Mapan iti linaonna

Mapan iti listaan dagiti linaonna

Aaron

Aaron

 Anak da Amram ken Jocabed iti tribu ni Levi, nayanak idiay Egipto idi 1597 K.K.P. Ni Levi ket apong ni Aaron iti tumeng. (Ex 6:13, 16-20) Ni Miriam ti inauna a kabsatna, ket ni Moises ti kabsatna nga in-inaudi iti tallo a tawen. (Ex 2:1-4; 7:7) Ni Eliseba nga anak ni Aminadab ti nagbalin nga asawa ni Aaron, ket naaddaan iti uppat nga annak a lallaki, da Nadab, Abihu, Eleazar, ken Itamar. (Ex 6:23) Natay idi 1474 K.K.P. iti edad a 123 a tawen.​—Nu 33:39.

 Gapu iti panagkitakit ni Moises, ta ibilangna ti bagina a saan a nalaing nga agsao, ni Jehova dinutokanna ni Aaron nga agakem a kas pannakangiwat ni Moises iti sanguanan ni Faraon, a kinunana maipapan ken Aaron: “Ammok nga isu pudno a kabalinanna ti agsao.” Ni Aaron napanna sinabet ni Moises idiay Bantay Sinai ket naibaga ken Aaron dagiti nakaad-adu nga aramidenda nga inyurnos ti Dios mainaig iti Israel ken Egipto; kalpasanna, ti agkabsat nagdaliasatda nga agsubli idiay Egipto.​—Ex 4:14-16, 27-30.

 Nangrugi itan ni Aaron nga agserbi kas “pannakangiwat” ni Moises, nga isu ti nagsao maipaay kenkuana kadagiti lallakay iti Israel ken nangaramid kadagiti namilagruan a pagilasinan kas pammaneknek a ti Dios ti gubuayan dagiti mensaheda. Idi tiempon nga agparangda iti palasio ni Faraon, ti 83 ti tawenna a ni Aaron kasapulan a sumango iti dayta a napangas nga agturay kas pannakangiwat ni Moises. Kas iti imbaga ni Jehova ken Moises kalpasan dayta: “Kitaem, pinagbalinka a Dios ken Faraon, ket ni Aaron a bukodmo a kabsat agbalinto a mammadtom.” (Ex 7:1, 7) Ni Aaron ti nangaramid iti umuna a namilagruan a pagilasinan iti sanguanan ni Faraon ken dagiti managsalamangka a papadina; ket idi agangay, babaen ti bilin ni Moises, inyunnat ni Aaron ti sarukod ni Moises ket impasimudaagna ti panangrugi ti Sangapulo a Saplit. (Ex 7:9-12, 19, 20) Intultuloyna ti nakitinnulong ken Moises ken nagtulnog iti Dios bayat dagiti simmarsaruno pay a saplit, agingga a dimtengen ti tiempo ti pannakawayawaya. Gapu itoy, isu ket nagsayaat nga ulidan kadagiti Kristiano nga agserserbi kas “embahador a mangisunsuno ken Kristo, a kasla agpakpakaasi ti Dios babaen kadakami.”​—Ex 7:6; 2Co 5:20.

 Nalawag a manmanon a nagserbi ni Aaron kas pannakangiwat ni Moises bayat ti 40 a tawen a panagallaalla idiay let-ang, ta agparang a ni Moises ti ad-adda a nagsasaon. (Ex 32:26-30; 34:31-34; 35:1, 4) Kasta met a naisubli ti sarukod iti im-ima ni Moises kalpasan ti maikatlo a saplit. Ket ni Aaron, agraman ni Hur, nagserbida laeng a mangantabay kadagiti takkiag ni Moises idi makibakbakalda kadagiti Amalek. (Ex 9:23; 17:9, 12) Nupay kasta, kaaduanna a ni Jehova siniguradona a ni Aaron ket kadua ni Moises no mangipaay iti pammilin, ken naikuna a duada nga agtigtignay ken agsasao, agingga iti tiempo ti ipapatay ni Aaron.​—Nu 20:6-12.

