1. Omukambo uṋe omunanḓengu omundu auhe mbu ma yenene okutoora?

POTUINGI, omikambo ovanene mbi ve toora vi ṱuna kovanatje vawo oure woruveze orure. Indu ovanene tji va toora omikambo mbi he ri omisemba, mape ya a vi yeta ouzeu kovanatje vawo. Nungwari owo tji va toora omikambo mbi ri omisemba, mave vatere ovanatje vawo okukara nehupo ewa. Otjingaperi kutja, ovanatje wina mave sokutoora omikambo omisemba. Okukarera Tate wetu worusuvero Jehova oomukambo omunanḓengu omundu auhe mbu ma yenene okutoora.—Eps. 73:28.

2. Jesus novanene ve va tjita ozondando zeṋe ozombwa?

² Ovanene va Jesus aave vanga okuvatera ovanatje vawo kutja ve karere Jehova, nu ozondando nḓu va tjita za raisa kutja okukarera Jehova tjari otjiṋa otjinanḓengu mehupo rawo. (Luk. 2:40, 41, 52) Jesus wina aa tjiti ozondando ozombwa nḓe mu vatera okuyenenisa ombango ya Jehova. (Mat. 4:1-10) Jesus we kura okurira omundu wongaro ombwa, omuṱakame nu ngwa ri nouvanḓe. Ovanene avehe mba suvera Jehova atjave tjaterwa okukara nomuatje tjimuna ngo.

3. Omapuriro yeṋe ngu matu kazira morupa ndwi?

³ Morupa ndwi, matu kazira omapuriro nga: Otjikeṋa otjinanḓengu Jehova tja toorora okutjita ohunga nOmuna we? Ovanene Ovakriste mave rihongere ko ye okuza komikambo Josef na Maria mbi va toora? Nu Ovakriste omitanda mave rihongere ko ye okuza komikambo Jesus mbya toora?

4. Otjikeṋa otjinanḓengu Jehova tja toorora okutjita ohunga nOmuna we?

⁴ Jehova wa toororera Jesus ovanene mbe ri wo. (Mat. 1:18-23; Luk. 1:26-38) Omambo wa Maria nga hungira okuza komutima,  nga tjangwa mOmbeibela ye raisa orusuvero rwe ku Jehova na kEmbo re. (Luk. 1:46-55) Nu ongaro Josef ndja raisa kerakiza ra Jehova, i raisa kutja wa suverere Mukuru nu aa vanga okuyorokisa omutima we.—Mat. 1:24.

5-6. Jehova wa yandjera Omuna we okumuna ouzeu waye?

⁵ Jehova ka toororere ovandu ovatumbe okurira ovanene va Jesus. Ombunguhiro Josef na Maria ndji va tjita kombunda yongwatero ya Jesus, i raisa kutja owo vari ovasyona. (Luk. 2:24) Josef mape ya aa ungura otjomuhonge womiti pokastora meṋe yonganda ye moNasaret. Owo va kakara novanatje hambombari poo kombanda yanao tji tja tjita kutja ave ha kara novimariva ovingi poo omauini omengi.—Mat. 13:55, 56.

⁶ Jehova aa tjevere Omuna we komaumba tjiva uriri, nungwari kee mu tjevere komaumba ayehe. (Mat. 2:13-15) Otjotjihorera, Jesus wa ri novazamumwe mbe hina aave kambura mu ye. Ripura uriri nomuhihamwatima Jesus mbwa ri nawo indu oveṱunḓu re tji ve hina va ri nongamburiro kutja eye ongu ri Messias poutenga. (Mar. 3:21; Joh. 7:5) Wina, Jesus aa sokutjinda ouzeu wonḓiro ya ihe Josef ngwe mu kurisa. Onḓiro ya ihe mape ya ya tjita kutja Jesus, ngwa ri omuatje otjiveri, ma kayende komurungu okuungura oviungura ihe mbya ungura. (Mar. 6:3) Otja Jesus tje kuru, eye we rihonga okutjevera eṱunḓu. Eye mape ya aa sokuungura oukukutu okuvepa avihe mbyaave hepa. Kunao, eye aa tjiwa kutja omundu u urwa pu pe ṱapi kombunda yokuungura eyuva arihe.

