É ma um ɛ̄cī 19 ku Ɔya Ɔmɛhɔ ku ihayi ku 1940, ipu Amioûn, Lebanon. Abɔ ihayi ōhī gáā le yɛ a, apɔlɛ ku um kwu calɛ gā igeli nɛhi ku Tripoli, abɔ néē bi um jɛ a. É bi um jɛ ipu apɔlɛ nōo lɛ ihɔtu, eeye, nōo jé Ujehofa klla yihɔtu nu. Alɔ wɛ ayi ɛhɔ, acɛnya ɛta mla acɛnyilɔ ɛpa, ami kē wɛ ɔyi amoomɛ a. Ō dɔka ije i wɛ ɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu lɛ ɛ́nɛ́ mɛmla adā um ŋ. Ɔdā nōo cɛgbá lɛ apɔlɛ ku um fiyɛ a wɛ oklɔcɛ ku Ubáyíbu, ōjila ku ujɔ, mɛmla ō ta ācɛ ɔhá abɔ kéē wa i jé Ɔwɔico.

Alɔ lɛ ācɛ alɛwa néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi ipu ujɔ ku alɔ. Éyi ku uwa wɛ Michel Aboud, anu gē leyi kwu aya ku ōjila ku book study lɛ alɔ eko ɔɔma a. Ó nwu ɛlā ɔkwɛyi a ŋma u New York klla gbɔɔ uklɔ ku ɔna ō ta ipu Lebanon ipu ihayi ku 1921. N blakwu ɛgɛ nɛ ó gē lɛ ojilima cɛ ayinɛ alɔ nɔnya Anne mla Gwen Beavor nōo ya mɛ ŋma inɔkpa ku Ugilɛd, mla ɛgɛ nɛ ó gē ta uwa abɔ lɛ a. Ayinɛ alɔ nɔnya ɛpa nyā kwu piya ɛnɛɛnɛ aɔya ku alɔ. Abɔ ihayi alɛwa gáā le yɛ a, n gáā lɛ Anne má ipu United State, n gweeye nɛɛnɛhi. Igbihaajɛ a, n gáā lɛ Gwen má duu, eko ɔɔma ó lɛ ɔba lɛ ɛ, iyē ku ɔba nu wɛ Wilfred Gooch. É yɔ i yuklɔ ku Ubɛtɛlu, ipu abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ nōo yɔ London, England a.

Eko nɛ um wɛ ɛdrɔ a, Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa nōo yɔ Lebanon a i lɛwa ŋ. Amáŋ alɔ gē bi ɔtu caca le tɔɔna ɛlā nɛ alɔ jé ŋma ipu Ubáyíbu a lɛ ācɛ ɔhá. Alɔ ceyitikwu ya ɛnyā, naana nɛ alɔ má ojama ŋma ɛgiyi aotrɛyi ku ɛ̄gbā ō gba a. N blakwu aɔdā ōhī néē ya alɔ a lɔɔlɔhi kpɔ ɛ.

Ɛ̄cī éyi, ami mla ɔyinɛ um nɔnya Sana yɔ i tɔɔna ipu ɔlɛ éyi. Ufada éyi gáā ta alɔ ɛga nɛ alɔ yɔ i kɛla a. Ó teyi peee ka ɔce éyi nyɔ i hi ɔ igwu a. Ufada a gbɔɔ ō ce ɔyinɛ um ɛca. Ó kóō lɛ abɔ kwu ɔyinɛ um nɔnya waajɛ ŋma inu ico a, ɔyinɛ um gáā lɛ agbe lɛ. Ɔcɛ éyi gáā lɛ aupolisi higwu, é gā klla ya ku ɔcɛ éyi kóō leyi kwu ɔyinɛ um. É kwu ufada a u bi gā ɔlɛ aupolisi. Abɔɔ a, é gáā le má ka ó bi egbe duu. Otrɛyi ku aupolisi a gáā da ɔ ɔka kahinii: “Ɔnyɛ nɛ a kóō wɛ a? A wɛ ɔcɛ ō nwu ācɛ ɛlā Ɔwɔico nɛɛ, kɛɛ ka ɔcɛ ō nwu ācɛ kéē ya ɔdobɔbi?”

