Mapinasalamaton sa Pag-alagad kay Jehova Bisan May mga Pagtilaw

Panugiron ni Maatje de Jonge-van den Heuvel

NOBENTA’Y OTSO anyos na ako. Ang 70 ka tuig sa sini gingamit ko sa malipayon nga pag-alagad kay Jehova, apang ini nga pag-alagad indi hilway sa mga pagtilaw. Sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, nabilanggo ako sa kampo konsentrasyon nga sa diin nadulaan ako sing paglaum kag nakahimo sang isa ka desisyon nga ginhinulsulan ko gid sang ulihi. Pagligad sang mga tinuig, isa pa ka masakit nga pagtilaw ang akon naatubang. Walay sapayan sini, nagapasalamat ako kay Jehova sa pribilehiyo nga maalagad sia bisan sa idalom sang mga pagtilaw.

Nagbag-o ang akon kabuhi sang Oktubre 1940. Nagaistar anay ako sa Hilversum, isa ka banwa nga mga 24 kilometros sa bagatnan-sidlangan sang Amsterdam sa Netherlands. Ini nga pungsod ginagamhan sang mga Nazi. Sadto nga tion, lima ka tuig na ako nga nakasal kay Jaap de Jonge, isa ka mapinalanggaon nga bana, kag may tatlo ka tuig kami nga bata nga babayi nga si Willy. May kaingod kami nga isa ka pamilya nga pigado ang pangabuhi kag may walo ka kabataan. Pero, may ginpaistar pa sila nga isa ka pamatan-on sa ila balay. ‘Ngaa nagkuha pa sila sang dugang nga salaguron?’ pamangkot ko sa akon kaugalingon. Sang gindul-ungan ko sila sang pagkaon, nahibaluan ko nga ang pamatan-on isa gali ka payunir. Ginsugiran niya ako tuhoy sa Ginharian sang Dios kag sa mga pagpakamaayo nga mahatag sini. Natandog gid ako sa akon natun-an, kag ginbaton ko gilayon ang kamatuoran. Sa sina mismo nga tuig ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon kay Jehova paagi sa pagpabawtismo. Pagkasunod nga tuig ang akon bana nabawtismuhan man.

Bisan diutay pa lang ang akon ihibalo sa Biblia, nahangpan ko sing bug-os nga kon mangin Saksi ako, mangin bahin ako sang isa ka organisasyon nga ginadumilian. Nahibaluan ko man nga madamo na nga Saksi ang nabilanggo bangod sa ila pagbantala sang mensahe sang Ginharian. Apang sa gihapon, nagbantala ako gilayon sa mga pamalay kag ginpagamit namon ang amon balay nga dalayunan para sa mga payunir kag mga nagalakbay nga manugtatap. Nangin talaguan man ini sang pasad sa Biblia nga mga literatura nga ginadul-ong sa amon sang mga kauturan halin sa Amsterdam. Ginapuno nila sang mga libro ang daku nga kargadera sang ila bisikleta kag ginatabunan ini sang trapal. Daw ano nga gugma kag kaisog ang ginpakita sini nga mga kauturan! Handa sila nga ibutang sa katalagman ang ila kabuhi para sa ila mga kauturan.—1 Juan 3:16.

“Nay, Mabalik Ka Dayon?”

Mga anom ka bulan ang nakaligad matapos ako mabawtismuhan, tatlo ka pulis ang nagkadto sa amon balay. Nagsulod sila sa balay kag nagpangusisa. Wala nila makita ang gamay nga kuarto nga ginataguan sang mga literatura, apang nakita nila ang pila ka libro sa idalom sang amon katre. Gilayon nga ginmanduan nila ako nga mag-upod sa ila pakadto sa estasyon sang pulis sa Hilversum. Sang ginhakos ko ang akon anak nga si Willy agod magpaalam, namangkot  sia, “Nay, mabalik ka dayon?” “Huo anak,” sabat ko, “Mapuli ako dayon.” Apang, 18 pa ka bulan ang nagligad antes ko sia nahakos liwat.

