1, 2. Ongwaye tji ma rire ounongo okupuratena kOmuute wetu tji matu toora ozondando? (Tara kotjiperendero pomautiro worupa ndwi.)

INDU tjiu ri omutanda, mape ya kutja pe novandu mba rora okukupa ondunge ohunga noruyaveze roye. Ozomiṱiri, nozonongo zomahongero wokombanda, poo ovandu varwe mape ya ve ku tunduuza kutja u yende komahongero wokombanda poo u pahe oruyaveze ndu ma ru ku etere outumbe. Nungwari ondunge Jehova ndje ku pa i toora omuhunga warwe. Nu wina eye u vanga kutja ove u ungure nawa moskole kokutja tji wa mana mbo u yenene okumuna oviungura mbi mavi ku vatere okurikareka nomuinyo. (Kol. 3:23) Nu tji mo twapo oviṋa ovinanḓengu mehupo roye, eye u ku tunduuza kutja u hongorerwe i omirari omisemba mbi mavi ku zemburukisa ondando ndje nayo kweṱe momayuva omasenina nga.—Mat. 24:14.

² Zemburuka kutja Jehova u tjiwa oviṋa avihe mbi mavi ka tjitwa kouye mutu ri mbwi nu u tjiwa kutja o ruṋe tji mau yanda. (Jes. 46:10; Mat. 24:3, 36) Eye wina me tu tjiwa nawa, u tjiwa kutja ovikwaye mbi mavi yenene okutupa ohange nondjoroka ya tjiri nu ovikwaye mbi mavi tu hihamisa. Okutja tjiri kainatja kutja ouripura wovandu mau pose nawa pu pe ṱa pi, indu tjiu hi notjiṋa nEmbo ra Mukuru, owo kaunongo kaparukaze.—Omiano. 19:21.

3, 4. Okuyakura ondunge ombi kwa ṱuna vi ku Adam na Eva nozondekurona zawo?

³ Okuyandja ondunge ombi ku varwe otjiṋa tji tja uta rukuru tjinene, nu Satan ongwari omutenga okuuta otjiṋa ho. Nomeritongamisiro eye wa raera Eva kutja eye nomurumendu we tji va toora omuhunga wawo oveni mave yenene okurira ovaṋingandu. (Gen. 3:1-6) Nu mouatjiri, Satan ondando ndja tjitira otjiṋa hi ya ri okuripahera ouwa ku ye omuini. Eye aa vanga kutja Adam na Eva, nozondekurona za wo wina, ve rikotamene ku ye moruveze rokurikotamena ku Jehova. Hapo nu eye we ve tjitira tjike? Ya ri Jehova ngwe ve pa oviṋa avihe mbi va ri na vyo, ongwe ve kuta kumwe morukupo, ongwe ve pa onganda ombwa yotjikunino ndji va ri na yo, notutu otuhomonena twa tja tu hupa nga aruhe.

⁴ Ouhumandu, Adam na Eva kave karere nonḓuviro ku Mukuru, owo ve ri pora oveni ku ye. Otja tji matu tjiwa, ovikongorereko vya ri ovihihamise tjinene. Tjimuna ozongara tji za kondwa komuti, kouṱiṱiṱiṱi ozo ze uta okukukuta nu aze koka. Ovanatje vawo wina va uta okukoka mena rouvi mbo. (Rom. 5:12) Tjimuna Adam na Eva, ovandu ovengi ndino ngunda va toorora okuhinokupuratena ku Mukuru. Owo ve vanga okuhupa omuano wawo oveni. (Ef. 2:1-3) Oviṋa avihe mbi vi raisa oukahu kutja ‘ounongo . . . womundu kau nombatero komurungu wa Muhona.’—Omiano 21:30.

