1, 2. ա) Հռութ ի՞նչ տեսակ գործ կ’աշխատէր։ բ) Ան ի՞նչ լաւ բաներ գիտցաւ Աստուծոյ Օրէնքին եւ ժողովուրդին մասին։

ՀՌՈՒԹ իր հաւաքած հասկերուն քով ծնկաչոք նստած է։ Արեւը մարը կը մտնէ եւ հնձուորներէն շատեր արդէն իսկ կը բարձրանան դէպի պզտիկ քաղաքը՝ Բեթլեհէմ, որ կը գտնուի մօտակայ մէկ լերան գագաթը։ Բայց Հռութ տակաւին կ’աշխատի։ Ան պզտիկ գաւազանով՝ թմբիչով մը կը հարուածէ իր հաւաքած հասկերը, որպէսզի գարիի հատիկները զատէ։ Թէեւ իր մկանները կը ցաւին, առտուընէ մինչեւ իրիկուն ճռաքաղութիւն ընելուն պատճառով, բայց Հռութ դժգոհ չէ, որովհետեւ իր ակնկալածէն շատ աւելի լաւ օր մը ունեցաւ։

² Արդեօք այս երիտասարդ այրիին վիճակը սկսեր էր բարելաւուի՞լ։ Ինչպէս նախորդ գլուխին մէջ տեսանք, Հռութ որոշեց իր կեսրոջ՝ Նոեմիին հետ մնալ, երդում ընելով որ անկէ պիտի չզատուի եւ անոր Աստուածը՝ Եհովան, իր Աստուածը պիտի դարձնէ։ Հիմա որ երկու վշտահար այրիները Մովաբէն Բեթլեհէմ եկան, մովաբացի Հռութ շուտով տեսաւ թէ Եհովան իր Օրէնքին միջոցով գործնական ու պատուաբեր կարգադրութիւններ ըրած էր իսրայէլի աղքատներուն, ներառեալ՝ օտարականներուն համար։ Նաեւ գիտցաւ թէ Եհովայի ժողովուրդէն ոմանք, որոնք Օրէնքին տակ կ’ապրէին եւ անով մարզուած էին, որոշ չափով հոգեւորութիւն եւ քաղցրութիւն կը ցուցաբերէին. այս մէկը իր վշտահար սրտին դպաւ։

3, 4. ա) Բոոս ինչպէ՞ս քաջալերեց Հռութը։ բ) Հռութին օրինակը ինչպէ՞ս կրնայ մեզի օգնել այս տնտեսական դժուար պայմաններուն ներքեւ։

³ Այդ մարդոցմէ մէկն էր Բոոս,– այն հարուստ տարեց մարդը, որուն դաշտերուն մէջ Հռութ կը ճռաքաղէր։ Այդ օրը, Բոոս հայրական հոգատարութիւն դրսեւորած էր իրեն հանդէպ։ Հռութին սիրտը կը հրճուէր, երբ կը յիշէր իրեն ուղղուած Բոոսին ազնիւ գովասանքները իր կեսրոջ հոգ տանելուն եւ ճշմարիտ Աստուծոյ՝ Եհովայի թեւերուն տակ ապաստանարան փնտռած ըլլալուն համար (կարդա՛ Հռութ 2։11-14)։

⁴ Այսուհանդերձ, Հռութ թերեւս իր ապագային մասին կը մտածէր։ Աղքատ, անզաւակ եւ այրի օտարական մը ըլլալով, ան ինչպէ՞ս պիտի կարենար տարիներու ընթացքին հոգ տանիլ թէ՛ իրեն  եւ թէ Նոեմիին։ Արդեօք ճռաքաղութիւնը բաւարար պիտի ըլլա՞ր։ Իսկ երբ ծերանար, իրե՞ն ով հոգ պիտի տանէր։ Այսպիսի մտահոգութիւններ հասկնալի են։ Այսօր ալ՝ այս դժուար տնտեսական պայմաններուն ներքեւ, շատեր նոյնանման մտահոգութիւններ ունին։ Մինչ կը սորվինք թէ Հռութին հաւատքը իրեն ինչպէ՛ս օգնեց այսպիսի մարտահրաւէրներ դիմագրաւելու, ընդօրինակելիք շատ բաներ պիտի գտնենք։

