Անցնել բովանդակությանը

ՓԵՏՐՎԱՐԻ 19, 2015
ՀԱՐԱՎԱՅԻՆ ԿՈՐԵԱ

Հարավային Կորեան մեղավոր է համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվողների կամայական կալանքի համար

Հարավային Կորեան մեղավոր է համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվողների կամայական կալանքի համար

ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովը դատապարտել է Հարավային Կորեայի կառավարությանը համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվողներին կամայականորեն դատապարտելու և վերջիններիս խղճի ազատության իրավունքը ոտնահարելու համար։ Սա հինգերորդ որոշումն է, որ Հանձնաժողովը կայացնում է ընդդեմ Հարավային Կորեայի համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվողներին ազատազրկելու վերաբերյալ, սակայն առաջին անգամ է, որ Հանձնաժողովը նշում է ազատազրկումների կամայական բնույթը։ *

Ընդհանուր հաշվով 501 համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվողների վերաբերյալ նախորդ 4 որոշումներում Հանձնաժողովը սահմանել էր, որ Հարավային Կորեան խախտել է վերջիններիս մտքի, խղճի և կրոնի ազատությունը՝ երաշխավորված Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի 18-րդ հոդվածով (ՔՔԻՄԴ)։ 2014թ. հոկտեմբերի 15-ին ընդունված և 2015թ. հունվարի 14-ին հրապարակված վերջին որոշումով, որում ներգրավված էին 50 Վկա երիտասարդներ, * Հանձնաժողովը սահմանեց ավելին։ Այն հաստատեց, որ հիմնարար իրավունքի իրականացման համար այդ երիտասարդների նկատմամբ ազատազրկումը որպես պատիժ կիրառելով՝ կառավարությունը խախտել է նաև ՔՔԻՄԴ-ի 9-րդ հոդվածը, որով արգելվում է կամայական կալանքը և երաշխավորվում է փոխհատուցման իրավունքը։ Հանձնաժողովը նշում է, որ ««կամայականությունը».... պետք է ավելի լայնորեն մեկնաբանվի, այնպես որ ներառվեն անհամամասնության [և] անարդարության տարրեր»։ Այսպիսով՝ հանգում է այն եզրակացության, որ «Դաշնագրի 18-րդ հոդվածով երաշխավորված կրոնի և խղճի ազատությունը իրավաչափորեն իրականացնելու համար կալանքը որպես պատիժ կիրառելը» կամայականության դրսևորում է։

Խնդիրը լուծելու պարտավորություն

Իր որոշման մեջ Հանձնաժողովը կոչ է արել Հարավային Կորեայի կառավարությանը 50 Վկաների քրեական դատվածությունը հանել և տրամադրել համապատասխան փոխհատուցում։ Այնուհետև նշում է, որ կառավարությունը «պարտավորություն է կրում.... [ձեռնարկել] օրենսդրական միջոցներ, որոնք երաշխավորում են համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվելու իրավունքը»։ Որոշումը ընդունելուց հետո 180 օրերի ընթացքում Հարավային Կորեայից պահանջվում է տրամադրել «այդ դիտարկումները կյանքի կոչելու համար ձեռնարկված միջոցների մասին տեղեկություն»։

Հարավային Կորեան բազմիցս առարկել է՝ նշելով, որ չի կարող այլընտրանքային ծառայության մասին օրենք ընդունել, քանի որ այն վտանգում է ազգային անվտանգությունը և այդ հարցի վերաբերյալ ներպետական համաձայնություն չկա։ 5-րդ անգամ Հանձնաժողովը մերժեց այդ հարցի վերաբերյալ կառավարության պատճառաբանությունը՝ հղում կատարելով 2006թ.-ին հրապարակած իր որոշման մեջ նշված դիրքորոշմանը։ Իր որոշման մեջ Հանձնաժողովը նշել էր, որ Հարավային Կորեան «չի մատնանշել այն բացասական հետևանքները, որոնք կարող են առաջանալ, եթե համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվողների իրավունքը ամբողջությամբ ճանաչվի»։ Հասարակության համախմբվածության և հավասարության խնդրի վերաբերյալ Հանձնաժողովը նշել է, որ «պետության կողմից հավատալիքների և դրանց դրսևորման նկատմամբ հարգանքը ինքնին կարևոր գործոն է հասարակության մեջ համախմբվածություն և կայուն բազմակարծություն ապահովելու համար»։ Այնուհետև Հանձնաժողովը հաստատել է, որ համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվողներին ազատազրկելու համար Հարավային Կորեան ոչ մի արդարացում չունի։

Համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվողներին կամայականորեն կալանավորելով՝ Հարավային Կորեան ներդաշնակ չի վարվում այս հարցի վերաբերյալ միջազգային իրավական դիրքորոշման և պրակտիկայի հետ։

Թեև 1990-ին Հարավային Կորեան վավերացրել է ՔՔԻՄԴ-ն, սակայն բազմիցս հրաժարվել է կատարել համոզմունքի հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարվելու վերաբերյալ Դաշնագրով ստանձնած իր պարտավորությունները։ Փաստն այն է, որ ամեն տարի երկրի իշխանությունը ազատազրկում է հարյուրավոր Վկա երիտասարդների։ ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովը բազմիցս խոսել է Հարավային Կորեայի խղճի կալանավորների անունից։ Ժամանակը ցույց կտա, թե արդյոք կառավարությունը կարձագանքի աճող միջազգային ճնշմանը, այսինքն՝ վերջ կդնի կամայական կալանքներին և կընդունի օրենք, որով կհարգվի իր քաղաքացիների խիղճը։

^ պարբ. 2 Տե՛ս CCPR Communication No. 2179/2012, Young-kwan Kim et al. v. Republic of Korea, 2014թ. հոկտեմբերի 15-ին ընդունված որոշում, պարբ. 7.5։

^ պարբ. 3 Վերևի նկարում 50 Վկա երիտասարդներից 30-ն են՝ Հարավային Կորեայի Գերագույն դատարանի առջև, որին դիմել էին իրենց խնդիրը ՄԱԿ ներկայացնելուց առաջ։