5. Mukuru wa ri nongamburiro yaye movandu, nu hapo wa ri nawa okukara nongamburiro ndjo movandu poo wa ri posyo?

⁵ Posi yokutja, Jehova aa tjiwa kutja ovandu tjiva, na wina omitanda omingi mbi nomitima omiwa, mave mu paha nu ave mu karere. (Eps. 103:17, 18; 110:3) Eye tjiri wa suvera ovandu mbe ri nao! Hapo u muna kutja oove umwe wawo? Tji pe ri nao, ove tjiri u “noviṋa ovingi oviwa” mbi u yorokera okuza ku Mukuru mbi wezira ko ondjoroka nohange yoye. (Lesa Epsalme 103:5; Omiano 10:22) Otja tji matu ka munu nai, oviṋa “ovingi oviwa” mbi, vi kamburira mo oviṋa ovingi mbi kurisa oupanga wetu kuna Mukuru, omapanga omawa tjinene, okukara nozondando ozombwa, nonguturiro ya tjiri.

6. Ongwaye tji mo sokuyandja ombango kokukurisa oupanga woye kuna Jehova, nu omomuano uṋe eye me ku vatera okutjita nao?

⁶ Ovipuka kavi hepa okutjiwa Mukuru, nungwari eṱe tu nouhepe wokumutjiwa. (Mat. 4:4) Indu tji mo puratene ku ye nawa, mo kara nozondunge, nounongo nu mo kara nondjoroka. “Ovaṋingandu imba mbe ritjiwa kutja owo ovasyona mombepo,” Jesus wa tja nao. (Mat. 5:3) Mukuru u kurisa oupanga woye kuna ye okupitira mEmbo re noviṋa vyarwe ovingi okupitira ‘momukarere omuṱakame nomunazondunge.’ (Mat. 24:45) Nu tjiri tu yorokera oviṋa ovingi mbi kurisa oupanga wetu kuna ye!—Jes. 65:13, 14.

7. Ouwa waye mbu tu muna mokukonḓonona oviṋa Mukuru mbye tupa?

⁷ Mukuru we kupa oviṋa ovingi mbi kurisa oupanga woye kuna ye, nu ovyo mavi kupe ounongo nozondunge, nḓu maze ku tjevere momiano omingi tjinene. (Lesa Omiano 2:10-14.) Otjotjihorera, okukara novikaṋena mbyo maku ku vatere kutja u yenene okuhakahana okumuna omahongero wovizeze, tjimuna omahongero nge tja ka ku nOmuute. Wina mau ku vatere okutjiwa ovizeze mbi tunduuza kutja ovimariva nokukara nomawini omengi oviṋa mbi eta ondjoroka. Nu mau ku vatere okumuna nokuyepa ozonḓero ozombi nozongaro nḓu mape ya aze ku etere omauzeu. Okutja tjiri kaende komurungu okupaha ounongo nouripura wa Mukuru, vi vara otjoviṋa ovihuze! Otja tji mo kara novikaṋena oviwa mbyo, mo utu okurimunina omuini kutja Jehova we ku suvera nu u ku vangera ouwa porwe.—Eps. 34:8; Jes. 48:17, 18.

8. Ongwaye tji mo sokutumbuka popezu na Mukuru nai, nu ihi matji ku vatere vi moruyaveze?

 ⁸ Ouye wa Satan mbwi wa kuramene okunyonwa kangamwa oruveze nai, nu o Jehova uriri ngu ma rire omaundiro wetu. Nu tjiri oruveze maru ya Jehova mu ma rire eye erike ngu me tupe ovikurya mbi matu hepa! (Hab. 3:2, 12-19) Nu tjiri indwi ooruveze ndu mo sokutumbuka popezu na Iho womeyuru nokukurisa ongamburiro yoye mu ye. (2 Petr. 2:9) Nu tji wa tjiti nao, kainatja kutja ovikwaye mbya tjitwa ongondoroka na ove, mo ri munu tjimuna omutjange wepsalme David, ngwa tjanga a tja: “Ami aruhe mbi rizemburuka na Muhona; Eye tjinga e ri popezu na ami, hi nokuputara.”—Eps. 16:8.

9. (a) Mu Johanes 6:44, Jehova u tjita vi? (b) Otjikwaye tjapeke tji tji kara po indu tji wa hakaene nOmuhongonone warwe?