 Yantangay nababbaba ti saad ni Aaron, saan a kimmuyog ken Moises idiay tapaw ti Bantay Sinai idi awatenna ti Linteg ti tulag; nupay kasta, ni Aaron agraman ti dua kadagiti annakna ken ti 70 a lallakay ti nasion napalubosanda nga umuli iti bantay ken imatanganda ti natan-ok a sirmata iti dayag ti Dios. (Ex 24:9-15) Iti Linteg ti tulag, napadayawan ni Aaron ken ti balayna, ket ti Dios dinutokanna ni Aaron iti saad kas nangato a padi.​—Ex 28:1-3.

 Nangato a Padi. Babaen iti pito nga aldaw a seremonia ti pannakaisaad, ni Moises kas pannakabagi ti Dios dinutokanna ni Aaron kadagiti sagrado nga annongen, ket naisaad met ti uppat nga annakna kas katulongan a papadi. Ni Moises kinawesanna ni Aaron iti napintas a kawkawes a naaramid iti balitok, asul, purpura, ken eskarlata a material, agraman kadagiti pedaso a pangabaga ken maysa a pektoral a naarkosan iti napapateg a saniata a nadumaduma ti marisda. Naisaad iti ulona ti maysa turbante a naaramid iti napino a lienso. Naikapet iti dayta ti maysa a plata a puro a balitok, nakitikitan iti sasao a “Ti kinasanto kukua ni Jehova.” (Le 8:7-9; Ex 28) Idin napulotan ni Aaron iti wagas a dineskribir ti Salmo 133:2 ket kalpasan dayta, maawaganen iti ma·shiʹach, wenno mesias (khri·stosʹ, LXX), kayatna a sawen, “daydiay napulotan.”​—Le 4:5, 16; 6:22.

 Saan laeng a naisaad ni Aaron nga agaywan iti intero a kinapadi no di ket indeklara pay ti Dios a ti linia ti kaputotanna, wenno balayna, ti paggapuan amin a masanguanan a nangato a padi. Nupay kasta, saan a babaen ti panagtawid a nagbalin a padi ni Aaron, gapuna maikuna ni apostol Pablo maipapan kenkuana: “Maysa a tao alaenna daytoy a dayaw, saan nga iti bukodna a kananakem, no di laeng no isu ayaban ti Dios, a kas met idi ken Aaron. Gapuna a ti Kristo saanna met nga impadayag ti bagina babaen ti panagbalin a nangato a padi, no di ket impadayag daydiay nagsao maipapan kenkuana: ‘Sika ti anakko; siak, ita nga aldaw, nagbalinak nga amam.’” (Heb 5:4, 5) Kalpasan dayta, imparangarang ni Pablo no kasano a ti kinapadi, a ni Aaron ti damo a nagakem iti dayta, ket isimsimbolona ti ak-akmen ni Kristo Jesus kas natantan-ok ken nailangitan a nangato a padi. Maigapu itoy, ad-adda a napnuan kaipapanan kadatayo dagiti annongen ni Aaron kas nangato a padi.​—Heb 8:1-6; 9:6-14, 23-28.