5, 6. ա) Բոոսի դաշտերուն մէջ Հռութի առաջին աշխատանքին օրը որքանո՞վ յաջող էր։ բ) Նոեմին ինչպէ՞ս վարուեցաւ երբ Հռութը տեսաւ։

⁵ Հռութ բոլոր գարիները ծեծեց եւ հաւանաբար, զանոնք լաթի մը մէջ լեցնելէ ետք, զայն կապեց եւ գլխուն վրայ դնելով մթնշաղին ճամբայ ելաւ դէպի Բեթլեհէմ։ Այդ օրը, ան մօտ մէկ արդուի չափ գարի ճռաքաղած էր։ Իր բեռը թերեւս մօտ 14 քկ կը կշռէր (Հռութ 2։17)։

⁶ Նոեմին իր սիրելի հարսը տեսնելով ուրախացաւ եւ երբ նկատեց թէ որքա՜ն շատ գարի բերած էր իրեն հետ, թերեւս զարմացաւ։ Հռութ նաեւ բերած էր իր ուտելիքին աւելցածը, որ Բոոս տուած էր իր բանուորներուն։ Մինչ իրենց համեստ ճաշը կ’ուտէին, Նոեմին հարցուց. «Այսօր ուրկէ՞ հասկ հաւաքեցիր եւ ո՞ւր բանեցար. քեզի ճանչուորութիւն ընողը օրհնեալ ըլլայ» (Հռութ 2։19)։ Նոեմին նկատառու էր։ Իր հարսին բերած ծանր պարկը տեսնելով, ան հասկցաւ որ որոշ անձ մը ուշադրութիւն դարձուցած էր երիտասարդուհիին եւ քաղցր վերաբերմունք ցուցաբերած էր անոր հանդէպ։

7, 8. ա) Ըստ Նոեմիին, Բոոսի քաղցրութիւնը ուրկէ՞ կու գար եւ ինչո՞ւ։ բ) Հռութ ինչպէ՞ս յաւելեալ կերպով հաւատարիմ սէր դրսեւորեց իր կեսրոջ հանդէպ։

⁷ Երկու կիները սկսան խօսակցիլ եւ Հռութ Նոեմիին պատմեց Բոոսի քաղցրութեան մասին։ Ազդուելով, Նոեմին ըսաւ. «Անիկա Տէրոջմէն օրհնեալ ըլլայ, որ կենդանիներէն ու մեռածներէն իր ողորմութիւնը չկտրեց» (Հռութ 2։20)։ Նոեմին տեսաւ թէ Բոոսին քաղցրութիւնը կու գար Եհովայէն, որ իր ծառաները կը մղէ առատաձեռն ըլլալու եւ կը խոստանայ վարձատրել զանոնք, որոնք քաղցրութիւն կը ցուցաբերեն * (կարդա՛ Առակաց 19։17)։

⁸ Նոեմին Հռութը յորդորեց Բոոսին առաջարկը ընդունելու, որ շարունակէր անոր արտին մէջ ճռաքաղութիւն ընել եւ անոր տան երիտասարդուհիներուն մօտիկ մնալ, որպէսզի հնձուորները զինք չնեղացնէին։ Հռութ խրատը ընդունեց։ Ան նաեւ շարունակեց «իր կեսրոջ քով» բնակիլ (Հռութ 2։22, 23)։ Այս խօսքերը դա՛րձեալ ցցուն կ’ընեն Հռութին դրսեւորած հիանալի յատկութիւնը,– հաւատարիմ  սէր։ Իր օրինակը մեզ կը մղէ որ հարց տանք, թէ հաւատարմօրէն թիկունք կը կանգնի՞նք մեր ընտանիքի անդամներուն, հարկ եղած ատեն անոնց օգնելով։ Եհովայի աչքէն բնաւ չի վրիպիր այսպիսի հաւատարիմ սէր։