Gindala ako sang isa ka opisyal sang pulis sakay sa tren pakadto sa Amsterdam agod usisaon. Ginpilit nila ako nga isugid kon sin-o ang tatlo ka utod sa Hilversum nga mga Saksi ni Jehova. Nagsiling ako: “Indi ko sila kilala, luwas sa isa. Nagadul-ong sia sang gatas sa amon.” Kag matuod ang ginsiling ko kay ang utod nagadul-ong gid man sang gatas sa amon. “Pero kon Saksi sia ni Jehova,” siling ko, “sia ang pamangkuta ninyo, indi ako.” Sang indi nila ako mapilit sa pagsugid, ginsumbag nila ako kag ginkandaduhan sa isa ka selda sa sulod sang duha ka bulan. Sang nahibal-an sang akon bana kon sa diin ako, gindalhan niya ako sang pila ka bayo kag pagkaon. Dayon, sang Agosto 1941, gindala ako sa Ravensbrück—isa ka ginakahadlukan nga kampo konsentrasyon para sa mga babayi nga mga 80 kilometros sa aminhan sang Berlin, Germany.

“Indi Ka Magpangasubo”

Sang pag-abot namon didto, ginsilingan kami nga kon magpirma kami sang deklarasyon nga ginasikway na namon ang amon pagtuo papaulion na kami. Siempre, wala ako nagpirma. Sa baylo, ginkuha nila ang akon mga pagkabutang, ginpauba ako kag ginpasulod sa banyo diin nakilala ko ang mga utod nga babayi halin sa Netherlands. Ginpasuksok nila kami sang uniporme sa kampo nga may logo nga purple triangle, kag ginhatagan sing tag-isa ka pinggan, tasa, kag kutsara. Sugod sang gin-aresto ako, didto pa lang ako naghilibion. “Ano na ayhan ang matabo? Asta san-o ako diri?” hibubun-ot ko. Ang matuod, sadto nga tion indi pa malig-on ang akon kaangtanan kay Jehova bangod pila ka bulan pa lang ako sa kamatuoran. Madamo pa ako sang dapat matun-an. Pagkaaga sina, sa tion sang roll call, natalupangdan sang isa ka Dutch nga utod nga babayi nga masinulub-on ako. Nagsiling sia: “Indi ka magpangasubo, pabakura ang imo kaugalingon! Indi ka dapat mahadlok.”

Pagkatapos sang roll call, gindala kami sa isa pa ka kuartel, kag didto namon nakilala ang ginatos ka kauturan nga babayi halin sa Germany kag Netherlands. Ang pila sa ila kapin na sa isa ka tuig nga nabilanggo diri. Napalig-on gid ako sa pagpakig-upod sa ila. Ang matuod, nakabulig sila nga magpagsik ako. Nagdayaw man ako sang makita ko nga ang ila kuartel amo ang pinakamatinlo sa tanan nga kuartel sa kampo. Luwas nga matinlo ang amon kuartel, kilala pa ini nga wala sing nagapangawat, nagapamuyayaw, ukon nagaaway. Bisan pa tuman kabudlay ang kahimtangan sa kampo, ang amon kuartel daw kaangay sang isa ka matinlo nga isla sa tunga sang mahigko nga dagat.

Ang Kabuhi sa Kampo Kada Adlaw

Ang trabaho sa kampo tuman kadamo, apang tuman ka diutay ang pagkaon. Kinahanglan kami magbugtaw sa alas singko sang aga, para sa roll call. Mga isa ka oras kami nga ginapatindog sang mga guardia sa gua, nagaulan man ukon nagainit. Sa alas singko naman sang hapon, ginasulit ang roll call pagkatapos sang isa ka adlaw nga pagpangabudlay. Pagkatapos sini, mahigop lang kami sang sabaw, makaon sang tinapay kag magtulog nga kapoy gid kaayo.

Kada adlaw, luwas lang kon Domingo, nagapanggarab ako sang trigo sa uma kag nagapaninlo sang kanal kag mga tangkal. Bisan pa ang trabaho mabug-at kag mahigko, nasarangan ko ini kay bata pa ako kag makusog. Samtang nagatrabaho ako, ginapalig-on ko ang akon kaugalingon paagi sa pagkanta sang mga ambahanon nga may mensahe sang Biblia. Apang sa kada adlaw  nga nagaligad, labi ko nga ginakahidlawan ang akon bana kag bata.

Tuman ka diutay sang ginahatag sa amon nga pagkaon, apang tanan kami nagatago sang bisan diutay lang nga tinapay sa kada adlaw para may makaon kami kon Domingo sa amon pagtipontipon agod magbinagbinag sang mga topiko sa Biblia. Wala kami sang mga literatura sa Biblia, apang nagapamati gid ako sing maayo sa may edad kag matutom nga German nga mga utod nga babayi samtang ginabinagbinag nila ang espirituwal nga mga butang. Nakahiwat pa gani kami didto sang Memoryal sang kamatayon ni Cristo.

Kalisod, Paghinulsol, kag Pagpalig-on

Kon kaisa, ang mga hilikuton nga ginapahimo sa amon direkta nga nagasakdag sa pagpakig-away sang mga Nazi. Bangod sang amon neutral nga panindugan sa pulitika, tanan nga utod nga babayi wala nagtuman, kag gin-ilog ko man ang ila maisog nga panindugan. Subong silot, wala kami ginpakaon sa sulod sang pila ka adlaw kag ginpatindog kami sing inoras sa tion sang roll call. Isa ka bes, sang tigtulugnaw, ginkandaduhan kami sa isa ka kuartel nga wala sang heater sa sulod sang 40 ka adlaw.

Subong mga Saksi ni Jehova, sulitsulit nila kami nga ginasilingan nga makapauli kami kon pirmahan namon ang deklarasyon nga nagapanghiwala sang amon pagtuo. Pagkatapos sang kapin sa isa ka tuig nga pagtener sa Ravensbrück, nadulaan na ako sing paglaum. Indi ko na gid maagwanta ang kahidlaw sa akon bana kag bata amo nga nagkadto ako sa mga guardia kag nangayo sang pormas nga nagadeklarar nga indi na ako Estudyante sang Biblia, kag ginpirmahan ko ini.

Sang nabalitaan sang mga utod nga babayi ang ginhimo ko, ginlikawan ako sang pila sa ila. Apang, ginpangita ako sang duha ka may edad na nga German nga mga utod nga sanday Hedwig kag Gertrud kag ginpasalig nga ginahigugma nila ako gihapon. Samtang nagatrabaho kami sa mga tangkal, mainayuhon nila nga ginpaathag sa akon kon daw ano ka importante ang paghupot sang integridad kay Jehova kag pamatud-an ang aton gugma sa iya paagi sa indi pagkompromiso. Natandog gid ako sa kaangay iloy nga kabalaka kag pagpalangga nga ginpakita nila sa akon. * Nakahibalo ako nga sala ang akon ginhimo, kag luyag ko bawion ang akon deklarasyon. Isa ka gab-i ginsugid ko sa isa ka utod nga babayi ang akon desisyon nga bawion ang akon deklarasyon. Mahimo nga nabatian ini sang isa ka opisyal kay sina mismo nga gab-i ginpagua ako sa kampo kag ginpasakay sa tren pauli sa Netherlands. Ang isa sa mga superbisor nga babayi—nga madumduman ko pa ang hitsura—nagsiling sa akon, “Isa ka man gihapon ka Bibelforscher (Estudyante sang Biblia), kag magapabilin ka nga amo sina.” Nagsabat ako, “Huo, kon kabubut-on ni Jehova.” Pero nagapamensar ako gihapon, ‘Paano ko mabawi ang akon deklarasyon?’

Ang isa ka bahin sa deklarasyon nagasiling: “Ginapangako ko nga indi na gid ako mangin aktibo sa International Bible Students Society.” Nakahibalo na ako sang akon himuon! Sang Enero 1943, sang nakabalik na ako sa balay, nagpakigbahin ako liwat sa pagbantala nga hilikuton. Siempre, nahibal-an ko nga kon madakpan ako liwat sang mga Nazi nga nagabantala tuhoy sa Ginharian sang Dios, mas mabug-at nga silot ang himuon nila sa akon.

Agod ipakita kay Jehova ang akon tinagipusuon nga handum nga mangin matutom nga alagad niya, ginhimo namon liwat ang amon balay nga dalayunan sang mga nagadul-ong sang literatura kag sang mga nagalakbay nga manugtatap. Daw ano nga kalipay ang akon nabatyagan nga mapamatud-an liwat ang akon gugma kay Jehova kag sa iya katawhan!

Isa ka Masakit nga Pagtilaw

Mga pila ka bulan antes natapos ang inaway, kami sang akon bana nakaatubang sang masakit nga pagtilaw. Sang Oktubre 1944, hinali lang nga nagmasakit ang amon bata nga babayi. May dipteria si Willy. Madasig nga naglala ang iya kahimtangan kag pagligad sang tatlo ka adlaw, napatay sia. Pito pa lang sia ka tuig.

 Ang kamatayon sang amon bugtong nga bata tuman gid kasakit. Huo, ang mga pagtilaw nga naagyan ko sa Ravensbrück, diutay katama kon ipaanggid sa kasakit nga akon nabatyagan sang napatay ang amon bata. Apang, sa tion sang amon kalisod, napalig-on kami sang mga pinamulong sa Salmo 16:8 (NW): “Ginahunahuna ko si Jehova sa tanan nga tion. Bangod yara sia sa akon tuo nga kamot, indi ako malingkang.” Kami sang akon bana malig-on nga nagasalig sa saad ni Jehova nga pagkabanhaw. Nagpabilin kami nga malig-on sa kamatuoran kag makugi sa pagbantala sang maayong balita. Ginbuligan ako sang akon bana nga mangin mapinasalamaton sa pag-alagad kay Jehova tubtob sang napatay sia sang 1969.

Mga Pagpakamaayo kag Kalipay

Sa sulod sang mga dekada, ang isa nga nagahatag sa akon sang kalipay amo ang akon suod nga kaangtanan sa mga bug-os tion nga alagad sang Dios. Sugod pa sang tion sang inaway, ang amon balay ginadayunan na sang mga nagalakbay nga manugtatap kag sang ila asawa kon nagabisita sila sa mga kongregasyon. Nakaistar pa gani sa amon ang nagalakbay nga manugtatap nga si Maarten Kaptein kag ang iya asawa nga si Nel, sa sulod sang 13 ka tuig! Sang nagmasakit sing malubha si Nel, nangin pribilehiyo ko nga atipanon sia sa amon puluy-an sang tatlo ka bulan tubtob napatay sia. Ang pagpakig-upod sa ila kag sa pinalangga nga lokal nga mga kauturan nakabulig sa akon nga mabatyagan ang kalipay sa espirituwal nga paraiso nga ginaagom naton karon.

Ang isa ka importante nga bahin sang akon kabuhi amo ang natabo sang 1995—sang gin-agda ako nga magtambong sa komemorasyon sang Ravensbrück. Didto nagkilit-anay kami sang mga utod nga babayi nga nakaupod ko anay sa kampo nga subong ko lang nakita liwat pagligad sang kapin sa 50 ka tuig! Ang amon pagkilit-anay isa gid ka makalilipay kag indi malipatan nga eksperiensia. Naghatag man ini sa amon sang kahigayunan nga palig-unon ang kada isa samtang ginahulat namon ang adlaw nga banhawon na ang amon mga hinigugma.

Si apostol Pablo nagsiling sa Roma 15:4 nga “paagi sa aton pagbatas kag paagi sa lugpay gikan sa Kasulatan makatigayon kita sang paglaum.” Nagapasalamat gid ako kay Jehova sa ginhatag niya nga paglaum nga nakabulig sa akon nga maalagad sia sing mapinasalamaton bisan pa may mga pagtilaw.

[Footnote]

[Piktyur sa pahina 10]

Upod kay Jaap sang 1930

[Piktyur sa pahina 10]

Ang amon bata nga si Willy sang pito ka tuig sia

[Piktyur sa pahina 12]

Sang 1995, nagtambong ako sa isa ka makalilipay nga pagkilit-anay liwat. Yara ako sa unahan, ikaduha halin sa wala