Panangilasin Kadagiti Pudno nga Agdaydayaw iti Tiempo ti Panungpalan
Kapitulo Dise Siete
Panangilasin Kadagiti Pudno nga Agdaydayaw iti Tiempo ti Panungpalan
1. Sigun iti Daniel kapitulo 7, aniada a naisalsalumina a kapadasan ti mapasaran daytoy bassit, awan gawgawayna a grupo dagiti tattao iti tiempotayo?
SIRURUNGSOT a rauten ti maingel a pannakabalin ti lubong ti bassit, awan gawgawayna a grupo dagiti tattao. Makalasatda a sikakaradkad ken mapabaroda pay—saan a gapu iti bukodda a pigsa no di ket gapu ta ipatpateg ida ni Jehova a Dios. Impadto ti Daniel kapitulo 7 dagitoy a pasamak, a naangay idi rugrugi ti maika-20 a siglo. Ngem, asino dagitoy a tattao? Tinukoy ida dayta met la a kapitulo ti Daniel kas “dagiti sasanto Daydiay Katan-okan,” ni Jehova a Dios. Impalgakna pay nga inton agangay makipagturayto dagitoy nga indibidual iti Mesianiko a Pagarian!—Daniel 7:13, 14, 18, 21, 22, 25-27.
2. (a) Kasano ti kapateg ken Jehova dagiti napulotan nga adipenna? (b) Ania ti nainsiriban nga aramidentayo kadagitoy a panawen?
2 Kas naadaltayon iti Daniel kapitulo 11, matalipuposto ti ari ti amianan kalpasan a pagpeggadenna ti natalged a naespirituan a daga dagitoy matalek a tattao. (Daniel 11:45; idiligyo ti Ezequiel 38:18-23.) Wen, napalalo ti panangsaluad ni Jehova kadagiti matalek a pinulotanna. Ibaga kadatayo ti Salmo 105:14, 15: “[Ni Jehova] binabalawna dagiti ar-ari gapu kadakuada, a kunana, ‘Dikayo sagiden dagiti pinulotak, ken dikayo ranggasan dagiti mammadtok.’” Ngarud, dikay kadi umanamong a kadagitoy nariribuk a tiempo, nainsiriban para iti umad-adu a “dakkel a bunggoy” a makitimpuyogda a sisisinged iti inggat’ kabaelanda kadagitoy a sasanto? (Apocalipsis 7:9; Zacarias 8:23) Apagisu a kasta ti inrekomenda ni Jesu-Kristo nga aramiden dagiti arig karnero a tattao—makitimpuyogda kadagiti napulotan a naespirituan a kakabsatna babaen ti panangsuportada iti trabahoda.—Mateo 25:31-46; Galacia 3:29.
3. (a) Apay a narigat a biroken dagiti napulotan a pasurot ni Jesus ken agtalinaed a sisisinged kadakuada? (b) Kasano a makatulong ti Daniel kapitulo 12 iti daytoy a banag?
3 Nupay kasta, ni Satanas a Kabusor ti Dios, ipappapasna a gubaten dagiti napulotan. Indur-asna ti ulbod a relihion, a sibaballigi a pinunnona ti lubong kadagiti bugos a Kristiano. Kas resultana, adu a tattao ti nayaw-awan. Naupay pay dagiti dadduma ta dida mabirokan dagidiay mangirepresentar iti pudno a relihion. (Mateo 7:15, 21-23; Apocalipsis 12:9, 17) Uray dagidiay nakasaraken iti “bassit nga ipastoran” ken makitimtimpuyogen kadakuada masapul a makidangadangda tapno mataginayonda ti pammati, ta daytoy a lubong naynay nga ipampamuspusanna a pakapuyen ti pammati. (Lucas 12:32) Dakayo ngay? Nabirokanyo kadin “dagiti sasanto Daydiay Katan-okan,” ket makitimtimpuyogkayon aya kadakuada? Ammoyo kadi dagiti natibker a pammaneknek a dagidiay nasarakanyo ket isuda a talaga dagidiay pinili ti Dios? Ti kasta nga ebidensia patibkerenna ti pammatiyo. Makabalannakay pay a tumulong kadagiti dadduma tapno malawlawaganda manipud kadagiti panagsisimparat ti relihion iti lubong itatta. Naglaon ti Daniel kapitulo 12 iti kastoy a nawadwad a pannakaammo a mangispal iti biag.
AGTIGNAY TI DAKKEL A PRINSIPE
4. (a) Ania a dua a nagduma a banag ti impadto ti Daniel 12:1 maipapan ken Miguel? (b) Iti Daniel, ania ti masansan a kaipapananna no “agtaktakder” ti maysa nga ari?
4 Mabasa iti Daniel 12:1: “Kabayatan dayta a tiempo tumakderto ni Miguel, ti dakkel a prinsipe nga agtaktakder maigapu kadagiti annak ti ilim.” Ipadto daytoy a bersikulo ti dua a nagduma a banag maipapan ken Miguel: maysa, nga isu “agtaktakder,” nga iparipiripna ti paspasamak a mangsaklaw iti maysa a periodo ti panawen; maikadua, nga isu “tumakderto,” nga iparipiripna ti maysa a pasamak iti las-ud dayta a tiempo. Umuna, kayattayo nga ammuen no kaano nga “agtaktakder [ni Miguel] maigapu kadagiti annak ti ili [ni Daniel].” Lagipenyo a ti Miguel ket nagan a naited ken Jesus iti akemna a kas nailangitan nga Agturay. Ti pannakatukoy ti ‘panagtaktakderna’ ipalagipna kadatayo no kasano a nausar daytoy a termino kadagiti sabali a paset ti libro ni Daniel. Masansan a tukoyenna ti panagtignay ti maysa nga ari, a kas koma no mangrugin nga agturay.—Daniel 11:2-4, 7, 20, 21.