⁹ Jehova u nana imba eye mbe vanga kutja ve rire orupa rweṱunḓu re, mokunanena imba mbe nomitima omiwa komerikotameneno wouatjiri. (Lesa Johanes 6:44.) Indu tji wa hakaene ku nomundu otjikando otjitenga ngu he ri mouatjiri, ovikwaye mbi u tjiwa ohunga na ye? Mape ya o tjiwa ena re uriri nokutja omundu ngu munika vi. Nungwari kape ri nao na indu tji wa hakaene nomundu ngu ri mouatjiri. Nandarire kutja eye omundu ngwa za mongaro ndja panguka ku indji o yoye, ngwa za kehi rarwe, weraka rarwe poo ombazu yarwe, ove u tjiwa ovingi ohunga na ye nu eye u tjiwa ovingi ohunga na ove!

10, 11. Otjikwaye ovandu va Jehova tji ve na tjo kumwe, nu ihi tji tu etera ouwa waye?

¹⁰ Otjotjihorera, eṋe mu hakahana okumunasana nandarire kutja mu hungira omaraka pekepeke, mu tjiwa sana kutja mu ‘nonḓuviro ku Mukuru.’ (Sef. 3:9) Nu momuano mbo omundu auhe u tjiwa nawa oviṋa omukwao me kambura ohunga na Mukuru, ongaro yomeritjindiro, nomaundjiro amuyevari ngu mu na yo koruyaveze, okutamuna tjiva uriri. Kombanda yanao, imbyo ooviṋa ovinahepero omundu mbi u sokutjiwa ohunga nomundu, ovyo ombi tunga ongamburiro yoye momundu ngo. Imbyo vi tjita kutja auhe ma kare nongamburiro momukwao nu ku tunga oupanga oukarerere.

¹¹ Okutja tjiri oukahu kutja tjiu karera Jehova, u nomapanga omawa tjinene nu owo ye ri mouparanga wouye auhe. Nu otjiperi kutja ngunda ko ya hakaena na wo avehe! Oouṋe, pendje novandu  va Jehova mbe yorokera otjiyandjewa otjiwa tjimuna hi?

12. Ozondando zeṋe ozombwa nḓu mo yenene okutwapo motjiungura tja Jehova?

¹² Lesa Omuzuvarise 11:9–12:1. Ove u nozondando nandarire imwe motjiungura tja Jehova ndji u kondja okuyenenisa? Ngahino rumwe u kondja okulesa orupa rOmbeibela yoye eyuva arihe. Poo rumwe u vanga okutjiwa okuhungira nokuhonga nawa. Kainatja kutja ovikwaye mbi u kondjisa, indu tjiwa munu kutja wa yenenisa ondando yoye ndjo, poo varwe ve ku munu tji mo i yenenisa nu ave ku tanga, hapo tji ku ṱuna vi? Tjiri oukahu kutja u tjaterwa i ondoṋeno yoye ndjo. Nu tjiri u sokutjaterwa, orondu ove u twapo ombango ya Mukuru komurungu wozonḓero zoye omuini, tjimuna Jesus tja tjita.—Eps. 40:8; Omiano 27:11.

13. Otjikwaye tji tji tjita kutja okukarera Jehova tji rire otjiṋa tjapeke tji wa sasaneke nokupaha oviṋa mbi etwa i ovimariva?

¹³ Mokuyandja ombango motjiungra tja Jehova, ove mo tjiti oviṋa mbi mavi ku etere ondjoroka nu mo kara nondando ndjiu hupira. Omuapostele Paulus wa tjanga a tja: “otji mamu sokuzikama nokuhinokuteratera. Nu aruhe ungurireye Muhona nokuhaurwa, tjinga amamu tjiwa kutja ongondjero yeṋu motjiungura tja Ndjambi oyo kamungandjo.” (1 Kor. 15:58) Munda mbo warwe, okuyandja ombango kokupaha oviṋa mbi etwa i ovimariva, nandarire kutja vi munika aayo vi eta ouṋingandu, ovyo avihe komaandero omungandjo uriri. (Luk. 9:25) Nu Ombara Solomon i umwe ngwe rimunina omuini ouatjiri mbo nu wa twapo otjihorera kweṱe.—Rom. 15:4.

