Si Hari David kag ang Musika

KON hambalan gani ang musika sang panahon sang Biblia, wala na kita sang iban pa nga madumduman kundi si David, isa ka tumalagsahon nga tawo nga nagkabuhi mga 3,000 na ka tuig ang nagligad. Madamo kita sing nahibaluan sa musika sang una bangod ginrekord sa Biblia ang mga ginhimo ni David—halin sang bata pa sia nga nagabantay sing karnero asta nga nangin hari sia kag maayo nga organisador.

Madamo kita sing matun-an kay David parte sa musika sang panahon sang Biblia. Halimbawa, mahibaluan naton kon ano nga mga instrumento ang ila gingamit kag kon ano nga mga ambahanon ang ila ginkanta. Ano ang papel sang musika sa kabuhi ni David, kag sa pungsod sang Israel?

Ang Papel sang Musika sa Israel sang Una

Kon kulukantahon mo ang isa ka ambahanon, nagakadumduman mo ang tono sini. Madamo sing mga ambahanon sa Biblia, galing wala lang naton nahibaluan kon ano gid ang tono sini. Pero, sigurado nga matahom gid ini kag makatalandog. Kon daw ano katahom ang mga binalaybay sa tulun-an sang Salmo, mahimo amo man sini katahom ang iya tono.

Wala naghatag ang Biblia sang madamo nga detalye parte sa mga instrumento sa musika. (Tan-awa ang kahon nga  “Mga Instrumento sa Musika sang Panahon sang Biblia.”) Wala gani mahibaluan kon ano nga klase sang arpa ang gingamit ni David. Pero, nahibaluan naton nga nag-imbento ang mga Israelinhon sang madamo nga instrumento pareho sang malahalon kag tumalagsahon nga mga arpa nga human sa kahoy.—2 Cronica 9:11; Amos 6:5.

Sigurado kita nga importante ang musika sa kabuhi sang mga Hebreo, ilabi na sa ila pagsimba sa Dios. Nagatokar sila sang musika sa  mga koronasyon, sa pagsimba, kag sa mga inaway. Ang musika nagapahalipay sa hari kag nagapasadya sa mga kasal ukon sa mga kapiestahan sang pag-ani sang ubas kag uyas. Pero ginapatokar man ang musika sa mga lugar nga may malain nga reputasyon. Kon may mapatay, ang musika nagapaumpaw man sa mga nabilin.

Pero may iban pa nga papel ang musika sa pungsod sang Israel. Nagapaabtik ini sa panghunahuna kag nagabulig sa mga propeta nga makabaton sing mga tagna halin sa Dios. Halimbawa, sang mabatian ni Eliseo ang tokar sang arpa, nakabaton sia sing mga instruksion kay Jehova. (2 Hari 3:15) Ginagamit man anay ang musika para ipahibalo ang dalagku nga mga hitabo. Halimbawa, ginapatunog ang duha ka trumpeta nga pilak para ipahibalo ang lati kag mga kapiestahan. Sa adlaw sang Jubileo, ginapatunog man ang budyong para ipahibalo nga ginahilway na ang mga ulipon kag ginabalik na sa mga tag-iya ang ginprenda nga mga duta kag balay. Sigurado gid nga nalipay ang mga pigado kon mabatian nila ang musika nga nagapahibalo nga hilway na sila kag ibalik na sa ila ang ila mga pagkabutang!—Levitico 25:9; Numeros 10:10.

May pila ka Israelinhon nga maayo gid nga musikero kag manugkanta. Makita sa isa ka iskultura sa Asiria nga ang ginpangayo nga bayad ni Hari Senaquerib kay Hari Ezequias amo ang mga musikero nga lalaki kag babayi. Mahimo nga kampeon sila nga mga musikero. Pero, si David ang pinakamaayo sa tanan.

Maayo Gid nga Musikero

Indi lamang musikero si David kundi mamalaybay man. Sia ang nagkomposo sang sobra sa tunga sang salmo. Sang bata pa si David, pirme niya makita ang matahom nga mga talan-awon sa Betlehem samtang nagabantay sia sa mga karnero. Mabatian man niya ang matahom nga ilig sang mga sapa kag gahod sang mga karnero nga nagasabat sa iya tingog. Bangod sining matahom nga “musika” sa palibot niya, ginkutingkuting niya ang iya arpa kag nag-amba para dayawon ang Dios. Siguro matahom gid ang musika sang Salmo 23 nga ginkomposo ni David!

Sang pamatan-on na si David, ginpatawag sia para magserbisyo kay Hari Saul bangod kanami gid sa iya magtokar sang arpa. Kon ginasubuan ukon may mga problema si Saul, ginatukaran sia ni David sing matahom nga mga musika nga nagapakalma sa iya. Gani, nagakadula ang mga nagatublag sa pamensaron ni Saul kag nagamag-an ang iya pamatyag.—1 Samuel 16:16.