9. Ընտանիքի մասին ի՞նչ կրնանք սորվիլ Հռութէն ու Նոեմիէն։

⁹ Արդեօք Հռութն ու Նոեմին իսկական ընտանիք մը չէի՞ն։ Ոմանք կ’եզրակացնեն, թէ «իսկական» ընտանիք մը պէտք է ունենայ ամուսին, կին, տղայ, աղջիկ, մեծ հայր, մեծ մայր, եւ այլն։ Սակայն այս երկու կիներուն օրինակը մեզի կը յիշեցնէ, թէ Եհովայի ծառաները նոյնիսկ ամէնէն պզտիկ ընտանիքներուն մէջ կրնան իրենց սրտերը բանալով տունը ջերմութեամբ, քաղցրութեամբ եւ սիրով լեցնել։ Ընտանիքդ կը գնահատե՞ս։ Յիսուս իր հետեւորդներուն յիշեցուց, որ քրիստոնէական ժողովքը կրնայ ընտանիքի մը պէս ըլլալ նոյնիսկ անոնց համար, որոնք միայնակ են (Մար. 10։29, 30)։

10. Նոեմին ի՞նչ կերպով ուզեց Հռութին օգնել։

¹⁰ Ապրիլէն մինչեւ յունիս՝ գարիի հունձքէն մինչեւ ցորենի հունձքը, Հռութ շարունակեց Բոոսի դաշտերուն մէջ ճռաքաղել։ Մինչ շաբաթները կ’անցնէին, Նոեմին անկասկած շատ մտածեց թէ ի՛նչ կրնար ընել իր սիրելի հարսին համար։ Երբ Մովաբի մէջ էր, ան համոզուած էր թէ բնաւ պիտի չկարենար Հռութին օգնել ուրիշ ամուսին մը գտնելու (Հռութ 1։11-13)։ Սակայն հիմա իր մտածելակերպը փոխուած էր։ Ան Հռութին մօտենալով, ըսաւ. «Աղջի՛կս, քեզի տուն մը չփնտռե՞մ» (Հռութ 3։1)։ Այդ օրերուն, սովորութիւն կար որ ծնողները կողակից գտնէին իրենց զաւակներուն համար. Հռութ իր կեսրոջ համար հարազատ աղջկայ մը պէս էր։ Նոեմին կ’ուզէր Հռութին համար «տուն մը» գտնել,– ակնարկելով այն ապահովութեան եւ պաշտպանութեան, որ տունն ու ամուսինը կրնային հայթայթել։ Բայց ան ի՞նչ կրնար ընել։

11, 12. ա) Երբ Նոեմին Բոոսը «մօտ ազգական» կոչեց, Աստուծոյ Օրէնքին ո՞ր մէկ կարգադրութեան ակնարկութիւն կ’ընէր։ բ) Հռութն ինչպէ՞ս ընդառաջեց իր կեսրոջ ըսածներուն։

¹¹ Երբ Հռութ առաջին անգամ Բոոսի մասին խօսեցաւ, Նոեմին ըսաւ. «Այն մարդը մեր ազգատոհմէն է, անիկա մօտ ազգական է մեզի» (Հռութ 2։20)։ Ասիկա ի՞նչ կը նշանակէր։ Իսրայէլին տրուած Աստուծոյ Օրէնքը պարփակեց սիրալիր կարգադրութիւններ այն ընտանիքներուն համար, որոնք դժուարութիւններ կը դիմագրաւէին՝ աղքատութեան կամ կորուստի պատճառով։ Մասնաւորաբար ջախջախուած կ’ըլլար ա՛յն կինը, որ այրիացած էր առա՛նց  զաւակ ունենալու, որովհետեւ իր ամուսինին անունը՝ ժառանգը, ջնջուած, անհետացած կ’ըլլար ապագայ սերունդներուն մէջ։ Սակայն Աստուծոյ Օրէնքը թոյլ կու տար, որ ամուսինին եղբայրը ամուսնանար այրի կնոջ հետ, որպէսզի կինը կարենար յառաջ բերել սերունդ մը, որ պիտի կրէր մահացած ամուսինին անունը եւ հոգ պիտի տանէր ընտանիքին ստացուածքին * (Բ. Օր. 25։5-7)։