5, 6. (a) Ania a panawen nga agtaktakder ni Miguel? (b) Kaano ken kasano a ‘tumakder’ ni Miguel, ken ania dagiti resultana?
5 Nabatad, nga ipatpatuldo ditoy ti anghel ti panawen a nadakamat iti padto ti Biblia. Inawagan ni Jesus dayta a ‘kaaddana’ (Griego, pa·rou·siʹa), inton agturay kas Ari sadi langit. (Mateo 24:37-39) Daytoy a panawen naawagan met a “maudi nga al-aldaw” ken ti “tiempo ti panungpalan.” (2 Timoteo 3:1; Daniel 12:4, 9) Nanipud nangrugi dayta a panawen idi 1914, agtaktakderen ni Miguel kas Ari sadi langit.—Idiligyo ti Isaias 11:10; Apocalipsis 12:7-9.
6 Ngem, kaano a “tumakderto” ni Miguel? Inton tumakder para iti naisangsangayan a panagtignay. Daytoy ti aramidento ni Jesus iti masanguanan. Naimpadtuan a dineskribir ti Apocalipsis 19:11-16 ni Jesus kas mannakabalin a Mesianiko nga Ari a sisasakay a mangidaulo iti armada dagiti anghel ken mangdadael kadagiti kabusor ti Dios. Ituloy ti Daniel 12:1: “Ket sigurado nga addanto dumteng a tiempo ti rigat a saan pay a napasamak manipud kaadda ti maysa a nasion agingga iti dayta a tiempo.” Kas Kangrunaan a Manangikisap a dinutokan ni Jehova, pagpatinggaento ni Kristo ti intero a nadangkes a sistema ti bambanag kabayatan ti naipadto a “dakkel a rigat.”—Mateo 24:21; Jeremias 25:33; 2 Tesalonica 1:6-8; Apocalipsis 7:14; 16:14, 16.
7. (a) Ania ti manamnama dagiti amin a matalek bayat ti um-umay a “tiempo ti rigat”? (b) Ania ti libro ni Jehova, ket apay a nasken a mailanadtayo iti dayta?
7 Komustanto dagiti tattao a mangal-alagad iti pammati kabayatan daytoy nakaam-amak a tiempo? Naibaga pay ken Daniel: “Bayat dayta a tiempo makalisinto ti ilim, tunggal maysa a masarakan a naisurat iti libro.” (Idiligyo ti Lucas 21:34-36.) Ania daytoy a libro? Bale, irepresentarna ti pananglagip ni Jehova a Dios kadagidiay mangaramid iti pagayatanna. (Malakias 3:16; Hebreo 6:10) Dagidiay naisurat iti daytoy a libro ti biag isuda ti katatalgedan a tattao ditoy lubong, ta sagrapenda ti nadiosan a pannalaknib. Aniaman ti umapay kadakuada a pannakadangran, mabalin ken talaganto a mawaswas. Uray pay no matayda sakbay daytoy um-umay a “tiempo ti rigat,” sitatalgedda iti di mabubos a lagip ni Jehova. Lagipen ken pagungarennanto ida bayat ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Jesu-Kristo.—Aramid 24:15; Apocalipsis 20:4-6.
“AGRIINGTO” DAGITI SASANTO
8. Ania ti nakaay-ayat nga ipanamnama ti Daniel 12:2?
8 Pudno a makaliwliwa ti namnama a panagungar. Dakamaten dayta ti Daniel 12:2, a kunkunana: “Agriingto ti adu kadagidiay matmaturog iti tapok ti daga, dagitoy agturongda iti biag a di nakedngan ti kapautna ket dagidiay agturongda kadagiti pannakaumsi ken iti pannakarurod a di nakedngan ti kapautna.” (Idiligyo ti Isaias 26:19.) Ipalagip unay kadatayo dagitoy a sasao ti makaparagsak a kari ni Jesu-Kristo a sapasap a panagungar. (Juan 5:28, 29) Anian a nakaay-ayat a namnama! Darepdepenyo laengen dagiti dungdungnguenyo a gagayyem ken pamilia—a natayen—a maikkandanto iti gundaway nga agbiag manen iti masanguanan! Ngem daytoy a kari iti libro ni Daniel nangnangruna a tuktukoyenna ti sabali a kita ti panagungar—daydiay napasamaken. Kasano a kasta?
9. (a) Apay a nainkalintegan a namnamaen a matungpal ti Daniel 12:2 bayat ti maudi nga al-aldaw? (b) Ania a kita ti panagungar ti tuktukoyen ti padto, ken kasanotayo nga ammo a kasta?
9 Usigenyo ti kontekstona. Kas nakitatayon, saan laeng nga agaplikar ti umuna a bersikulo ti Da kapitulo 12 iti panungpalan daytoy sistema ti bambanag no di pay ket iti intero a panawen ti maudi nga al-aldaw. Kinapudnona, saan a matungpal ti kaaduan a paset ti kapitulo iti um-umay a naindagaan a paraiso no di ket bayat ti tiempo ti panungpalan. Adda kadi panagungar iti daytoy a panawen? Insurat ni apostol Pablo ti maipapan iti panagungar “dagidiay kukua ni Kristo” a mapasamak “kabayatan ti kaaddana.” Nupay kasta, dagidiay mapagungar nga agbiag sadi langit mapagungarda a “di agrupsa.” (1 Corinto 15:23, 52) Awan kadakuada ti agungar nga agturong “kadagiti pannakaumsi ken iti pannakarurod a di nakedngan ti kapautna,” a naipadto iti Daniel 12:2. Adda aya sabali pay a kita ti panagungar? Iti Biblia, no dadduma adda naespirituan a kayulogan ti panagungar. Kas pagarigan, agpada a naglaon ti Ezequiel ken Apocalipsis kadagiti naimpadtuan a teksto nga agaplikar iti naespirituan a pannakapabiag, wenno panagungar.—Ezequiel 37:1-14; Apocalipsis 11:3, 7, 11.
