Kpehe ka ala ịlẹpwụ

Kpehe ka ẹga kị da egbeju nya ala ju

1924—Ẹka Ohu Kam Kẹkpẹ

1924—Ẹka Ohu Kam Kẹkpẹ

ỤPWỤ nya Bulletin a nya Ọya Ọhọhẹ 1924 yẹkẹẹ: “Ọmwụ ọdada nya ẹka kaa ri ụka ọkpịpyọ ha ọnchẹ nya Ọngọlahị ọlẹ kọ hu enyi Ohe lẹ . . . nyọka mwahị nya iwe ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ nya iJihova gụ́ ọọwa. Ẹ-ẹpwụ nya ẹka ọwẹ, Angị Wụla ỊBayịbụụ Yẹ kpa ẹlẹwẹ họ ụkụrwọ bwula o-ju ugbodu bala ọ-kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ a-agbẹyị inyeewe.

ẸLA NYA OHE O-YA BWU IREDIYO

Aanahị ịla ịBẹtẹlụ họ ụkụrwọ kpoye nya ẹka ookpokpo nyọka nwụ ẹga o-ya ẹla bwu irediyo ọ-ọhụ ọlẹ kị wụrụ nyị WBBR ụ-ụwa ịị Staten Island, New York City. Nyọlẹ kị hu ekeji kpá, ị nwụ ube ọtụka ọhẹ ọlẹ ká alụkụrwọ ka ji ene kịị nwụ ube ọkịla ọlẹ kị ka ya ang-abwọ nya ụkụrwọ guru. Ụka ká ụkụrwọ ọwẹ cheju lẹ, ị dọmwụ nyọka go ang-abwọ ị-ịwa ku awụlẹ chajị kị jẹ́-ẹ “ya ẹla ọ-ọhụ” lẹlẹ. Ma akama ịhyẹ ji kị baba nyọka kụrụ wẹẹ.

Aanahị yẹ nyori ọ-ka ya antẹna nya ẹga o-ya ẹla ọ-ọhụ ọọwa yeji ri akama ọtụka haa. Antẹna ọọwa la uhye lala apatẹ 300, ị tị baba nyọka ya chọpịla u-uhye nya ekeji imiiye ịlẹ kị la uhye lala apatẹ 200. Aga ọmama ọla ụka ọhọhẹ á họ ụkụrwọ ka. Ma nyọlẹ ká aanahị ịwẹ dahịhile iJihova, ị jẹ́ họọ myị́ ụka ohyẹẹkpẹ. Calvin Prosser, kọ la ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụwọ ọọwa, yẹkẹẹ: “Kori ká ụgbẹyị ọlẹ kahị kpa ụkụrwọ ọwẹ bwu lụka nya ọgbanyẹ á chịkpẹẹ ịnọ, ahị ka ya ụbwọ kpụ awụlẹ byi ịlọhị nyori, ‘Yẹ ang kahị họ wẹẹ!’” Aana hịya ogbo ha iJihova nyọlẹ kọ daa ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ ọwẹ, ma akama nyaa á tị cheju lẹka.

