Kapitulo 30

‘Panangidepensa ken Legal a Panangipasdek iti Naimbag a Damag’

TI NAKARO a pannakaidadanes dagiti Saksi ni Jehova nagresulta iti pannakaisaklangda kadagiti polis, hues, ken agtuturay iti intero a daga. Dagiti asunto a nakairamanan dagiti Saksi dimmanon iti adu a ribo, ket ginasut kadagitoy ti naiyapelar kadagiti nangatngato a korte. Naaddaan daytoy iti nangayed nga epekto iti mismo a pannakaipakat ti linteg ket masansan a pinatibkerna dagiti legal a garantia kadagiti pamunganayan a wayawaya a laklak-amen ti sapasap nga umili. Ngem saan a daytoy ti kangrunaan a gandat dagiti Saksi ni Jehova.

Ti kangrunaan a tarigagayda isut’ panangiwaragawag iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Dagiti legal nga aksion nga ipakatda ket saan a gapu ta sugsoganda ti sosial a panagbalbaliw wenno repormadorda iti linteg. Ti gandatda isut’ ‘panangidepensa ken legal a panangipasdek iti naimbag a damag,’ a kas met ti inaramid ni apostol Pablo. (Fil. 1:7) Dagiti pannakaisaklangda kadagiti opisial ti gobierno, kiddaw man dayta dagiti Saksi wenno gapu ta inarestoda ida maipuon iti Nakristianuan nga aktibidadda, matmatanda met a kas gundaway a mangasaba. Imbaga ni Jesu-Kristo kadagiti pasurotna: “Maisaklangkayto kadagiti gobernador ken ar-ari a maipuon kaniak, ket agbalinto a pammaneknek kadakuada ken kadagiti nasion.”​—Mat. 10:18.

Internasional a Layus Dagiti Asunto

Mabayag pay sakbay daydi immuna a gubat sangalubongan, dagiti klero, babaen iti panangsugsogda kadagiti lokal nga opisial, inkagumaandan a lapdan ti panagibunong dagiti Estudiante ti Biblia kadagiti literatura iti lugarda. Kalpasan ti Gubat Sangalubongan I, nupay kasta, kimmaro ti ibubusor. Nagsasagadsad iti adu a pagilian, impasangoda dagiti amin a napanunotda nga akusasion kadagidiay mangikagkagumaan a mangtungpal iti propetiko a bilin ni Kristo nga ikasaba ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios a kas pammaneknek.​—Mat. 24:14.

Gaput’ pannakatignayda iti ebidensia a matungtungpalen ti padto ti Biblia, idi nalpas ti kumbension dagiti Estudiante ti Biblia sadi Cedar Point, Ohio, idi 1922, nagbalinda a determinado a mangipakaammo iti lubong a nagturposen ti Panawen Gentil ket ti Apo innalanan ti dakkel a pannakabalin ket agturturayen kadagiti langlangit kas Ari. “Ipablaak, ipablaak, ipablaakyo, ti Ari ken ti pagarianna” dayta idit’ replanda. Iti dayta met a tawen, dagiti klero idiay Alemania  kiniwkiwanda dagiti polis a mangaresto iti sumagmamano nga Estudiante ti Biblia nga agibumbunong kadagiti literatura ti Biblia. Saan a naiputputong nga insidente daydi. Idi 1926, addan 897 a kakasta a kaso a nakasalansan kadagiti korte nga Aleman. Gapu ta nagadu a darum ti naiyuli idi 1926 napilitan nga impasdek ti Watch Tower Society ti legal a departamento idiay sanga nga opisina ti Magdeburg. Bayat ti 1928, idiay laeng Alemania adda 1,660 nga asunto a maikontra kadagiti Estudiante ti Biblia, ket tinawen a kimmaro ti pammarigatda. Dagidi klero determinadoda a mangpasardeng iti trabaho dagiti Estudiante ti Biblia, ket nagragsakda no adda desision ti korte a nangipasimudaag nga adda sangkabassit a panagballigida.

Idiay Estados Unidos, naaresto dagiti Estudiante ti Biblia idi 1928 maipuon iti panagbalaybalayda, idiay South Amboy, New Jersey. Iti las-ud ti maysa a dekada ti tinawen a bilang dagiti naaresto gaput’ ministerioda idiay Estados Unidos ket nasurok a 500. Bayat ti 1936 ngimmato a bigla ti dagupda​—a nagbalin a 1,149. Tapno adda mangidepensa kadakuada, inkapilitan met a naadda ti legal a departamento idiay hedkuarter ti Sosiedad.

Ti naganetget a panangaskasaba idiay Romania naipasango met ti kakasta nga ibubusor kadagidi agdama nga agturturay. Dagidi Saksi ni Jehova a nagibunong kadagiti literatura ti Biblia masansan a naaresto ken nabugbogda a sidadawel. Nanipud 1933 inggat’ 1939, naipasango dagiti Saksi sadiay iti 530 a darum. Ti linteg ti daga, nupay kasta, ket naglaon kadagiti garantia ti wayawaya, isu a naragpatda dagiti paborable a desision idi nagapelarda iti Nangato a Korte ti Romania. Idi nabigbig dagiti polis daytoy, kinumpiskarda laengen dagiti literatura  sada pinarigat dagiti Saksi ngem didan insaklang ida. Idi napalubosanen ti Sosiedad nga agrehistro kas korporasion idiay Romania, inkagumaan dagiti bumusbusor a sumraen ti panggep ti legal a pannakairehistrona babaen iti panangalada iti bilin manipud korte tapno iparitnat’ pannakaibunong dagiti literatura ti Watch Tower. Binaliktad ti nangatngato a korte daytoy a bilin, ngem kaskasdi dagiti klero inimpluensiaanda ti ministro dagiti kulto nga agaksion tapno kontraenna dayta a desision.

Idiay Italia ken Hungaria, a kas idiay Romania, dagiti literatura ti Biblia nga us-usaren dagiti Saksi kinumpiskar dagiti polis iti sidong dagiti gobierno nga agturturay idi. Kasta met ti napasamak idiay Japan, Korea, ken ti Gold Coast (Ghana itan). Dagiti baniaga a Saksi ni Jehova napapanawda manipud Francia. Iti adu a tawen awan Saksi ni Jehova a pinalubosanda a sumrek iti Union Soviet a mangikasaba iti Pagarian ti Dios.

Bayat a ti rugso ti nasionalismo nagsaknap iti intero a lubong nanipud 1933 agingga idi 1940’s, dagiti gobierno impawilda dagiti Saksi ni Jehova iti nagduduma a daga. Rinibo dagiti Saksi a naisaklang kadagiti korte iti daytoy a periodo gapu iti panagkitakitda nga agsaludo iti bandera gaput’ konsiensiada ken iti panangirupirda iti Nakristianuan a neutralidad. Idi 1950 naireport nga iti kallabes a 15 a tawen, 10,000 a pannakaaresto ti sinagaba dagiti Saksi ni Jehova idiay Estados Unidos laeng.

Idi a nasurok nga 400 a Saksi ti sipapartak nga insaklangda kadagiti korte ti Grecia idi 1946, saan a daydi ti rugrugi ti pannakaidadanes sadiay. Adun a tawtawen a kasta. Malaksid iti pannakaibalud, naipakat dagiti nadagsen a multa, ket naibus ti kuarta dagiti kakabsat. Ngem idi minatmatanda ti situasionda, kinunada: “Linuktan ti Apo ti pannakakasaba dagiti opisial ti Grecia, ta nangngeganda ti pannakaipasdek ti pagarian ti kinalinteg; kasta met la a gundaway ti naited kadagiti hues idiay korte.” Silalawag a minatmatan dagiti Saksi ni Jehova dayta sigun iti wagas nga imbaga ni Jesus kadagiti pasurotna.​—Luc. 21:12, 13.

Dangadang a Kasla Imposible nga Abaken

Bayat ti 1940’s ken 1950’s, bale nagbalin a pagbabakalan ti Quebec a probinsia ti Canada. Nanipud pay 1924 addan dagiti inarestoda gaput’ panangikasaba iti naimbag a damag. Idi kalam-ek ti 1931, adda saggaysa a Saksi nga inaldaw nga arestuen dagiti polis, no dadduma mamindua iti maysa nga aldaw. Dakkel ti gasto dagiti Saksi idiay Canada gapu kadagiti asunto. Ket, idi rugrugi ti 1947 ti dagup dagiti kaso a nakairamanan dagiti Saksi a nakasalansan kadagiti korte idiay Probinsia ti Quebec dimmanon iti 1,300; idinto ta dagiti Saksi ni Jehova nagbassitda la a grupo sadiay.

Periodo daydi a ti Iglesia Katolika Romana ket nabileg ti impluensiana a masapul a pakibagayan ti kada politiko ken kada hues dita a probinsia. Dagiti klero no iti sapasap ket madaydayawda idiay Quebec ket dagiti umili sidadarasda nga agtulnog iti idiktar ti lokal a padi. Kastoy ti panangdeskribir ti libro nga State and Salvation (1989): “Ti kardinal ti Quebec adda tronona idiay taripnongan ti Legislative Assembly a kadenna a mismo ti tugaw ti lieutenant-governor. Iti  nadumaduma a wagas kaaduan a paset ti Quebec ket direkta a tengtenglen ti simbaan . . . Ti mision ti simbaan, kinapudnona, isut’ ikukumporme ti napolitikaan a biag ti Quebec iti kapanunotan ti Katolika Romana a kenkuana ti kinapudno ket Katolisismo, ket kamali ti aniaman a di-Katoliko, ket ti wayawaya isu ti awan lappedna nga agsao ken agbiag sigun iti kinapudno ti Katolika Romana.”

No iti natauan a panagsao, ti tsansa dagiti Saksi a mangabak ket imposible saan laeng nga idiay Quebec no di iti intero a lubong.

Amin a Klase ti Mapanunotda a Darum

Dagiti bumusbusor kadagiti Saksi inkutuanda dagiti libro ti linteg tapno makabirukda iti amin a klase ti pambar a mangpasardeng iti aktibidadda. Masansan nga indarumda ida nga aglaklako nga awan lisensiada, gapuna ibagada a komersial ti trabahoda. No dadduma, kontraenda daytoy babaen iti panangakusardat’ dadduma a payunir iti bagransia gapu ta awan kanot’ umno a panggedanda.

Iti adu a dekada, dagiti opisial ti dadduma a probinsia ti Switzerland inkagumaanda nga ibilang kas komersio ti panagibunong dagiti Saksi ni Jehova kadagiti literatura ti Biblia. Nangnangruna, ti piskal idiay Pranses-pagsasaona a Probinsia ti Vaud, inkeddengna a waswasen ti aniaman a desision dagiti nababbaba a korte a paborable kadagiti Saksi.

Iti nagduduma a lugar, imbagada kadagiti Saksi ni Jehova a masapulda ti permiso tapno maibunongda dagiti literaturada wenno maangayda dagiti gimongda iti Biblia. Ngem talaga kadi a kasapulan ti permiso? Simmungbat dagiti Saksi iti “Saan!” Iti ania a gapu?

