Ẹla oluhi-uhi ọwẹ yẹ ọhịhị nyam da, chajị ụka ọwẹ m̄ dọmwụ nya ọ-maga nyọka jẹ́ Ohe lẹlẹ. Ma ene kam ka ya ẹla ọlẹ kọ họ ba ọọwa ba lodu ọwẹ, ọ ka hám nyọka ya ẹla ịhyẹ ịlẹ kị họ tam ụka kam ri onjwo dudu kam tịtọ nyọka jẹ́ ang u-uhye nya Ohe Oluhye.

Ị mam la 1937 ịị Guesnain, ko ri epweji ọlẹ kị kaa gba ikpoko o-oye ẹtẹ nya France. Adam ri ọngọ gba ikpoko, lẹ ọ mẹ ọbaba nyọka họ ụkụrwọ la ọngịrị-ọngịrị jẹ́m. Adam mẹjẹ́m ịnyịnyị nyọka ba ẹla ọkịrọrọ ẹtẹ. Ọ yẹ nyori nyị́ kaa kpa angị họ ụkụrwọ nya ikpoko ọgbagba ịhyẹ abwọlẹ kọ chịla ka, ị tị kaa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ oluhi-uhi, lẹ ọ tịtọ nyọka daa ụbwọ. Chajị nya ọọwa, ọ yẹ jula ogu nya angịlẹ kị kaa ma uya ha angị gba ikpoko. Ẹla ọ-họ kpẹẹkpẹẹ ka nya alegbeju nya ịchọọchị kaa wọọ ẹjẹ ịnyịnyị. Iru nyaa la ang pwụ ẹga ọhẹ; ma ị tị kaa tịtọ nya okpoko bwu ẹga nya angị gba ikpoko ịlẹ kị la ang ka. Ẹla nya alegbeju nya ịgba ọgbagba wụ́ adam ẹjẹ gbee kọọ pwa la ọ-ka mẹ ịngịngịhyẹ jẹ́m u-uhye nya ịgba ọgbagba. Nyọka ya ẹlịlẹhị, áhị ya ẹla u-uhye nya Ohe Oluhye ẹnẹnẹhẹ lẹka.

 Jaabwọ kam wẹẹ ri ọngọgbahị, ẹla ọkịrọrọ dọmwụ nyọka wụm ẹjẹ ịnyịnyị. Ọhẹ lẹpwụ nya ẹla ọkịrọrọ ịịwa ri ọlẹ ká angị bwu ẹpwụma ọkịla kaa wụ́ angịnyị lụmẹ-lụmẹ ẹjẹ ịị France. M̀ kaa da olo bala anjwo nya angị bwu ẹpwụma ịkịla bala ọ-kaa kọ ayịlọ taa. Ọ́ ba ọ-ọwẹ ka, ịnam ri ala Poland, a-ala France ka. Ọ kaa hám ká ala ẹpwụma ịdatị-datị ka hụ la okpunyi bala ọ-kpa awụlẹ memeeme.

Ịgomenti yam ri isoja la agbụrụ la 1957. Ang ọ-kpam pwụ ịgbọdọ nya ala Algeria lodu ọlẹ ká ukpowu chị yẹẹyẹẹ kam ya lalẹ ene à wẹ ẹẹ. Nyọlẹ kam bịlẹ Ohe nyọka dam ụbwọ kpá, m̀ yẹ nyori i-isoja nya aluji à wẹẹ jahị dam ka, ma ụnyịrẹ ọlẹpwụmẹ ịnyị! Ọhụ nyam weji yẹẹyẹẹ! Ma, ẹla ọlẹ kọ họ wẹ bala ẹwụ ọọwa lịlọmwụ dudu kam kụ irya u-uhye nya etu nya ọhịhị gụ olene. Ịyẹ tị́ du ká Ohe họhị? Ohe kaa kpahị juhị wẹẹ? Okpunyi ka jẹ́-ẹ ji hahị pyịyọọ wẹẹ?