¹² Նոեմին բացատրեց Հռութին, թէ ի՛նչ պէտք է ընէ։ Կրնանք պատկերացնել երիտասարդուհիին զարմանքը, մինչ կեսուրը կը յայտնէր իր ծրագիրը։ Իսրայէլի Օրէնքը տակաւին նորութիւն էր Հռութին համար, եւ այդտեղի շատ մը սովորութիւններուն դեռ ծանօթ չէր։ Այսուհանդերձ, ան մեծապէս յարգեց Նոեմին՝ բառ առ բառ մտիկ ընելով անոր։ Նոեմիին ըսածները թերեւս Հռութին տարօրինակ կամ ամօթալի թուեցան,– նոյնիսկ թերեւս նուաստացուցիչ։ Բայց Հռութ համաձայնեցաւ եւ հեզութեամբ ըսաւ. «Ամէն ինծի ապսպրածներդ պիտի ընեմ» (Հռութ 3։5)։

13. Հռութէն ի՞նչ դաս կրնանք սորվիլ՝ մեծերէն խրատ ընդունելու նկատմամբ (տե՛ս նաեւ Յոբ 12։12)։

¹³ Երբեմն երիտասարդներ իրենցմէ մեծ եւ աւելի փորձառու անհատներէ խրատ ընդունելու կը դժուարանան։ Անոնք շատ դիւրաւ կրնան եզրակացնել, թէ մեծերը իրապէս չեն հասկնար իրենց դժուարութիւններն ու խնդիրները։ Հռութին խոնարհ օրինակը մեզի կը յիշեցնէ, որ եթէ ականջ տանք մեծերու իմաստուն խօսքերուն, որոնք մեզ կը սիրեն եւ մեր լաւագոյնը կը կամենան, կրնանք մեծապէս  վարձատրուիլ (կարդա՛ Սաղմոս 71։17, 18)։ Բայց Նոեմին ի՞նչ խրատ տուաւ Հռութին, եւ արդեօք Հռութը վարձատրուեցա՞ւ զայն ընդունելուն համար։

14. Կալը ի՞նչ էր եւ ինչպէ՞ս կը գործածուէր։

¹⁴ Այդ իրիկուն, Հռութ գնաց կալը,– տափարակ եւ կոշտ հողամաս մը, ուր հողագործներէն շատեր իրենց հացահատիկները կը բերէին կամնելու համար։ Կալերը ընդհանրապէս կը գտնուէին բլուրի մը լանջքը կամ գագաթը, ուր երեկոյեան օդը զով կ’ըլլար։ Հացահատիկը յարդէն ու մղեղէն զատելու համար, կալին մէջ աշխատողները եռաժանիներով կամ թիերով հասկերը օդը կը նետէին։ Հովը յարդը անդին կը տանէր, իսկ հացահատիկը գետին կ’իյնար։

15, 16. ա) Նկարագրէ կալին տեսարանը, մինչ Բոոս իրիկուան դէմ իր գործը կ’աւարտէր։ բ) Բոոս ինչպէ՞ս անդրադարձաւ թէ Հռութ իր ոտքերուն քով պառկած էր։

¹⁵ Հռութ խոհեմութեամբ սպասեց, մինչեւ որ բանուորները գործերնին վերջացուցին գիշերը։ Բոոս կը վերահսկէր այն բանուորներուն վրայ, որոնք կը կամնէին իր հետզհետէ դիզուող հացահատիկները։ Կուշտ ու կուռ ընթրելէ ետք, ան հացահատիկի մեծ դէզին քով երկնցաւ։ Բացայայտօրէն, սովորութիւն կար կալերու մէջ գիշերելու, հաւանաբար, որպէսզի թանկարժէք հունձքը գողերու եւ աւազակներու ձեռքը չիյնար։ Հռութ տեսաւ թէ Բոոս կը քնանար։ Ժամանակը հասած էր Նոեմիին ծրագիրը ի գործ դնելու։