Kastoy ti panangilawlawagda: ‘Ni Jehova a Dios binilinna dagiti saksina nga ikasabada ti ebanghelio ti pagarian, ket dagiti bilin ti Dios isudat’ kangatuan ket masapul a tungpalen dagiti saksina. Awan naindagaan a gunglo nga agar-aramid iti linteg wenno mangimpuersar iti linteg ti addaan karbengan a mangtuben iti bilin ni Jehova. Yantangay awan gobierno toy lubong ti addaan kalintegan a mangiparit iti pannakaikasaba ti ebanghelio, awan kasta a nailubongan nga agturay wenno puersa a makabalin a mangted iti permiso a mangikasaba iti ebanghelio. Awan, iti uray ania a wagas, ti nailubongan a puersa ti addaan autoridad iti dayta a banag. Agbanagto nga insulto iti Dios no intay dawaten iti tao ti permiso a mangaramid iti banag nga imbilin ti Dios.’

 Dagiti akusasionda kadagiti Saksi masansan a nangted ti nabileg nga ebidensia ti relihiuso nga ibubusor. Gapuna, idi naiwaras dagiti bokleta a Face the Facts ken Cure, inayabanda ti manangaywan ti sanga ti Sosiedad idiay Netherlands tapno agparang iti korte sadi Haarlem, idi 1939, ket sungbatanna ti akusasion a pananginsulto iti grupo dagiti umili nga Olandes. Inrason ti piskal, kas pangarigan, a dagiti literatura ti Watch Tower sawenda a ti Romano Katoliko a hierarkia ket sisasaur a kuarkuartaanna dagiti umili iti inna panagkuna a maluk-atanna dagiti natay manipud iti lugar nga awan​—manipud purgatorio, idinto ta, sigun iti literaturada, di mapaneknekan ti Simbaan dayta.

Idiay korte inyugaug ti kangrunaan a saksi ti hierarkia, ni “Padre” Henri de Greeve: “Ti kangrunaan a pagsaeman ti riknak a ta ti maysa a taga ruar ipagarupnanto ketdi a dakami a papadi ket maysa a bunggoy dagiti kumikikil ken sumasaur.” Idi pinagtestigoda, ti manangaywan ti sanga ti Sosiedad linuktanna ti Biblia a Katoliko ket imparangna iti korte a ti sinao ti bokleta maipapan kadagiti sursuro dagiti Katoliko ket maitunos iti mismo a Bibliada. Idi a ti abogado ti Sosiedad inimtuodna ken de Greeve no mapaneknekanna dagiti doktrina ti impierno ken purgatorio, insungbatna: “Diak mapaneknekan dayta; basta patiek dayta.” Dagdagus a nabigbig ti hues a dayta ti eksakto a linaon ti bokleta. Nadismis ti kaso, ket nagapura a rimmuar ti padi manipud korte a sipupungtot!

Gapu ta nadukotanda iti irarang-ay ti aktibidad dagiti Saksi ni Jehova idiay makindaya a paset ti dati a Czechoslovakia, inakusar dagiti klero dagiti Saksi a kas espia. Umarngi ti situasion iti napasaran ni apostol Pablo idi nga isut’ insaklang dagiti klero a Judio idi immuna a siglo iti sedision. (Ara. 24:5) Ginasut dagiti kaso a naiyuli iti korte idi 1933-34, agingga a ti gobierno nakumbinsi nga awan nakaibatayan dagiti akusasion. Idiay Quebec a probinsia ti Canada, idi 1930’s ken 1940’s, indarumda met dagiti Saksi iti sedision. Mismo a dagiti klero​—Katoliko ken Protestante, ngem nangruna dagiti Romano Katoliko​—napanda pay nagtestigo idiay korte a maikontra kadagiti Saksi. Aniat’ nakabasolan dagiti Saksi ni Jehova? Kinuna dagiti klero a pinagpeligroda ti nasional a panagkaykaysa babaen iti panangipablaakda kadagiti banag a mamagdisgusto kadagiti tattao iti Iglesia Katolika Romana. Nupay kasta, insungbat dagiti Saksi, a ti kinaagpaysuanna, nagibunongda kadagiti literatura manipud Saot’ Dios a nangliwliwa kadagiti napakumbaba a tattao isuna laeng ta daytoy pinagpungtotna dagiti klero gapu ta naibutaktak dagiti di-Nainkasuratan a sursuro ken al-alagadenda.

Aniat’ timmulong kadagiti Saksi ni Jehova tapno nagtultuloyda nupay sinarangetda ti kasta a di agressat nga ibubusor? Daydiay pammatida iti Dios ken iti naipaltiing a Saona, daydiay siaayat a debosionda ken Jehova ken iti Pagarianna, ken daydiay kired nga aggubuay iti panagtignay ti espiritu ti Dios. Kas kunaen ti Kasuratan, “ti pannakabalin a napigpigsa ngem iti gagangay [ket] kukua ti Dios ket saan nga aggubuay iti bagitayo.”​—2 Cor. 4:7.

Nagaksion Dagiti Saksi ni Jehova Idiay Legal a Pagbabakalan

Iti adu a dekada sakbay ti Gubat Sangalubongan I, nakiraman dagiti Estudiante ti Biblia iti naganetget a panagibunong iti libre a literatura iti Biblia kadagiti  kalsada iti denna dagiti simbaan ken iti binalaybalay. Ngem idi agangay adu nga ili ken siudad idiay Estados Unidos ti nangipasá kadagiti ordinansa a nangtuben unay iti kasta a “boluntario a trabaho.” Ania idi ti mabalin nga aramiden?

Inlawlawag ti The Watch Tower a Disiembre 15, 1919: “Gapu ta namatikami a rebbengenmi nga aramiden ti amin a pamuspusan a paneknekan ti pagarian ti Apo ket dikam agsarimadeng gapu la ta adda dagiti tuben, ken gapu ta adda ti sistematiko a panangkontrada iti daytoy a boluntario a trabaho, naiyurnos ti pannakausar ti maysa a magasin, . . . ti THE GOLDEN AGE.” a

Bayat nga ad-adda a gimmanetget ti binalaybalay a panangasaba, nupay kasta, kimmaro met ti panangipakatda kadagiti linteg a mangtuben wenno mangiparit iti dayta. Saan nga amin a daga ket addaan kadagiti legal a probision a mangipaay iti wayawaya kadagiti menoridad no maipasango kadakuada dagiti opisial nga ibubusor. Ngem ammo dagiti Saksi ni Jehova a ti Konstitusion ti E.U. garantisaranna ti wayawaya ti relihion, wayawaya ti panagsao, ken wayawaya ti pagiwarnakan. Isu a, no ipatarus dagiti hues dagiti lokal nga ordinansa tapno malapdanda ti pannakaikasaba ti Sao ti Dios, nagapelar dagiti Saksi kadagiti nangatngato a korte. b

Kas panangrepasona kadagiti napasamak, ni Hayden C. Covington, a naaddaan prominente a papel kadagiti legal a problema ti Watch Tower Society, inlawlawagna idi agangay: “No dagiti rinibo nga asunto nga inrekord dagiti mahistrado, korte ti polis ken dadduma pay a nababbaba a korte ket ditay inapelar, maysa a bantay dagiti pagtuladan (precedent) ti namuntuon koman kas nagdakkel a tuben iti tay-ak ti panagdaydayaw. Idi nagapelartayo naliklikantay ti itatakder ti kasta a tuben. Ti wagas a panagdaydayawtayo nagbalinen a paset ti linteg ti daga nga Estados Unidos ken dadduma pay a pagilian gapu iti kanayon a panagapelartayo no sungani ti desisionda.” Idiay Estados Unidos, pinulpullo dagiti kaso a dimmanon aginggat’ Korte Suprema.

Panangpakired Kadagiti Garantia ti Wayawaya

Maysa kadagiti immuna a kaso a nakairamanan ti ministerio dagiti Saksi ni Jehova a dimmanon iti Korte Suprema ti Estados Unidos namunganay sadi Georgia ket nailaban dayta iti Korte idi Pebrero 4, 1938. Ni Alma Lovell naakusar sigun iti rekord ti korte ti Griffin, Georgia, gapu ta nasalungasingna ti ordinansa  a nangiparit iti panagibunong iti aniaman a kita ti literatura no awan permiso ti manedyer ti siudad. Malaksid kadagiti dadduma a literatura, intukon ni Kabsat Lovell ti magasin a The Golden Age kadagiti tao. Idi Marso 28, 1938, inkeddeng ti Korte Suprema ti Estados Unidos a dayta nga ordinansa ket invalido gapu ta limitaranna ti wayawaya ti pagiwarnakan babaen iti panaglisensia ken pannakasensor. c

Iti sumuno a tawen ni J. F. Rutherford, kas abogado dagiti akusado, indepensana iti Korte Suprema ti kaso a Clara Schneider v. State of New Jersey. d Sinaruno daytoy, idi 1940, ti Cantwell v. State of Connecticut, e a ni J. F. Rutherford ti nangputar iti naisurat nga argumento sa ni Hayden Covington ti nangidatag iti berbal nga argumento iti saklang ti Korte. Dagiti positibo a resulta dagitoy a kaso pinatibkerda dagiti konstitusional a garantia ti wayawaya ti relihion, wayawaya ti panagsao, ken wayawaya ti pagiwarnakan. Ngem adda dagiti tuben.

Dagiti Grabe a Tuben Manipud Kadagiti Korte

Ti isyu a panagsaludo iti bandera a nainaig kadagiti Saksi ni Jehova damo a nakagteng kadagiti korte ti America idi 1935 sigun iti kaso a Carlton B. Nicholls v. Mayor and School Committee of Lynn (Massachusetts). f Limmasat dayta a kaso iti Supreme Judicial Court ti Massachusetts. Inkeddeng ti korte, idi 1937, nga uray pay no aniat’ kuna ni Carleton Nichols, Jr., a pammatina agraman kadagiti dadakkelna, saan a mapaboran ti relihioso a pammati  agsipud ta, sigun iti korte, “ti panagsaludo iti bandera ken panagsapata iti kinasungdo a masalaysay ditoy no iti husto a sentido di pulos nainaig iti relihion. . . . Dida ikalkalamiat ti panangmatmat ti maysa a tao iti Namarsuana. Dida apektaran ti relasionna iti Nangaramid kenkuana.” Idi naiyapelar daytoy inkapilitan a panagsaludo ti bandera iti Korte Suprema ti E.U. sigun iti kaso a Leoles v. Landers g idi 1937, sa manen iti Hering v. State Board of Education h idi 1938, dinismis ti Korte dagitoy a kaso ngamin, sigun iti opinionda, saan a nainaig daytoy iti isyu a federal. Idi 1939 dinismis manen ti Korte ti apelasion iti dayta met la nga isyu, sigun iti kaso a Gabrielli v. Knickerbocker. i Iti dayta met la nga aldaw, nupay awan nangngeganda a berbal nga argumento, pinasingkedanda daydi grabe a desision ti nababbaba a korte sigun iti kaso a Johnson v. Town of Deerfield. j

Kamaudiananna, idi 1940, impalubos ti Korte ti naan-anay a pannakabista ti kaso a naawagan Minersville School District v. Gobitis. k Adda nagduduma nga agkakalaing nga abogado a nangidatag iti argumentoda manipud dua a dasig. Ni J. F. Rutherford ti nangidatag iti berbal nga argumento para ken Walter Gobitas ken dagiti annakna. Adda miembro ti law department ti Harvard University a nangirepresenta iti American Bar Association ken ti Civil Liberties Union a ti argumentona ket maikontra iti inkapilitan a panagsaludo iti bandera. Nupay kasta, dida inakseptar dagiti rasonda, ket gapu ta maymaysa laeng ti butos a kimmontra, ti Korte Suprema, idi Hunio 3, inkeddengna a dagiti ubbing a di agsaludo iti bandera ket mabalin a mailaksidda kadagiti eskuelaan ti publiko.