Ụka kị wẹẹ ya antẹna nya ẹga o-ya ẹla bwu irediyo ọlẹ kọ ri WBBR yeji

Ẹla o-ya ọ-ọhụ bwu irediyo dọmwụ kpangjẹ wẹẹ, ang-abwọ nyaa á tị ji angịnyị kaa yé ra lụmẹ ka ịnyịnyị. Lẹ aanahị ra ọhẹ ọlẹ kọ ri onyeewe kaka bwu ụbwọ nya ọngọhẹ ọọnabwọ. Ọkọkọ nyọka ra ang o-ku ọnụ kpa ya ẹla, ọlẹ kọ ji ẹpwụ nya ịtẹlẹfon ọlam ị kaa kpa ya ẹla lẹ. Aanahị chụ nyọka ma ang-abwọ ịwẹ wuu yẹ lobyi nya ẹnẹhẹ ẹ-ẹpwụ nya Ọya Oheeye. Aanahị baba nya ẹla ọlẹ kị ka ya ọ-ọhụ, ọọwa ị mwu eje nyahị lẹlẹ. Ọngọhẹ nya aanahị ịịwa, kọ ri Ernest Lowe ja oja nya ẹla ọ-kpụ ẹlẹhụ ọlẹ kọ họ ẹnụmwụ ọwẹ. Ọ ya nyori ụka kị nyị wẹẹ mwu eje, Judge Rutherford, b kọ wo eje omwumwu nyaa bwu irediyo nyamwụ pwụ Brooklyn, kọ la ụrụ lala ịmayịlị 15 myị, nyị wụraa bwu ifon.

Ọọnahị Rutherford kpaa họ yẹkẹẹ: “Anụ ba la ịgbụ ọwẹ. Anụ wẹẹ họ lala ịnyị ja chị eko!” Ẹla ọọwa laa oyoyi pyịnyẹng, ọọwa ị mịrị ang ọ-kpa omyi ẹla nyaa ka ọhụ i-ijata lẹlẹ. Ma ị tị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ịwa nyị nwụlnọ nyọka ya ẹla ọ-ọhụ lẹ.

Ụka ọlẹ kị ya ẹla dodehe ọlam-ọlam ọ-ọhụ nya ọgbanyẹ la Ọya Oheeye 24, 1924, Ọọnahị Rutherford ya nyori nyị ka “kpa ẹga o-ya ẹla ọ-ọhụ ọwẹ họ ụkụrwọ ọlẹ ká ịKịrayịsị ya haa nyọka họ” ịnyị. O ya nyori ang odudu kị nyị họ ẹga o-ya ẹla ọ-ọhụ ọwẹ nyị ri “ọ-ka da angịnyị ụbwọ nyọka wo etu nya ẹla ọla ịBayịbụụ bala ọbaba nya ụka ọlẹ kahị jam hịhị.”

Ụpụpịla: Ọọnahị Rutherford wẹ ẹ-ẹga o-ya ẹla bwu irediyo ọhọhẹ

Ụpwụriri: Ang-abwọ ị-kpa họ ụkụrwọ ẹ-ẹga o-ya ẹla bwu irediyo

Ẹla o-ya bwu ọhụ ọhọhẹ ọọwa da ụbwọ yẹẹyẹẹ. Anchẹ nya iJihova kpa ẹga o-ya ẹla ọ-ọhụ ọwẹ họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ẹka 33 nyọka ya ẹlịlẹhị dodehe.

Ị YA ABYỊ NYA ALEGBEJU NYA ỊGBA ỌGBAGBA DODEHE LA UGBODU OJUJU

La Ọya Ọharwiye 1924, Angị wụla ịBayịbụụ Yẹ la ọjịra-jịra ọtụka ọhẹ ịị Columbus, Ohio. Aanahị wẹ bwu ụpa nya odehe datị-datị, ị tị mẹ ang jẹ ọọjịra-jịra ọọwa la ìja nya ala Arab, Ọkịrara, French, Germany, Greece, Hungary, Italy, Lithuania, Polish, Russia, Scandinavia, bala Ukrain. Ị yẹ apa ịhyẹ nya ẹla oyaya ịla ọjịra-jịra ọwẹ du ka ọhụ, ị tị nwụlanọ ká ụpwụ o-da oja kpehe ọlẹ kị wụrụ Ohio State Journal ka kpa oja nya ọjịra-jịra ọwẹ jẹ ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị ịnyịnyị.