14. Otjihorera tja Solomon matji ku hongo tjike?

¹⁴ Solomon ngwa ri omundu omutumbe tjinene nu omunamasa we rihungirira omuini a tja; “me roro okuriyorokisa mbi tare kutja enyando mari ndji etere tjike.” (Omuzuv. 2:1-10) Eye wa tunga ozondjuwo, wa kuna ovikunino notuveze twomerinaneno nu wina wa tjita atjihe tjaa ri nonḓero mo okutjita. Hapo eye kombunda wa muna tjike mu imbyo? Hapo eye wa kowa moviṋa avihe mbya muna? Wa yenenisa avihe mbya vanga? Wa muna kutja opuwo mba yenene? Eṱe katu nokuhepa okuhaka. Solomon omuini wetu raera. Eye wa tjanga a tja: “Nu vari otji mba tara koviungura vyandje avihe mbya zikamisiwa i omake wandje . . . , nu tara, avihe vyari omungandjo . . . Kape notjiṋa tji mo munine po mouye mbwi.” (Omuzuv. 2:11) Tjiri matu rihongere ko otjiṋa otjinanḓengu! Hapo otjiṋa hi mo rihongere ko tjike?

15. Ongwaye ongamburiro tji i ri otjiṋa otjinanḓengu, nu ouwa waye mbu mo munu mokukara na yo, otja kEpsalme 32:8?

¹⁵ Ovandu tjiva ve rihonga oviṋa mehupo indu tji va zu nokutjita ozondataiziro nḓe ve etera omihihamo nomauzeu, nungwari Jehova ka vanga kutja oviṋa otja imbyo vi tjitwe kove. Kunao, ove mo hepa ongamburiro kokutja u kare nonḓuviro ku Mukuru nokutwapo ombango ye otjotjiṋa otjitenga mehupo roye. Ongamburiro otja indjo mai yenene okukuvatera nu kamaa i roro okukuhihamisa. Ii, Jehova kamaa roro okuzemba ‘orusuvero ndu wa raisa ku Ye.’ (Hebr. 6:10) Kunao ungura oukukutu kutja u kare nongamburiro yomasa mu Mukuru, nu okuzambo u rimunine omuini ouwa Tate woye womeyuru mbu me ku pe.—Lesa Epsalme 32:8.

16. Ongwaye tji matu sokuraisa ondangi konguturiro ndji twa pewa nokuyiungurisa nounongo?

¹⁶ Paulus wa tjanga kutja: “Pu pe nOmbepo ya Muhona pe nongutukiro.” (2 Kor. 3:17) Otjingaperi kutja Jehova wa suvera onguturiro, nu we ku mema kutja u suvere onguturiro wina. Nu wina, u vanga kutja u ungurise onguturiro yoye ndjo momuano omusemba wokukutjevera. Mape ya rumwe motjiwa omitanda mbi tarera oviperendero  vya kamuzu na mbe tjita oruvakiro, mbe nyanda omanyando omanaumba, poo okuungurisa ovipurukise nokunwa omavinu okukapitisa etota. Kotjirutenga, oviṋa mbi mape ya avi munika aayo mavi ve etere ondjoroka, nungwari korusenina ovyo vi ka eta ovikongorereko ovivi, tjimuna omitjise, okuhinokupoka kuvyo, poo nandarire onḓiro. (Gal. 6:7, 8) Oukahu kutja, omitanda mbi norupa noviṋa mbyo mape ya ave munu kutja owo ovakutuke, nungwari katjiperi.—Titus 3:3.

17, 18. (a) Onḓuviro ku Mukuru i tu yama vi? (b) Onguturiro Adam na Eva ndji va ri nayo pomautiro matu i sasaneke vi kuna indji yovandu ndino?