¹⁶ Հռութ կամացուկ մը մօտեցաւ, մինչ իր սիրտը կը բաբախէր։ Տեսնելով որ մարդը խորո՜ւնկ քունի մէջ էր, Նոեմիի ըսածին պէս, ան Բոոսի ոտքերուն կողմէն բացաւ ծածկոցը ու պառկեցաւ, ապա սպասեց։ Ժամանակ անցաւ։ Սակայն Հռութին համար վայրկեանները ժամեր թուեցան։ Վերջապէս, կէսգիշերուան ատենները,  Բոոս շարժեցաւ։ Ցուրտէն դողալով, ան դէպի առջեւ ծռեցաւ, հաւանաբար ոտքերը ծածկելու համար։ Սակայն նկատեց, որ ինք մինակ չէր։ Ինչպէս որ արձանագրութիւնը կ’ըսէ. «Ահա իր ոտքերուն քով կին մը պառկեր էր» (Հռութ 3։8)։

17. Ի՞նչ երկու պարզ իրողութիւններ կ’անտեսեն անոնք, որոնք կ’ըսեն թէ Հռութ անպատշաճ կերպով վարուեցաւ։

¹⁷ «Դուն ո՞վ ես», հարցուց Բոոս։ Հռութ, թերեւս դողդոջուն ձայնով, պատասխանեց. «Ես քու աղախինդ Հռութն եմ եւ քու քղանցքդ քու աղախինիդ վրայ տարածէ, քանզի դուն մօտ ազգականս ես» (Հռութ 3։9)։ Այժմու մեկնաբաններէն ոմանք, Հռութին արարքներն ու խօսքերը սեռային յարաբերութեան կը վերագրեն. բայց անոնք երկու պարզ իրողութիւններ կ’անտեսեն։ Առաջին, Հռութ իր օրերուն ընդունուած սովորութիւններուն համաձա՛յն կը գործէր, որոնցմէ շատերը ներկայիս անհասկնալի կամ արտասովոր են։ Ուստի ճիշդ պիտի չըլլար Հռութին արարքները դատել՝ այսօրուան նուաստացած բարոյական չափանիշներուն համաձայն։ Երկրորդ, Բոոսի վարուելակերպն ու խօսելակերպը յստակօրէն ցոյց կու տան, թէ իր աչքին, Հռութին վարքը բարոյապէս մաքուր ու մեծապէս գովելի էր։

18. ա) Բոոս ի՞նչ ըսաւ Հռութը հանգստացնելու համար։ բ) Ան Հռութի սիրառատ բարութեան ո՞ր երկու արարքներուն ակնարկութիւն ըրաւ։

¹⁸ Բոոսին խօսքերը, մեղմ ու հանդարտ ձայնը հանգստացուցին Հռութը։ Ան ըսաւ. «Դուն Տէրոջմէն օրհնեալ ըլլաս, աղջիկս. քու վերջի աղէկութիւնդ առաջուանէն մեծ է, որովհետեւ աղքատ կամ հարուստ երիտասարդներու ետեւէն չգացիր» (Հռութ 3։10)։ «Առաջուան» աղէկութիւնը այն էր, թէ Հռութ հաւատարիմ սէր դրսեւորած էր՝ Նոեմիին հետ Իսրայէլ գալով եւ անոր հոգ տանելով։ Իսկ «վերջին աղէկութիւնը» իր այս արարքն էր։ Բոոս նշմարեց թէ Հռութ, երիտասարդուհի մը ըլլալով, կրնար դիւրութեամբ շատ աւելի երիտասարդ ամուսին մը գտնել՝ հարուստ թէ աղքատ։ Բայց Հռութ բարիք ընել կ’ուզէր ոչ միայն Նոեմիին, այլեւ՝ անոր մահացած ամուսինին՝ Ելիմելէքին, որպէսզի անոր անունը յիշուէր Իսրայէլի մէջ։ Արդ՝ դժուար չէ տեսնել, թէ Բոոս ինչո՛ւ տպաւորուած էր այս երիտասարդուհի կնոջ անձնուրացութեամբ։

19, 20. ա) Բոոս ինչո՞ւ անմիջապէս չամուսնացաւ Հռութին հետ։ բ) Բոոս ի՞նչ կերպերով քաղցրութիւն եւ փափկանկատութիւն ցուցաբերեց Հռութին եւ անոր համբաւին հանդէպ։