7. (a) Omapuriro yeṋe ngu maye vatere ovakupasane okukurisa ovanatje vawo? (b) Etjangwa rOmiano 2:1-6 mari vatere vi ovanene okuhonga ovanatje vawo?

⁷ Indu tji mwa kupasana, nu tji mamu vanga okukara novanatje, ripureye oveni omapuriro nga: ‘Hapo oweṱe ovandu overisusuparise mba suvera Jehova nEmbo re? Hapo Jehova mape ya a toorora eṱe okutjevera okanatje okahuze ku ka kwatwa?’ (Eps. 127:3, 4) Indu tji u novanatje rukuru, ripura omuini kutja, ‘Hapo ami mbi honga ovanatje vandje ounanḓengu wokuungura oukukutu?’ (Omuzuv. 3:12, 13) ‘Hapo ami mbi kondja pu pa yenene okutjevera ovanatje vandje komaumba ngu mape ya ave munu mouye wa Satan mbwi?’ (Omiano 22:3) Ove ko nokuyenena  okutjevera ovanatje voye komaumba ayehe ngu mape ya ave munu. Ihi otjiṋa omundu auhe tje hi nokuyenena okutjita. Posi yokutja mo yenene okuverongerisa komauzeu mehupo, indu tji mokayenda komurungu okuvehonga norusuvero omuano mu mave yenene okuriyameka kEmbo ra Mukuru. (Lesa Omiano 2:1-6.) Otjotjihorera, indu omuzamumwe woye tja isa okukarera Jehova, vatera ovanatje voye okurihonga okuza mOmbeibela kutja ounanḓengu waye ku wo okurira ovaṱakame ku Jehova. (Eps. 31:23) Nu indu umwe wovazamumwe voye tja ṱu, vatera ovanatje voye nomatjangwa okuza mOmbeibela ngu maye ve huhumiṋa.—2 Kor. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16.

8. Otja ku Deuteronomium 6:6, 7, Josef na Maria aave sokutjita ye?

⁸ Josef na Maria va vatera Jesus okurira omundu omuyakurwa i Jehova, mena rokutja aave kongorere omirari vya Jehova mbya yandja kovanene. (Lesa Deuteronomium 6:6, 7.) Josef na Maria va suverere Jehova tjinene. Nu yari otjiṋa otjinanḓengu kuwo okuvatera ovanatje vawo okusuvera Jehova wina.

9. Omikambo viṋe omisemba Josef na Maria mbi va toora?

⁹ Josef na Maria va toorora okukarera Jehova aruhe pu novanatje vawo. Owo aave i otjivike atjihe kondjuwo yomawongarero wombongo ko Nasaret, nu wina aave i ombura aihe ko Jerusalem keyuva enene rOpaska. (Luk. 2:41; 4:16) Owo mape ya, aave ungurisa ouyenda mbwo ko Jerusalem okuhonga Jesus novangu ve ohunga nomakuruhungi wovakarere va Jehova, nu nandarire mape ya mondjira aave kavarura otuveze tu twa tamunwa mOmbeibela. Indu tji va uta okukara novanatje ovengi, mape ya yari ouzeu ku Josef na Maria okurikotamena ku Jehova. Posi yokutja ozongondjero zawo za serwa ondaya. Nu mena rokutja, owo aave twapo omerikotameneno ku Jehova poruveze orutenga, eṱunḓu rawo ra yenena okukara noupanga ouwa kuna Jehova.

10. Ovanene Ovakriste mave yenene okurihongera ko ye okuza ku Josef na Maria?

¹⁰ Hapo ovanene mbe nondira ku Mukuru mave yenene okurihongera ko ye okuza ku Josef na Maria? Otjiṋa otjinanḓengu okuraisira ovanatje voye kutja wa suvera Jehova mu imbi  mbi mohungire na movitjitwa vyoye. Tjiwa kutja otjiyandjewa otjinanḓengu tji mo yenene okuvepa, okuvevatera okusuvera Jehova. Nu otjiṋa tjarwe otjinanḓengu tjinene tji mo yenene okuhonga ovanatje voye, omokuveraisira omuano mu mave yenene okukonḓonona Ombeibela, okukumba, okukara pozombongarero zombongo nokukara norupa motjiungura tjokuzuvarisa. (1 Tim. 6:6) Otjingaperi kutja mo sokuyandja oviṋa ovanatje voye mbi mave hepa. (1 Tim. 5:8) Posi yokutja, zemburuka kutja oupanga wawo kuna Jehova ombu mau ve vatere okutuurunga omaandero wouye wa Satan mbwi nokukahita mouye oupe, nungwari kavimariva poo omauini. *—Esek. 7:19; 1 Tim. 4:8.

