PAMANGKOT SANG MGA PAMATAN-ON
Creation Ukon Evolution—Bahin 1: Ngaa Dapat Magpati nga May Dios?
Creation ukon evolution?
Nagapati ka bala nga gintuga sang Dios ang tanan nga butang? Kon amo, indi lang ikaw, kay madamo nga tin-edyer (kag adulto) ang nagapati man sa sini. Pero siling sang iban, ang kabuhi kag ang uniberso nagtuhaw lang—wala ini gintuga sang isa ka “Supremo nga Persona.”
Nahibaluan mo bala? Mahapos lang para sa mga tawo ang maghambal kon ano ang ila ginapatihan, creation man ukon evolution, pero wala nila mabal-an kon ngaa amo sini ang ila pagpati.
Ang pila nagapati sa creation bangod amo ini ang gintudlo sa ila sang ila relihion.
Madamo ang nagapati sa evolution bangod amo ini ang gintudlo sa ila sa eskwelahan.
Ining serye nga mga artikulo makabulig sa imo nga pabakuron pa gid ang imo pagpati sa creation kag kon paano mo ini ipaathag sa iban. Pero, dapat mo anay ipamangkot sa imo kaugalingon ang masunod:
Ngaa nagapati ako nga may Dios?
Ngaa importante ini nga pamangkot? Kay ginapalig-on ka sang Biblia nga gamiton ang imo hunahuna, “ang [imo] ikasarang sa pagpangatarungan.” (Roma 12:1) Buot silingon, ang imo pagpati sa Dios indi lang bangod sa
emosyon (Pamatyag ko may isa nga gamhanan sangsa aton)
impluwensia (Relihioso ang amon komunidad)
pagpilit sang iban (Ginpadaku ako sang akon ginikanan nga magpati nga may Dios—kay kon indi)
Kundi, dapat kumbinsido ka gid nga may Dios kag dapat may mabakod ka nga basihan.
Gani, ano ang nagkumbinsi sa imo nga may Dios? Ang worksheet nga “Ngaa Nagapati Ako nga May Dios?” makabulig sa imo nga pabakuron pa gid ang imo pagpati. Mahimo makabulig man sa imo ang sabat sang iban nga tin-edyer sa sini nga pamangkot.
“Kon nagapamati ako sa paathag sang amon manunudlo kon paano naga-function ang aton lawas, sigurado gid ako nga may Dios. Ang kada bahin sang lawas may katuyuan, bisan sa pinakagamay nga detalye, kag sa masami ang paggiho sini nga mga bahin wala lang naton nabatyagan. Makalilibog gid ang pagkahuman sang lawas sang tawo!”—Teresa.
“Kon makakita ako sing mataas nga bilding, cruise ship, ukon salakyan, ginapamangkot ko ang akon kaugalingon, ‘Sin-o ang naghimo sini?’ Halimbawa, ang salakyan madamo sing magagmay nga mga bahin nga kinahanglan para mag-andar, kag mahimo lang ini sang maalam nga mga tawo. Kag kon may nagdesinyo gani sang salakyan, sigurado nga may nagdesinyo man sa tawo.”—Richard.
“Kon pensaron mo nga ginatos ka tuig ang ginkinahanglan para maintiendihan sang pinakamaalam nga mga tawo ang pinakadiutay nga bahin sang uniberso, indi gid rasonable nga magsiling ka nga wala sing isa nga maalam nga nagtuga sini!”—Karen.
“Samtang nagadugang ang akon natun-an sa science, labi man nga nagaluya ang akon pagpati sa evolution. Halimbawa, ginahunahuna ko ang paghisantuanay sang kinaugali kag ang pagkapinasahi sang tawo, pati na ang aton gusto nga mabal-an kon sin-o kita, kon diin kita naghalin, kag kon ano ang aton palaabuton. Ginatinguhaan sang evolution nga ipaathag ini base sa pagkabuhi sang mga sapat, pero indi nila mapaathag kon ngaa pinasahi gid ang tawo. Para sa akon, kinahanglan ang mas daku nga ‘pagtuo’ para magpati sa evolution sangsa magpati nga may Manunuga.”—Anthony.
Pagpaathag sang akon pagpati
Ano abi kon kadlawan ka sang imo mga klasmeyt kay nagapati ka sa wala mo makita? Ano abi kon magsiling sila nga “napamatud-an” sang science ang evolution?
Una, mangin kumbinsido sa imo ginapatihan. Indi ka dapat mahadlok ukon mahuya. (Roma 1:16) Dapat mo dumdumon pirme:
Wala ka nagaisahanon; madamo gihapon ang nagapati sa Dios. Ang iban sa ila mataas sing tinun-an kag mga propesyonal. Halimbawa, may mga scientist nga nagapati nga may Dios.
Kon ang mga tawo magsiling nga wala sila nagapati sa Dios, kon kaisa ang buot nila silingon amo nga indi nila maintiendihan ang Dios. Sa baylo nga maghatag sing ebidensia nga magasuportar sa ila pagpati, nagapamangkot sila pareho sang, “Kon may Dios gid man, ngaa gintugutan niya ang pag-antos?” Gani, ang isyu indi na parte sa ila pagpati kundi sa ila ginabatyag.
Ang mga tawo may “espirituwal nga kinahanglanon.” (Mateo 5:3) Nalakip sa sini ang kinahanglanon nga magpati nga may Dios. Gani, kon may magsiling nga wala sing Dios, ina nga tawo—indi ikaw—ang dapat magpaathag kon ngaa amo sina ang iya pagpati.—Roma 1:18-20.
Rasonable gid ang pagpati nga may Dios. Suno ini sa napamatud-an na nga kamatuoran nga ang kabuhi indi puede nga nagtuhaw lang. Wala sing ebidensia nga nagasuporta sang ideya nga ang kabuhi naghalin sa wala kabuhi nga butang.
Ano dayon ang imo isabat kon pamangkuton ka parte sa imo pagpati sa Dios? Binagbinaga ang masunod nga puede mo ihambal.
Kon may magsiling: “Ang mga wala sing tinun-an lang ang nagapati nga may Dios.”
Mahimo ka magsabat: “Kumbinsido ka gid bala sina? Ako ’ya indi. Kay man, sa isa ka surbe sa sobra 1,600 ka propesor sa science halin sa kilala nga mga unibersidad, mga 33 porsiento sa ila ang indi atiesta ukon agnostiko. a Masiling ka bala nga ini nga mga propesor wala sing tinun-an kay nagapati sila nga may Dios?”
Kon may magsiling: “Kon may Dios, ngaa grabe ang pag-antos sa kalibutan?”
Mahimo ka magsabat: “Basi ang buot mo silingon indi mo maintiendihan ang ginahimo sang Dios—ukon sa sini nga bahin, kon ngaa daw wala sia nagaulikid. Amo bala sina ang pagpati mo? [Pasabta sia.] May nakita ako nga makapakumbinsi nga sabat kon ngaa grabe gid ang pag-antos. Pero para maintiendihan ini, dapat usisaon naton anay ang mga ginatudlo sang Biblia. Gusto mo bala nga mabal-an ini?”
Binagbinagon sa masunod nga artikulo sa sini nga serye kon ngaa indi mapaathag sang teoriya sang evolution ang aton pagluntad.
a Source: Social Science Research Council, “Religion and Spirituality Among University Scientists,” ni Elaine Howard Ecklund, Pebrero 5, 2007.