10. (a) Iti ania a wagas a napagungar dagiti napulotan a natda iti tiempo ti panungpalan? (b) Kasano a dadduma kadagidiay napulotan a napagungar ket kaskasdi a nagriingda a nagturong “kadagiti pannakaumsi ken iti pannakarurod a di nakedngan ti kapautna”?
10 Adda kadi kasta a naespirituan a panagungar dagiti napulotan nga adipen ti Dios iti tiempo ti panungpalan? Adda! Pudno a napasamak sigun iti historia nga idi 1918 napasaran ti bassit a natda dagiti matalek a Kristiano ti nagpaiduma a pannakaraut a nangsinga iti organisado a publiko a ministerioda. Kalpasanna, kasla imposible, nagbiagda manen idi 1919 no iti naespirituan a pannao. Mayataday dagitoy a pasamak iti nadeskribir a panagungar a naipadto iti Daniel 12:2. Addada ‘nagriing’ iti naespirituan iti daydi a tiempo ken kalpasanna. Ngem nakalkaldaang ta saan nga amin ket nagtalinaed iti kasasaad a sibibiag iti naespirituan. Dagidiay a nakariingen ngem inlaksidda ti Mesianiko nga Ari ken insardengdan ti agserbi iti Dios, nagun-odda ti ‘pannakaumsi ken pannakarurod a di nakedngan ti kapautna’ a nadeskribir iti Daniel 12:2. (Hebreo 6:4-6) Nupay kasta, dagiti matalek a napulotan a nangaprobetsar iti naespirituan nga iyuungarda, isuda ti sisusungdo a nangsuporta iti Mesianiko nga Ari. Kamaudiananna, kas kunaen ti padto, ti kinamatalekda agturong “iti biag a di nakedngan ti kapautna.” Itatta, ti naespirituan a kinasarantada uray no mabusbusorda isut’ tumulong kadatayo a mangilasin kadakuada.
‘AGSILNAGDANTO KAS KADAGITI BITUEN’
11. Asino itatta “dagidiay addaan iti nauneg a pannakaawat,” ket kasano nga agsilnagda a kas iti karaniag dagiti bituen?
11 Dagiti dua a sumaganad a bersikulo ti Daniel kapitulo 12 ad-adda pay a tulongannatayo a mangilasin kadagiti “sasanto Daydiay Katan-okan.” Ibaga ti anghel ken Daniel iti bersikulo 3: “Dagidiay addaan iti nauneg a pannakaawat agsilnagdanto a kas iti kinaraniag ti tangatang; ken dagidiay mangyeg kadagiti adu iti kinalinteg, kas kadagiti bituen agingga iti tiempo a di nakedngan, iti mismo nga agnanayon.” Asino “dagidiay addaan iti nauneg a pannakaawat” itatta? Manen, dagita met laeng a “sasanto Daydiay Katan-okan” ti ipatuldo ti ebidensia. Total, asino malaksid kadagiti matalek a napulotan a natda ti naaddaan iti nauneg a pannakaawat tapno matarusanda a ni Miguel, ti Dakkel a Prinsipe, nangrugin nga agtakder kas Ari idi 1914? Babaen ti panangikasabada kadagiti kastoy a kinapudno—agraman ti panangtaginayonda iti Nakristianuan a kababalinda—“agsilsilnag[da] kas silsilaw” iti daytoy nasipngetan a lubong no iti naespirituan. (Filipos 2:15; Juan 8:12) Maipapan kadakuada, impadto ni Jesus: “Iti dayta a tiempo dagiti nalinteg agsilnagdanto a siraraniag a kas iti init iti pagarian ni Amada.”—Mateo 13:43.
12. (a) Kabayatan ti tiempo ti panungpalan, kasano a nakiraman dagiti napulotan iti ‘panangyeg kadagiti adu iti kinalinteg’? (b) Kasano a dagiti napulotan iyegdanto dagiti adu iti kinalinteg ken ‘agsilnagdanto a kas kadagiti bituen’ kabayatan ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo?
12 Ibaga pay kadatayo ti Daniel 12:3 ti trabaho nga asikasuen dagiti napulotan a Kristiano iti tiempo ti panungpalan. “Mangyeg[da] kadagiti adu iti kinalinteg.” Inasikaso dagiti napulotan a natda ti pannakaurnong ti nabatbati a bilang ti 144,000 nga agtawid a kadua ni Kristo. (Roma 8:16, 17; Apocalipsis 7:3, 4) Idi nakompleton dayta a trabaho—nabatad nga idi ngalay ti dekada 1930—inrugidan nga urnongen ti “dakkel a bunggoy” ti “sabsabali a karnero.” (Apocalipsis 7:9; Juan 10:16) Alagaden met dagitoy ti pammati iti subbot a daton ni Jesu-Kristo. No kasta, nadalus ti takderda iti saklang ni Jehova. Itatta minilion ti dagupdan, ket ragsakenda ti namnama a malasatda ti um-umay a pannakadadael daytoy nadangkes a lubong. Bayat ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo, ipakatto ni Jesus ken ti 144,000 a padana nga ar-ari ken papadi iti natulnog a sangatauan ditoy daga dagiti naan-anay a gunggona ti subbot, iti kasta matulonganda amin dagidiay mangal-alagad iti pammati a mangikkat iti amin nga epekto ti basol a tinawidda ken Adan. (2 Pedro 3:13; Apocalipsis 7:13, 14; 20:5, 6) Iti naan-anay a kayuloganna, makiramanto dagiti napulotan a “mangyeg kadagiti adu iti kinalinteg” ken ‘agsilnagdanto kas kadagiti bituen’ sadi langit. Ipatpategyo kadi ti namnama a panagbiag ditoy daga iti sidong ti nadayag a nailangitan a gobierno ni Kristo ken dagiti kakaduana nga agturay? Anian a pribilehio ti pannakiraman kadagiti “sasanto” a mangikasaba iti daytoy naimbag a damag ti Pagarian ti Dios!—Mateo 24:14.