Nagahatag gid sing kalipay kay David ang musika, pero kon kaisa, nagahatag man ini sa iya sing problema. Isa ka adlaw, sang nagbalik sanday David kag Saul halin sa ila pagpakig-away sa mga Filistinhon, nabatian sang hari  ang masadya kag mabaskog nga mga musika. Ang mga babayi nagakinanta: “Tig-isa ka libo ang napatay ni Saul, pero kay David iya tignapulo ka libo.” Bangod sini naakig gid si Saul kag ‘halin sadto ginabantayan na niya sing maayo si David kay nahisa siya sa iya.’—1 Samuel 18:7-9, APD.

Nangin Inspirasyon Niya ang Musika

Ang mga ambahanon ni David nga gingiyahan sang Dios tuman gid katahom. Nagalakip ini sang mga ambahanon sa pagpamalandong kag kabuhi sa uma. Halimbawa, ang pila sa sini nagapabutyag sing pagdayaw, nagasaysay sang maragtas, kag nagasugid sa kalipay sa pag-ani sang ubas kag sa katahom sang inagurasyon sang palasyo. Ang iban naman nagapahanumdom sang nagligad, nagahatag sing paglaum, kag nagapabutyag sing mga pangabay kag pakitluoy. (Basaha ang Salmo 32, 23, 145, 8, 30, 38, 72, 51, 86 kag ang mga superskripsion sini.) Sang mapatay si Saul kag ang iya anak nga si Jonatan, nagkomposo si David sing masubo nga ambahanon nga ginatawag, “Ambahanon sang Pana.” Nagasugod ini sa mga tinaga nga “Ang imo himaya, O Israel, ginpatay sa imo mga kataasan!” Masubo ang tono sini. Makahibalo gid si David magpabutyag sang lainlain nga balatyagon sa mga liriko sa iya ambahanon kag sa melodiya sa iya arpa.—2 Samuel 1:17-19.

Masinadyahon si David, amo nga mahilig sia sa masadya kag mabaskog nga musika. Sang gindala ang kaban sang katipan sa Sion, nagtumbotumbo sia kag nagsaot sing malipayon sa pagselebrar sini nga okasyon. Ginapakita sang teksto nga masadya ini nga musika kag kanami gid sautan. Wala nanamian ang iya asawa nga si Mical sa iya ginhimo, pero wala ini ginsapak ni David. Palangga niya si Jehova  kag nagkalipay sia sa atubangan Niya paagi sa masadya nga musika.—2 Samuel 6:14, 16, 21.

Indi lang amo sini ang masarangan ni David. Naghimo man sia sing bag-o nga mga instrumento sa musika. (2 Cronica 7:6) Gani masiling naton nga madamo gid sia sing talento kay maayo sia mamalaybay, magkomposo, kag magtokar ukon maghimo sing instrumento. Pero, indi lang amo sini ang iya ginhimo.

Pag-amba kag ang Musika sa Templo

Si David ang una nga nag-organisar sang mga manug-amba kag sang musika sa balay ni Jehova. Gintangdo niya sanday Asaf, Heman, kag Jedutun (mahimo ginatawag man nga Etan) nga manguna sa 4,000 ka manug-amba kag musikero. Nagkuha man si David sing 288 ka eksperto para maghanas kag magdumala sa sini nga grupo. Nagapasundayag sa templo ang 4,000 ka manug-amba kag musikero sa tatlo ka dalagku nga kapiestahan nga ginahiwat kada tuig. Handurawa kon daw ano katahom sa ila pamatian!—1 Cronica 23:5; 25:1, 6, 7.

Mga lalaki lang ang nagakanta sa templo. Ang ekspresyon nga “suno sa estilo sang Mga Lin-ay” sa superskripsion sang Salmo 46 sa New World Translation, nagakahulugan nga kantahon ini kag tukaron sa mataas nga tono. Suno sa 2 Cronica 5:13, ‘Ang mga manug-amba mabatian sing tingub,’ buot silingon nagkanta sila sing dulungan. Mahimo nga sa pila ka ambahanon pareho sang Salmo 3 kag sa iban pa nga salmo ni David, melodiya lang ang ginatokar. Ang iban naman nga ambahanon pareho sang Salmo 42:5, 11 kag 43:5 nagalakip sang mga refrain. Madamo man ang nanamian sa mga ambahanon nga nagasabtanay sa pagkanta ang koro ukon ang mga soloista. Amo sini ang pagkanta sa Salmo 24 nga ginkomposo ni David sang gindala niya ang kaban sang katipan sa Sion.—2 Samuel 6:11-17.

Indi lamang mga Levinhon ang nagakanta. Sang magkadto ang mga tawo sa Jerusalem para sa tuigan nga piesta, sila mismo ang nagkanta. Mahimo amo ini ang ginapatuhuyan sang “Ambahanon sa mga Pagtaklad.” (Salmo 120 asta 134) Halimbawa sa Salmo 133, gindayaw niya ang maayo nga paghiliutod sang mga Israelinhon sadto. Nagsugod ini sa mga tinaga:  “Yari karon, daw ano kaayo kag daw ano katahum sang mag-ulutud nga magpuyo sing tingub sa paghiliusa!” Handurawa ang musika sini nga mga tinaga!