Āhɔ̄ ɔhá nɛ um blakwu ɔ lɔɔlɔhi a, wɛ eko nɛ ujɔ ku alɔ nyɔ i gba ije umoto, kóō bi alɔ gā ipɔlɛ éyi nōo yɔ ligbo ligbo ŋma igeli nɛhi, o ya ɛɛ ku alɔ gā abɔɔ nyɔ i tɔɔna a. Alɔ yɔ i jɔɔnyɛ uklɔ a fa, jaa gbeeko nɛ ufada ku abɔɔ gáā lɛ ɔdā nɛ alɔ yɔ i ya a po, klla lɛ ācɛ alɛwa kpo tu ɔkwu kéē wa i nuunu ta alɔ. É gbɔɔ ō kɛla lɛ alɔ ɛgɛ duuma nōo he uwa ɔtu, klla gbɔɔ ō ta ɛcɔ kla alɔ, é lɛ agbe ya upapa ku um. N blakwu ɛgɛ nɛ ipeyi ku nu wɛ oyooyi a. Anu mɛmla umama ku um kwu cigbihi gā ɛgiyi umoto a, alɔ ohile a kē ta uwa ɔkwu duu. Ohigbu ku ɔtu ku alɔ i gbo ŋ. Amáŋ, ó lɛ ɛlā éyi nɛ umama ku um ka, abɔ ó yɔ i nya oyi a ŋma iyē ku adā um, nɛ um gáā mlanyi gboogboo ŋ, ó kahinii: “Ujehofa, koōcō kwu ya uwa ɛhi. É jé ɔdā néē ba yɔ i ya a ŋ.”

Ó klla lɛ eko ɔhá nɛ alɔ gáā má aɔmaapu alɔ nōo yɔ ipɔlɛ a. Alɔ gáā má otrɛyi ku ɛ̄gbā ō gba éyi nɛ iye nu gē loofu nɛɛnɛhi a ɔlɛ upapa nɛhi ku um, ɔcɛ ɔɔma wɛ u bishop. Ubishop a jé ku adā mla ɛ́nɛ́ um wɛ Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa. Naana nɛ um wɛ ihayi ɛhili foofunu a, ó dɔka ɔwɛ ō ya kóō kpo uweyi tu um, ó kahinii: “Awɔ, ɔdiya nɛ a ya ubatisim ɛ ŋ ma?” N ta ohi ka ɔyipɛ nɛ um wɛ kpɔ ɛ ma, ka o ya ɛɛ ku um cika lɛ ubatisim, n cika ō jé ɔdā alɛwa lɛyikwu Ubáyíbu tōōtɔ̄ɔ̄ klla lɛ ɔtu okpoce olɔfu. Ohi nɛ um ta a i he ɔ ɔtu ŋ, ohigbu ɔɔma ó da upapa nɛhi ku um ka ami ɔ i lɛ ojilima ce ɔ ŋ.

Amáŋ āhɔ̄ obɔbi ɛgɛnyā nɛ alɔ má a i lɛwa lɛ a ŋ. Ɔkwɛyi a kē wɛ kahinii, ācɛ u Lebanese a wɛ ācɛ ō yɛɛma mla ācɛ klla jé ō miya ācɛ wa ɔlɛ uwa lɔɔlɔhi. Ohigbu ɛnyā a, alɔ lɛ ɛga ō kɛla lɛ ācɛ alɛwa lɛyikwu Ubáyíbu klla ya oklɔcɛ mla alɛwa ku uwa.