Bayat ti simmaruno a tallo a tawen, nagdesision ti Korte Suprema a maikontra kadagiti Saksi ni Jehova sigun iti 19 a kaso. Ti kangrunaan isu daydi sungani a desisionda, idi 1942, sigun iti Jones v. City of Opelika. l Inkeddeng ti korte a nakabasol ni Rosco Jones gaput’ panagibunongna iti literatura kadagiti kalsada ti Opelika, Alabama, idinto ta di nagbayad iti lisensia. Inayonan ti Korte Suprema dayta a pammabasol ket kinunana nga adda kalintegan ti gobierno nga agsingir iti maikanatad a buis gaput’ panagtagilako ket dagita a linteg di mabalin a kuestionaran uray pay no nagay-ayatan lattan a rebukaren dagiti lokal nga agtuturay dayta a lisensia. Nakaro a tuben daydi, yantangay itan uray ania a komunidad, a sinugsogan dagiti klero wenno uray siasino a bumusor kadagiti Saksi, mabalinda idan a laksiden ket iti kasta, sigun kadagiti bumusbusor, mapasardengda ti panangaskasaba dagiti Saksi ni Jehova. Ngem adda karkarna a napasamak.

 Nagbaliw ti Turong ti Angin

Iti Jones v. Opelika, ti mismo a desision a nangtuben iti ministerio dagiti Saksi ni Jehova, tallo kadagiti mahistrado (justices) ti nagkuna a saanda laeng a sinupring ti kaaduan a miembro ti Korte no iti dayta a kaso no di ket timmulongda pay a nangipasdek iti pundasion dayta sigun iti daydi kaso a Gobitis. “Yantangay dakami ti nangeddeng iti daydi kaso a Gobitis,” innayonda, “ti kunami maikanatad daytoy nga okasion tapno ibagami a di umisot’ pannakadesision daydi.” Natarusan ngarud dagiti Saksi ni Jehova a tiemponan tapno irupirda manen dagita nga isyu idiay Korte.

Indatagda ti Motion for Rehearing para iti kaso a Jones v. Opelika. Iti dayta nga aplikasion, naidatag dagiti nabileg a legal nga argumento. Sibibileg pay nga indeklarana: “Laglagipen koma daytoy a Korte ti nangayed a kinapudno, a ti uk-ukomenda isu dagiti adipen ti Mannakabalin-amin a Dios.” Nainayon dagiti pasamak iti Biblia a nangipakita ti kaiyulogan daytoy. Naitampok ti balakad ni Gamaliel a mannursuro iti linteg idiay Judio a korte suprema idi immuna a siglo, a kastoy: “Dikay makibiang kadagitoy a lallaki, no di ket baybay-anyo ida; . . . di la ket, ta matakkuatankayto ketdi a lumablaban a mismo iti Dios.”​—Ara. 5:34-39.

Nagultimuanna, idi Mayo 3, 1943, sigun iti tampok a kaso a Murdock v. Commonwealth of Pennsylvania, a binaliktad ti Korte Suprema ti immun-una a desisionna sigun iti Jones v. Opelika. Indeklarana a ti panagbayad iti lisensia tapno maalagad ti wayawaya ti relihion nga agibunong kadagiti relihiuso a literatura ket di maitunos iti konstitusion. Daytoy a kaso nangted manen kadagiti baro a gundaway kadagiti Saksi ni Jehova idiay Estados Unidos tapno usarenda dayta a kaso a pagibasaran kadagiti ginasut a kaso nanipud idin. Ti Mayo 3, 1943, talaga nga aldaw a malaglagip dagiti Saksi ni Jehova no maipapan kadagiti pannakaisaklangda iti Korte Suprema ti Estados Unidos. Iti dayta maymaysa nga aldaw, 12 kadagiti 13 a kaso (pinagraragupda dagita a mabista ken masukimat sigun kadagiti uppat a desision), pabor kadakuada ti desision ti Korte. b

Agarup maysa a bulan kalpasanna​—idi Hunio 14, ti tinawen nga Aldaw ti Bandera ti nasion​—binaliktad manen ti Korte Suprema ti desisionna, iti dayta a tiempo sigun iti kaso a Gobitis, babaen iti kaso a naawagan West Virginia State Board of Education v. Barnette. c Inkeddengna nga “awan opisial, nangato man wenno nababa, nga idiktarna no aniat’ maikanatad no iti politika, nasionalismo, relihion, wenno dadduma pay nga opinion wenno puersaenna dagiti umili a mangipudno babaen iti sao wenno aramid no aniat’ pammatida iti dayta.” Adu kadagiti panagrasrason dayta a desision ti  inadaptar kalpasanna ti Canada babaen ti Korte de Apelasion ti Ontario sigun iti Donald v. Hamilton Board of Education, a ti datin a desision saanen a binaliwan ti Korte Suprema ti Canada.

Maitunos iti desision ti kaso a Barnette, ket iti dayta met la nga aldaw, ti Taylor v. State of Mississippi, d inkeddeng ti Korte Suprema ti Estados Unidos a dagiti Saksi ni Jehova di maitutop nga akusarenda ida iti sedision no ilawlawagda ti panagkitakitda a mangsaludo iti bandera ken iti inda panangisuro nga amin a nasion ket maabakto gaput’ ibubusorda iti Pagarian ti Dios. Dagitoy a desision isudat’ nangpalanas iti dana para kadagiti sumaganad a paborable a desision kadagiti dadduma a korte no kadagiti asunto dagiti Saksi a nagannak a dita dagiti annakda dida sinaluduan ti bandera idiay eskuelaan, agraman kadagiti isyu a nakainaigan ti panggedan ken child custody. Talaga a nagbaliwen ti turong ti angin. e

Naluktan ti Baro a Periodo ti Wayawaya Sadi Quebec

Inkagumaan met a sireregget dagiti Saksi ni Jehova a mabigbig ti wayawaya ti panagdaydayaw idiay Canada. Nanipud 1944 inggat’ 1946, ginasut a Saksi dagiti naaresto sadi Quebec idi nakiramanda iti ministerio iti publiko. Garantisaran ti linteg ti Canada ti wayawaya ti panagdayaw, ngem dagiti nagderraaw ginuloda dagiti gimong a pakasalaysayan ti Biblia. Nagtulnog dagiti polis kadagiti kalikagum dagiti klero a Katoliko a pasardengenda dagiti Saksi ni Jehova. Dagiti hues kadagiti lokal a korte linaisda dagiti Saksi, idinto ta awan aksionda a maibusor kadagiti nanggulo. Ania koma ti maaramid?

Inyurnos ti Sosiedad ti maysa nga espesial nga asamblea sadi Montreal idi Nobiembre 2 ken 3, 1946. Rinepaso dagiti nagbitla ti Nainkasuratan a takder dagiti Saksi ni Jehova ken sigun iti punto de bista ti linteg ti daga. Sa naiyanunsio ti urnos ti 16-nga-aldaw a pannakaibunong iti intero a nasion​—iti Ingles, Pranses, ken Ukranio​—ti tract a Quebec’s Burning Hate for God and Christ and Freedom Is the Shame of All Canada (Ti Nabara nga Igugura ti Quebec iti Dios ken ni Kristo ken ti Wayawaya Isut’ Pakaibabainan ti Intero a Canada). Detaliado nga inreportna  ti naranggas a panagderraaw ken dagiti kinakas-ang nga inaramidda kadagiti Saksi ni Jehova sadi Quebec. Sinaruno daytoy ti maikadua a tract a, Quebec, You Have Failed Your People! (Quebec, Imbabainmo ti Ilim!).

Immadu dagiti naaresto sadi Quebec. Tapno marisut ti situasion, nangipasdek ti sanga ti Watch Tower Society ti Canada iti legal department nga addaan representante sadi Toronto ken Montreal. Idi a ti damag nakagteng iti pagiwarnakan a ni Maurice Duplessis, a premier ti Quebec, ket inggagarana a dinadael ti restauran ni Frank Roncarelli, a Saksi ni Jehova, maigapu laeng ta isut’ nangpiansa iti padana a Saksi, sibibileg a nagprotesta dagiti taga Canada. Ket, idi Marso 2, 1947, inyusuat dagiti Saksi ni Jehova ti kampania iti intero a nasion nga inawisda dagiti taga Canada nga agpetision iti gobierno para iti Bill of Rights. Nasurok a 500,000 dagiti nagpirma​—a daytat’ kadaklan a petision a naidatag iti Parlamento ti Canada! Sinaruno daytoy, iti simmuno a tawen, ti dakdakkel pay a petision tapno mapasingkedan ti immuna.

Kabayatanna, dua a kaso a pangripiripan ti pinili ti Sosiedad a naiyapelar idiay Korte Suprema ti Canada. Maysa kadagitoy, ti Aimé Boucher v. His Majesty The King, tinamingna ti darum a sedision a naulit-ulit nga impabasolda kadagiti Saksi.

Ti kaso a Boucher naibatay iti paset ni Aimé Boucher, naemma a mannalon, a nagibunong iti tract a Quebec’s Burning Hate. Sedision kadi ti inna panangipakaammo iti kinaranggas dagiti nagderraaw a maibusor kadagiti Saksi sadi Quebec, ti di panangikankano iti linteg dagidiay opisial a nangtaming kadakuada, ken dagiti ebidensia a ti obispo a Katoliko ken dagiti dadduma a klero a Katoliko isudat’ nangisungsong iti dayta?