Nyọlẹ kam ye ọmwịịnyọ bwu ẹga nya ala isoja kam ju adam anyị ụga, m̀ tọ ọngọhẹ nya Alibeenu nya iJihova. Ọ ya ịBayịbụụ ọhẹ ko ri La Sainte Bible, ham. Ala ịchọọchị nya iFada à yọọ da ka òja nya French lẹ. M̀ dọmwụ nyọka wọọ nyọlẹ kam tịrẹkpẹ ka Algeria kpá. Ụpa ọlẹ kọ gum ọ-ọkịlẹtụ gụgụ wuu à ri Ọwụrụụ-wụrụ 21:3, 4 lẹlẹ. Ụwa yẹkẹẹ: “Ẹpwa nya Ohe Oluhye ayịdang juwa ta angịnyị ehe lẹ! . . . Ohe Oluhye ka yịlẹ egbejida hi egbahị nya angịnyị nyamwụ ịịwa wuu. Igu ogbugbu ọhẹ-lọhẹ á ka ji kaka. Lee, ida ọbaba bala ida ojeje ọhẹ-lọhẹ ọ-ka jiji kaka. Lee ang ọjụjụ ọhẹ-lọhẹ, ọ ka ji kaka ịnyịnyị.” * Omyi ẹla ịwẹ lam ẹbyẹbyị. M̀ kaa tịlọm wo kori ká ẹlẹwẹ á ka ri ịnyịlẹhị myị́. Ụka ọwẹ lẹ, ḿ jẹ́ ịngịngịhyẹ chajị nya Ohe lee ịBayịbụụ kpong-kpong ka.

Ụka kam họ ụkụrwọ nya isoja kpá la 1959, m̀ tọ Olibeenu nya iJihova ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri François. Ọ mẹ ang lụmẹ-lụmẹ jẹ́m bwu ẹpwụ nya ịBayịbụụ. Ọ-chụ pwokwita, ọ mẹjẹ́m bwu ẹpwụ nya ịBayịbụụ nyori ẹnyị nya Ohe à ri iJihova lẹ. (Eje. 83:18) Ọ wụlẹ ya jem ịnyịnyị nyori Ohe Oluhye nyị ka họ ká ẹla ọ-họ kpẹẹkpẹẹ nyị ka ji odehe ọlẹ, ọ ka yẹ odehe la ịparadayịsị bala ọ-ka họ ẹla ọlụpwụ nya Ọwụrụụ-wụrụ 21:3, 4 jịra.

Ẹla ọmẹjẹ ịwẹ ju ọ-dahịhile, ị tị gum ọ-ọkịlẹtụ ịnyịnyị. Ma m̀ tị ju agbama yẹẹyẹẹ ta alegbeju nya ịgba ọgbagba kpụ m kaa kpa ọnụ bịraa ọọlajị nyọlẹ kị kaa mẹ ẹla ịlẹ kị ji ẹpwụ nya ịBayịbụụ jẹ ka! Ọ lala o-ri abwẹla nya adam nyị bam ahị wẹẹ, lẹ ḿ kaa da ọhụ pịlẹ nya ẹla ka. M̀ kaa tịtọ nyọka họ ẹla i-ijata!