Ọjịra-jịra ọtụka nya 1924 ọla Columbus, Ohio

Ẹnụ nya ịTọsdee, Ọya Ọharwiye 24, aanahị ịlẹ kị kpehe nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ kpoye nya angị 5,000. Apwụ ịlẹ kị ya ha angịnyị tụ ahị ju 30,000 ị tị dọmwụ nya ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ ta angịnyị ụnọ ịmanyị tị́ ịnyịnyị. Ẹpwang ọ-Kụ Gbeji wụrụ ahyẹẹnụ ọwẹ nyị “ụpa ọlẹ kọ kpịpyọ gụ́ wuu nya ọjịra-jịra ọwẹ.”

Ẹla ọkịla ọlẹ kọ la kpọnchị u-uhye nya ọjịra-jịra ọtụka ọwẹ la la ẹnụ nya ịFụrayịdee, Ọya Ọharwiye 25, ụka ká Ọọnahị Rutherford wa ụpwụ ọhẹ dodehe. Ụpwụ ọọwa ya alegbeju nya ịgba ọgbagba ọmwụ dodehe. Jaabwọ ká ụpwụ nya ehile kaa họ, ụpwụ ọọwa ya nyori alegbeju nya upe, ịgba ọgbagba, bala alọhị ịtụka nyị la abyị nyọlẹ kị kaa “wu ẹlịlẹhị u-uhye nya ịpyị-adịrahụ nya Ohe ọlẹ kọ wẹẹ ka kpa wahị kụrụ angịnyị ehe kpịbaa.” Da ọọwa u-uhye, ụpwụ ọọwa myị́myị́ ya nyori alegbeju ịwẹ nyị họ tịpyọ nyọlẹ kị “chẹkpẹ ju League of Nations bala o-ya nyori ‘ọwa Ohe nya-à wẹẹ kpa kpeji odehe ọlẹ lẹ.’” Angị Wụla ỊBayịbụụ Yẹ ịwẹ ka baba nya ugbodu ojuju nyọka kpa ẹlẹwẹ kaka ya je angịnyị.

Nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, Ẹpwang ọ-Kụ Gbeji ọhẹ ya nyori “ọjịra-jịra ọtụka ọla Columbus ọwẹ ju ọmyịmyị nya aanahị ọngịrị. Ọ ya ugbodu ojuju haa nyọka ya ẹla nya Ohe nanana nyori ọtụpyịpyị ji.” Leo Claus, kọ ka ọjịra-jịra ọtụka ọwẹ, kpịtịya yẹkẹẹ: “Ahị rụ bwu ọjịra-jịra ọwẹ la ila ọchịchị u-uhye nyọka kpa ẹla ọla ụpwụ ọwẹ kaka ya je angịnyị o-oye nyahị.”

Ụpwụ ọlẹ kọ ri Ecclesiastics Indicted

La Ọya Okiriwo, Angị Wụla ỊBayịbụụ Yẹ dọmwụ nyọka ya uku ịmanyị tị́ nya ịtịrakị ọlẹ kọ ri Ecclesiastics Indicted ha angịnyị. Ẹla ọlẹ ká Ọọnahị Rutherford ya dodehe ẹ-ẹpwụ nya ẹla ọyaya nyamwụ ị da kpehe ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ ọọwa lẹ. E-epweji nya Cleveland, Oklahoma, Ọọnahị Frank Johnson ya apwụ ha angịnyị kpá ẹ-ẹga kọ wẹẹ ya ẹla nya Ohe lala iminiti 20 ene nya ụka ọlẹ ká aanahị ịkịla ka wẹ ka hwoo. Nyọlẹ ká angịnyị ịlụwa wẹẹ mwahị nyamwụ la agbama ọọlajị nya ẹla Ohe oyaya nyamwụ wẹẹ, ọ́ ka jẹ́-ẹ godayị ọ-ọgbadụ gbe aanahị ka. Ọọnahị Johnson chụ nyọka rụ ka kpịbaa ẹ-ẹpwụ nya ịchọọchị ọhẹ ba ụwa ba. Nyọlẹ ká ọngọhyẹ-ẹ́ juwa u-ube nya ịchọọchị ọọwa ka wẹẹ, ọ ya ụpwụ nya Ecclesiastics Indicted ọhẹ ju ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ nya ọngọ kaa ya ẹla nya Ohe bala ọ-ya ịkịla nọ u-uhye nya okoji ọhụhụ ọnyị myị́ ọnyị. O kpehe bwu ẹpwụ nya ịchọọchị ọọwa la agaga. Nyọlẹ ká ụka hi họọ wẹẹ lẹ, ọ ka ebe nya ịchọọchị imiiye ịkịla kaka họ jaabwọ kọ họ ọ-ọwẹ.