11. (a) Erakiza ndi ri mu 1 Timoteus 6:17-19 mari vatere vi ovanene okutoora omikambo omisemba indu tji mave kurisa ovanatje vawo? (b) Eṱunḓu roye mape ya a ri ripurire kozondando zeṋe, nu mari munu ouwa waye mokutjita ozondando nḓo? (Lesa okaongo nga “ Ozondando zeṋe ove nḓu mo tjiti?”)

¹¹ Tjiri otjinyandise tjomutima okumuna ovanene Ovakriste ovengi amave toora omikambo omisemba okuvatera ovanatje vawo okutumbuka popezu na Jehova. Owo aruhe ve rikotamena pamwe otjeṱunḓu. Owo ve yenda kozombongarero zombongo nomaworonganeno wotukondwa. Nu wina ve kara norupa motjiungura tjokuzuvarisa. Omaṱunḓu tjiva ye ka zuvarisa momaturiro ku ku ha zuvarisiwa aruhe. Varwe ve karyangera oBetel poo vekara norupa momatungiro womatuwo nge ungurisiwa i yotjira tja Jehova. Omaṱunḓu nge kara norupa movitjitwa mbi, ye ungurisa otjimariva tjawo oveni. Nu mape ya a rire ouzeu kuwo. Posi yokutja Jehova me ve sere ondaya. (Lesa 1 Timoteus 6:17-19.) Ovanatje mbe kurira momaṱunḓu otja ingo, potuingi ve kayenda komurungu okuraisa ongaro ombwa ndji ve rihonga, nu ve kara nondangi kutja ovanene vawo ve ve kurisa omuano mbwo. *—Omiano 10:22.

12. Jesus aa sokutjita ye otja tjee kuru?

¹² Ihe ya Jesus womeyuru aruhe u tjita ozondando ozombwa, nu ovanene ve wokombanda yehi aave tjiti ozondando ozombwa wina. Posi yokutja, Jesus tje kura aa sokutjita ozondando ze omuini. (Gal. 6:5) Tjimuna eṱe ndino, Jesus wa ri nouyara wokuritoororera omuini. Eye wa ri nouyara wokuripurira ku ye omuini nokuhinokutjita ombango ya Mukuru. Posi yokutja, wa toorora okukara noupanga ouwa kuna Jehova. (Joh. 8:29) Hapo otjihorera tje matji yenene vi okuvatera omitanda ndino?

13. Jesus wa toora omukambo uṋe omunanḓengu indu tja ri omutanda?

 ¹³ Indu Jesus tja ri omwatje omuṱiṱi, eye wa toorora okukara nonḓuviro kovanene ve. Eye kena pa nakaura omavyuriro wovanene ve, mena rokumuna kutja ma tjiwa ovingi puwo. Nungwari, wa kara “nonḓuviro ku wo.” (Luk. 2:51) Mena rokutja Jesus ongwa ri erumbi eye wa ri nomerizirira omengi. Eye mape ya aa ungura oukukutu okurihonga okuungura oviungura vyokuhonga omiti okuza ku ihe ngwe mu kurisa, kokutja ma hupise eṱunḓu re.

14. Hapo eṱe matu tjiwa vi kutja Jesus wa ri omuhongwa omuwa wEmbo ra Mukuru?

¹⁴ Ovanene va Jesus mape ya ve mu raera ohunga nombandukiro ye ndja ri ohimise, noviṋa ovahindwa va Mukuru mbi va hungira ohunga na ye. (Luk. 2:8-19, 25-38) Jesus kena pa muna kutja imbi mbya raerwa vya yenene, nungwari eye aa konḓonona Omatjangwa omuini. Eṱe matu tjiwa vi kutja Jesus wa ri omuhongwa omuwa wEmbo ra Mukuru? Mena rokutja tja ri omuṱiṱi, ovahonge mo Jerusalem “va himisirwe i ozondunge ze nomaziriro we.” (Luk. 2:46, 47) Nu indu tja ri nozombura 12, Jesus aa tjiwa kutja Jehova oIhe.—Luk. 2:42, 43, 49.