Eko nɛ um yɔ inɔkpa kpɔ ɛ ma a, ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi ŋma Venezuela wa u Lebanon. Ó gbɔɔ ō wa ujɔ ku alɔ klla gbɔɔ ō ya ɔya tu ɔyinɛ um nɔnya Wafa. Igbihaajɛ, é kwu iyi uwa u lɛ klla kwu calɛ gā Venezuela. Wafa ceyitikwu ya ku adā um kóō calɛ wa Venezuela mla ɛjɛɛji alɔ, ohigbu ka abɔ ku alɔ yɔ i kwu ɔ nɛɛnɛhi. Igbihaajɛ a, alɔ gáā jahɔ ta ɔ klla kwu calɛ!

 Alɔ calɛ gā Venezuela ipu ihayi ku 1953, alɔ gáā lā ipu igeli ku Caracas, ɛga nōo kwu ɔlɛ ɔcɛ́ nōo gē leyi kwu éwo ɔɔma ajaajɛ a. Abɔ um wɛ ɔyipɛ eko ɔɔma kpɔ ɛ ma, n gē gweeye nɛhi ō má ɔcɛ́ nōo gē leyi kwu éwo ɔɔma, eko duuma nɛ ó gē wa i yɛ ipu umoto nɛhi ku nu a. Amáŋ ó tɔɔtɛ ku éwo ɛyipɛ a, uce, ucolo, ɔdole, mla āhɔ̄ ku abɔɔ a kóō je adā um mɛmla ɛ́nɛ́ um iyē ŋ. Ɛpleeko nyā nōo lɛbɛɛka é yɔ i gbɔɔ oyeeyi ŋma ajɛ klɔdɔɔ a, ɔdobɔbi éyi gáā le ya.

Upapa ku um gbɔɔ ō doōcē. Ó ya alɔ eyijii i bi ó, ohigbu ka ó wɛ ɔcɛ nōo lɔfu iyē nɛɛnɛhi. Alɔ i blakwu eko éyi nɛ ó doōcē jejee ɛ ŋ. É le má ka ó lɛ ɛdɔ ukansa éyi lɛ a, é gáā lɛ ɔpresɔn ya ɔ. Amáŋ abɔ alaadi éyi gáā le yɛ a, ó gáā gekwu, ó kwu alɔ iyē nɛɛnɛhi.

N kōo ka ɛgɛ nɛ ɔtu biya lɛ alɔ a gla ŋ. N wɛ ihayi igwo ɛta (13) foofunu. Alɔ i leyice ikwū ku upapa ku um ŋ, ó klla ya alɔ bɛɛka alɔ i gáā lɛ eeye gla gɛ ŋ ma. Ó tɔɔtɛ lɛ umama ku um kóō cɛ ku ɔba nu gekwu ŋ. Amáŋ, alɔ gáā le má ku alɔ cika ō lā oyeeyi gɔbu, mla otabɔ ku Ujehofa alɔ kē lɔtu. Eko nɛ um wɛ ihayi igwo ɛhili (16) a, n le ya mɛ ŋma inɔkpa igwo ipu Caracas, ó kē wɛ ɔdā nōo yɔ ipu ɔtu ku um ō je otabɔ lɛ apɔlɛ ku um.

Amáŋ gbɔbu lɛ ɔɔma, ɔyinɛ um nɔnya kwu Rubén Araujo nōo ya mɛ ŋma inɔkpa ku ugilɛd a u lɛ, klla le cigbihi wa u Venezuela. É le miya ō le calɛ gā u New York. Eko nɛ apɔlɛ ku um le miya ku um cika ō gā inɔkpa nɛhi a, n lɔfu ya ɔɔma abɔɔ klla géē lā mla uwa ipu New York. É ta um abɔ ku um pi bla Ujehofa ajaajɛ abɔ um lā mla uwa a. Ō ka tu ɔ, ó lɛ alɛwa ku ayinɛ alɔ nōo jikoko nōo yɔ Brooklyn, ujɔ nōo gē ka uce ku Spanish a. N gweeye nɛhi ō gáā jé Milton Henschel mla Frederick Franz. Uwa ɛplɛɛpa gē yuklɔ ipu ubɛtɛlu nōo yɔ u Brooklyn a.