François bala oligu nyam onyeewe dam ụbwọ nyọka da ọhụ pịlẹẹ nya ẹla. Ị wụlẹ ya jem nyori angịnyị nya ịKịrayịsị nyị́ kaa la angịkịla eje ka, ma ahị ka daa ụbwọ bwula o-ya ẹrụ ọnyịịla nya Ịpyị-Adịrahụ nya Ohe Oluhye jaa ịnyị. Ụkụrwọ ọọwa iJisọsị à họ lẹ, ọwa ọ tị ya ha angịjụgbẹyị nyamwụ nyọka họ ịnyịnyị lẹ. (Mat. 24:14; Luk. 4:43) M̀ baba ịnyịnyị nyọka jẹ́ jaabwọ kam ka ya ẹla bala angịnyị ụ-ụgbẹyị ọdụmwọ la ọkọ ọkpẹnẹẹ, kori kam dọmwụ myị ju ọmyịmyị nyaa ka wẹwẹ. Jaabwọ ká ịBayịbụụ ya, “ọ́ chịla ká ọnchẹ nya Ọngọlahị ka ri ọngọ rwarụ ta angịnyị ka. Ma ọ chịla kọ ka ri ọngọ ya ẹla gẹnẹ-gẹnẹ ta ọng myị́ ọng.”​—2 Tim. 2:24.

M̀ yẹ ọhịhị nyam da a-agbẹyị ịlẹ kam baba nyọka họ ịnyị, ọọwa lẹ m hụ enyi Ohe ọọjịra-jịra nya  isekut ọhẹ la 1959 lẹlẹ. M̀ gba chị ọọnahị ọnyang ọhẹ ụ-ụwa ká ẹnyị nyamwụ ri Angèle. Ẹla nyamwụ hám. M̀ dọmwụ nyọka ju ọjịra-jịra ọlẹ ko ji ụga, ọọwa lẹ ahị ye awụlẹ la 1960 lẹlẹ. Ọ ri ọnyang ọlam-ọlam, ọ ri ahụ ọnyịịla bala āhị ọlahịchịng bwu ẹga nya iJihova.​—Etu 19:14.

Ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ, m̀ jẹ́ ẹla i-ju apyobwuna yẹẹyẹẹ bwu ẹga nya aanahị alẹng ịlẹ kị jẹ́ ẹla bala ọ-yọyị nya ẹla tata lẹ. Ọhẹ lẹpwụ nya ẹla ịkpọnchị ịlẹ kam jẹ́ ri yẹkẹẹ: Ahị ka jụ ụkụrwọ olujwo ọhẹ-lọhẹ họ myị́ kori kahị kpa ịlọhị keji bala ọ-ba ẹla ọmẹjẹ ọlụpwụ nya Etu 15:22 jẹ. Ụwa yẹkẹẹ: “Irya ojuju nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ họ ká ang hiigu.”

La 1964, m̀ dọmwụ nyọka yẹ jaabwọ ká omyi ẹla nya Ohe ịwẹ ri ẹlịlẹhị kaka ba. Ẹ-ẹpwụ nya ẹka ọọwa, m̀ dọmwụ nyọka họ ụkụrwọ nya ọngọ kpẹhị rịrị isekut, kaa ju ọjịra-jịra ụga nyọka ju aanahị ọhụ bala ọ-daa ụbwọ tụ ju iJihova chwẹẹ gụ ọwọwa. Ma, ḿ jẹ́ ijẹẹhị nya ụkụrwọ ọwẹ nwà lẹka chajị ẹka iwo imiiye kụrụ irwiye m gu kem ụka ọwẹ lẹ. Lẹ ang ịhyẹ ji kam jẹ́-ẹ họ yẹẹyẹẹ ka. Ma m̀ kaa maga nyọka jẹ́ ang bwu ẹpwụ nyaa. Ọgụgụ wuu, m̀ jẹ́ ẹla i-ju apyobwuna yẹẹyẹẹ bwu ẹpwụ nya “irya ojuju” nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kị jẹ́ ẹla nya ụkụrwọ ọwẹ.

M̀ kpịtịya nya ẹla ọhẹ kọ họ ụka kam ri ọngọ kpẹhị rịrị isekut bwaa. Nyọlẹ kam ju ọjịra-jịra ọhẹ ụga ịị Paris kpá, ọọnahị ọlẹng ọhẹ kọ la gbẹgbịlẹ ẹ-ẹpwụ nya ẹlịlẹhị lẹ tọm wo kori kọ ka jẹ́-ẹ hu akpẹ nya ẹla balam. M̀ ya nyị “Ịnọọ.”