‘AGDAKIWASDANTO’
13. Ania ti kayulogan ti pannakaselio ken pannakailimed dagiti sao iti libro a Daniel?
13 Agngudon ti deklarasion ti anghel ken Daniel, a nangrugi pay la iti Daniel 10:20, kadagitoy a makaparagsak a sasao: “Ket no maipapan kenka, O Daniel, ilimedmo ti sasao ket selioam ti libro, agingga iti tiempo ti panungpalan. Adunto ti agdakiwas, ket ti pudno a pannakaammo umadunto.” (Daniel 12:4) Adu kadagiti naipaltiing a surat ni Daniel ket talaga a nailimed ken naselioan manipud iti pannakaawat ti tao. Insurat pay a mismo ni Daniel kalpasanna: “Ita no maipapan kaniak, nangngegko, ngem saanko a maawatan.” (Daniel 12:8) Iti kastoy a wagas, nagtalinaed a naselioan ti libro ni Daniel iti adu a siglo. Itatta ngay?
14. (a) Bayat ti “tiempo ti panungpalan,” asinoda dagiti ‘nagdakiwas,’ ken sadino? (b) Ania ti pammaneknek a binendisionan ni Jehova daytoy a ‘panagdakiwas’?
14 Pribilehiotayo ti agbiag iti “tiempo ti panungpalan” nga impadto ti libro ni Daniel. Kas naipadto, adu dagidiay matalek a ‘nagdakiwas’ kadagiti panid ti Sao ti Dios. Ti resultana? Buyogen ti pamendision ni Jehova, wimmadwad ti pudno a pannakaammo. Nabendisionan dagiti matalek a napulotan a Saksi ni Jehova iti nauneg a pannakaawat ket natarusanda a ti Anak ti tao nagbalin nga Ari idi 1914, nabigbigda dagiti animal iti padto ni Daniel, mamakdaarda maibusor iti “makarimon a banag a mamaglangalang”—ket sumagmamano la dagitoy nga ehemplo. (Daniel 11:31) No kasta, daytoy nga iwawadwad ti pannakaammo ket maysa pay a pakailasinan dagiti “sasanto Daydiay Katan-okan.” Ngem immawat pay ni Daniel iti kanayonan nga ebidensia.
‘NABURAKBURAKDA’
15. Ania ti insaludsod itan ti anghel, ket asinoda ti ipalagip kadatayo daytoy a saludsod?
15 Malagiptayo nga inawat ni Daniel dagitoy a mensahe ti anghel idiay igid “ti dakkel a karayan” a Hiddekel, a pagaammo met kas Tigris. (Daniel 10:4) Itan makitana ti tallo nga anghel a parsua ket kunana: “Kimmitaak, siak ni Daniel, ket, adtoy! adda dua a sabsabali pay nga agtaktakder, maysa iti daytoy nga igid ti waig ket ti sabali sadiay nga igid ti waig. Idin ti maysa kinunana iti lalaki a sikakawes iti lienso, nga adda iti ngatuen ti dandanum ti waig: ‘Kasanonto ti kabayagna agingga iti panungpalan ti nakaskasdaaw a bambanag?’” (Daniel 12:5, 6) Ti saludsod ti anghel ditoy ipalagipna manen kadatayo dagiti “sasanto Daydiay Katan-okan.” Idi nangrugi ti “tiempo ti panungpalan,” idi 1914, naseknanda unay no kasano ti kapautna agingga a matungpal dagiti kari ti Dios. Iti sungbat daytoy a saludsod agminar nga isuda ti nakaisentruan daytoy a padto.
16. Ania ti impadto ti anghel, ket kasanona nga impaganetget ti sierto a kaitungpalanna?
16 Ituloy ti salaysay ni Daniel: “Ket nangrugi a mangngegko ti lalaki a sikakawes iti lienso, nga adda iti ngatuen ti dandanum ti waig, idi intag-ayna ti makannawan nga imana ken ti makannigid nga imana iti langlangit ket nagsapata babaen iti Daydiay sibibiag iti tiempo a di nakedngan: ‘Maipaayto dayta iti maysa a naituding a panawen, naituding a pampanawen ken kagudua. Ket apaman nga addanto panangileppas iti pannakaburak ti pannakabalin ti nasantuan nga ili, amin dagitoy a banag agpatinggadanto.’” (Daniel 12:7) Serioso a banag daytoy. Intag-ay ti anghel ti dua nga imana a nagsapata, a nalabit tapno makita daytoy ti dua nga anghel iti agsumbangir nga igid ti nalawa a karayan. Impaganetgetna ngarud ti naan-anay a kinasierto ti kaitungpalan daytoy a padto. Ngem kaano dagitoy a naituding a panawen? Saan unay a narikut a biroken ti sungbat a kas iti panangipapanyo.