Abɔɔ ihayi aflɛyi ku um ipu inɔkpa nɛhi nōo yɔ New York a yɔ i wa oŋmɛyi a, n gbɔɔ ō gbɛla lɛyikwu ɔdā nɛ um yɔ i ya mla oyeeyi ku um a. Ó lɛ aikpɛyi ɛlā nōo yɔ ipu Watchtower nɛ um jé, klla gbɛla tu ɔ lipu lipu lɛyikwu Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo lɛ ɔdā néē dɔka ō ya ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa a. N má ɛgɛ nɛ ācɛ ō gbɔbu ɔna ō ta mla ācɛ nōo gē yuklɔ ipu ubɛtɛlu a gē gweeye lɛ a, n kē dɔka ō lɛbɛɛka uwa. Amáŋ, n kē ya ubatisim ɛ ŋ. N jé ku um cika ō lɛ oyeeyi ku um gwɛɛyɛ lɛ Ujehofa. N lɛ ɔɔma ya klla lɛ ubatism ya ɛ̄cī 30 ku Ɔya Ɔmɛta ku ihayi ku 1957.

Igbihi nɛ um lɛ ubatisim ya a, n gbɔɔ ō gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ um géē gbɔɔ ō gbɔbu ɔna ō ta a. Ó wɛ ɔdā nōo yɔ ipu ɔtu ku um ō wɛ ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta, amāŋ n má ka ō ya ɔɔma lɔfu lɔnɔ. Ó gáā tɔɔtɛ gā um ō lɛ uklɔ inɔkpa ku um bɔha mla uklɔ ku ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta ŋ. Ami mla apɔlɛ ku um ta uleta alɛwa gē lɛ iyi alɔ lɛyikwu ōmiya ku um ō lɛ abɔ ci inɔkpa nɛhi, ku um le cigbihi gā Venezuela, cɛɛ ku um kwu piya ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta.

N le cigbihi gā Caracas ipu Ɔya Ɔmɛhili ku ihayi ku 1957. Amáŋ, n gáā le má ku āhɔ̄ nɛ apɔlɛ ku um yɔ anu a i lɔhi ŋ. É cɛgbá ɔcɛ éyi ipu apɔlɛ  a nōo géē ya ije. Ɛgɛnyá nɛ um gáā lɔfu tabɔ a? É lɛ uklɔ je gā um ō ya ipu ubank, amáŋ ɔdā nōo yɔ ipu ɔtu ku um a wɛ ō gbɔbu ɔna ō ta. Ɔɔma wɛ ɔda nōo ya ɛɛ nɛ um cigbihi wa ɔlɛ a. N lɛ ɔtu ku um ya ekponu ō ya ɛplɛɛpa. N yuklɔ eko doodu ipu ubank ihayi alɛwa, n klla wɛ ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta. Ń yuklɔ nɛɛnɛhi nōo klla je eeye gā um nwune lɛ a jejee ɛ ŋ!

Ó klla lɛ ɔdā ɔhá nōo cɛ gā um gweeye nɛhi, anu wɛ ō lɛ u Sylvia ɔyinɛ nɔnya nōo heyifuu nōo ŋma Germany, nōo yihɔtu Ujehofa nɛɛnɛhi a. Ó calɛ mla ɛ́nɛ́ mla adā nu wa u Venezuela. Igbihaajɛ, alɔ gáā lɛ ayi ɛpa lɛ, ɔyinɔnyilɔ ku alɔ wɛ u Michel (Mike), ɔyinɔnya ku alɔ a kē wɛ u Samira. N klla gbɔɔ ō teyi kwu ɛ́nɛ́ um. Ó wa gáā lā mla alɔ. Naana nɛ um lɛ abɔ ci ō gbɔbu ɔna ō ta o ya ɛɛ ku um lɔfu ya ɛgbá ku apɔlɛ ku um a, n lɛ ɔtu caca lɛ uklɔ ku ɔna ō ta a kpɔ. Ami mla Sylvia gē gbɔbu ɔna ō ta ŋma eko ta eko ɔdaŋ nōó tɔɔtɛ lɛ alɔ eko ka omlɛnyɔ.