Frank tịrẹkpẹ la agaga ka ẹga ọlẹ ká aanahị ka tọọ. Ọ kpịbaa ẹ-ẹkpẹ nya ẹga ọlẹ kị kaa kpa ida ra, juwa ya ẹhị reeji nya angịlẹ kị wẹẹ tịtọ nyamwụ. Alẹng ịịwa pa ang ọrụnyẹ kam, ma ị́ tị yọọ ka. Nyọlẹ kị rụ bwaa lẹ, aanahị ịkịla ịlẹ kị laa ya ẹla nya Ohe ọ-ọnaabwọ à pweeji nyọka hu Frank lẹ, ị wuu à pa ang ọrụnyẹ rụ lẹlẹ.

Ọngọhẹ nya aanahị ịịwa yẹkẹẹ: “Jaabwọ kahị wẹẹ rụ bwu oye nya ụwa, ahị chịpwụrụ bwu ẹga ká ịchọọchị ịtịta ịịwa ji. Angịnyị lala angị 50 dayị ị-ịlahị nya ịchọọchị ọnyọnyọọnyị. Angịhyẹ nyaa wẹẹ wa ịtịrakị ọọwa, angịkịla wẹẹ hwọọ hwaa ká ọngọ ya ẹla nya Ohe ka yọọ. Ahị rụ i-ijata chajị ká akama ọhẹ ka ji ka! Ahị tị ji iJihova obe nyọlẹ kọ chewu keehi bala ọlẹ kọ ya ẹla ọjẹ́jẹ ọ-kpa kụrụ aluji nya Ịpyị-Adịrahụ hahị.”

ỌGỤ-ẸPẸTẸ NYA UGBODU OJUJU Ẹ-ẸRỤ ỌNYỊỊLA Ọ-KPA PYẸ

Józef Krett

Angị Wụla ịBayịbụụ Yẹ kaa ya ẹla nya Ohe la ugbodu ojuju ẹ-ẹpwụma ịkịla, ịnyịnyị. O-oye ẹtẹ nya France, Józef Krett ya ẹla nya Ohe je ọlẹng ọhẹ bwu Poland kọ kaa họ ụkụrwọ ẹ-ẹga kị kaa gba ịwa nya ala ụdụwa. Ọọnahị ọwẹ ja ka ya ẹla o-ya dodehe bwu ịBayịbụụ ha alụma ọhẹ ká egbeju nyamwụ ri “Owuleji Bwula Igu Ji Ọnaabwọ Lẹ.” Ụka ká aanahị ya apwụ ị-kpa wụrụ angịnyị ha angịlẹ kị kụ epweji ọwẹ, olegbeju nya ịchọọchị ọhẹ ụ-ụwa da angịnyị nyamwụ ọna nyori nyị wẹ ka. Ọna ọdada nyamwụ á tị họ ụkụrwọ ka. Angịnyị kpoye nya 5,000 wẹ ka ke ụrụ wo ẹla oyaya ọwẹ, tụ olegbeju ọọwa ayịdang! Ọọnahị Krett wụrụ olegbeju ọọwa nyọka ya ẹla u-uhye nya ọmyịmyị nyamwụ, ma ọ tị pwa. Ọọnahị Krett ya apwụ ịlẹ kọ la wuu ha angịnyị, nyọlẹ kọ yẹ nyori imyi nya Omyi Ẹla nya Ohe juwa nwụ angịlẹ kọ ya ẹla je.—Emọ. 8:11.