17. (a) Aniada a panagkaasping ti masarakan kadagiti padto a nailanad iti Daniel 7:25, Daniel 12:7, ken Apocalipsis 11:3, 7, 9? (b) Kasano ti kapaut ti tallo ket kagudua a panawen?
17 Nakaskasdaaw ti panagkaarngi daytoy a padto kadagiti dua a sabali pay a padto. Ti maysa, nga inusigtayon iti Kapitulo 9 iti daytoy a libro, ket masarakan iti Daniel 7:25; ti sabali, iti Apocalipsis 11:3, 7, 9. Paliiwenyo ti sumagmamano a pagkaaspinganda. Tunggal maysa ket mapasamak iti tiempo ti panungpalan. Daytoy dua a padto ket maipapan kadagiti nasantuan nga adipen ti Dios, nga ipakitada a maidadanesda ken temporario a mapasardeng pay ti publiko a panangaskasabada. Ipakita dagita a padto a makaungar dagiti adipen ti Dios sa ituloyda manen ti trabahoda, a tinungdayda dagiti nangidadanes kadakuada. Ken dagitoy a padto agpada a dakamatenda ti kapaut daytoy panawen a panagrigat dagiti sasanto. Tukoyen nga agpada dagita a padto iti Daniel (7:25 ken 12:7) ti ‘panawen, pampanawen, ken kagudua ti panawen.’ Kaaduanna a bigbigen dagiti eskolar a kaipapananna daytoy ti tallo ket kagudua a panawen. Tinukoy ti Apocalipsis dayta met la a panawen kas 42 a bulan, wenno 1,260 nga aldaw. (Apocalipsis 11:2, 3) Daytoy ti mangpatalged a ti tallo ket kagudua a panawen iti Daniel tukoyenna ti tallo ket kagudua a tawen a sag-360 nga aldaw ti kada tawen. Ngem kaano a nangrugi dagitoy 1,260 nga aldaw?
18. (a) Sigun iti Daniel 12:7, ania ti mangtanda iti panungpalan ti 1,260 nga aldaw? (b) Iti kamaudiananna, kaano a naburak “ti pannakabalin ti nasantuan nga ili,” ken kasano a napasamak daytoy? (c) Kaano a nangrugi ti 1,260 nga aldaw, ket kasano a dagiti napulotan ‘nagipadtoda a sikakawes iti nakersang a lupot’ iti dayta a panawen?
18 Nakabatbatad ti padto no kaano nga agngudo ti 1,260 nga aldaw—“apaman nga addanto panangileppas iti pannakaburak ti pannakabalin ti nasantuan nga ili.” Idi ngalay ti 1918, dagiti prominente a miembro ti Watch Tower Bible and Tract Society, agraman ti presidentena, ni J. F. Rutherford, napabasolda kadagiti palso a darum, nasentensiaanda iti napaut a pannakaipupok, ket naibaludda. Talaga a nakita dagiti sasanto ti Dios a ‘naburak’ ti trabahoda, nadadael ti bilegda. No agpasanud ti panagkuentatayo iti tallo ket kagudua a tawen nanipud ngalay ti 1918, dumanontayo iti ngudo ti 1914. Iti daydi a tiempo sagsaganaan ti bassit a gunglo dagiti napulotan ti pannakaidadanes. Bimtak ti Gubat Sangalubongan I, ket kumarkaro idi ti ibubusor iti trabahoda. Para iti tawen 1915, imbasarda pay ti tinawen a tekstoda iti daytoy insaludsod ni Kristo kadagiti pasurotna: “Mabalinyo aya ti uminum iti kopak?” (Mateo 20:22, King James Version) Kas naipadto iti Apocalipsis 11:3, ti simmaruno a 1,260 nga aldaw ket nakalkaldaang a panawen para kadagiti napulotan—kaslada la agipadpadto a sikakawes iti nakersang a lupot. Kimmaro ti pannakaidadanes. Naibalud ti dadduma kadakuada, rinaut dagiti bunggoy ti dadduma, ken natutuok pay dagiti dadduma. Nadismaya dagiti adu iti ipapatay ni C. T. Russell nga immuna a presidente ti Sosiedad, idi 1916. Ngem, anianto ti mapasamak kalpasan daytoy nasipnget a panawen a nagngudo iti pannakapapatay dagitoy a sasanto kas mangaskasaba nga organisasion?
19. Kasano nga impasigurado kadatayo ti padto iti Apocalipsis kapitulo 11 a saan unay a napaut ti panangpaulimekda kadagiti napulotan?
19 Ipakita ti umasping a padto iti Apocalipsis 11:3, 9, 11 a kalpasan a napapatay ti “dua a saksi,” naiwalangda iti apagbiit laeng a tiempo—tallo ket kagudua nga aldaw—agingga a napagungarda. Umarngi met, ipakita ti padto iti Daniel kapitulo 12 a di mabalin nga agtalinaed a siuulimek dagiti sasanto ta adu pay ti agur-uray a trabahoda.