Ang Musika kag ang Pagsimba kay Jehova

Ang dies porsiento sang Biblia nagaunod sing ambahanon sang pagdayaw. Ang tulun-an sang Salmo nagapalig-on sa tanan nga magdayaw sa Dios. (Salmo 150) Ang musika makabulig para malipatan ang mga problema kag ang pag-amba makabulong sa tagipusuon nga nasakitan. Nagasiling man ang Biblia nga mag-amba sing mga salmo ang mga malipayon.—Santiago 5:13.

Mahimo naton mapabutyag ang aton pagtuo kag gugma sa Dios paagi sa pag-amba. Sang gab-i antes mapatay si Jesus, nag-amba sila sang iya mga apostoles pagkatapos sang ila panihapon. (Mateo 26:30) Sigurado gid nga tuman katahom ang tingog sang Anak ni David kay sia mismo nagaamba sa mahimayaon nga trono sang Dios sa langit! Mahimo nga gin-amba nila ang Hallel, sa Salmo 113 asta 118. Upod sa iya mga apostoles nga wala nakahibalo kon ano ang matabo sa iya sa ulihi, mahimo nga gin-amba ini ni Jesus sing matunog: “Ginahigugma ko ang GINOO, bangud nga nagapamati sia sang akon tingug kag sang akon mga pag-ampo. . . . Nagsabud sa akon ang mga lubid sang kamatayon; ang mga kasakit sa Sheol nagdakup sa akon; . . . ‘O GINOO, nagapakilooy ako sa imo, luwasa ang akon kalag!’”—Salmo 116:1-4.

Ang musika wala naghalin sa mga tawo. Ginlaragway sa Biblia nga may musika kag pag-amba sa langit nga may mga anghel nga nagapatokar sing simbuliko nga mga arpa kag nagaamba sa atubangan sang trono ni Jehova. (Bugna 5:9; 14:3; 15:2, 3) Si Jehova nga Dios ang naghatag sang musika sa mga tawo. Gintuga niya sila nga manamian sa musika kag mapabutyag ang ila balatyagon paagi sa pag-amba ukon sa pagtokar sang instrumento. Para sa mga tawo nga may pagtuo, ang musika regalo sang Dios.—Santiago 1:17.

[Blurb sa pahina 27]

“Sa adlaw man sang inyo kinasadya, kag sa inyo pinat-ud nga piesta, . . . magpatonog kamo sing mga budyong.” —NUMEROS 10:10

[Blurb sa pahina 28]

“Ang GINOO akon manugpahalab, wala sing makulang sa akon; sa hilaw nga mga halalbon ginapapahuway niya ako. Sa luyo sang mga tubig nga malinaw ginatuytuyan niya ako.” —SALMO 23:1 2

[Blurb sa pahina 29]

‘Nagsiling si David nga 4,000 pa gid ang magadayaw sa GINOO paagi sa mga instrumento nga ginpahimo niya sa sini nga mga buluhaton.’ —1 CRONICA 23:4, 5, APD

[Blurb sa pahina 29]

Ginpabutyag ni David ang lainlain nga balatyagon sa mga liriko kag melodiya sang iya ambahanon

[Blurb sa pahina 30]

“Dayawa ninyo ang GINOO! Dayawa sia nga may pandereta kag sinaut; Ang tagsa ka butang nga may ginhawa magdayaw sa GINOO!” —SALMO 150:1, 4, 6

[Kahon/Mga Retrato sa pahina 28]

 Mga Instrumento sa Musika sang Panahon sang Biblia

Ang mga instrumento nga may kuerdas amo ang mga salterio, arpa, kag tulunggon nga may napulo ka kuerdas. (Salmo 92:3) Ginbagay ini sa mataas kag manubo nga mga tono nga mahimo ginatawag nga Alamot kag Seminit. (1 Cronica 15:20, 21) Ang mga ginahuypan nga instrumento naman nga human sa saway amo ang pipa, plawta, budyong, kag mga trumpeta nga mabaskog nga ‘ginapatonog.’ (2 Cronica 7:6; 1 Samuel 10:5; Salmo 150:3, 4) Sang gindedikar ang templo, ‘mabatian sing tingub’ ang mga trumpeta kag mga manug-amba. (2 Cronica 5:12, 13) Mahimo nagakahulugan ini nga palareho ang ila tono kag wala sing may nagalibag. Ang mga instrumento naman nga percussion nagalakip sang tamborin, kastanitas, nga isa ka sahi sang marakas, kag ang “tanan nga bagay sang mga palatunggon nga kahoy nga abeto.” Nalakip man sa sini ang magagmay kag dalagku nga mga simbal nga “matagsing” kag “mataas sing tonog.”— 2 Samuel 6:5; Salmo 150:5.

[Mga Retrato]

Sa ibabaw: Makita sa Arch of Titus, sa Roma, Italya, ang mga trumpeta nga nakuha sa templo sa Jerusalem sang 70 C.E. Mga sensilyo sang 130 C.E. nga may mga instrumento sa musika sang mga Judiyo

[Credit Line]

Coins: © 2007 by David Hendin. All rights reserved.