Ọ tọm wo yẹkẹẹ, “Louis, kori ká Oluda á  ba angịnyị ka ẹpwa, owo anyị ọ tịị kaka yẹ?”

M̀ wẹ yẹkẹẹ: “Alẹdụrụ ịnyị.”

Ọ ya nyị: “Ịlẹhị ịnyị. Ma m̀ tị yẹ nyori à kaa bịrị ụka nyang gụgụụgụ bala angịlẹ kị la gogo ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu lẹ, lala angịgbahị nya ọjịra-jịra. Aanahị alẹng bala anyang lụmẹ-lụmẹ jam ọọjịra-jịra nyahị kị la ọkịlẹtụ okpenyi, ri angị inyeewe, lee ọ-kaa ju oyi. Ọ ka myaa lẹhị yẹẹyẹẹ kori ká hi ụka nyang haa, lee ọ-dọmwụ baa ka ẹpwa kaka ri ang.”

Irya ọnyịịla ọlẹ ká ọọnahị ọwẹ jum myịm lẹhị yẹẹyẹẹ. Ọháha ọlẹ kọ la ẹ-ẹga nya ịkpịlọ nya iJihova gum ọ-ọkịlẹtụ. Ọọwa m ya ụbwọ la ọbọọchẹ ohihi beji lẹ, m dọmwụ nyọka kpa ẹla ọlẹ kọ ya họ ụkụrwọ i-ijata lẹlẹ. M̀ ji iJihova obe chajị nya aanahị ịlịịwe.

La ẹka nya 1969 bala 1973, Ị chụm nya ọngọ ka kpẹhị rịrị angị kpụ́ ang oriri ọọjịra-jịra ọtụka nya  ẹpwụma lụmẹ-lụmẹ imiiye ịlẹ kị họ ịị Colombes, Paris. Ọọjịra-jịra ọtụka ọlẹ kị họ la 1973, angịnyị lala ụnọ ịrwọnyẹ (60,000) baba nyọka ri ang ẹ-ẹpwụ nya ahyẹẹnụ ịrụ gbẹgbịlẹ! Ḿ dahịhile nyori ahị ka jụ́ ụkụrwọ ọwẹ họ myị́ ịnọ kpong-kpong ka. Ma m̀ yẹ myịmyị nyori ang odudu kahị họọ myị́ ri ẹla ọla ụpwụ nya Etu 15:22​—kọ ya nyị wo irya ojuju nya angịkịla. M̀ tọ aanahị ịlẹ kị la irya u-uhye nya ang oriri ọkpụ́kpụ wo nyọka da ụbwọ. Angịhyẹ lẹpwụ nyaa ri angị wọ iyo, angị wu ẹrụ nya ang lala apwụ nya ọhọ, angị kpụ ang oriri, bala angị ra ang. Ahị ya ụbwọ da ụkụrwọ ọtụka ọwẹ lawụlẹ lẹ, ahị jwọọ họ myị́ lẹlẹ.

La 1973, ị wụrụm am bala ahụ nyam nyọka họ ụkụrwọ ị-ịBẹtẹlụ ọla France. Ụkụrwọ ọhọhẹ ọlẹ kị ya ham ụ-ụwa lujwo yẹẹyẹẹ ịnyịnyị. M̀ baba nyọka mwahị nya ụgbẹyị ọlẹ kahị ka bwu ya apwụ nyahị du kịla aanahị ịla ẹpwụma nya Cameroon ụ-ụwa Africa, ko ri ẹga ọlẹ kị hile ụkụrwọ nyahị bwu ẹka nya 1970 ka 1993. Ugbẹnyị myịmyị, ḿ jẹ́ kori kam ka jụ ụkụrwọ ọwẹ họ ka. Ọ chịkpẹẹ myị́ ká ọngọ kpẹhị riri egbeju ẹpwa ọla France ka jẹ́ jaabwọ ká ụkụrwọ ọwẹ lam. Nyọka jum ọhụ, ọ yẹkẹẹ: “Aanahị ịla Cameroon baba nya ang oriri nya olegu yẹẹyẹẹ. Ahị ya haa ri mẹ!” Ahị tị ya haa ri ịnyịlẹhị.