‘NADALUSAN, NAPAPUDAW, KEN NAPASUDIDA’
20. Sigun iti Daniel 12:10, ania dagiti bendision a sagrapen dagiti napulotan kalpasan dagiti narikut a kapadasanda?
20 Kas immun-unan a nadakamat, insurat ni Daniel dagitoy ngem dina naawatan ida. Kaskasdi, sigurado a pinampanunotna no aktual a madadael dagiti sasanto iti im-ima dagiti manangidadanes kadakuada, ta inyimtuodna, “Anianto ti kamaudianan a paset dagitoy a banag?” Insungbat ti anghel: “Mapanka, Daniel, agsipud ta ti sasao nailimed ken naselioan agingga iti tiempo ti panungpalan. Adunto ti mangdalus iti bagbagida ken mangpapudaw iti bagbagida ket mapasudidanto. Ket dagidiay nadangkes pudno unay nga agtignaydanto a sidadangkes, ket saanto a pulos maawatan dagidiay nadangkes; ngem maawatanto dagidiay addaan iti nauneg a pannakaawat.” (Daniel 12:8-10) Adda sigurado a namnama dagiti sasanto! Imbes a madadaelda, mapapudawda, a mabendisionanda iti nadalus a takder iti saklang ni Jehova a Dios. (Malakias 3:1-3) Ti nauneg a pannakaawatda kadagiti naespirituan a banag isut’ mamagtalinaed kadakuada a nadalus iti imatang ti Dios. Iti kasupadina, dagiti nadangkes dida kayat a tarusan dagiti naespirituan a bambanag. Ngem kaanonto a mapasamak amin daytoy?
21. (a) Mangrugi ti panawen a naipadto iti Daniel 12:11 inton mapasamak dagiti ania a kondision? (b) Ania ti “kankanayon a diaya,” ket kaano a naikkat dayta? (Kitaenyo ti kahon iti panid 298.)
21 Naibaga ken Daniel: “Manipud iti tiempo a naikkaten ti kankanayon a diaya ken addaan panangikabil iti makarimon a banag a mamaglangalang, addanto sangaribu dua gasut ket siam a pulo nga aldaw.” Mangrugi ngarud daytoy a panawen no mapasamaken dagiti nasao a kondision. Masapul a maikkat ti “kankanayon a diaya,” wenno ti “di agsarday a daton.” * (Daniel 12:11, footnote) Ania a daton ti tuktukoyen ti anghel? Saan a dagiti daton nga animal iti aniaman a naindagaan a templo. Ay ket, uray daydiay templo a nagtakder idi sadi Jerusalem ket maysa laeng a “katulad ti kinapudno”—ti naindaklan a naespirituan a templo ni Jehova, a nangrugi a nagandar idi nagbalin ni Kristo a Nangato a Padina idi 29 K.P.! Iti daytoy a naespirituan a templo, a mangirepresentar iti urnos ti Dios maipaay iti nadalus a panagdayaw, saan a kasapulan ti patinayon a daton para iti basol, ta “ni Kristo naidaton a namimpinsanen tapno awitenna ti basbasol dagiti adu.” (Hebreo 9:24-28) Kaskasdi, talaga nga agidatdaton amin a pudno a Kristiano iti daytoy a templo. Insurat ni apostol Pablo: “Baeten [ken Kristo] kankanayon koma nga idatontayo iti Dios ti sakripisio ti panagdaydayaw, kayatna a sawen, ti bunga dagiti bibig a mangaramid iti publiko a panangideklara iti naganna.” (Hebreo 13:15) No kasta, daytoy umuna a kondision ti padto—ti pannakaikkat ti “kankanayon a diaya”—napasamak idi ngalay ti 1918 idi a nagparang a napasardeng ti trabaho a panangaskasaba.
22. (a) Ania ti mamaglangalang a “makarimon a banag,” ket kaano a naisaad? (b) Kaano a nangrugi ti panawen a naipadto iti Daniel 12:11, ket kaano a nagngudo?
22 Daydiay met ngay maikadua a kondision—ti “panangikabil,” wenno pannakaisaad, ti “makarimon a banag a mamaglangalang”? Kas nakitatayon iti pannakasalaysay ti Daniel 11:31, Liga de Naciones idi damo daytoy a makarimon a banag sa idi agangay timpuar manen a kas Naciones Unidas. Makarimonda a dua gapu ta pinadayawanda ida a kas kakaisuna a namnama ti kappia ditoy daga. Gapuna, iti puspuso dagiti adu, dagitoy nga institusion isuda ti mangsandi iti Pagarian ti Dios! Opisial a naigakat ti Liga idi Enero 1919. Iti daydi a tiempo, natungpalen dagiti dua a kondision ti Daniel 12:11. No kasta, ti 1,290 nga aldaw nangrugi idi nasapa a paset ti 1919 ket nagtultuloy agingga idi otonio (idiay Makin-amianan a Hemispero) ti 1922.
23. Kasano a nagprogreso dagiti sasanto ti Dios iti nadalus a takderda bayat ti 1,290 nga aldaw a naipadto iti Daniel kapitulo 12?
23 Iti dayta a tiempo, nagprogreso aya ti pannakapapudaw ken pannakadalus dagiti sasanto iti imatang ti Dios? Kasta nga agpayso! Idi Marso 1919 naluk-atan ti presidente ti Watch Tower Society ken dagiti nasinged a kakaduana manipud pagbaludan. Naabsueltoda idi agangay kadagiti palso a nakaidarumanda. Gapu ta ammoda a saan pay a nalpas ti trabahoda, naggarawda a dagus, nga inorganisarda ti kombension para iti Setiembre 1919. Iti dayta met la a tawen, damo a naipablaak ti magasin a kadua ti The Watch Tower. Naawagan a The Golden Age idi damo (Awake! itan), kanayonna a sinuportaran ti The Watchtower a situtured a nangibutaktak kadagiti kinarinuker daytoy a lubong ken tinulonganna ti ili ti Dios nga agtalinaed a nadalus. Idi nagngudon ti naipadto a 1,290 nga aldaw, nadalusan ken napabaron ti takder dagiti sasanto. Idi Setiembre 1922, nga agarup tiempo a panagngudo daytoy a panawen, inangayda ti nakallalagip a kombension idiay Cedar Point, Ohio, E.U.A. Dakkel a pammaregta daydi iti trabaho a panangasaba. Nupay kasta, kasapulan idi ti ad-adda pay a panagprogreso. Nabati dayta para iti sumaruno a naisangsangayan a panawen.