Idi inusigda ti naibunong a tract, kinuna ti maysa kadagiti mahistrado ti Korte Suprema: “Ti dokumento napauluan ‘Ti Nabara nga Igugura ti Quebec iti Dios ken ni Kristo ken ti Wayawaya Isut’ Pakaibabainan ti Intero a Canada;’ ti umuna a nadakamatna isut’ idadawatna iti kalmado ken nasimbeng a panangusig iti problema a tamingen sigun iti paulona; sa sapasap a dinakamatna ti managibales a pannakaidadanes ditoy Quebec kadagiti Saksi kas kakabsat ni Kristo; ti detaliado a pannakaibinsabinsa dagiti espesipiko nga insidente ti panangidadanes; ken ti pangserra a kiddaw kadagiti umili itoy a probinsia, kas panagprotesta a maibusor iti pannakabalin dagiti managderraaw ken dagiti kasla gestapo a taktika, tapno, iti inda panagadal ti Sao ti Dios ken panagtulnogda kadagiti bilinna, agbunga koma iti ‘nabaknang nga apit dagiti naimbag a bunga ti ayat Kenkuana ken ni Kristo ken iti natauan a wayawaya.’”

Ti desision ti Korte winaswasna ti pammabasol ken Aimé Boucher, ngem tallo kadagiti lima a mahistrado ti basta nangibilin a maadda ti baro a bista. Agbanagto ngata dayta iti husto a desision kadagiti nababbaba a korte? Ti abogado dagiti Saksi ni Jehova nagaramid iti aplikasion tapno ti Korte Suprema a mismo ti mangbista iti kaso. Karkarna, ta  naaprobaran daytoy. Bayat ti panagur-uray ti aplikasion, nanayonan ti bilang dagiti hues iti Korte, ket maysa kadagidi orihinal a hues nagbaliw ti panunotna. Ti resultana idi Disiembre 1950 isut’ 5-kontra-4 a desision a nangabsuelto ken Kabsat Boucher.

Idi damo, daytoy a desision ket sinukir nga agpada ti solicitor general ken ti premier (nga isu met lat’ attorney general) ti probinsia ti Quebec, ngem nagin-inut a naiyimpuersar dayta kadagiti korte. Gapuna ti akusasion a sedision a naulit-ulit nga impabasolda kadagiti Saksi ni Jehova idiay Canada naiwaksin nga interamente.

Ngem adda pay sabali a kaso a pangripiripan a naiyapelar idiay Korte Suprema ti Canada​—ti Laurier Saumur v. The City of Quebec. Daytoy ket sinarangetna dagiti linteg ti panaglisensia nga isut’ nakaabakan dagiti adu a kaso ti kakabsat kadagiti nababbaba a korte. Iti kaso a Saumur, ikagkagumaan ti Sosiedad a maragpat ti permanente a pammilin maikontra iti siudad ti Quebec tapno malapdan dagiti autoridad a mangsinga iti panagibunong dagiti Saksi ni Jehova kadagiti relihiuso a literatura. Idi Oktubre 6, 1953, inyulog ti Korte Suprema ti desisionna. Ti sungbatna ket “Wen” kadagiti Saksi ni Jehova, “Saan” iti probinsia ti Quebec. Dayta a desision nangted met ti panagbiktoria kadagiti rinibo pay a kaso a ti kasta met la a prinsipio ti relihiuso a wayawaya isu ti kuestion. Daytoy ti nanglukat iti baro a periodo iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova sadi Quebec.

Edukasion Kadagiti Legal a Kalintegan ken Metodo

Bayat nga immadu dagiti asunto idi arinunos ti 1920’s ken kalpasanna, inkapilitan a dagiti Saksi ni Jehova nasursuruanda kadagiti legal a metodo. Yantangay ni J. F. Rutherford ket abogado ket nagserserbi pay a mismo idi a hues, naamirisna a dagiti Saksi masapuldat’ pannakaiwanwan kadagitoy a problema. Nangruna nanipud 1926 dagiti Saksi inggunamgunamda ti panagbalaybalay no kadagiti Domingo, nga agusarda kadagiti libro a mangilawlawag iti Biblia. Gapu ta adut’ bimmusor iti panagibunongda kadagiti literatura ti Biblia no iti Domingo, insagana ni Kabsat Rutherford ti pampleta a Liberty to Preach tapno matulongan dagiti adda idiay Estados Unidos a mangtarus kadagiti kalinteganda iti sidong ti linteg. Nupay kasta, dina kabaelan a personal nga asikasuen amin nga asunto, isu nga inyurnosna nga adda sabsabali nga abogado nga agserbi a kameng ti staff ti hedkuarter ti Sosiedad. Ket, dagiti dadduma a naiwaras iti intero a pagilian nasingedda a nakibinnadang.

Di matabunuan dagiti abogado amin a bista kadagiti korte a pakatamingan dagiti rinibo nga asunto ti panangaskasaba dagiti Saksi ni Jehova, ngem makaipaayda kadagiti napateg a balakad. Tapno maaramid ti kasta, naiyurnos ti pannakasanay amin a Saksi ni Jehova kadagiti  legal a metodo. Naaramid daytoy kadagiti espesial nga asamblea idiay Estados Unidos idi 1932 ken, kalpasanna, babaen kadagiti regular a programa ti Gimong ti Serbisio kadagiti kongregasion. Adda detaliado nga “Order of Trial” a naipablaak iti 1933 Year Book dagiti Saksi ni Jehova (ngem kadagiti naisina a panid idi agangay). Nabaliwan dagitoy nga instruksion sigun kadagiti sirkumstansia. Iti Nobiembre 3, 1937, a ruar ti Consolation, adda manen kanayonan a legal a pammalakad para kadagiti espesipiko a situasion a nasaranget.

No usarenda daytoy nga impormasion, masansan a dagiti Saksi indepensadan ti bagbagida kadagiti lokal a korte, imbes a mangalada pay lat’ abogadoda. Nadlawda nga iti kastoy a wagas masansan a nabalinanda a kinasabaan ti korte ket indatagda a naan-anay dagiti isyu iti saklang ti hues, imbes a dagiti laeng legal a teknikalidad dagiti kasoda ti matamtaming. No maabak ti kasoda, masansan nga agapelarda, nupay adda dagiti Saksi a nagpaibalud laengen imbes a nangtangdanda iti abogado, ta ti serbisioda ket kasapulan no iti korte de apelasion.

Bayat a rimsua dagiti baro a situasion ken adda manen dagiti pagtuladan a pangngeddeng a naipasdek kadagiti korte, ad-adu nga impormasion ti naipaay tapno mangabaruanan dagiti Saksi. Gapuna, idi 1939 naiyimprenta ti bokleta nga Advice for Kingdom Publishers tapno matulongan dagiti kakabsat iti pannakidangadangda iti korte. Dua a tawen kalpasanna adda mas kompleto a pannakasalaysay a rimmuar iti bokleta a Jehovah’s Servants Defended. Inadawna wenno insalaysayna ti 50 a nadumaduma a desision dagiti korte ti America maipapan kadagiti Saksi ni Jehova, agraman dadduma pay a nagadu a kaso, ket inlawlawagna no kasano a dagitoy a legal a pagtuladan ket mausar a pagimbagan. Ket, idi 1943, ti kopia ti Freedom of Worship naited iti kada Saksi ket inadalda a sisasaet kadagiti Gimong ti Serbisio kadagiti kongregasion. Malaksid iti panangipaayna kadagiti napateg a sumaria dagiti asunto, daytoy a bokleta inlanadna a detaliado dagiti Nainkasuratan a rason a panangasikaso kadagiti problema iti nagduduma a wagas. Sinaruno daytoy, idi 1950, ti napabaro a bokleta a Defending and Legally Establishing the Good News.

Isuamin daytoy ket progresibo a legal nga edukasion. Ti gandat, nupay kasta, saan a tapno pagbalinen nga abogado amin a Saksi no di ket tapno maluktan ti dana a panangikasaba ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios iti publiko ken iti balaybalay.

Kas Kadagiti Reprep a Dudon

No adda dagiti opisial a nangmatmat iti bagida a nangatngato ngem iti linteg, ti panangtratoda kadagiti Saksi no dadduma ket nagubsang. Ngem, uray no  ania a metodo ti impakat dagiti kabusorda, pagaammo dagiti Saksi ni Jehova nga imbalakad ti Sao ti Dios: “Dikay ibales ti bagbagiyo, ay-ayatek, no di ket lugaranyo ti pungtot; ta adda a naisurat: ‘Kuak ti pammales; supapakakto, kuna ni Jehova.’” (Roma 12:19) Kaskasdi, namatida nga obligadoda unay a mangted ti pammaneknek. Kasanoda nga inaramid ti kasta no naipasangoda iti ibubusor dagiti agtuturay?

Nupay dagiti indibidual a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova ket masansan a bassitda idi 1930’s, napigsa ti singgalutda. No adda serioso a problema iti sadinoman a lugar, sigagagar dagiti Saksi iti kabangibang a lugar a tumulong. Idi 1933 idiay Estados Unidos, kas pangarigan, 12,600 a Saksi dagiti naorganisa kadagiti 78 a grupo. No adu dagiti maaresto iti maysa a lugar, wenno agballigi dagiti bumusbusor a mangsugsog kadagiti estasion ti radio ket kanselarenda dagiti kontrata a panangibrodkas kadagiti programa nga insagana dagiti Saksi ni Jehova, napakaammuan ti opisina ti Sosiedad sadi Brooklyn. Iti las-ud ti maysa a lawas, naipatulod dita a lugar dagiti kakadua a mangsarikedked tapno ipamaysada ti mangted ti pammaneknek.

Agpannuray iti kasapulan, agtitipon ti ag-50 inggat’ 1,000 a Saksi iti naikeddeng nga oras, masansan idiay away a denna ti teritoria a trabahuenda. Boluntario amin dagitoy, dadduma naggapuda iti uray la a 320 kilometro a kaadayo no dadduma. Dagiti indibidual a grupo naikkanda ti teritoria a wanasenda iti ag-30 minuto wenno ag-dua nga oras pay no dadduma. Bayat a kada grupo dagiti agkakalugan ket trabahuenda ti naituding a teritoria, adda komite dagiti lallaki a nangipakaammo kadagiti polis ti trabaho a maar-aramid sada inted ti listaan dagiti amin a Saksi nga agtartrabaho dita a purok iti dayta a bigat. Gapu ta ammoda a di umdas ti puersada gapu iti kaadu dagiti Saksi, dagiti opisial kadagiti adu a lugar impalubosda ti panangasabada a dida nasingsinga. Kadagiti dadduma a lugar pinunnoda dagiti seldada ngem agingga laeng dita. No adda asinoman a naaresto, adda nakasagana nga abogado dagiti Saksi a mangpiansa. Ti epektona ket kasla iti simboliko a reprep a dudon a nadakamat iti Kasuratan idiay Joel 2:7-11 ken Apocalipsis 9:1-11. Iti kastoy a wagas nabalinanda nga intultuloy nga inkasaba ti naimbag a damag nupay nakaro ti ibubusor.