Claude Brown

Claude Brown ka Africa kaka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ẹ-ẹpwụma nya Gold Coast, kọ ri Ghana lẹẹlẹẹ. Ang ọmẹjẹ nyamwụ bala apwụ ịlẹ kọ kaa ya ha angịnyị da ụbwọ du ká ẹlịlẹhị pyẹ la agaga ẹ-ẹpwụma ọwẹ. John Blankson, kọ wẹẹ jẹ́ ang u-uhye nya etiji, wẹ ka ke ụrụ wo ang ọmẹjẹ nya Ọọnahị Brown ẹnẹhẹ. Ọ jẹ́ i-jata nyori ọwa nyị yé ẹlịlẹhị lẹ. John yẹkẹẹ: “Ẹlịlẹhị họ m chị ọkẹkẹnị, lẹ m̀ kaa ya ẹla ọọwa je angịkịla u-ube-ụpwụ ọlẹ kam wẹẹ jẹ́ ang nya etiji.”

John Blankson

John wẹ ka jẹ́ nyori ọmẹjẹ nya Ohe Ịta ẹ-Ẹpwụ nya Ookpokpo nyị́ bwu ịBayịbụụ ka. Ọọwa ọ ka ịchọọchị ọhẹ ẹnẹhẹ nyọka tọ olegbeju nyaa ịtọ ẹla u-uhye nya ẹlẹwẹ lẹlẹ. Olegbeju ọọwa kwoo rụ, juwa chọọ aga yẹkẹẹ: “Á ri ọngịnyị nya Ohe ka, ọngịnyị nya Ohe Onyobyi a ri. Kpehe hi ẹgẹlẹ!”

Ụka ká John pwụ ẹpwa, ọ da ileta kịla olegbeju ọọwa, wụrọọ nyọka wụlẹ ọmẹjẹ nya Ohe Ịta ẹ-Ẹpwụ nya Ookpokpo dodehe ị-ịlahị nya alụma. Olegbeju ọọwa wụrụ John ka ofisi nya ọngọmẹjẹ ọgbẹgbịlẹ ọla ube-ụpwụ ọlẹ kị kaa mẹ ang nya etiji jẹ, ọọwa ọngọmẹjẹ ọọwa à tọọ wo kori kọ da ụpwụ kịla olegbeju o-ya ẹla nya Ohe ịlẹhị lẹlẹ.

John wẹ yẹkẹẹ: “M̀ họ ịnyị, ayịbahị.”

Ọngọmẹjẹ ọọwa byi John nyị da ụpwụ kaka ya ụbwọ beji ha olegbeju nya ịchọọchị. Ọọwa John da ụpwụ yẹkẹẹ:

“Ayịbahị, ọngọmẹjẹ nyam ya am nyị da ụpwụ kaka ya ụbwọ beji hang. M̀ tị nwụlanọ nyọka da kori ká ka myị nyori ọnọọkịla a wẹẹ mẹjẹ lẹ.”

Ẹlẹwẹ la ọngọmẹjẹ ẹbyẹbyị, ọọwa ọ tọ wo yẹkẹẹ: “Blankson, ẹla ọlẹ ká tịtọ nyọka da à wẹ ẹẹ?”

“Ee, ayịbahị. Ẹla nya ịlẹhị ọlẹ kam ka jẹ́-ẹ da à wẹ ẹẹ.”

“Ị ja kung rụ hi ube-ụpwụ ọlẹ. À me ká ka jẹ́-ẹ jam pyịyọọ kori ká kịnyaa la o-ya ẹla ọtịpyọ rụ olegbeju nya ịchọọchị ọlẹ ká igomenti chẹkpẹ ju?”

