat a tumulong iti dadduma a trabaho a kadawyan a ni baketna ti mangas-asikaso.​—Filipos 2:1-4.

28. Aniada a pammalagip, no maannurot, ti tumulong a mamagkaykaysa iti pamilia?

²⁸ Nupay kasta, laglagipenyo a nupay kasapulan ti kuarta iti daytoy a sistema ti bambanag, saan a dayta ti mangyeg iti ragsak. Pudno a dina maited ti biag. (Eclesiastes 7:12) Kinapudnona, makadadael iti naespirituan ken iti moral ti nalabes a pannakaseknan kadagiti material a banag. (1 Timoteo 6:9-12) Anian a nasaysayaat nga amang a biroken nga umuna ti Pagarian ti Dios ken ti kinalintegna, a mangnamnama a bendisionanna ti panagreggettayo a mangpaadda kadagiti kasapulan iti biag! (Mateo 6:25-33; Hebreo 13:5) Babaen ti panangyun-una kadagiti naespirituan a banag ken pannakikappia kangrunaanna iti Dios, nalabit agbalin ti sangakabbalayanyo a pudpudno a nagkaykaysa kadagiti kapatgan a pamay-an, nupay nasinasina gapu iti nadumaduma a kasasaad.