Panangibutaktak iti Publiko ti Kinagubsang Dagiti Nauyong nga Opisial

Impapanda a makagunggona no dagiti umili kadagiti dadduma a lugar ket maammuanda ti ar-aramiden dagiti lokal  nga opisialda. Sadi Quebec, idi a dagiti korte pinarigatda dagiti Saksi a kasla kadagidi mahistrado ti Inkisision, nangipatulodda iti surat kadagiti amin a miembro ti lehislatura ti Quebec nga inlanadda dagiti napasamak. Idi awan bungana dayta, impatulod ti Sosiedad ti kopia dayta a surat kadagiti 14,000 a negosiante iti intero a probinsia. Kalpasanna insubmiteda dayta nga impormasion kadagiti editor dagiti pagiwarnakan tapno maipablaakda.

Idiay dumaya nga Estados Unidos, napakaammuan ti publiko babaen kadagiti brodkas ti radio. Idiay Brooklyn Bethel adda sumagmamano a nasanay a dramatista, a tumutuladda iti timek, ket binukelda ti makuna a Teatro ti Ari. No dagiti nauyong nga opisial ket idarumda dagiti Saksi ni Jehova, adda sekretario a nangirekord iti intero a bista. Presente dagiti dramatista idiay korte tapno makabisadoda ti tonada ti timek ken ti wagas a panagsasao dagiti polis, ti piskal, ken ti hues. Kalpasan ti naganetget a panangipablaak tapno sigurado nga adut’ dumngeg iti radio, idrama ti Teatro ti Ari dagiti eksena idiay korte a kunam la no talaga nga agpaypayso iti kasta maammuan a naan-anay ti publiko ti ar-aramiden dagiti opisialda. Idi agangay, gapu ta napalalot’ pannakaibutaktakda iti publiko, dadduma kadagitoy nga opisial nagan-annaddan a nangtaming kadagiti asunto dagiti Saksi.

Nagkaykaysa nga Aksion a Nangsaranget iti Ibubusor Dagiti Nazi

Idi a ti gobierno ti Nazi nga Alemania inrubbuatna ti kampania a mangpasardeng iti aktibidad dagiti Saksi ni Jehova idiay Alemania, naulit-ulit a naipamuspusan ti panagparangda iti saklang dagiti autoridad nga Aleman. Ngem awan ti tulong a manamnama. Idi kalgaw ti 1933, naipawil ti trabahoda kadagiti kaaduan nga estado ti Alemania. Ngarud idi Hunio 25, 1933, adda deklarasion maipapan iti ministerioda ken ti panggepna nga inadaptar dagiti Saksi ni Jehova iti asamblea sadi Berlin. Naipatulod ti kopia kadagiti amin a nangato nga opisial ti gobierno, ket minilion pay dagiti naibunong iti publiko. Nupay kasta, idi Hulio 1933 nagkitakit dagiti korte a mangtaming iti dayta. Idi rugrugi ti simmuno a tawen, adda personal a surat maipapan iti situasion nga inaramid ni J. F. Rutherford para ken Adolf Hitler ken intulod ti espesial a mensahero kenkuana. Idin nagtignayen ti intero a sangalubongan a panagkakabsat.

Iti bigat ti Domingo, Oktubre 7, 1934, oras ti alas nuebe, nagtataripnong ti kada grupo dagiti Saksi idiay Alemania. Nagdawatda ken Jehova iti panangidalan ken pamendision. Ket kada grupo nangipatulod iti surat kadagiti Aleman nga opisial ti gobierno nga indeklarada ti natibker a determinasionda nga agtultuloy nga agserbi ken Jehova. Sakbay a nagsisinada, nagsasaritaanda dagiti sao ti Apoda a ni Jesu-Kristo, iti Mateo 10:16-24. Kalpasanna rimmuardan a nangasaba kadagiti kaarrubada maipapan ken Jehova ken iti Pagarianna iti sidong ni Kristo.

Iti dayta met la nga aldaw, iti intero a daga, nagtataripnong dagiti Saksi ni Jehova ket, kalpasan ti nagkaykaysa a panagkararagda ken Jehova, nangipatulodda iti telegrama a nangpakdaar iti gobierno ni Hitler: “Ti panangirurumenmo kadagiti saksi ni Jehova kellaatenna amin a naimbag a tattao ditoy daga ket  ibabainna ti nagan ti Dios. Isardengmon nga idadanes dagiti saksi ni Jehova; ta no saan ti Dios dadaelennakanto ken ti nasional a partidom.” Ngem saan a nagpatingga dita.

Kimmaro ti pamuspusan dagiti Gestapo a mangduprak iti aktibidad dagiti Saksi ni Jehova. Kalpasan ti ragup a panagarestoda idi 1936, impagarupda a nalabit nagballigidan. Ngem, idi Disiembre 12, 1936, adda 3,450 a Saksi a siwayawaya pay laeng idiay Alemania ti kasla kimat a nagiwaras iti intero a pagilian ti naiyimprenta a resolusion a sibabatad a nangigunamgunam ti panggep ni Jehova ken inlanadna ti determinasion dagiti Saksi ni Jehova nga agtulnog iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao. Di maawatan dagiti bumusbusor no kasanoda a naiwaras dagita. Sumagmamano a bulan kalpasanna, idi tinagibassit dagiti Gestapo dagiti darum a nailanad dita a resolusion, nangisagana dagiti Saksi ni Jehova iti surat nga innagananna amin dagiti opisial a Nazi a sidadangkok a nangabuso kadagiti Saksi ni Jehova. Idi 1937, naisaknap met daytoy a surat iti intero nga Alemania. Iti kasta naibutaktak ti aramid dagiti nadangkes a lallaki tapno makita dagiti isuamin. Daytoy met ti nangted ti gundaway iti publiko a mangngeddeng no ania a turong ti personal a surotenda maipapan kadagitoy nga adipen ti Kangatuan.​—Idiligyo ti Mateo 25:31-46.

Ti Sangalubongan a Publisidad Nangted Bang-ar

Dagiti dadduma a gobierno sigugubsang met ti panangtratoda kadagiti Saksi ni Jehova, nga imparitda ti panaggigimong ken panangasabada iti publiko. Adda dagiti kaso a dagitoy a gobierno inikkatda ida kadagiti panggedanda ket dagiti annakda nailaksidda kadagiti eskuelaan. Adu met dagiti gobierno a nagusar iti pisikal a kinadangkok. Kaskasdi, dagitoy met la a daga masansan addaanda kadagiti  konstitusion a garantisaranna ti wayawaya ti relihion. Tapno mabang-aran dagiti maidaddadanes a kakabsatda, masansan a ti Watch Tower Society impablaakna iti intero a lubong dagiti detalye ti kasta a pannakatrato. Maaramid daytoy babaen kadagiti magasin a Pagwanawanan ken Agriingkayo!, ket dagitoy a report no dadduma kopiaen dagiti pagiwarnakan. Adu a ribo a surat a kiddawenda ti umiso a pannakatrato dagiti Saksi ti magabsuon kadagiti opisina dagiti opisial ti gobierno nga aggapu iti intero a lubong.

Kas resulta ti kasta a kampania idi 1937, ti gobernador ti Georgia, idiay Estados Unidos, immawat ti agarup 7,000 a surat manipud uppat a pagilian iti las-ud ti dua la nga aldaw, ket ti mayor ti La Grange, Georgia, nalayus met kadagiti rinibo a surat. Dagita a kampania naiyusuat met para kadagiti Saksi ni Jehova idiay Argentina idi 1978 ken 1979, Benin idi 1976, Burundi idi 1989, Cameroon idi 1970, Dominican Republic idi 1950 ken 1957, España idi 1961 sa manen idi 1962, Ethiopia idi 1957, Gabon idi 1971, Grecia idi 1963 ken 1966, Jordan idi 1959, Malawi idi 1968, 1972, 1975, sa manen idi 1976, Malaya idi 1952, Mozambique idi 1976, Portugal idi 1964 ken 1966, Singapore idi 1972, ken ti Swaziland idi 1983.

Kas kabbaro a pangarigan ti ar-aramiden dagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong a mangpabang-ar kadagiti mairurumen a kakabsatda, amirisenyo ti situasion idiay Grecia. Gaput’ kakaro ti pannakaidadanes dagiti Saksi ni Jehova a sinugsogan dagiti klero a Greek Orthodox sadiay, idi 1986 agpada a dagiti magasin a Pagwanawanan ken Agriingkayo! (a ti dagup ti internasional a sirkulasionda ket nasurok 22,000,000 a kopia) inreportda ti detalye ti pannakaidadanes. Dagiti Saksi iti sabali a dagdaga naimbitaranda nga agsurat kadagiti opisial ti Griego a gobierno para kadagiti kakabsatda. Nagsuratda; ket sigun iti report ti Vradyni a periodiko ti Atenas, ti ministro ti hustisia nalayus iti nasurok 200,000 a surat manipud nasurok 200 a daga ken 106 a pagsasao.

Iti simmuno a tawen, idi adda asunto dagiti Saksi a nabista iti korte de apelasion ti Hania, Creta, presente idi dagiti representante dagiti Saksi ni Jehova kadagiti pito a sabali a daga (Alemania, España, Estados Unidos, Francia, Inglaterra, Italia, ken Japan) kas partido iti kaso ken nangsuporta kadagiti Kristiano a kakabsatda. Ket, kalpasan ti maisungani a desision ti Korte Suprema ti Grecia idi 1988 sigun iti sabali pay nga asunto dagiti Saksi, naiyapelar daytoy iti European Commission of Human Rights. Sadiay, idi Disiembre 7, 1990, 16 a hurado manipud iti gistay amin a paset ti Europa ti naikkan iti rekord ti 2,000 a panangaresto ken ginasut nga asunto a dita dagiti Saksi ni Jehova ti Grecia nasentensiaanda gapu ta nagsaoda maipapan iti Biblia. (Kinapudnona, adda idi 19,147 a kakasta a pannakaaresto idiay Grecia manipud 1938 inggat’ 1992.) Sangsangkatunos nga inkeddeng ti Commission a bistaen ti European Court of Human Rights ti kaso.

Kadagiti dadduma a kaso mangted bang-ar ti kasta a pannakaibutaktak ti panangsalungasingda kadagiti natauan a kalintegan. Ngem, uray ania ti aksion dagiti hues wenno agtuturay, itultuloy dagiti Saksi ni Jehova a pagtulnogan ti Dios kas Kangatuan nga Agturay kadakuada.

 Pananggun-od iti Legal a Pannakabigbig

Ti autorisasion a panangitultuloy iti pudno a panagdaydayaw nabatad a di namunganay iti asinoman a tao wenno natauan a gobierno. Agtaud a mismo dayta ken Jehova a Dios. Kadagiti adu a pagilian, nupay kasta, tapno magun-odan ti pannalaknib ti linteg ti gobierno, nagimbagan dagiti Saksi ni Jehova no mairehistroda iti gobierno kas relihiuso nga asosasion. Dagiti plano a gumatang kadagiti daga para iti sanga nga opisina wenno ti nawadwad a panagimprenta kadagiti literatura ti Biblia ket naparpartak no maporma dagiti legal a korporasion. Kas maitunos iti pagtuladan nga inted ni apostol Pablo idiay kadaanan a Filipos iti ‘legal a panangipasdek iti naimbag a damag,’ dagiti Saksi ni Jehova agtignayda a maikanatad tapno maitungpalda daytoy.​—Fil. 1:7.