KINARAGSAK DAGITI SASANTO
24, 25. (a) Ania a panawen ti naipadto iti Daniel 12:12, ket agparang a kaano a nangrugi ken nagngudo dayta? (b) Ania ti naespirituan a kasasaad dagiti napulotan a natda idi rugrugi ti 1,335 nga aldaw?
24 Ingngudo ti anghel ni Jehova ti padtona maipapan kadagiti sasanto babaen kadagitoy a sasao: “Naragsak daydiay agtultuloy a manginanama ken dumteng iti sangaribu tallo gasut tallopulo ket lima nga aldaw!” (Daniel 12:12) Awan ti inted ti anghel a pamalatpatan no kaano a mangrugi wenno agngudo daytoy a panawen. Ipasimudaag ti historia a sarunuenna a dagus ti immun-una a panawen. No kasta saklawenna manipud otonio ti 1922 agingga iti arinunos ti primavera ti 1926 (idiay Makin-amianan a Hemispero). Adda kadi naragsak a kasasaad dagiti sasanto idi nagngudo dayta a panawen? Adda, no kadagiti napateg a naespirituan a wagas.
25 Uray kalpasan ti kombension idi 1922 (agparang iti panid 302), il-iliwen pay laeng ti dadduma kadagiti sasanto ti Dios ti napalabas. Ti pay laeng Biblia ken dagiti tomo ti Studies in the Scriptures, ni C. T. Russell, ti kangrunaan a material nga ad-adalenda kadagiti gimongda. Iti daydi a tiempo, popular ti panangmatmatda a ti 1925 isut’ tawen a panangrugi ti panagungar ken ti pannakaisubli ti Paraiso ditoy daga. No kasta, adu idi dagiti agserserbi a piho a petsa ti pampanunotenda. Adda dagiti siaarogante a nagkitakit a makiraman iti trabaho a panangasaba iti publiko. Saan idi a makaparegta daytoy a kasasaad.
26. Bayat a maturturpos ti 1,335 nga aldaw, kasano a nagbaliw ti naespirituan a kasasaad dagiti napulotan?
26 Ngem bayat a maturturpos ti 1,335 nga aldaw, nagbalbaliw amin dagitoy. Naipangpangrunan ti panangaskasaba, bayat a nairugi ti urnos a regular a pannakiraman dagiti isuamin iti ministerio iti tay-ak. Nayeskediul dagiti gimong a panangadal iti The Watch Tower iti kada lawas. Impablaak ti ruar ti Marso 1, 1925, ti naisangsangayan nga artikulo a “Pannakaipasngay ti Nasion,” a nangited iti ili ti Dios ti naan-anay a pannakaawat iti napasamak idi 1914-19. Idi limmabas ti 1925, ti panagserbi dagiti sasanto iti Dios ket saanen a maigapu iti asideg ken piho a petsa. Imbes ketdi, impangpangrunadan ti pannakasantipikar ti nagan ni Jehova. Naitampok daytoy a nasken a kinapudno, nga ad-adda ngem kadagiti napalabas, iti Enero 1, 1926, nga artikulo ti Watch Tower nga “Asino ti Mangidayawto ken Jehova?” Iti kombension idi Mayo 1926, nairuar ti libro a Deliverance. (Kitaenyo ti panid 302.) Maysa daytoy kadagiti serye dagiti baro a libro a nairanta a mangsandi iti Studies in the Scriptures. Saanen nga il-iliwen dagiti sasanto ti naglabas. Sisisiputdan iti masanguanan ken ti trabaho iti masakbayan a buyogen iti panagtalek. Kas naipadto, nagngudo ngarud ti 1,335 nga aldaw a nakaragragsak dagiti sasanto.
27. Kasano a tulongannatayo ti pakagupgopan ti Daniel kapitulo 12 a naan-anay a mangilasin kadagiti pinulotan ni Jehova?
27 Siempre, saan nga isuamin ket nakaibtur iti daydi nariribuk a panawen. Isu met la gayam nga impaganetget ti anghel ti kinapateg ti ‘agtultuloy a pananginanama.’ Nabendisionan unay dagidiay nagibtur ken nagtultuloy a nanginanama. Ibatad daytoy ti pakagupgopan ti Daniel kapitulo 12. Kas naipadto, napabaro, wenno napagungar, dagiti napulotan no iti naespirituan a pannao. Naisalsalumina a pannakaawat iti Sao ti Dios ti naited kadakuada, a nabaelanda a ‘dinakiwas’ ti linaonna ket, iti panangiwanwan ti nasantuan nga espiritu, naibuksilanda dagiti nakaug-ugman a misterio. Dinalusan ni Jehova ida ket pinagsilnagna ida iti naespirituan, a kas karaniag dagiti bituen. Nagbanaganna, adu ti naguyugoyda a maaddaan iti nalinteg a takder ken Jehova a Dios.
28, 29. Ania ti rumbeng a determinasiontayo bayat nga umas-asideg ti panagngudo ti “tiempo ti panungpalan”?
28 Buyogen amin dagitoy a propetiko a tanda a pakailasinan kadagiti “sasanto Daydiay Katan-okan,” adda aya pambar tapno di mabigbig ida ken di makitimpuyog kadakuada? Nakaskasdaaw a bendision ti agur-uray iti dakkel a bunggoy, isuda a nakitimpuyog iti daytoy bumasbassiten a klase napulotan iti panagserbi ken Jehova. Masapul nga agtultuloytay amin a manginanama iti kaitungpalan dagiti kari ti Dios. (Habacuc 2:3) Iti tiempotayo, ni Miguel a Dakkel a Prinsipe, dinekdekadan a sitatakder maigapu iti ili ti Dios. Din agbayag agtignayton kas dinutokan ti Dios a mangikisap iti daytoy a sistema ti bambanag. Inton aramidenna dayta, anianto ti kasasaadtayo?