15. Jesus wa raisa vi kutja wa toorora okutjita ombango ya Ihe?

¹⁵ Indu Jesus tja tjiwa kutja Jehova aa undjire ko tjike ku ye, eye wa toorora okutjita ombango ya Jehova. (Joh. 6:38) Nandarire kutja aa tjiwa kutja ovengi mave mu tondo, eye wa toorora okukara nonḓuviro ku Jehova. Indu Jesus tja papitisiwa mombura ndji 29 O.Z., otjiṋa otjinanḓengu mehupo re yari okuyenenisa ombango ya Jehova. (Hebr. 10:5-7) Nandarire indu tjaa ṱu komuti wondatumisire, Jesus kaa ivaiva okutjita ombango ya Ihe.—Joh. 19:30.

16. Otjikeṋa ovanatje tji mave yenene okurihongera ko okuza ku Jesus?

¹⁶ Kara nonḓuviro kovanene voye. Tjimuna Josef na Maria ovanene voye wina ka homonena. Posi yokutja, Jehova wa twapo ovanene voye okukutjevera nokukuhonga. Indu tji mo puratene ku imbi mbi mave ku raere, nokuriwisa kehi youvara wawo maku tjiti kutja “u kare nawa” poo oviṋa mehupo roye vi kayende nawa—Ef. 6:1-4.

17. Otja ku Josua 24:15, omukambo uṋe omitanda mbi mavi sokutoora?

 ¹⁷ Toorora kutja mokarere uṋe. Ove mo sokutjiwa nawa kutja Jehova omungendu, ombango ye i kamburira mo ye, nu okuyenenisa ombango ye maku hee tjike mehupo roye. (Rom. 12:2) Kunao mo yenene okutoora omukambo omunanḓengu mehupo roye wokukarera Jehova. (Lesa Josua 24:15; Omuzuv. 12:1) Indu tji u lesa nokukonḓonona Ombeibela yoye aruhe, orusuvero rwoye ku Jehova ma ru kurire ko nongamburiro yoye wina.

18. Omukambo uṋe omitanda mbu mave sokutoora, nu ouwa waye mbu mave munu?

¹⁸ Okutjita ombango ya Jehova ngai rire otjiṋa otjitenga mehupo roye. Ouye wa Satan u kwizika kutja tji moungurisa ondjiviro ndji u nayo kombwiro yoye omuini, otji mo rire omuṋingandu. Nungwari matu tjiwa kutja, ovandu mbe vanga okutumba “ve rietera omihihamo omizeu.” (1 Tim. 6:9, 10) Posi yokutja tji wa puratene ku Jehova nokutjita kutja ombango ye irire otjiṋa otjinanḓengu mehupo roye, mokara nehupo ewa nu “mo ṋingapara.”—Jos. 1:8.

19. Ovanene mave sokuzemburuka ye?

¹⁹ Vanene, ungureye oukukutu okuvatera ovanatje veṋu kutja ve karere Jehova. Riyamekeye ku ye, nu eye me mu vatere kutja mu toore omikambo omisemba. (Omiano 3:5, 6) Zemburuka kutja ovanatje voye mave horere ku imbi mbi mo tjiti okukapita imbi mbi mo hungire. Kunao, tjita ozondando nḓu maze vatere ovanatje voye okukara noupanga ouwa kuna Jehova.

20. Omitanda mavi munu ouwa waye indu tji vya toorora okukarera Jehova?

²⁰ Mitanda, ovanene veṋu mave yenene okumuvatera okutoora omikambo omisemba mehupo. Posi yokutja eṋe oveni mwa sokutoora omikambo omisemba kutja mu yorokokise omutima wa Mukuru. Kunao, horereye ku Jesus kutja mu karere Tate weṋu womeyuru worusuvero. Indu tji mwa tjiti nao, mamu kara nehupo ewa nu rondjoroka nai. (1 Tim. 4:16) Nu moruyaveze wina mamu ka kara nehupo ewa tjinene.