¹⁹ Բոոս աւելցուց. «Հիմա, ո՛վ աղջիկս, մի՛ վախնար, դուն ինծի ինչ որ ըսես, պիտի ընեմ. քանզի իմ քաղաքիս բոլոր ժողովուրդը գիտէ որ դուն առաքինի կին մըն ես» (Հռութ 3։11)։ Հռութին հետ ամուսնանալու գաղափարը իրեն հաճելի երեւցաւ։ Հռութին խնդրանքը,  որ որպէս մօտ ազգական՝ Բոոս փրկարար ըլլար, թերեւս այդքան ալ չզարմացուց զինք։ Այսուհանդերձ, Բոոս արդար մարդ էր. ուստի պարզապէս իր նախընտրութիւնները առաջին տեղը պիտի չդնէր։ Ան Հռութին ըսաւ որ մէկ ա՛յլ փրկարար մը կար, որ Նոեմիի մեռած ամուսինին աւելի մօտ ազգական կու գար։ Բոոս նա՛խ այդ մարդուն քով պիտի երթար՝ Հռութին հետ ամուսնանալու պատեհութիւնը տալու անոր։

²⁰ Բոոս խրատ տուաւ Հռութին որ դարձեալ հոն պառկէր եւ հանգստանար, իսկ արեւածագին աննկատելիօրէն տուն վերադառնար։ Ան կ’ուզէր պաշտպանել թէ՛ Հռութին եւ թէ իր համբաւը, որովհետեւ մարդիկ կրնային սխալ հասկնալ՝ խորհելով որ անբարոյութիւն գործած են։ Իր խնդրանքին առ ի պատասխան, Բոոսին դրական խօսքերը թերեւս հանգստացուցին զինք, որ դարձեալ մարդուն ոտքերուն քով պառկեցաւ։ Մինչ տակաւին մութ էր, Հռութ արթնցաւ։ Բոոս անոր վերարկուն առատաձեռնօրէն լեցուց գարիով եւ Հռութ Բեթլեհէմ վերադարձաւ (կարդա՛ Հռութ 3։13-15)։

21. ա) Ի՞նչը օգնեց որ Հռութ «առաքինի կին մը» ըլլալու համբաւը վաստկի։ բ) Ինչպէ՞ս կրնանք զինք ընդօրինակել։

²¹ Հռութին համար որքա՜ն հաճելի ըլլալու էր խոկալ Բոոսի խօսքերուն վրայ, թէ ամէն մարդ զինք որպէս «առաքինի կին» կը ճանչնար։ Անկասկած, Եհովան ճանչնալու եւ իրեն ծառայելու Հռութին տենչը մեծ դեր ունեցած էր այդպիսի համբաւ մը ձեռք բերելուն մէջ։ Ան նաեւ մեծ բարութիւն եւ փափկանկատութիւն դրսեւորած էր Նոեմիին եւ անոր ժողովուրդին հանդէպ՝ յօժարակամօրէն որդեգրելով իրեն անծանօթ եղող ապրելակերպն ու սովորութիւնները։ Եթէ ընդօրինակենք Հռութին հաւատքը, պիտի ջանանք մեծապէս յարգել ուրիշներն ու անոնց սովորութիւնները։ Եթէ այդպէս վարուինք, մենք ալ առաքինի ըլլալու համբաւը պիտի վաստկինք։

22, 23. ա) Հռութին տուած Բոոսի պարգեւին ետին գտնուող իմաստը ի՞նչ կրնար ըլլալ (տե՛ս նաեւ ստորանիշը)։ բ) Նոեմին Հռութը խրատեց որ ի՞նչ ընէր։

²² Երբ Հռութ տուն վերադարձաւ, Նոեմին հարցուց. «Ո՞վ ես դուն, աղջի՛կս»։ Թերեւս սենեակին մո՛ւթ ըլլալը պատճառ եղաւ որ Նոեմին այս հարցումը ուղղէ։ Ասկէ զատ, ան նաեւ կ’ուզէր գիտնալ թէ արդեօք Հռութը տակաւին նոյն այրի կինն էր, թէ ոչ ամուսնութեան հեռանկարով մը վերադարձած էր։ Հռութ անմիջապէս իր կեսրոջ պատմեց ամբողջ անցուդարձը։ Ան նաեւ ցոյց տուաւ այն առատաձեռն պարգեւը, որ Բոոս ղրկած էր Նոեմիին * (Հռութ 3։16, 17)։