M̀ kaa ka anyị ugbabwọ ịmanyị tị́ ka ẹpwụma ịlẹ ki ri oyi bala Cameroon nyọka ta angịgbahị nya ọjịra-jịra ịla ẹpwụma ọọwa. Aanahị alẹng ịịwa la ugbodu ojuju bala ẹla ọjẹ́jẹ. Ị dam ụbwọ mwahị nya agbẹyị ịlẹ kahị ka jẹ́-ẹ ya apwu du ẹrụ ka Cameroon ụka myị́ ụka. IJihova wahị kụrụ ụkụrwọ nyahị. Ẹ-ẹpwụ nya ẹka lala iwo imiiye chiriri, anchẹ nyamwụ ịla ẹpwụma ọwẹ kaa ye Ẹpwang ọ-Kụ Gbeji bala ụpwụ ọlẹ kị kaa họ ọya-ọya ká ẹnyị nyamwụ ri Our Kingdom Service uka ọọwa. Ọya ọhẹ-lọhẹ á ji ká apwụ á waa ọyị ka lẹ ka.

Bwu ụka ọlẹ kahị dọmwụ nyọka jẹ́ awụlẹ gụ ọwọwa, m̀ yẹ nyori igu oriri nya Angèle bala iJihova wu yẹẹyẹẹ. Nyọlẹ kahị ye awụlẹ kpá, ọọwa myịmyị  la gede-gede gụ olene. Ọ-chụ pwokwita, lobyi nya ahyẹẹnụ ọlẹ kahị ye awụlẹ, ọ byim am nyị raabwọ u-uhye nya irya ọlẹ kahị la nyọka họ ụkụrwọ nya iJihova la ọhịhị nyahị wuu lala ahụ bala ọrụ mẹ. IJihova wẹ abwọ ọrịrị ọọwa.

Angèle dam ụbwọ nyọka dahịhile iJihova yẹẹyẹẹ gụ ọọwa. Ọ-chụ pwokwita, ụka kị wụrụụhị la 1973 nyọka họ ụkụrwọ ị-ịBẹtẹlụ, m̀ họ atịmẹ chajị ụkụrwọ nya isekut hám yẹẹyẹẹ. Ma Angèle tị kpụm ịtịya nyori ahị hu ọhịhị nyahị ju iJihova ụ-ụbwọ lẹ, ahị ka họ ang myị́ ang ọlẹ ká ogu nyamwụ ya ahị nyị họ ka? (Hib. 13:17) Ḿ ka jẹ́-ẹ da ịwẹẹ ju ẹla ọwẹ ka! Ọọwa lẹ ahị rụ ka ịBẹtẹlụ lẹlẹ. Ahụ nyam ri ọngọ jẹ́ ẹla, ọ jẹ́-ẹ yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye, iJihova tị họ́ọ yẹẹyẹẹ ịnyịnyị. Abwẹla ịwẹ ju ọ-yẹjula awụlẹ nyahị ọngịrị bala ọ-dahị ụbwọ nyọka cheje ịnyịịla ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kahị ji bala awụlẹ.