No dadduma, nagbalin a narikut daytoy. Kas pangarigan, idiay Austria, nga adda concordat a pinirmaanna iti Vaticano tapno isierto ti gobierno ti pinansial a panangsuportarna iti Iglesia Katolika, sinumra dagiti opisial idi damo ti pamuspusan dagiti Saksi ni Jehova, a kinunada: ‘Ti gandatyo isut’ panangporma iti maysa a relihiuso nga organisasion, ket ti kasta nga organisasion saan a mabalin a saklawen ti linteg ti Austria.’ Idi 1930, nupay kasta, nairehistroda kas asosasion nga agibunong kadagiti Biblia ken dagiti literatura ti Biblia.

Idiay España ti maika-20 siglo nga aktibidad dagiti Saksi ni Jehova matunton agingga idi Gubat Sangalubongan I. Ngem nanipud idi rugrugi ti Inkisision idi maika-15 a siglo, ti Iglesia Katolika Romana ken ti Estado ti España, malaksid iti sumagmamano a banag, nagkumkumplotda. Ti panagbalbaliw dagiti napolitikaan ken narelihiusuan a rikna impalubosna ti gundaway ti maysa a sumurot iti sabali a relihion, isuna laeng ta imparitda ti pannakaiparangarang dayta a pammati iti publiko. Nupay kastat’ kasasaad, idi 1956 sa manen idi 1965, inkagumaan dagiti Saksi ni Jehova a legal komat’ pannakabigbigda idiay España. Kaskasdi, sa la talaga a nagprogreso dayta idi nga impasá ti Parlamento ti España ti Religious Liberty Law idi 1967. Kamaudiananna, idi Hulio 10, 1970, idi a nasuroken a 11,000 ti dagup dagiti Saksi idiay España, legalen ti pannakabigbigda.

Nagaplikarda para iti legal a pannakairehistro ti Watch Tower Society iti Pranses a kolonial a gobernador ti Dahomey (Benin itan) idi 1948. Ngem sa la naaramid ti legal a pannakairehistrona idi 1966, innem a tawen kalpasan a nagbalin nga independiente a republika dayta a pagilian. Kaskasdi, imbabawida ti legal a pannakabigbigda idi 1976 sada man binigbigen idi 1990 bayat a nagbalbaliw ti napolitikaan a kasasaad agraman ti opisial a panangmatmatda iti wayawaya ti relihion.

Nupay dagiti Saksi ni Jehova ket nabigbigdan a legal idiay Canada iti adun a tawtawen, ti Gubat Sangalubongan II nagbalin a pambar dagiti bumusbusor tapno uyotanda ti baro a gobernador-heneral tapno ideklarana nga ilegal dagiti Saksi. Napasamak daytoy idi Hulio 4, 1940. Dua a tawen kalpasanna, idi a napalubosan dagiti Saksi nga agparang iti napili a komite idiay House of Commons, sibibileg nga inrekomenda dayta a komite a mapalubosanen dagiti Saksi  ni Jehova ken ti legal a korporasionda. Nupay kasta, sa la naited ti pammalubos kalpasan ti naulit-ulit ken naunday a panagdedebate idiay House of Commons ken adu a trabaho ti nagapuananda a nangurnong kadagiti pirma kadagiti dua a petision ti intero a nasion a nakapilitan ti ministro ti hustisia, a maysa a Romano Katoliko, a nangikkat a naan-anay iti panangipawil.

Dagiti pamunganayan a panagbalbaliw ti panangmatmat dagiti gobierno ti Makindaya nga Europa isut’ inur-urayda sakbay a legal a nabigbig dagiti Saksi ni Jehova sadiay. Kamaudiananna, kalpasan dagiti dekada a panagapelar para iti wayawaya ti relihion, dagiti Saksi legal a nabigbigdan idiay Poland ken Hungary idi 1989, idiay Romania ken East Germany (sakbay a nakikaykaysa iti Federal Republic of Germany) idi 1990, idiay Bulgaria ken daydi dati nga Union Soviet idi 1991, ken idiay Albania idi 1992.

Ikagumaan dagiti Saksi ni Jehova ti makitunos kadagiti linteg ti aniaman a nasion. Sibibileg nga isuroda, sigun ti Biblia, ti panangraem kadagiti opisial ti gobierno. Ngem no dagiti linteg ti tao ket kontraenda ti nabatad a bilin ti Dios, sumungbatda: “Masapul nga agtulnogkami iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.”​—Ara. 5:29.

No Malipatan Dagiti Pamunganayan a Wayawaya Gaput’ Buteng

Gapu ta agraira ti panagabuso iti droga kadagiti adu a tao agraman iti implasion, nga isut’ nakapilitan dagiti agassawa a mangged, natakkuatan dagiti Saksi ni Jehova idiay Estados Unidos nga inda sarangten dagiti baro a situasion iti ministerioda. Adu a sangakaarrubaan ti gistay awan matagtagitao no iti aldaw, ket adut’ mataktakawan. Agbubuteng dagiti umili. Idi arinunos ti 1970’s ken rugrugi ti 1980’s, adda baro a panagraira dagiti ordinansa a panaglisensia dagiti agur-ur-or tapno ammoda no asino dagiti estranghero dita a komunidad. Adda dagiti ili nga impangtada nga arestuen ida no dida mangala ti permiso. Ngem naipasdeken dagiti natibker a legal a pundasion, gapuna mabalinen a marisut dagita a problema idiay ruar ti korte.

No rumsua dagiti parikut, dagiti lokal a panglakayen makimitingda kadagiti opisial tapno marisut dayta. Sititibker nga agkitakit dagiti Saksi ni Jehova a dumawat iti permiso a mangaramid iti trabaho nga imbilin ti Dios, ket ti Konstitusion ti E.U., a pinalagda dagiti desision ti Korte Suprema, garantisaranna ti wayawaya ti panagdaydayaw ken ti pagiwarnakan a dagita dida masapul ti aniaman  a pagbayad kas pammalubos. Ngem matarusan dagiti Saksi ni Jehova a dagiti tao ket agbubutengda, ket mabalin nga umanamongda a pakaammuan dagiti polis sakbay nga irugida a kasabaan ti maysa a lugar, no nesesita. Nupay kasta, no awan nainkalintegan a kompromiso a magteng, ti abogado manipud hedkuarter ti Sosiedad suratanna dagiti lokal nga opisial nga ilawlawagna ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova, ti linteg ti konstitusion a mangsuporta iti kalinteganda a mangasaba, ken ti abilidadda a mangipapilit iti dayta a kalintegan babaen iti panangisaklang nga addaan daños a maikontra iti munisipio ken dagiti opisialna. f

Iti dadduma a daga nasken pay ti mapan idiay korte tapno mapasingkedan dagiti pamunganayan a wayawaya a datin a tinagtagilag-anda. Kastat’ napasamak idiay Finland idi 1976 sa manen idi 1983. Agparang a tapno mataginayon ti talna kadagiti bumalay, sumagmamano a lokal nga ordinansa dagiti nangiparit iti relihiuso a trabaho a panagbalaybalay. Nupay kasta, nailawlawag iti korte sadi Loviisa ken Rauma a ti panagbalaybalay ket paset ti relihion dagiti Saksi ni Jehova ket ti gobierno inaprobaranna daytoy a metodo a panagebanghelio idi impalubosna ti karta ti relihiuso nga asosasion dagiti Saksi ni Jehova. Naipakita pay met nga adu nga umili ti mangawat iti isasarungkar dagiti Saksi ket dayta agbanag a pakatubenan ti wayawaya no pawilan ti kasta nga aktibidad gapu la ta saan nga isuamin ket apresiarenda dayta. Kalpasan ti naballigi a konklusion dagitoy a kaso, adu dagiti ili ken siudad a nangbaliw iti ordinansada.

Pannakabukel ti Linteg ti Konstitusion

Ti aktibidad dagiti Saksi ni Jehova, no kadagiti dadduma a daga, isut’ maysa a kangrunaan a timmulong iti pannakabukel ti linteg. Amin nga estudiante ti abogasia ti America pagaammona unay ti intulong dagiti Saksi ni Jehova no iti pannakadepensa ti kalintegan a sibil idiay Estados Unidos. Ti pakakitaan ti kawadwad ti kastoy nga itutulong isu dagiti artikulo kas iti sumaganad: “Ti Utang ti Linteg ti Konstitusion Kadagiti Saksi ni Jehova,” a nagparang iti Minnesota Law Review, ti Marso 1944, ken, “Nakabadang iti Itatanor ti Linteg ti Konstitusion: Dagiti Saksi ni Jehova Idiay Korte Suprema,” a naipablaak iti University of Cincinnati Law Review, idi 1987.

 Dagiti asuntoda isut’ ad-adda a linaon ti linteg ti America a nainaig iti wayawaya ti relihion, wayawaya ti panagsao, ken wayawaya ti pagiwarnakan. Dagitoy a kaso adut’ naitulongda a nangtaginayon kadagiti wayawaya saan laeng a kadagiti Saksi ni Jehova no di ket ti intero nga umili. Idi nagpalawag idiay Drake University, ni Irving Dilliard, a mabigbigbig nga autor ken editor, kinunana: “Kayatyo man wenno saan, dagiti Saksi ni Jehova ad-adut’ nagapuananda a nangtaginayon kadagiti wayawayatayo ngem ti uray ania a sabali a relihiuso a grupo.”

Ket no maipapan iti situasion ti Canada, ti pakauna ti libro nga State and Salvation​—The Jehovah’s Witnesses and Their Fight for Civil Rights kunana: “Dagiti Saksi ni Jehova insuroda ti estado, ken dagiti umili ti Canada, no ania koma ti praktikal nga aplikasion ti legal a pannakasalaknib dagiti grupo a sumupadi. Maysa pay, ti . . . pannakaidadanes [dagiti Saksi idiay probinsia ti Quebec] nagturongda kadagiti nagsasagadsad a kaso nga, idi 1940s ken 1950s, dimmanunda iti Korte Suprema ti Canada. Dagitoy a kaso nakatulongda unay iti panangmatmat dagiti taga Canada iti kalintegan a sibil, ket isudat’ pundasion ti linteg ti wayawaya a sibil ti Canada itatta.” “Maysa a resulta” ti legal a pannakidangadang dagiti Saksi no iti wayawaya ti panagdaydayaw, kuna ti libro, “isut’ naunday a pannakalawlawag ken panagdedebate a nangibanag iti Charter of Rights,” nga itan nagbalin a paset ti pamunganayan a linteg ti Canada.