Ayi um yɔ inɔkpa kpɔ, eko nɛ um ka ɔdā nɛ um má ō gbɔɔ ku ikpɛyi ɛlā nyā a. N géē ka ka oyeeyi i bɔbi gā um fluflu ŋ, ācɛ ɔhá nōo gē yuklɔ ipu ubank a gē lɛ ojilima ce um nɛhi. Naana a, ɔdā nɛ um dɔka a wɛ ku ācɛ kéē leyi má ku um wɛ ɔcɛ ō gba Ujehofa ɛ̄gbā. N gē gbɛla eko doodu lɛyikwu ɔdā nɛ um lɔfu ya ku ācɛ kéē leyi má um lɛ a. Ohigbu ɛnyā, ami mla ɔnyā um gáā yaajɛ tɔha lɛ ɔka ka lɛyikwu ije nɛ alɔ gē ŋmo a. Ɔdaŋ ku um lɛ abɔ ci uklɔ ku um ipu ubank, é géē gba ije nɛhi gā um. Ohigbu ku alɔ i bi ule duuma ŋ ma, alɔ lɛ ɛlá gbo ku ɔdaŋ ku alɔ lɛ oyeeyi ku alɔ ya tɔɔtɛ, alɔ géē lɛ ije nōo géē jɛ alɔ gboji ajɛ.

Ó wɛ ɔdā ō tɔɔtɛ ō ya ōmiya ɔɔma ŋ, amáŋ ɔnyā um ō he um ɔtu mla ɛ́nɛ́ um cɛ mla ōmiya a. Babanya, n géē lɛ ɛga ō gbɔbu uklɔ ku ɔna ō ta kpɔ. Ɛnyā cɛ gā um gweeye nɛɛnɛhi! N le tutu ō gbɔɔ ō gbɔbu uklɔ ku ɔna ō ta a ɛ, amáŋ alɔ gáā lɛ ɔka nɛ alɔ i leyice ŋ ma miyɛ.

Ɛ̄cī éyi, idɔkitɔ ku alɔ gáā le ka ku Sylvia yipu. Ɛnyā le hɛ alɔ ɛplɛɛpa idaago! Ó wɛ ɔdā eeye nɛhi, amáŋ n kē gbɛla lɛyikwu ōmiya ku um ō je piya ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta a. N lɔfu je piya ō ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta gla kpɔ ɛ? A kpo eko bonu ŋ ma, alɔ gbɔɔ ō leyice ō lɛ ɔcɛ ɛyipɛ ipu apɔlɛ ku alɔ. Amáŋ, n yɔ i gbɛla ɔdaŋ ka ó géē tɔɔtɛ gā um ō gbɔbu ɔna ō ta kpɔ.

Igbihi nɛ alɔ lɛ ɔka ka lɛyikwu ɔdā nɛ alɔ miya ō ya a, alɔ lɛ abɔ bi ōmiya ō gbɔbu ɔna ō ta ku um a. Ɔnyā um ma u Gabriel ɔyinɔnyilɔ ku alɔ ipu  Ɔya Ɔmɛnɛ ku ihayi ku 1985. Amáŋ, n lɛ abɔ ci ō yuklɔ ubank gbɔɔ ō gbɔbu uklɔ ku ɔna ō ta eko doodu kpɔ ipu Ɔya Ɔmɛhili ku ihayi ku 1985. Igbihaajɛ, n kwu piya éyi ku Ígwu Nōo Gē Leyi Kwu Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ Ku Alɔ a. Amáŋ abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ a i yɔ Caracas ŋ, ɔɔma wɛ ku um gē yɔ i gā iyawu nōo ligbo bɛɛka umile 50 (80 km) ɛ̄cī ɛpa amāŋ ɛ̄cī ɛta ipu alaadi.

Abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ a yɔ igeli ku La Victoria, ohigbu ɛnyā, alɔ le miya ō calɛ gā u La Victoria o ya ɛɛ ku alɔ yɔ kwu ubɛtɛlu ajaajɛ. Ɛnyā wɛ opiyabɔ nɛhi lɛ ɛjɛɛji alɔ. Ɛgɛ nɛ apɔlɛ ku um gē yɛce ōmiya duuma a wɛ ɔdā nōo gē lɛ abɔ kwu um ɔtu nɛhi, ó kē wɛ ɔdā nōo jɛ um eyī nɛhi ō lɛ uwa. Uce ō ya ku uwa wɛ otabɔ nɛhi. Ɔyinɛ um nɔnya Baha le tutu ō leyi kwu ɛ́nɛ́ alɔ. Mike kwu ɔnyā u lɛ ɛ, amáŋ Samira mla u Gabriel lā ɔlɛ kpɔ. Ohigbu ɛnyā, ō calɛ gā u La Victoria géē wɛ kē géē habɔ aɔya ku uwa ta ipu Caracas. Ɔdā ɔhá kpɔ, ɔnyā um géē cɛgbá ō lɛ ɔwɛ ō lā oyeeyi ku nu piyabɔ o ya ɛɛ ka ó tɔɔtɛ lɛ ɔ ō lā abɔ, ikɔkɔ ō lā ɔtahɛ ku igeli abɔyi nu a. Ɛjɛɛji alɔ klla cɛgbá o ya ku ō lā ɔlɛ nɛ̄ŋcɛ́ kóō jɛ alɔ iyē. Ii, ó lɛ ɔdā alɛwa nɛ alɔ cɛgbá ō ya, o ya ɛɛ ku alɔ lɔfu calɛ ŋma Caracas gā u La Victoria.

Amáŋ, āhɔ̄ ku alɔ klla le piyabɔ kpɔ. Gabriel kwu ɔnyā u lɛ, Samira kē kwu calɛ ŋma ɔlɛ kóō lā abɔyi nu. Anu é gáā lɛ ami mla ɔnyā um igwu ku alɔ gáā wɛ ipu apɔlɛ ku Ubɛtɛlu ihayi ku 2007 a. Alɔ kē yɔ i yuklɔ abɔɔ jaa kwu icɛ kpɔ ɛ. Mike, ɔyinɔnyilɔ ku alɔ wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ, ó kē tɔɔtɛ lɛ ɔ ō gbɔbu ɔna ō ta mla ɔnyā nu Monica. Gabriel wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ duu, ó kē yɔ i yuklɔ ipu Italy mla ɔnyā nu Ambra. Samira i gē yuklɔ ku ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta foofunu ŋ, amáŋ ó gē tabɔ yuklɔ Ubɛtɛlu ekoohi duu.

Ii, n cɛgbá ō ya ōmiya alɛwa ipu oyeeyi ku um. Ń hijema ka ōmiya duuma nɛ um ya a jeeje ɛ ŋ. Ɔdaŋ ku um lɛ ɛga ɔɔma kpɔ, n géē ya ɛdɔ ōmiya ɔɔma piii. Ó wɛ ɔdā ō jɛ eyī nɛhi ō lɛ ɛga ō ya aɔdā nōo tɔɔtɛ gā um ō ya lɛ Ujehofa a. Ŋmiifi ihayi ōhī nōo gáā yɛ a, n gáā le má, ɛgɛ nōó cɛgbá lɛ ō lɛ ɛma olɔfu mɛmla Ujehofa a. Ɔdaŋ ka ōmiya nɛ alɔ cɛgbá ō ya wɛ ɛnɛŋcɛ amāŋ ɛnɛhi, ó géē je ɛbɔ ku ɔtu “nōó tōō jɛ́ɛyí nū ŋ́ mā” lɛ alɔ. (Ufíl. 4:6, 7) Sylvia mla ami dɔka uklɔ ō ya ipu Ubɛtɛlu, ɔtu kē ya alɔ ku Ujehofa lɛ ɔhā hɛ ce ōmiya ku alɔ, ohigbu ku alɔ lɛ ɔ ta aflɛyi ipu oyeeyi ku alɔ eko doodu.