¹⁷ Mokusasaneka, ovandu vengapi mbu motjiwa mba vera poo mba ṱa mena rokutja kave karere nonḓuviro komirari vyOmbeibela? Oukahu kutja, okukara nonḓuviro ku Jehova ku tupa ouveruke ouwa noukutuke momuinyo. (Eps. 19:7-11) Nu wina, indu tji moungurisa onguturiro yoye momuano omusemba, momirari na mozoveta za Mukuru, u raisa ku Mukuru na kovanene voye kutja oove omundu womerizirira. Ouatjiri owo mbwi wokutja Jehova wa kwizika kutja moruveze rwa tjimanga eye ma yandja onguturiro ya tjiri kovakarere ve ovaṱakame, Ombeibela ndji i tja, oyo ‘onguturiro onandjozikiro yovanatje va Ndjambi.’—Rom. 8:21.

¹⁸ Adam na Eva va ri nonguturiro ya tjiri ndjo. Omatwako yengapi Mukuru nge ve pa motjikunino tja Eden? Ra ri rimwe uriri. Owo kaave sokurya otjihape komuti umwe. (Gen. 2:9, 17) Hapo mape ya o tja etwako rimwe ndo ra ri ezeu poo aari ve ṋiṋikiza? Kako oro ka rari ezeu! Ripura uriri nomatwako omengi ovandu ngu va twapo nokuṋiṋikizira ovandu varwe kutja ve ye ṱakamise, posi yokutja Jehova wa yandja etwako rimwe uriri ku Adam na Eva.

19. Jehova na Jesus ve tu honga kutja ovikwaye mbi mavi tu vatere okurira ovakutuke?

¹⁹ Jehova u nounongo momuano me ungura kuna eṱe. Pendje nokutupa omatwako omengi, eye u tu honga nomuretima okukongorera etwako rorusuvero. Eye u vanga kutja tu hupe otja komirari vye nokutonda imbi eye mbya tonda. (Rom. 12:9) Nu Omahongero wa Jesus wOkondundu, ye tu vatera okuzuva kutja ongwaye ovandu tjive tjita oviṋa ovivi. (Mat. 5:27, 28) Otja Ombara yOuhona wa Mukuru, Kristus ma kaenda komurungu okutuhonga nga mouye oupe, okukara noumune tjimuna owe koviṋa oviwa novivi. (Hebr. 1:9) Jesus wina ma katjita kutja tu rire ovahomonena mourizemburuka na motutu twetu. Ripura kutja, mape kakara vi indu tji tu hina maatu rorwa okutjita oviṋa ovivi poo okumuna omauzeu nge etwa i youhahomonena. Nu tjiri, okuzambo, mo yorokere ‘onguturiro onandjozikiro’ Jehova ndje ku kwizikira.

20. (a) Jehova u ungurisa vi ouyara mbwe na wo? (b) Mo munu ouwa waye mokuhorera ku Jehova?

²⁰ Mouye oupe, ouyara wetu mau kara nopoṋa pu mau yandere wina. Omomuano uṋe? Eṱe aruhe matu hepa okuhingwa i yorusuvero ku Mukuru norusuvero kovakwetu. Indu tji matu hingwa i yorusuvero, tu horere ku Jehova. Nandarire kutja eye u nouyara mbu hi nomaandero, eye u hingwa i yorusuvero indu tji ma ungura oviṋa, imbi vi kamburire mo omuano mbwe tu tjinda. (1 Joh. 4:7, 8) Okutja ihi matji raisa kutja matu yenene okurira ovakutuke tjiri indu tji matu horere ku Mukuru.

21. (a) David wa ri noumune uṋe ohunga na Jehova? (b) Matu ka tara ku ye morupa ndu ma ru kongorere ko?

²¹ U nondangi koviṋa “ovingi oviwa” Jehova mbye kupa, tjimuna oviṋa mbi kurisa oupanga woye kuna ye, omapanga omawa, okukara nozondando ozombwa, nonguturiro ya tjiri? (Eps. 103:5) Tji pe ri nao, mape ya o kara noumune tjimuna o wa David tja kumba kutja: “Ove mo ndji raisire ondjira yomuinyo; pOve mbi muna po enyando enene, nu u ndji pa onyuṋe nga aruhe.” (Eps. 16:11) Morupa ndu ma ru kongorere ko matu ka konḓonona ouatjiri ounanḓengu okuza mEpsalme 16. Nu imbyo mavi ku vatere okumuna kutja mokara vi nehupo ewa ndi hi nomaandero!