 Kas nangato a padi, rebbengen ni Aaron ti panangiwanwan iti amin a paset ti panagdaydayaw iti tabernakulo ken panangimaton iti trabaho ti rinibu a Levita a nakipaset iti panagserbi iti dayta. (Nu 3:5-10) Iti tinawen nga Aldaw ti Panangabbong, mangidatag kadagiti daton gapu iti basol nga agpaay iti kinapadi ken kadagiti Levita ken agpaay kadagiti umili ti Israel, ket is-isuna idi ti mapalubosan a sumrek iti Kasasantuan iti tabernakulo nga awitna ti dara dagiti animal kas sakripisio. (Le 16) Dagiti naisangsangayan a pribilehio ni Aaron ken ti annakna kas papadi ramanenda ti inaldaw a panagidaton iti insienso, ti panangidiaya kadagiti umuna a bunga ti apit a bukbukel, ken adu a sabali pay a paspaset ti panagdaydayaw. (Ex 30:7, 8; Lu 1:8-11; Le 23:4-11) Nupay kasta, babaen ti pannakapulotna isu nasantipikar a mangaramid saan laeng a kadagiti annongen iti panagisakripisio maipaay iti nasion no di ket iti dadduma pay nga annongen. Rebbengenna nga isuro ti Sao ti Dios iti nasion. (Le 10:8-11; De 24:8; Mal 2:7) Isu, kasta met dagiti sunona, nagserbi kas panguluen nga opisial iti sidong ni Jehova nga Ari. No adda dagiti angayen ti nasion a naisangsangayan nga okasion, ikawesna ti nangingina a kawkawes ken ti “sumilsilnag a plata” a balitok iti lienso a turbantena. Ikawesna met ti pektoral a naglaon iti Urim ken Tummim, tapno magun-odanna ti sungbat ni Jehova a “Wen” wenno “Saan” mainaig iti parparikut ti nasion; nupay agparang a saan unay a naar-aramat daytoy iti unos ti panagbiag ni Moises ken panagserbina kas manangibabaet.​—Ex 28:4, 29, 30, 36; kitaenyo ti NANGATO A PADI.

 Ti debosion ni Aaron iti nasin-aw a panagdaydayaw ket damo a nasubok idi natay ti annakna a da Nadab ken Abihu, ta dinadael ida ti Dios gapu ta inusarda ti saadda kas papadi iti natabbaaw a pamay-an. Kunaen ti rekord: “Ket ni Aaron nagulimek.” Idi naibilin kenkuana ken iti dua a nabatbati nga annakna a saanda a pagleddaangan dagiti natay a managsalungasing, “inaramidda maitunos iti sao ni Moises.”​—Le 10:1-11.

 Kabayatan ti agarup 40 a tawen, inrepresentar ni Aaron dagiti 12 a tribu iti sanguanan ni Jehova iti annongenna kas nangato a padi. Bayat ti kaaddada idiay let-ang, bimtak ti nakaro a panagrebelde maibusor iti autoridad da Moises ken Aaron. Indauluan dayta ti maysa a Levita nga agnagan Kore, agraman dagiti Rubenita a da Datan, Abiram, ken On, a nagreklamo iti panangidauloda. Pinagnganga ni Jehova ti daga nga ayan dagiti tolda da Kore, Datan, ken Abiram, iti kasta inalun-onna ida agraman dagiti sangakabbalayanda, idinto ta ni Kore a mismo ken dagiti 250 a kakumplotna nadadaelda babaen iti apuy. (Nu 16:1-35) Rimsua itan ti panagtanabutob ti mismo a kongregasion maibusor kada Moises ken Aaron; ket iti saplit nga impagteng ti Dios kalpasan dayta, impakita ni Aaron ti dakkel a pammati ken kinatured idi rimmuar nga addaan iti pagikkan ti apuy ken nangaramid iti panangabbong maipaay kadagiti tattao bayat a “sitatakder iti nagbaetan dagiti natay ken dagiti sibibiag,” agingga a napasardeng ti pannaplit.​—Nu 16:46-50.

 Kalpasanna, imbilin ti Dios a maipan iti tabernakulo ti 12 a sarukod, a ti tunggal maysa irepresentarna ti maysa kadagiti 12 a tribu, ket iti sarukod nga agpaay iti tribu ni Levi naikitikit ti nagan ni Aaron. (Nu 17:1-4) Iti simmaganad nga aldaw, simrek ni Moises iti tolda ti Pammaneknek ket nakitana a ti sarukod ni Aaron nagsaringit, nagsabong, ken nagbunga kadagiti naluom nga almendro. (Nu 17:8) Daytoy ti di masupiat a pammatalged a dagiti Levita nga annak ni Aaron ti pinili ni Jehova nga agserbi kas papadi ken ni Aaron ti inautorisaranna kas nangato a padi. Kalpasan dayta, saanen a pulos nakuestionaran ti kalintegan ti balay ni Aaron nga agakem kas padi. Ti nagsaringit a sarukod ni Aaron ket naikabil iti lakasa ti tulag kas “pagilasinan iti annak ti kinarebelioso,” nupay agparang a naikkat ti sarukod kalpasan ti ipapatay dagidiay a rebelioso a tattao ken idi nakastreken ti nasion iti Naikari a Daga, yantangay natungpalnan ti panggep daytoy.​—Nu 17:10; Heb 9:4; 2Cr 5:10; 1Ar 8:9.