“Ma, ayịbahị, . . . ụka ká mẹ ang jẹẹhị kahị wo nwà ka, áhị kaa tị ịtọ ẹla kaa?”

“Ịnọọ, iwe nya ọọwa ji.”

“Aalẹ, ayịbahị, ịnyịnyị ọ la lẹ. Ọlẹng ọwẹ wẹẹ mẹ ịBayịbụụ jẹẹhị ọọwa m tọọ ẹla wo lẹ. Kori kọ jụ ịtọ ẹla ọọwa wẹ ka, ịyẹ tị́ du kam ka da ụpwụ kaka ya ụbwọ beji họọ?”

Ị́ ku Blankson rụ ka. Ọ́ tị da ụpwụ kaka ya ụbwọ beji ka ịnyịnyị.

ỊLAHỊ Ọ-YẸ ỌYỊ KA

Ẹpwang ọ-Kụ Gbeji chị akụrwọ ịla ẹka ọwẹ kpii ị-ịlẹ yẹkẹẹ: “Ahị ka jẹ́-ẹ ya lala iDevidi nyori: ‘À ya ọngịrị nya ẹwụ ọdada ham bala ọkụrụ-kụrụ u-uhye nya aluji nyam.’ (Eje. 18:39) Ẹka ọwẹ ya ọhụ ojuju hahị yẹẹyẹẹ, chajị ahị yẹ jaabwọ ká iJihova dahị ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nyamwụ. Anchẹ nyamwụ ịlẹ kị godayị giri-giri kịnyaa la ọ-kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ la ọkẹkẹnị.”

Tụ ahị ju ocheju nya ẹka ọwẹ, aanahị nwụlanọ nyọka họ ẹga o-ya ẹla bwu irediyo ọkịla. Ị nwụ ẹga o-ya ẹla bwu irediyo ọọwa ịị Chicago, U.S.A. Ị ju ẹga o-ya ẹla bwu irediyo ọọwa ẹnyị nyị WORD, ká ẹtụ nyamwụ ri Omyi Ẹla chajị Omyi Ẹla nya Ohe ị ka da wụlẹ bwu ụwa lẹ. Ugbẹnyị, ị kpa ang-abwọ ịlẹ kị la ọngịrị gụ́ chajị ká angịnyị ka jẹ́-ẹ wo ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ pwụ ẹga ọ-lụrụ yẹẹyẹẹ, dọmwụ pwụ oye ẹtẹ nya Canada.

Ẹka nya 1925 ja ka pweeji la ahịgboo nya ẹlịlẹhị ọlẹ kọ ka da Angị Wụla ịBayịbụụ Yẹ ụbwọ nyọka wo etu nya ẹla ọla ụpwụ nya Ọwụrụụ-wụrụ egbeju 12 gụ́ ọọwa. Ahịgboo ọọwa ka chị angịhyẹ mịleji. Ma iru nya angịkịla tị ka dọọ ọwụraba, chajị ọ daa ụbwọ nyọka jẹ́ ẹla ịlẹ kị họ e-epwoohe ọlẹ ká ẹhị jẹ́-ẹ yọyị pwụ ka bala abwọlẹ kọ gu anchẹ nya Ohe ịlẹ kị jam odehe.

a O ri Ọhịhị Bala Ụkụrwọ Nyahị Ahị Angịnyị nya ỊKịrayịsị—Ụpwụ ọ-Kpa Jẹ́ Ang lẹẹlẹẹ.

b Ị kaa wụrụ J. F. Rutherford, kọ kaa kpa ịlahị nya Angị Wụla ịBayịbụụ Yẹ lụka ọwẹ, nyị Judge Rutherford. Ene kọọ họ ụkụrwọ ị-ịBẹtẹlụ, ọ họ ụkụrwọ ụka ọhẹ lala ọngọleje ọdatị ẹ-ẹga ọlẹ kọ ri Eighth Judicial Circuit Court of Missouri.