KAPITULO 15

Kasanok a Masaranget ti Panangpilit Dagiti Kapatadak?

“Maipaspasangoka idiay eskuelaan iti adu a pakasulisogan kas iti panagsigarilio, panagdroga, ken sekso. Ammom a kinamaag dagitoy nga ituktukon kenka dagiti kapatadam. Ngem kasla dika makapagkedked.”​—Eve.

GAGANGAY a kayattayo nga akseptarendatayo dagiti sabsabali. Ti panangpilit dagiti kapatada apektaranna dayta a tarigagay. Kas pagarigan, no napadakkelka a Kristiano, ammom a dakes dagiti banag a kas iti panagdenna dagiti di pay nagkasar ken ti panagbartek. (Galacia 5:19-21) Ngem adu kadagiti kapatadam ti mangdurog kenka a mangaramid kadagiti dakes nga ar-aramidenda. Basta laeng kadi napanunotda nga aramiden dagita? Nalabit saan. Kaaduanna, nagpaimpluensiada kadagiti  dadduma. Kayatda nga akseptaren ida dagiti sabsabali isu nga impalubosda a maimpluensiaan ti panagpampanunotda. Kastaka met kadi, wenno addaanka iti tured a mangidepensa kadagiti prinsipio a sursurotem?

Adda tiempo a timmulok ni Aaron a kabsat ni Moises iti panangsugsog kenkuana dagiti sabsabali. Idi nagpupunipon kenkuana dagiti Israelita ket dinuroganda a mangaramid iti didiosen a pagrukbabanda, pinatganna ida! (Exodo 32:1-4) Agasem​—daytoy met la a lalaki ti nangsango kenni Faraon ken situtured a nangipakaammo kenkuana iti mensahe ti Dios. (Exodo 7:1, 2, 16) Ngem timmulok ni Aaron idi isu ket pinilit dagiti padana nga Israelita. Agparang a nalaklaka kenkuana ti panangsangona iti ari ti Egipto ngem ti panangpaayna kadagiti padana nga Israelita!

Komustaka ngay met? Marigatanka kadi a mangsalimetmet iti ammom nga umiso? Kayatmo kadi a masaranget a sititibker ken awanan buteng ti panangpilit kenka dagiti kapatadam? Kabaelam dayta! Nasken a laglagipem a mabalin nga adda dagiti mangdurog kenka iti aniaman a kanito ken nasakbay nga ikeddengmo no ania ti aramidem iti kasta a kasasaad. Matulongannaka dagiti uppat nga addang a nadakamat iti baba tapno maaramidmo dayta.

1. Agsakbayka. (Proverbio 22:3) Masansan a makitam ti  peggad nga agur-uray kenka. Kas pagarigan, masabatmo dagiti agsigsigarilio a kaeskuelaam ket mabalin nga awisendaka nga agsigarilio. Gapu ta napakadaam, sisasaganaka a mangliklik wenno mangsango iti dayta a situasion.

2. Agpanunotka. (Hebreo 5:14) Mabalinmo nga isaludsod iti bagim, ‘Anianto ngata ti riknak no pagustuak ida?’ Pudno a mabalin a magustuandaka ta pinatgam ida. Ngem ania ngata ti riknam inton kaduamon dagiti dadakkelmo wenno dagiti padam a Kristiano? Kayatmo kadi a mapukaw ti nadalus a takdermo iti imatang ti Dios gapu laeng ta kayatmo nga ay-ayuen dagiti kaeskuelaam?

3. Agdesisionka. (Deuteronomio 30:19) Adda dagiti kanito a masapul a pilien dagiti amin nga adipen ti Dios no ania ti aramidenda​—agkammatalek ket agsagrapda kadagiti bendision wenno agsukir ket apitenda ti napait a bunga ti aramidda. Umiso ti pinili nga aramiden dagiti lallaki a kas kada Jose, Job, ken Jesus ngem saan nga umiso ti pinili da Cain, Esau, ken Judas. No iti biangmo, ania ti piliem?