Apay a saan a nadusa ni Aaron iti panangaramidna iti nabalitokan a kigaw a baka?

 Iti laksid ti naisangsangayan nga akemna, adda met dagiti nagkurangan ni Aaron. Kabayatan ti damo nga 40-aldaw a panagyan ni Moises idiay Bantay Sinai, “dagiti umili naguummongda ken Aaron ket kinunada kenkuana: ‘Tumakderka, iyaramidannakami iti dios a mapanto nga umun-una kadakami, agsipud ta no maipapan itoy a Moises, ti lalaki a nangipanaw kadakami iti daga ti Egipto, pudno unay a saanmi nga ammo no ania ti napasamaken kenkuana.’” (Ex 32:1) Timmulok ken nakiayon ni Aaron kadakuada iti panangaramid iti estatua ti nabalitokan a kigaw a baka. (Ex 32:2-6) Idi sinango ni Moises, narabaw ti impambarna. (Ex 32:22-24) Nupay kasta, saan nga isu ti intudo ni Jehova kas kangrunaan a nagbasol no di ket imbagana ken Moises: “Gapuna ita bay-annak, tapno gumil-ayab ti ungetko maibusor kadakuada ket talipuposek ida. (Ex 32:10) Nagpakaasi ni Moises para kadagiti Israelita ken nangnangruna para ken Aaron sa rinisutna dayta nga isyu babaen ti panangipukkawna: “Siasino ti adda iti dasig ni Jehova? Umay kaniak!” (Ex 32:11, 26; De 9:20) Dimmasig kenkuana dagiti amin nga annak ni Levi, ket awan duadua a karaman ni Aaron iti daytoy. Pinapatayda ti tallo ribu a nagrukbab iti idolo, nalabit dagidiay kangrunaan a nangisungsong iti dayta. (Ex 32:28) Nupay kasta, idi agangay impakaammo ni Moises kadagiti nabatbati nga umili nga adda met basolda. (Ex 32:30) Gapuna, saan laeng a ni Aaron ti immawat iti asi ti Dios. Impakita dagiti simmaruno nga inaramidna a saan a naimpusuan ti iyaabuloyna iti inaramidda nga idolatria no di ket timmulok laeng gapu ta pinilit dagiti rebelde. (Ex 32:35) Impakita ni Jehova a pinakawanna ni Aaron babaen ti panangtaginayonna iti akem ni Aaron kas nangato a padi.​—Ex 40:12, 13.

 Kalpasan ti sisusungdo a panangsuportarna ken adingna bayat dagiti pannakaipasangona iti adu a naririgat a kasasaad ken idi kaisasaad pay laeng kas nangato a padi babaen ken Moises a pannakabagi ti Dios, simamaag a nakikadua ni Aaron ken kabsatna a Miriam ket binabalawda ni Moises gapu iti panangasawana iti Cusita a babai ken kinaritda ti naisalsalumina a relasionna ken Jehova a Dios ken ti saadna, a kunkunana: “Babaen laeng aya ken Moises a nagsao ni Jehova? Saan aya a babaen met kadata nga isu nagsao?” (Nu 12:1, 2) Nagtignay a dagus ni Jehova, nga imbilinna a dumatag Kenkuana dagiti tallo iti sango ti tolda ti gimong, ket siiinget a kinastigona da Aaron ken Miriam iti saanda a panangraem iti dinutokan ti Dios. Ti panagkukutel ni Miriam ket mabalin a pammaneknek nga isu ti nangisungsong iti daydi a tignay ken mangipasimudaag a timmulok manen ni Aaron iti pagkapuyanna ket nauyotan a kumadua ken Miriam. Nupay kasta, no nagkukutel met koma ni Aaron, napukawna koman ti akemna kas nangato a padi, sigun iti linteg ti Dios. (Le 21:21-23) Naiparangarang nga umiso ti kababalin ti pusona gapu ta nagpudno ken nagpakawan a dagus maigapu iti minamaag a tignayda ken silaladingit nga indawatna ken Moises nga agpakaasi iti Dios maipagapu iti agkukutel a ni Miriam.​—Nu 12:10-13.