Kinangato ti Linteg ti Dios

Kangrunaan, nupay kasta, ti legal a rekord dagiti Saksi ni Jehova ket testimonia ti kumbiksionda a ti nadibinuan a linteg ket kangatuan. Ti ramut ti takder nga innalada isut’ panangapresiarda iti isyu ti sapasap a kinasoberano. Bigbigenda a ni Jehova ti kakaisuna a pudno a Dios ken nainkalintegan a Soberano ti uniberso. Gapuna sititibker ti takderda nga aniaman a linteg wenno desision ti korte a mangiparit iti panangaramidda kadagiti imbilin ni Jehova ket awan mamaayna ket ti natauan nga ahensia a mangikeddeng iti kasta a panangiparit ket sinurokanna ti autoridadna. Ti takderda ket umarngi kadagidi apostol ni Jesu-Kristo, a nagkuna: “Masapul nga agtulnogkami iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.”​—Ara. 5:29.

Buyogen ti tulong ti Dios determinado dagiti Saksi ni Jehova a mangikasaba itoy naimbag a damag ti Pagarian ti Dios kadagiti amin a mapagnaedan a daga kas pammaneknek kadagiti amin a nasion sakbay nga umay ti panungpalan.​—Mat. 24:14.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 680]

Dagiti gobierno impawilda dagiti Saksi ni Jehova iti nagduduma a daga

[Blurb iti panid 682]

Nadismis ti kaso, ket nagapura a rimmuar ti padi manipud korte a sipupungtot!

[Blurb iti panid 693]

Dadduma nga opisial nagan-annaddan a nangtaming kadagiti asunto dagiti Saksi

[Kahon iti panid 684]

Pammaneknek iti Korte Suprema ti E.U.

Idi nagparang iti saklang ti Korte Suprema ti Estados Unidos kas abogado iti kaso a “Gobitis,” ni Joseph F. Rutherford, a miembro ti New York Bar ken presidente ti Watch Tower Society, sibabatad nga intampokna ti kinapateg ti panagpasakop iti kinasoberano ni Jehova a Dios. Kinunana:

“Dagiti Saksi ni Jehova isuda dagidiay mangpampaneknek iti nagan ti Mannakabalin-amin a Dios, nga isu laeng ti agnagan JEHOVA. . . .

“Ipalagipko ti kinapudno a ni Jehova a Dios, nasurok nga innem a ribo a tawenen, inkarina nga ipasdekna baeten ti Mesias ti gobierno ti kinalinteg. Tungpalennanto dayta a karina inton tiempona. Dagiti agdama a pasamak sigun iti lawag ti padto ipasimudaagda nga asidegen dayta. . . .

“Ti Dios, a Jehova, isut’ kakaisuna a gubuayan ti biag. Awanen sabali pay a makaited ti biag. Ti Estado ti Pennsylvania saan a makaited ti biag. Ti Gobierno ti America dina kabaelan dayta. Ti Dios inaramidna daytoy a linteg [a mangiparit iti panagrukbab kadagiti imahen], kas panagkuna ni Pablo, tapno maigaga ti ilina manipud idolatria. Bassit la a banag dayta, kunayo. Kasta met daydi pannangan ni Adan iti naiparit a bunga. Saan a daydi mansanas a kinnan ni Adan, no di ket daydi isusukirna iti Dios. Ti kuestion isu daytoy, no agtulnog ngata ti tao iti Dios wenno agtulnog iti natauan nga institusion. . . .

“Ipalagipko itoy a Korte (saan koma a nesesita nga ipalagipko) a sigun iti kaso a ‘Church v. United States’ inkeddeng daytoy a Korte a ti America ket Kristiano a nasion; ket kaipapananna a ti America masapul nga agtulnog iti Nadibinuan a linteg. Kaipapananna pay dayta a daytoy a Korte ket nahustisiaan a bigbigenna a ti linteg ti Dios ket kangatuan. Ket no ti maysa a tao sipapakinakem a patienna a ti linteg ti Dios ket kangatuan ket sipapakinakem nga agtignay a maitunos iti dayta, awan natauan nga autoridad a makatengngel wenno makibiang iti konsiensiana. . . .

“No palubosandak a mangipalagip iti daytoy: a tunggal manglukat ti sesion daytoy a Korte iyanunsio ti para pukkaw: ‘Ispalen koma ti Dios ti Estados Unidos ken daytoy madaydayaw a Korte.’ Ket ita kunaek, sapay koma ta ispalen ti Dios daytoy madaydayaw a Korte manipud panagkamali nga isunto ketdi ti mangituggod kadagiti umili ti Estados Unidos iti klase totalitariano ket duprakenna amin a wayawaya nga impanamnama ti Konstitusion. Banag daytoy a sagrado iti kada Americano nga agayat iti Dios ken iti Saona.”

[Kahon iti panid 687]

Dagiti Pasamak a Nagturong iti Pannakabaliktad

Idi inkeddeng ti Korte Suprema ti America, idi 1940, sigun iti “Minersville School District v. Gobitis,” a dagiti estudiante ket mabalinda a piliten nga agsaludo iti bandera, walo kadagiti siam a mahistrado ti immabuloy. Ni laeng Justice Stone ti simmuppiat. Ngem dua a tawen kalpasanna, idi inrekordda ti isusuppiatda sigun iti kaso a “Jones v. Opelika,” tallo pay a mahistrado (da Black, Douglas, ken Murphy) innalada daytoy nga okasion tapno kunaenda a m amatida a ti kaso a “Gobitis” ket kamali ti pannakadesidirna gapu ta ti wayawaya ti relihion ket naimameg. Kaiyuloganna dayta nga uppat kadagiti siam a mahistrado ket paborda a mangbaliktad iti desision daydi kaso a “Gobitis.” Dua kadagidi lima a mahistrado a nangimameg iti wayawaya ti relihion ti retiradon. Dua a kabbaro (da Rutledge ken Jackson) isudan ti nagtugaw idi a naidatag iti Korte Suprema ti simmaruno a kaso ti panagsaludo ti bandera. Idi 1943, sigun iti “West Virginia State Board of Education v. Barnette,” dagitoy a dua nagbutosda a pabor iti wayawaya ti relihion imbes ket nga iti inkapilitan a panagsaludo iti bandera. Gapuna, babaen iti butos a 6 kontra 3, ti Korte binaliktadna ti dati a takderda kadagiti immuna a lima a kaso (“Gobitis,” “Leoles,” “Hering,” “Gabrielli,” ken “Johnson”) a naiyapelar iti daytoy a Korte.

Makapainteres a kinuna ni Justice Frankfurter, no iti isusuppiatna iti kaso a “Barnette”: “Kas met la iti napalabas, ti Korte masansan a baliktadenna ti takderna. Ngem mamatiak a di pay pulos napasamak sakbay dagitoy a kaso dagiti Saksi ni Jehova (malaksid kadagiti menor nga isusungani a kalpasanna ket nabaliwan) a daytoy a Korte ket binaliktadna dagiti desisionna tapno malimitaran dagiti pannakabalin ti demokratiko a gobierno.”

[Kahon iti panid 688]

“Kadaanan a Porma ti Misionero a Panagebanghelio”

Idi 1943, sigun iti kaso a “Murdock v. Pennsylvania,” kinuna ti Korte Suprema ti Estados Unidos, malaksid kadagiti dadduma:

“Ti panagipaima kadagiti relihiuso a tract ket kadaanan a porma ti misionero a panagebanghelio​—kas kadaan ti historia ti pagimprentaan. Daytoy ket nabileg a puersa kadagiti relihiuso a ganuat agingga kadagitoy a tawen. Daytoy a porma ti panagebanghelio ti nasaknap nga us-usaren itatta dagiti nagduduma a sekta ti relihion a dagiti colporteurda idanonda ti Ebanghelio kadagiti rinibribo a balay ket ikagumaanda babaen iti personal nga ibibisita nga awisen dagiti sumurot iti pammatida. Saan laeng a panangasaba daytoy; saan laeng a panagibunong kadagiti relihiuso a literatura. Agkuykuyog dagita a dua. Ti panggepna ket panagebanghelio kas iti ‘revival meeting.’ Daytoy a porma ti relihiuso nga aktibidad ket addaan ti nadayaw a saad iti sidong ti First Amendment a kas iti panagdaydayaw idiay uneg dagiti simbaan ken panangasaba kadagiti pulpito. Maiparbeng daytoy iti pannalaknib a kas kadagiti inkasigudan ken gagangay nga aktibidad ti relihion. Daytoy kas kadagiti dadduma ket addaan karbengan kadagiti garantia ti wayawaya ti panagsao ken wayawaya ti pagiwarnakan.”

[Kahon iti panid 690]

“Agpapatas a Kalintegan Kadagiti Isuamin”

Iti dayta a paulo, idi 1953, nagsurat ti maysa a periodista a taga Canada a nalatak idi a tiempo: “Adda koma dakkel a selebrasion idiay Parliament Hill a mangrambak iti desision ti Korte Suprema ti Canada sigun iti kaso a Saumur [nga indatag dagiti Saksi ni Jehova idiay Korte]; selebrasion a maikanatad iti dakkel nga okasion. Mammano ti desision sigun iti historia ti kinahustisia ti Canada a kastat’ kapategna. Mammano a korte ti ad-adut’ naitulongna iti Canada ngem daytoy. Awan korte nga ad-adda a pagyamanan dagiti taga Canada a mangipatpateg iti tinawidda a wayawaya. . . . Daytoy a wayawaya maiparbeng iti dakdakkel a selebrasion ngem ti mabaelan a pangrambak iti dayta.”

[Kahon iti panid 694]

Natibker a Deklarasion iti Estado a Nazi

Idi Oktubre 7, 1934, naipatulod ti sumaganad a surat iti gobierno nga Aleman manipud iti tunggal kongregasion dagiti Saksi ni Jehova idiay Alemania:

“KADAGITI OPISIAL TI GOBIERNO:

“Ti Sao ni Jehova a Dios, kas nailanad iti Nasantuan a Biblia, isut’ kangatuan a linteg, ket kadakami isut’ kakaisuna a giya gapu ta impamaysamin ti bagimi iti Dios ket napudno ken napasnekkami a pasurot ni Kristo Jesus.

“Iti kallabes a tawen, ken maikontra iti linteg ti Dios ken maisalungasing kadagiti kalinteganmi, pinaritandakami a saksi ni Jehova nga aggigimong a mangadal iti Sao ti Dios ken agdaydayaw ken agserbi kenkuana. Sigun iti Saona bilinennakami a dimi baybay-an ti panaggigimongmi. (Hebreo 10:25) Kadakami imbilin ni Jehova: ‘Dakayo dagiti saksi a siak ti Dios. Inkayo ket ibagayo kadagiti tattao ti mensahek.’ (Isaias 43:10, 12; Isaias 6:9; Mateo 24:14) Direkta nga agsubang ti lintegyo ken ti linteg ti Dios, ket, kas panangtulad kadagidi matalek nga apostol, ‘masapul nga agtulnogkami iti Dios imbes a kadagiti tattao,’ ket daytoy ti aramidenmi. (Aramid 5:29) Gapuna kayatmi nga ipakaammo kadakayo nga agtulnogkami kadagiti bilin ti Dios, aggigimongkami a mangadal iti Saona, ket agdaydayaw ken agserbikami kenkuana kas imbilinna. No ti gobierno wenno dagiti opisialyo ket ranggasandakami gapu ta agtulnogkami iti Dios, ngarud ti darami maisingirto kadakayo ket agsungbatkayto iti Mannakabalin-amin a Dios.