29 Ti sungbat iti dayta a saludsod agdepende no kayattayo ti agbiag a natarnaw itan. Tapno bumileg ti determinasiontayo a mangaramid iti kasta bayat nga umas-asideg ti “tiempo ti panungpalan,” usigentayo ti maudi a bersikulo ti libro ni Daniel. Ti panangusigtayo iti dayta iti sumaruno a kapitulo ket tumulong kadatayo a mangamiris no kasano a nagtakder idi ni Daniel iti saklang ti Diosna ken no kasanonto ti panagtakderna iti saklang ti Dios iti masanguanan.
[Footnote]
^ par. 21 Naipatarus laeng a “ti daton” iti Griego a Septuagint.
ANIA TI NAAWATANYO?
• Kabayatan ti ania a panawen nga “agtaktakder” ni Miguel, ken kasano ken kaano a “tumakderto”?
• Ania a kita ti panagungar ti tuktukoyen ti Daniel 12:2?
• Aniada a petsa ti mangtanda iti panangrugi ken panagngudo ti
tallo ket kagudua a panawen a nadakamat iti Daniel 12:7?
1,290 nga aldaw a naipadto iti Daniel 12:11?
1,335 nga aldaw a naipadto iti Daniel 12:12?
• Kasano a ti panangipangag iti Daniel kapitulo 12 tulongannatayo a mangilasin kadagiti pudno nga agdaydayaw ken Jehova?
[Salsaludsod]
[Kahon iti panid 298]
PANNAKAIKKAT TI KANKANAYON A DIAYA
Maminlima nga agparang iti libro a Daniel ti termino a “kankanayon a diaya.” Tuktukoyenna ti daton a panagdaydayaw—“ti bunga dagiti bibig”—a regular a maididiaya ken Jehova a Dios babaen kadagiti adipenna. (Hebreo 13:15) Ti naipadto a pannakaikkatna ket nadakamat iti Daniel 8:11, 11:31, ken 12:11.
Bayat ti dua a gubat sangalubongan, nakaro ti pannakaidadanes ti ili ni Jehova a sinakup “ti ari ti amianan” ken “ti ari ti abagatan.” (Daniel 11:14, 15) Naikkat “ti kankanayon a diaya” idi arinunos ti Gubat Sangalubongan I idi a bale napasardeng ti trabaho a panangaskasaba idi ngalay ti 1918. (Daniel 12:7) Umasping iti dayta, idi Gubat Sangalubongan II, ‘naikkat’ “ti kankanayon a diaya” iti 2,300 nga aldaw babaen ti Anglo-Americano a Pannakabalin ti Lubong. (Daniel 8:11-14; kitaenyo ti Kapitulo 10 daytoy a libro.) Inikkat met dayta ti “taktakiag” ti Nazi iti unos ti panawen a di impiho dagiti Kasuratan.—Daniel 11:31; kitaenyo ti Kapitulo 15 daytoy a libro.
[Tsart/Dagiti Ladawan iti panid 301]
PROPETIKO A PAMPANAWEN ITI DANIEL
Pito a panawen (2,520 a tawen): Oktubre 607 K.K.P. agingga iti
Daniel 4:16, 25 Oktubre 1914 K.P.
(Naipasdek ti Mesianiko a
Pagarian. Kitaenyo ti Kapitulo
6 daytoy a libro.)
Tallo ket kagudua a panawen Disiembre 1914 agingga iti
(1,260 nga aldaw): Hunio 1918 (Naparigat dagiti
napulotan a Kristiano.
Daniel 7:25; 12:7 Kitaenyo ti Kapitulo 9 daytoy a
libro.)
2,300 a rabii ken bigat: Hunio 1 wenno 15, 1938,
agingga iti Oktubre 8 wenno
22, 1944
Daniel 8:14 (Nagparang, immadu ti “Dakkel a
Bunggoy.”
Kitaenyo ti Kapitulo 10 daytoy a libro.)
70 a lawas (490 a tawen): 455 K.K.P. agingga iti 36 K.P.
Daniel 9:24-27 (Ti iyaay ti Mesias ken ti
naindagaan a ministeriona.
Kitaenyo ti Kapitulo 11 daytoy a libro.)
1,290 nga aldaw: Enero 1919 agingga iti
Daniel 12:11 Setiembre 1922
(Nagriing dagiti napulotan a
Kristiano ken nagprogresoda iti
naespirituan.)
1,335 nga aldaw: Setiembre 1922 agingga iti
Mayo 1926
Daniel 12:12 (Naragpat dagiti napulotan
a Kristiano ti naragsak a kasasaad.)
[Dagiti Ladawan iti panid 287]
Saan a nainkalintegan ti pannakaibalud dagiti prominente nga adipen ni Jehova idiay pederal a pagbaludan ti Atlanta, Georgia, E.U. A. Manipud kannigid nga agpakannawan: (nakatugaw) A. H. Macmillan, J. F. Rutherford, W. E. Van Amburgh; (nakatakder), G. H. Fisher, R. J. Martin, G. DeCecca, F. H. Robison, ken C. J. Woodworth
[Dagiti Ladawan iti panid 299]
Nakallalagip a kombension dagiti naangay idiay Cedar Point, Ohio, E.U.A., idi 1919 (ngato) ken 1922 (baba)
[Ladawan iti panid 302]