 Karaman manen ni Aaron a manungsungbat iti basol idi isuda ken Moises saanda a sinantipikar ken pinadayawan ti Dios iti sanguanan ti kongregasion iti daydi napasamak a panangpataud iti danum idiay Meriba iti Cades. Gapu iti daytoy a tignay, inkeddeng ti Dios nga awan kadakuada ti maipaayan iti pribilehio a mangidaulo iti nasion tapno iserrek ida iti Naikari a Daga.​—Nu 20:9-13.

 Iti umuna nga aldaw ti bulan ti Ab, iti maika-40 a tawen kalpasan ti Ipapanaw, nagpakarso ti nasion ti Israel iti lindoras ti Edom iti sango ti Bantay Hor. Sumagmamano laengen a bulan, ballasiwendan ti Jordan; ngem saan a bumallasiw ti 123 ti tawenna a ni Aaron. Maitunos iti pammilin ni Jehova, ken iti imatang ti intero a pakarso, immuli ni Aaron, ti anakna a ni Eleazar, ken ni Moises iti tapaw ti Bantay Hor. Sadiay, impalubos ni Aaron a dagiti kawesna kas padi ket uksoben kenkuana ti kabsatna ket ikawesna dagita iti anak ni Aaron ken sunona iti saad kas nangato a padi, ni Eleazar. Kalpasanna, natay ni Aaron. Nalabit intabon sadiay ti kabsatna ken ti anakna, ket iti 30 nga aldaw nagleddaangan ti Israel ti ipapatayna.​—Nu 20:24-29.

 Mapaliiwtayo nga iti tunggal maysa kadagitoy tallo a panagbiddutna, agparang a saan a ni Aaron ti kangrunaan a nangisungsong iti dakes a tignay no di ket napilitan laeng gapu kadagiti kasasaad wenno binay-anna a ti impluensia ti sabsabali ti mangisiasi kenkuana manipud iti dalan ti kinalinteg. Nangnangruna iti umuna a panaglabsingna, mabalinna koma nga inyaplikar ti prinsipio nga adda iti bilin a: “Dika sumurot iti bunggoy maipaay kadagiti dakes a panggep.” (Ex 23:2) Nupay kasta, idi agangay, ti naganna ket inusar ti Kasuratan iti nadayaw a pamay-an, ket bayat ti naindagaan a panagbiag ti Anak ti Dios, nabigbigna ti kinalehitimo ti Aaroniko a kinapadi.​—Sal 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mt 5:17-19; 8:4.

 Ti Papadi a Kaputotan ni Aaron. Agparang iti King James Version ken Moffatt ti sasao a “dagiti Aaronita” iti 1 Cronicas 12:27; 27:17. (Ti laeng nagan nga Aaron ti naaramat iti Masoretiko a teksto iti Hebreo. Ti LXX [Lagardian nga edision, iti 1Cr 12:27] dakamatenna ti “annak ni Aaron.”) Nalawag a ti sao nga “Aaron” naaramat iti anag a ragup, kas met laeng iti nagan nga Israel, ket irepresentarna ti balay ni Aaron wenno dagiti lallaki a kaputotanna idi tiempo ni David a kamkameng ti tribu ni Levi ken agserserbi kas papadi. (1Cr 6:48-53) Kastoy ti mabasa iti Baro a Lubong a Patarus: “Ket ni Jehoiada isu ti panguluen ti annak ni Aaron, ket adda tallo ribu pito gasut a naikuyog kenkuana” (1Cr 12:27), a ti sasao a “ti annak” ket nainayon tapno makompleto ti anag ti patarus.