“Awan interesmi kadagiti napolitikaan a ganuat, no di ket naipamaysakami iti pagarian ti Dios iti sidong ni Kristo nga Arina. Dikam ranggasan wenno dangran ti asinoman. Tagiragsakenmi ti agbiag a sitatalna ken agaramid iti naimbag kadagiti amin a tao bayat nga adda gundawaymi, ngem, yantangay ti gobiernoyo ken dagiti opisialna itultuloydakami a piliten a sumukir iti kangatuan a linteg ti uniberso, maipapilit itan nga ipakaammomi kadakayo a dakami, babaen ti asina, agtulnogkami ken Jehova a Dios ket agtalekkami a naan-anay Kenkuana a mangispal kadakami manipud amin a panangirurumen ken manangirurumen.”

[Kahon iti panid 697]

Dagiti Saksi a Napawilan Ibagada a Sibabatad ti Takderda

Ti organisasion dagiti Saksi ni Jehova pinawilan ti gobierno idiay Canada idi 1940. Nasurok a 500 a pannakabista ti naangay kalpasanna. Aniat’ rason nga indatag dagiti Saksi? Siraraem ngem sititibker, kastoy ti imbagada idiay Korte:

‘Diak mabain a mangitukon kadagitoy a libro. Isuroda ti dalan nga agturong iti biag nga agnanayon. Mamatiak a sipapasnek nga ilawlawagda ti panggep ti Mannakabalin-amin a Dios a mangipasdek iti Pagarian ti kinalinteg ditoy daga. Kaniak, isuda ti kangrunaan a bendision iti biagko. Ti panagkunak basol iti Mannakabalin-amin no dadaelen dagitoy a libro, ken ti mensahe ti Dios a linaonda, a kas met la iti panagbasol no puoran a mismo ti Biblia. Tunggal tao pilienna koma no irisgona ti panagdisgusto dagiti tao wenno ti panagdisgusto ti Mannakabalin-amin a Dios. No kaniak nakidasigakon iti Apo ken iti Pagarianna, ket ikagumaanak nga idayaw ti nagan ti Kangatuan, nga isu ni Jehova, ket no daytat’ pakadusaak, ngarud dagidiay mangdusa kaniak adda sungsungbatanda iti Dios.’

[Kahon iti panid 698]

Ti Panangmatmat Dagiti Miembro ti Gobierno ti Canada

Adtoy dagiti nakuna ti sumagmamano a miembro ti House of Commons ti Canada idi 1943 idi indagadagda iti ministro ti hustisia nga ikkatenna ti pannakapawil dagiti Saksi ni Jehova ken dagiti legal a korporasionda:

“Awan ebidensia nga indatag ti departamento ti hustisia iti saklang ti komite a nangipasimudaag nga iti uray ania a tiempo ket naideklara koma dagiti Saksi ni Jehova kas ilegal nga organisasion . . . Pakaibabainan ti Dominion ti Canada a dagiti tattao ket maisaklang gapu kadagiti relihiuso a kumbiksionda a kas iti wagas a pannakaisaklang dagitoy naparigat a tattao.” “Iti opinionko nabatad, a ti laeng relihiuso a panagil-ilem isut’ rason ti pannakapawil.”​—Mr. Angus MaćInnis.

“Kaaduan kadatayo ammotayo a dagitoy a tattao ket dida mangan-ano, ket awan gandatda a mangdangran iti gobierno. . . . Apay a mapawpawilanda pay laeng? Saan a maigapu dayta iti panagamak a daytoy nga organisasion ket dadaelenna ti paglaingan ti gobierno, wenno gapu ta subersibo dagiti aksionna iti ganuat ti gubat. Awan uray sangkabassit la nga ebidensia a kasta ti kasasaad.”​—Mr. John G. Diefenbaker.

“Mapanunot ti maysa a ti pannakapawil dagiti Saksi ni Jehova ket ad-adda a gapu iti panangmatmatda kadagiti Katoliko Romano, imbes ket a gapu ta subersibo ti kababalinda.”​—Mr. Victor Quelch.

[Kahon iti panid 699]

“Serbisio a Maigapu iti Wayawaya ti Relihion”

“Saan a nainkalintegan nga iwaksi daytoy ababa a panangtaming iti panangparigat ti Estado kadagiti Saksi ni Jehova no di madakamat ti serbisio a maigapu iti wayawaya ti relihion iti sidong ti Konstitusiontayo a naikeddeng kas resulta ti kinasaetda. Kadagiti kallabes a tawtawen ad-adu a tiempo dagiti korte ti binusbosda ngem ti uray ania a sabali a relihiuso a grupo, ket nagparangda iti imatang ti publiko kas akikid ti is-isipda, ngem matalekda kadagiti sipapakinakem a kumbiksionda, ket kas resultana dagiti korte federal nangtedda ti nagsasagadsad a desision a nangpatalged ken nangpalawa kadagiti garantia ti wayawaya ti relihion kadagiti umili nga Americano, ken nanalaknib ken nangpalawa kadagiti wayawayada a sibil. Agarup tallo pulo ket maysa a kaso ti nakaisaklanganda iti Korte Suprema iti lima a tawen nanipud 1938 inggat’ 1943, ket dagiti desision kadagitoy ken dagiti simmaruno a kaso dakkel ti naitulongda para kadagiti wayawaya a nailanad a sapasap iti Bill of Rights, ken ti pannakasalaknib ti wayawaya ti relihion no iti partikular.”​—“Church and State in the United States,” ni Anson Phelps Stokes, Tomo III, 1950, panid 546.

 [Kahon/Dagiti ladawan iti panid 700, 701]

Panagragsak iti Wayawayada nga Agdaydayaw

Kadagiti adu a daga a dagiti Saksi ni Jehova awananda ti naan-anay a wayawaya ti relihion iti naglabas, silalatakda itan nga agdaydayaw ket siwayawayadan a mangiranud ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios iti sabsabali.

Quebec, Canada

Idi 1940’s, rinaut dagiti nagderraaw dagidi sumagmamano a Saksi ditoy Châteauguay. Idi 1992, nasurok 21,000 a Saksi iti probinsia ti Quebec siwayawayadan nga aggigimong kadagiti Kingdom Hall

St. Petersburg, Russia

Idi 1992, adda dagup a 3,256 ti nagpabautisar iti damo a kumbension internasional dagiti Saksi ni Jehova idiay Russia

Palma, España

Idi a legal a nabigbigen dagiti Saksi ni Jehova idiay España idi 1970, imparangarang dagiti dadakkel a karatula kadagiti paggigimonganda ti rag-oda nga agtataripnong a silalatak

Tartu, Estonia

Dagiti Saksi idiay Estonia siyayamanda nga immawat kadagiti literatura ti Biblia nga awan tubenna nanipud 1990

Cotonou, Benin

Idi simmangpetda a makigimong idi 1990, adut’ nasdaaw a nakakita iti wagayway a nangawat kadagiti Saksi ni Jehova. Ditoy naammuanda a saanen a napawilan ti panagdaydayawda

 Maputo, Mozambique

Iti las-ud ti nakatawen kalpasan a naikkan dagiti Saksi ni Jehova iti legal a pammalubos ditoy idi 1991, nasurok a 50 a kongregasion dagiti entusiastiko a Saksi ti nangaskasaban ditoy ken iti likmut ti kabisera a siudad

Luanda, Angola

Idi naikkat ti pannakapawilda idi 1992, nasurok a 50,000 nga indibidual ken pamilia ti nangawat kadagiti Saksi tapno iyadalanda ida iti Biblia

Kiev, Ukraine

Adut’ tumabtabuno kadagiti gimong ditoy a daga (masansan a naabangan a patakder), nangruna idi legal a nabigbigen dagiti Saksi ni Jehova idi 1991

Prague, Czechoslovakia

Makita iti baba ti sumagmamano kadagiti nagserbi ken Jehova iti sidong ti panangipawil ti gobierno iti 40 a tawen. Idi 1991, tinagiragsakda ti panagkakaduada iti kumbension internasional dagiti Saksi ni Jehova sadi Prague

[Dagiti ladawan iti panid 679]

Kadagiti 138 a kaso dagiti Saksi ni Jehova, naidatag dagiti apelasion ken petision idiay Korte Suprema ti E.U. Iti 111 kadagitoy, nanipud 1939 inggat’ 1963, ni Hayden Covington (a makita ditoy) ti nagserbi kas abogado

[Ladawan iti panid 681]

Ni Maurice Duplessis, premier ti Quebec, a nagparintumeng iti sanguanan ni Cardinal Villeneuve iti publiko idi aggibus ti 1930’s ken mangisusuot ti singsing iti ramayna kas pammaneknek iti nasinged a singgalut ti Simbaan ken Estado. Idiay Quebec, kasta unay ti kinakaro idi ti pannakaidadanes dagiti Saksi ni Jehova

[Ladawan iti panid 683]

Ni W. K. Jackson, nga agserserbi nga abogado ti Sosiedad idiay hedkuarter, nagserbi iti sangapulo a tawen kas miembro ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova

[Ladawan iti panid 685]

Ni Rosco Jones, a ti kasona a nakairamanan ti ministerio dagiti Saksi ni Jehova ket namindua a simmango iti Korte Suprema ti E.U.

 [Dagiti ladawan iti panid 686]

Dagiti hues ti Korte Suprema ti E.U. a, babaen iti butos nga 6 kontra 3 iti kaso a “Barnette,” linaksidda ti kapilitan a panagsaludo ti bandera a pabor iti wayawaya ti panagdayaw. Daytoy binaliktadna ti immuna a desision ti Korte iti kaso a “Gobitis”

Dagiti ubbing a nairaman kadagiti kaso

Da Lillian ken William Gobitas

Da Marie ken Gathie Barnette

[Ladawan iti panid 689]

Ni Aimé Boucher, inabsuelto ti Korte Suprema ti Canada iti pangngeddeng a nangilaksid kadagiti pammabasol a sedision a maibusor kadagiti Saksi ni Jehova

[Dagiti ladawan iti panid 691]

Daytoy a tract, iti tallo a pagsasao, impakaammona iti amin a Canada dagiti naaramid a kinadangkok a maibusor kadagiti Saksi ni Jehova idiay Quebec

[Dagiti ladawan iti panid 692]

Nasken a maisuro dagiti Saksi ni Jehova kadagiti addang iti linteg tapno matamingda dagiti ibubusor iti ministerioda; dagitoy dagiti dadduma a legal a publikasion nga inusarda