 ²³ Նոեմին իմաստութեամբ Հռութը խրատեց, որ այդ օրը չերթար արտերը ճռաքաղութիւն ընելու, հապա տունը նստէր ու սպասէր։ Ան Հռութը հաւաստիացուց, ըսելով. «Այն մարդը մինչեւ որ այս գործը այսօր չլմնցնէ, չի հանգստանար» (Հռութ 3։18)։

24, 25. ա) Բոոս ինչպէ՞ս ցոյց տուաւ թէ արդար եւ անշահախնդիր մարդ էր։ բ) Հռութ ի՞նչ կերպերով օրհնուեցաւ։

²⁴ Նոեմին ճիշդ էր։ Բոոս գնաց քաղաքին դուռը, ուր սովորաբար քաղաքին ծերերը կը հաւաքուէին, ու սպասեց մինչեւ որ եկաւ այն մարդը, որ աւելի մօտ ազգական էր։ Վկաներու ներկայութեամբ, Բոոս այդ մարդուն պատեհութիւնը տուաւ Հռութին հետ ամուսնանալու եւ այսպէս՝ փրկարար ըլլալու։ Բայց մարդը մերժեց առաջարկը, պատճառաբանելով որ եթէ այդպէս ընէր, իր ժառանգութիւնը աւրած պիտի ըլլար։ Հետեւաբար, Բոոս քաղաքի դրան առջեւ, վկաներու ներկայութեամբ, ըսաւ թէ ի՛նք փրկարար պիտի ըլլար՝ Նոեմիին մեռած ամուսինին՝ Ելիմելէքին ունեցուածքը ծախու առնելով եւ Ելիմելէքին որդւոյն՝ Մաալոնի այրիացած կնոջ՝ Հռութին հետ ամուսնանալով։ Բոոս իր յոյսը բացատրեց, թէ այդպէս ընելով՝ «մեռնողին անունը [պիտի պահէր] իր ժառանգութեանը մէջ» (Հռութ 4։1-10)։ Ան իրապէս արդար եւ անշահախնդիր մարդ էր։

²⁵ Բոոս Հռութին հետ ամուսնացաւ։ Այնուհետեւ, Հռութին մասին կը կարդանք. «Տէրոջը ողորմութիւնովը յղացաւ ու որդի մը ծնաւ»։ Բեթլեհէմի կիները օրհնեցին Նոեմին եւ գովեցին Հռութը, ըսելով, թէ իր կեսրոջը համար եօթը որդիէ աղէկ էր։ Աստուածաշունչը կը տեղեկագրէ, թէ Հռութին որդին Դաւիթ թագաւորին մէկ նախահայրը դարձաւ (Հռութ 4։11-22)։ Դաւիթ ալ Յիսուս Քրիստոսի մէկ նախահայրն էր * (Մատ. 1։1)։

26. Հռութին եւ Նոեմիին օրինակը մեզի ի՞նչ կը յիշեցնէ։

²⁶ Հռութ ի՛րապէս օրհնուեցաւ։ Նաեւ օրհնուեցաւ Նոեմին, որ օգնեց իր հարսին՝ երեխան մեծցնելով իր հարազատ որդւոյն պէս։ Այս երկու կիներուն կեանքը ցայտուն կերպով մեզի կը յիշեցնէ, թէ Եհովա Աստուծոյ աչքէն չեն վրիպիր բոլոր անոնք, որոնք խոնարհութեամբ ծանր կ’աշխատին իրենց տան համար ապրուստ ճարելու եւ որոնք հաւատարմօրէն իրեն կը ծառայեն՝ իր ընտրած ժողովուրդին հետ։ Եհովան անկասկած կը վարձատրէ հաւատարիմ մարդիկը, ինչպէս Բոոսը, Նոեմին եւ Հռութը։