4. Agtignayka. Nalabit ipapanmo a daytoy ti karigatan nga addang. Ngem saan! No nautobmon ti pagbanagan dagiti dakes nga aramid ken naikeddengmon ti aramidem, ti panangyebkas iti takdermo ket makagunggona ken saan met gayam a talaga a narigat. (Proverbio 15:23) Saan a kasapulan a kasabaam ida maipapan iti Biblia, isu a dika madanagan. Mabalin nga umdasen ti panangibagam iti natangken a “saan.” Wenno saan, tapno nalawlawag pay kadakuada ti natibker a pangngeddengmo, mabalinmo a kunaen:

“Saandak nga iramraman!”

“Diak ar-aramiden dayta!”

“Pagaammoyo met a diak makiramraman iti kasta nga aramid!”

Ti napateg ket ti madagdagus a panangsungbatmo a buyogen ti kinatibker. No kasta ti aramidem,  nalabit a masdaawkanto no dagus a sardengandaka. Ngem no ngay uyawendaka ket kunada, “Takrotkan sa met?” Laglagipem a dagitoy a pananguyaw ket bin-ig a panangpilit dagiti kapatadam. Kasanom a sungbatan dagita? Adda tallo a pagpiliam.

● Mabalinmo nga ayonan ida. (“Hustokayo, maamakak a mangaramid iti ipapaaramidyo!” sa dakamatem iti apagbiit ti gapuna.)

● Mabalinmo nga ibaw-ing ti saritaan babaen ti panangibagam iti takdermo ngem dika makisupiat maipapan iti dayta a banag.

● Mabalinmo a balandraen ti situasion. Ibagam ti rasonmo no apay a dika agsigsigarilio sa pagrasonem ida. (“Iti panagkunak, masiribkayo met, ngem apay nga agsigsigariliokayo?”)

 No uyawendaka latta dagiti kapatadam, pumanawkan! Kumaro laeng ti panangpilitda kenka no agbayagka pay. Ngem uray no pumanawka, laglagipem daytoy: Nasarangetmo ti kasasaad ken dika nagpaimpluensia kadagiti kapatadam!

Nalabit umsiendaka dagiti dadduma a kapatadam gapu ta ipagarupda a dimo pampanunoten ti bagim. Ngem saan nga agpayso dayta! Kinapudnona, kayat ni Jehova a paneknekam iti bagim a ti panagaramid iti pagayatanna ti kasayaatan nga aramidem. (Roma 12:2) Gapuna, apay koma nga ipalubosmo a pagay-ayamandaka dagiti kapatadam? (Roma 6:16) Ikalintegam no ania ti ammom nga umiso!

Pudno a dimo maliklikan ti panangpilit kenka dagiti kapatadam. Nupay kasta, ammom ti kayatmo nga aramiden, maibagam kadakuada ti takdermo, ken kabaelam a sarangten ti situasion. Adda kenka dayta!​—Josue 24:15.

ADU PAY TI MABASAM MAIPAPAN ITI DAYTOY A TOPIKO ITI TOMO 1, KAPITULO 9

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

Doble kadi ti panagbiagmo? Adda kadi pagsayaatanna no maammuan dayta dagiti dadakkelmo?

KANGRUNAAN A TEKSTO

“Daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib, ngem daydiay addaan kadagiti pannakilangen kadagidiay maag nakadakdakesto ti pagtungpalanna.”​—Proverbio 13:20.

BALAKAD

Tapno ad-adda a tumuredka, basaem dagiti naipablaak a kapadasan dagiti adipen ni Jehova iti moderno a panawen a sibaballigi a nangsalimetmet iti no ania ti umiso.

AMMOM KADI . . . ?

Manmanonto kadagiti kaeskuelaam ti makikomunikar kenka makatawen kalpasan ti panagturposyo. Adu ti saanto pay ketdin a makalagip iti naganmo. Ngem ti pamiliam, ken kangrunaan iti amin, ni Jehova a Dios, ket kanayon a maseknan iti pagimbagam.​—Salmo 37:23-25.

DAGITI ARAMIDEK!

Makapagsaganaak a mangsaranget iti panangpilit dagiti kapatadak babaen ti ․․․․․

No pilitendak dagiti kapatadak nga agaramid iti di umiso, masapul nga ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Kadagiti ania a kasasaad a mabalin a makatulong kenka dagiti addang a naibalabala iti daytoy a kapitulo?

● Ania ti mabalin a mapasamak no tumulokka iti panangpilit dagiti kapatadam?

● Ania ti sumagmamano a pamay-an a makatulong kenka a mangsaranget iti panangpilit dagiti kapatadam?

[Blurb iti panid 131]

“Adu a lallaki ti makaam-ammo kaniak kas Saksi isu a raraemendak. No adda pagsasaritaanda a malisioso, ibagada kaniak, ‘Agtutungtongkamin Mike, pumanawkan no kayatmo.’”​—Mike

 [Tsart iti panid 132, 133]

Worksheet

Peer-Pressure Planner

Pagtuladan

1 Agsakbay

Ania ti karit? Panagsigarilio.

Sadino ti mabalin a pakaipasanguak iti daytoy a karit? Idiay eskuelaan.

2 Agpanunot

Ania ti mapasamak no tumulokak?

Saan a maay-ayo ni Jehova ken dagiti dadakkelko. Riribukennak ti konsiensiak. Marigatanakton nga agkedked inton maminsan.

Ania ti mapasamak no agkedkedak?

Mabalin nga uyawen wenno birngasandak. Baka liklikandak ti dadduma a kaeskuelaak. Ngem maparagsakko ni Jehova ken ad-adda a tumibkerak.

3 Agdesision

Agkedkedak gapu ta

Ammok a saan a maay-ayo ni Jehova ken madadael ti ­salun-atko no agsigarilioak.

No bilang ta tumulokak

Saanak ngamin a nakasagana a naimbag a mangsaranget iti panangpilit dagiti kapatadak. Ad-adda a napateg kaniak ti pananganamong dagiti kapatadak ngem ti pananganamong ni Jehova.

4 Agtignay

Masapul nga

agkedkedak sa pumanawak.

Dagiti Panguyaw Dagiti Kapatada

No kuna ti kapatadak: “Agsigarilioka ketdin. Takrotkan sa met!”

Mabalinko a sungbatan ti panangpilit ti kapatadak babaen ti

Panangayon

“Hustoka. Mabutengak nga agsigarilio. Diak kayat ti makaala iti kanser iti bara.”

Panangibaw-ing

“Saysayangem laeng ta sigariliom kaniak.”

Panangibalandra

“Pagyamanan laengen. Ammom, saanmo a bagay ti agsigarilio ta saan a para kadagiti masirib dayta.”

PALAGIP: Pumanawka a dagus no pilitendaka latta dagiti kapatadam. No agbayagka, dakdakkel ti posibilidadna a pagay-ayamandaka. Ita, kopiaem ti sumaganad a panid sa suratam dagiti espasio.

 Dagiti Aramidek no Pilitendak Dagiti Kapatadak

Kopiaem daytoy a panid!

1 Agsakbay

Ania ti karit? ․․․․․

Sadino ti mabalin a pakaipasanguak iti daytoy a karit?

2 Agpanunot

Ania ti mapasamak no tumulokak?

․․․․․

Ania ti mapasamak no agkedkedak?

․․․․․

3 Agdesision

Agkedkedak gapu ta . . .

․․․․․

No bilang ta tumulokak, gapu dayta iti . . .

․․․․․

4 Agtignay

․․․․․

Masapul nga . . .

․․․․․

Dagiti Panguyaw Dagiti Kapatada

No kuna ti kapatadak: ․․․․․

Mabalinko a sungbatan ti panangpilit ti kapatadak babaen ti

Panangayon

․․․․․

Panangibaw-ing

․․․․․

Panangibalandra

․․․․․

Ensayuem dagiti sungbatmo a kaduam ti maysa kadagiti dadakkelmo wenno ti maysa a nataengan ti panagpampanunotna a gayyem.

[Ladawan iti panid 135]

Pagay-ayamandaka dagiti kapatadam no agpaimpluensiaka kadakuada