Ọlẹẹlẹẹ ahị wẹẹ chị okwirichi lẹ, Angèle tị kịnyaa la o-ri ahụ ọnyịịla ọlẹ kọ kaa dam ụbwọ yẹẹyẹẹ. Ọ-chụ pwokwita, nyọka jẹ́-ẹ ka ebe-apwụ ịhyẹ bala ịkịla ịlẹ ká ogu nya iJihova kaa kpa mẹ ang jẹ, am bala Angèle dọmwụ nya ọ-maga kahị ka jẹ́-ẹ ya òja nya Ọkịrara gụ olene chajị Ọkịrara ị kaa kpa mẹ ang jẹ i-iru nya ebe-apwụ ịịwa lẹ. Lẹ ahị yẹjula ọjịra-jịra ọlẹ kịị ya òja nya Ọkịrara, nanana nyori ahị kpoye nya ẹka iwo irwiye ụka ọwẹ lẹ. Chajị nya ụkụrwọ ọlẹ kam la lala ọngọhẹ nya Angi kpẹhị rịrị egbeju ẹpwa ọla France, ọ lujwo ham nyọka ye ụka ọ-kpa jẹ́ òja ọkịla. Ma am bala Angèle kaa da awụlẹ ụbwọ. Ọlẹẹlẹẹ kahị gu ẹka iwo ineku da uhye lẹ, ahị kaa kịnyaa la ọ-nwụla ụpa nya ọjịra-jịra nọ la òja nya Ọkịrara bala French. Ahị kaa maga ịnyịnyị nyọka wẹ ẹla ọọjịra-jịra bala ọ-ba ala ọjịra-jịra kpehe nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ ụka myị́ ụka ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́. IJihova wahị kụrụ aga ọmama nyahị nyọka jẹ́ òja nya Ọkịrara.

Ahị ọwawa ọtụka-ọtụka ọhẹ pweeji la 2017. Am bala Angèle la iwe nyọka ka Ube-ụpwụ nya Angị Kpẹhị rịrị Egbeju-ẹpwa Bala Ịhụ Nyaa, ọlẹ kị họ ẹ-Ẹga ọ-Mẹ ang Jẹ nya Egbeju-ẹpwa ọla odehe wuu ọla Patterson, New York.

IJihova ri Ọngọ mẹ ang jẹ Ọtụka ịlẹhị. (Ayị. 30:20) Lẹ ọ́ la ẹbyẹbyị nyọlẹ ká ahị wuu​—angịgbahị tụ́ anjwo ​—kaa ye ang ọmẹjẹ ọlẹ kọ há gụ wuu ka! (Ehile. 4:5-8) M̀ yẹ nyori anjwo ịlẹ kị ke ụrụ wo ẹla nya iJihova bala ịnya aanahị alẹng bala anyang ịlẹ kị la ẹla ọjẹ́jẹ kaa cheje ịnyịịla ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị bala ọ-nwà ka ri anchẹ nya iJihova ịlẹ kị dayị giri-giri họọ. Ọ la jaabwọ ká ụpwụ nya Etu 9:9 ya, “Á mẹ ang jẹ ọngọ jẹ ẹla, ọ ka jẹ gụ ọọwa, mẹ ẹla jẹ ọngịnyị ọnyịịla mẹ, ọ ka jẹ ẹla gụ ọọwa.”

Ụka ọhẹ m̀ kaa kụ irya u-uhye nya ẹla oluhi-uhi ọlẹ kọ họ tam ị-ịgbọdọ nya ala Algeria lodu ọlẹ ká ukpowu chị yẹẹyẹẹ lala ẹka iwo ịrwọnyẹ kẹkpẹ. Lodu ọwẹ, ḿ jẹ́ nyori m̀ ka jẹ́-ẹ la ọhịhị ọlẹ ko ka ju ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ pwụ ọlịịwẹ ka. M̀ jẹ́ ang yẹẹyẹẹ bwu ẹga nya angịkịla! IJihova ya ọhịhị ọnyịịla ọlẹ kọ wuhi ẹpwụ ham am bala Angèle ịlẹhị. Lẹ ahị cheje nyọka kịnyaa la ọ-jẹ́ ang bwu ẹga nya Adahị olepwoohe bala aanahị alẹng bala anyang ị-jẹ́ ẹla ịlẹ kị la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ.