Sugilanon sang Kabuhi

Ang Pagbaton sa mga Pangagda ni Jehova Nagahatag sing Kalipay

PANUGIRON NI MARIA DO CÉU ZANARDI

“Si Jehova nakahibalo sang iya ginahimo. Kon ginaagda niya ikaw, dapat batunon mo ini sing mapainubuson.” Ini nga mga pulong sang akon amay, nga ginhambal mga 45 ka tuig na ang nakaligad, nagbulig sa akon nga batunon ang una nga pangagda nga nabaton ko gikan sa organisasyon ni Jehova, agod mag-alagad subong bug-os tion nga ministro. Sa karon, mapinasalamaton ako gihapon tungod sa laygay sang akon amay kay ang pagbaton sina nga pangagda naghatag sa akon sing bugana nga mga padya.

SANG 1928, nagsuskriber ang akon amay sa Lalantawan nga magasin kag nangin interesado sa Biblia. Bangod nagapuyo sia sa sentral nga Portugal, ang iya lamang paagi sang pagpakig-angot sa kongregasyon sang Dios amo ang mga publikasyon nga iya nabaton paagi sa koreo kag ang Biblia nga iya sang akon lolo kag lola. Sang 1949, sang 13 anyos ako, nagsaylo ang amon pamilya sa Brazil, ang tumandok nga pungsod ni Nanay, kag nagpuyo sa dulunan sang Rio de Janeiro.

Gin-agda kami sang amon bag-o nga mga kaingod nga magbisita sa ila simbahan, kag nagkadto kami pila ka beses. Ginpamangkot sila ni Tatay tuhoy sa kalayuhon nga impierno, sa kalag, kag sa palaabuton sang duta​​—⁠apang wala sila sing sabat. “Hulaton na lang naton ang matuod nga mga estudyante sang Biblia,” siling pirme ni Tatay.

Sang isa ka adlaw, nagkadto ang isa ka bulag nga tawo sa amon balay nga nagatanyag sing Ang Lalantawan kag Magmata! Ginpamangkot sia ni Tatay sang amo gihapon nga mga pamangkot, kag ginhatag niya ang maayo napasad-sa-Biblia nga mga sabat. Pagkasunod nga semana, isa naman ka Saksi ni Jehova ang nagbisita sa amon. Sa tapos  masabat ang madamo nga mga pamangkot, naglisensia sia nga malakat kay makadto pa sia sa “latagon.” Sang wala mahangpan ni Tatay kon ano ang iya buot silingon, ginbasa niya ang Mateo 13:38: “Ang latagon amo ang kalibutan.” Namangkot si Tatay: “Mahimo man bala ako makaupod?” “Siempre,” sabat niya. Nalipay gid kami nga nasapwan namon liwat ang kamatuoran sa Biblia! Ginbawtismuhan si Tatay pagkasunod nga kombension, kag nagpabawtismo man ako dayon pagkatapos sadto, sang Nobiembre 1955.

Ang Akon Pagbaton Sang Nahauna nga Pangagda

Isa ka tuig kag tunga sang ulihi, nakabaton ako gikan sa sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Rio de Janiero sing isa ka daku kaki nga sobre nga nagapangagda sa akon sa pagsulod sa bug-os-tion nga pagbantala nga hilikuton. Mapigaw na gid ang panglawas ni Nanay sadto nga panahon, gani nangayo ako sing laygay sa akon amay. “Si Jehova nakahibalo sang iya ginahimo,” amo ang malig-on niya nga sabat. “Kon ginaagda niya ikaw, dapat batunon mo ini sing mapainubuson.” Napalig-on sining mga pulong, ginsulatan ko ang pormas sang aplikasyon kag nagsulod sa bug-os-tion nga pag-alagad sang Hulyo 1, 1957. Ang akon nahauna nga asaynment amo ang Três Rios, isa ka banwa sang Rio de Janiero State.

Sang primero, ang mga pumuluyo sang Três Rios nagpangalag-ag sa pagpamati sa amon mensahe kay wala kami nagagamit sing Biblia sang mga Katoliko. Nabuligan kami sang magsugod sa pagtuon sa Biblia si Geraldo Ramalho, isa ka aktibo nga Katoliko. Sa iya bulig nakatigayon ako sing Biblia nga may pirma sang lokal nga pari. Sugod sadto, kon may isa nga magpamatok, ginapakita ko sa ila dayon ang pirma sang pari, kag wala na sila nagapamangkot pa. Ginbawtismuhan si Geraldo sang ulihi.

Nalipay gid ako sang ginhiwat ang sirkito nga asambleya sa sentro gid sang Três Rios sang 1959. Ang hepe sang pulisiya, nga nagatuon sang Biblia sadto nga tion, nagpahimo pa gani sing mga banner nga nagapasayod sang programa sa bug-os nga banwa. Pagkatapos sang tatlo ka tuig nga pagpanghikot sa Três Rios, gin-agda naman ako sa bag-o nga asaynment sa Itu, mga 110 ka kilometro katundan sang São Paulo.

Pula, Asul, kag Dalag nga mga Libro

Sa tapos sang pagpangita, nakakita kami sang akon kaupod nga payunir sing komportable nga dalayunan sa sentro sang banwa sa balay ni Maria, isa ka mainayuhon nga balo nga babayi. Ginkabig kami ni Maria subong iya kabataan. Apang, wala magdugay, ang obispo sang Romano nga Katoliko sang Itu nagbisita sa iya kag ginhambalan sia nga pahalinon kami, apang nanindugan sia: “Sang napatay ang akon bana, wala gid kamo sing nahatag nga lugpay sa akon. Ining mga Saksi ni Jehova nakabulig sa akon bisan pa nga indi ako miembro sang ila relihion.”

Sadto nga mga tinion, ginsugiran kami sang isa ka babayi nga ang Katoliko nga mga pari sa Itu nagdumili sa mga katapo sang ila parokya sa pagbaton sing mga kopya sang “pula nga libro tuhoy sa Yawa.” Ginpatuhuyan nila ang “Pakamatuura ang Dios,” ang pasad sa Biblia nga publikasyon nga amon ginatanyag sa mga tawo sina nga semana. Bangod “gindumilian” sang mga pari ang pula nga libro, naghanda kami sing presentasyon para itanyag ang asul nga libro (“New Heavens and a New  Earth”). Sang ulihi, sang mabalitaan sang mga pari ini nga pagbaylo, gingamit naman namon ang dalag nga libro (What Has Religion Done for Mankind?), kag iban pa. Maayo gid nga may yara kami nagakalainlain nga mga libro nga may hapin nga lainlain sing duag!

Sa tapos sang mga isa ka tuig sa Itu, nakabaton ako sing telegrama nga nagapangagda sa akon sa pagtrabaho sing temporaryo sa Bethel, ang sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Rio de Janiero, para sa paghanda sa pungsudnon nga asambleya. Ginbaton ko ini sing malipayon.

Dugang pa nga mga Pribilehiyo kag mga Hangkat

Sa Bethel, madamo sing ulubrahon, kag nalipay ako sa pagbulig sa bisan ano man nga paagi. Daw ano ka makapabakod nga magtambong sa pagbinagbinag sang adlaw-adlaw nga teksto kada aga kag sa Pagtinuon sa Lalantawan sa Lunes sang gab-i! Ang tinagipusuon nga mga pangamuyo ni Otto Estelmann kag sang iban eksperiensiado nga mga miembro sang pamilya Bethel nag-apektar sa akon sing tudok.

Pagkatapos sang pungsudnon nga asambleya, ginhimos ko ang akon mga dala agod magbalik sa Itu, apang sa wala ko ginapaabot, ang alagad sang sanga, nga si Grant Miller, nagdaho sa akon sang sulat nga nagapangagda sa akon nga mangin permanente nga miembro sang pamilya Bethel. Ang akon kaupod sa kuwarto amo si Utod Hosa Yazedjian, nga nagaalagad pa gihapon sa Bethel sa Brazil. Sadto nga tion diutay pa ang pamilya Bethel​​—⁠28 lang kami​​—⁠kag suod ang amon pag-abyanay tanan.

Sang 1964, si João Zanardi, isa ka pamatan-on nga bug-os-tion nga ministro, nag-abot sa Bethel agod hanason. Nian gin-asayn sia sa malapit lang subong alagad sa sirkito, ukon nagalakbay nga manugtatap. Nagakitaay kami kon kaisa kon magkadto sia sa Bethel agod maghatag sang iya mga report. Ginpahanugutan sang alagad sang sanga si João sa pagtambong sa pagtinuon sang pamilya kon Lunes sang gab-i, gani may dugang pa kami nga tion sa pag-updanay. Nagpakasal kami ni João sang Agosto 1965. Ginbaton ko sing malipayon ang pangagda nga mag-upod sa akon bana sa sirkito nga hilikuton.

Sadto nga tion ang paglakbay nga hilikuton sa interyor sang Brazil daw isa ka pagpasimpalad. Indi ko gid malipatan sang nagbisita kami sa grupo sang mga manugbantala sa Aranha, sang Minas Gerais State. Dapat kami magsakay sa tren kag lakton ang nabilin sang dalanon​​—⁠dala ang mga maleta nga may mga bayo, makinilya, slide projector, mga bag sa pag-alagad, kag mga literatura. Daw ano ang amon kalipay sang makita namon si Lourival Chantal, ang tigulang nga utod, nga pirme nagahulat sa estasyunan sa pagbulig sa amon mga dala.

Ginhiwat ang mga miting sa Aranha sa gin-arkilahan nga balay. Nagatulog kami sa isa ka diutay nga kuwarto sa likod. Sa isa ka kilid, may dapog nga amon ginagamit sa pagluto kag sa pag-init sang tubig nga ginasag-ub sang mga kauturan para sa amon kag nasulod sa mga balde. Ang isa ka buho sa duta sa tunga sang malapit nga kawayanan amo ang ginagamit nga kasilyas. Kon gab-i ginapasiga namon ang kingki agod magpalagyo ang barber beetles​​—⁠mga insekto nga makapalaton sing balatian nga Chagas. Kon aga ang amon ilong pirme maitom bangod sang biru. Makawiwili gid nga eksperiensia!

Samtang nagaalagad sa isa ka sirkito sa Paraná State, nakabaton kami liwat sing isa sang daku, kaki nga mga sobre gikan sa sanga talatapan. Isa naman ka pangagda gikan sa organisasyon ni Jehova​​—⁠sini nga tion agod mag-alagad sa Portugal!  Ang sulat naglaygay sa amon nga binagbinagon ang prinsipio sa Lucas 14:⁠28 kag isipon ang kabilihanan antes batunon ini nga asaynment bangod ang Cristianong hilikuton ginadumilian didto, kag madamo na nga kauturan ang gindakop sang gobierno sang Portugal.

Makadto bala kami sa duog diin magaatubang kami sing paghingabot? “Kon ang aton kauturan nga taga-Portugal nakasarang nga mabuhi didto kag mag-alagad kay Jehova sing matutom, ngaa indi naton mahimo ina?” siling ni João. Sa paghinumdom sang mga pulong sang pagpalig-on ni Tatay, nag-ugyon ako: “Kon si Jehova nagapangagda sa aton, dapat batunon naton ini kag magsalig sa iya.” Wala madugay sang ulihi, yara na kami sa Bethel sa São Paulo, sa pagbaton sang mga instruksion kag paghanda sang mga papeles para sa pagbiyahe.

Si João Maria kag si Maria João

Ang amon barko, ang Eugênio C, nagpanakayon gikan sa pantalan sang Santos, sang São Paulo State, sang Septiembre 6, 1969. Nag-abot kami sa Portugal, pagkatapos sang siam ka adlaw sa dagat. Sang primero, ginhinguyang namon ang pila ka bulan sa pagpanghikot upod sa eksperiensiado nga kauturan sa ginadumilian nga mga kalye sang Alfama kag Mouraria, sa dumaan nga distrito sang Lisbon. Ginhanas nila kami nga mangin mapanilagon agod indi kami madali madakpan sang mga pulis.

Ginahiwat ang mga miting sang kongregasyon sa mga puluy-an sang mga Saksi. Kon matalupangdan namon nga ang mga kaingod daw nakasat-om na, ginasaylo namon gilayon ang mga miting sa iban nga lugar agod nga indi masalakay ang balay ukon madakop ang kauturan. Ginatawag namon nga piknik ang amon mga asambleya, nga ginhiwat sa Monsanto Park, sa dulunan sang Lisbon, kag sa Costa da Caparica, isa ka makahoy nga duog sa kilid sang baybayon. Nagasuksok kami sing kaswal nga bayo sa sina nga okasyon, kag isa ka grupo sang alisto nga mga utod ang nagabantay sa estratehiko nga mga duog. Kon ginasuspetsahan ang nagapadulong, may tion pa kami nga makahimo sing isa ka hampang, magpakunokuno nga nagapiknik, ukon magsugod sa pagkanta sing tumandok nga mga ambahanon.

Ginalikawan namon ang paggamit sang amon matuod nga mga ngalan agod mabudlayan ang mga pulis sa pagkilala sa amon. Kilala kami sang mga kauturan subong João Maria kag Maria João. Ang amon mga ngalan wala ginagamit sa bisan ano nga sulat ukon mga rekord. Sa baylo, ginhatagan kami sing mga numero. Ginhungod ko nga indi pagsauluhon ang mga ginaistaran sang mga kauturan. Sa sina nga paagi, kon dakpon ako, indi ko sila maluiban.

 Walay sapayan sang mga pagdumili, determinado kami ni João nga makapanaksi sa tagsa ka kahigayunan, kay nahibaluan namon nga mahimo nga madula namon ini nga kahilwayan sa ano man nga tion. Nakatuon kami sa pagsalig sa aton langitnon nga Amay, si Jehova. Subong ang amon Tag-amlig, gingamit niya ang iya mga anghel sa paagi nga amon nabatyagan nga kami “nagatan-aw sa Isa nga di-makita.”​​—⁠Hebreo 11:⁠27.

Sa isa ka okasyon, samtang nagapamalaybalay kami sa Porto, nakasugata kami sing isa ka tawo nga namilit gid sa amon sa pagsulod. Walay pangalag-ag nga ginbaton ini sang akon upod, gani wala na ako sing mahimo kundi updan sia. Kinulbaan ako, kay natalupangdan ko sa pasilyo ang litrato sang isa ka tawo nga nakauniporme sang uniporme sang militar. Ano ang amon himuon karon? Ginpapungko kami sang tagbalay, kag namangkot sia sa akon: “Tugutan mo bala ang imo anak nga magserbisyo sa armada kon tawgon sia?” Isa yadto ka makatalagam nga kahimtangan. Sing kalmado, kag sa tapos mangamuyo sing hipos, nagsabat ako: “Wala ako sing bata, kag nakasiguro ako nga kon ikaw naman ang pamangkuton ko sina, amo man ang isabat mo.” Naghipos sia. Gani nagpadayon ako: “Karon kon pamangkuton mo ako kon ano ang batyagon ko kon madula ang isa ka utod nga lalaki ukon isa ka amay, masabat ko ina kay ang akon manghod nga lalaki kag ang akon amay napatay.” Nagalumawlumaw ang akon mata samtang nagahambal ako, kag natalupangdan ko nga daw mahibi man sia. Ginpaathag niya nga ang iya asawa napatay kasan-o lang. Nagpamati sia sing maayo samtang ginapaathag ko sa iya ang paglaum sa pagkabanhaw. Nian matinahuron nga nagpaalam kami kag naglakat, nga ginatugyan ang mga kahimtangan sa mga kamot ni Jehova.

Walay sapayan sang pagdumili, nabuligan ang sinsero nga mga tawo nga makatigayon sing ihibalo sa kamatuoran. Sa Porto, nasugdan sang akon bana ang pagtuon upod kay Horácio, isa ka negosyante, nga madasig nga nag-uswag. Sang ulihi ang iya anak nga si Emílio, isa ka maayo gid nga doktor, nagtindog man sing malig-on kay Jehova kag nagpabawtismo. Sa pagkamatuod, wala sing makapugong sa balaan nga espiritu ni Jehova.

“Wala Mo Mahibaluan Kon Ano ang Ipahanugot ni Jehova”

Sang 1973, gin-agda kami ni João sa pagtambong sa “Kadalag-an sang Dios” nga Internasyonal nga Asambleya sa Brussels, Belgium. Linibo ka kauturan nga taga-Espanya kag taga-Belgium ang nagtambong, subong man mga delegado gikan sa Mozambique, Angola, Cape Verde, Madeira, kag Azores. Sa iya katapusan nga komento, si Utod Knorr, nga halin sa ulong talatapan sa New York, naglaygay: “Magpadayon sa pag-alagad sing matutom kay Jehova. Wala ninyo mahibaluan kon ano ang ipahanugot ni Jehova. Mal-i ninyo, basi makatambong kamo sa inyo masunod nga internasyonal nga kombension sa Portugal!”

Pagkasunod nga tuig legal nga ginkilala ang pagbantala nga hilikuton sa Portugal. Kag subong sang ginsiling gid ni Utod Knorr, sang Abril 25, 1978, ginhiwat namon ang amon nahauna nga internasyonal  nga kombension sa Lisbon. Daw ano nga pribilehiyo nga nakaupod kami sa pagmartsa sa mga kalye sang Lisbon, nga nagapanaksi nga may dala nga mga plakard, mga magasin, kag mga imbitasyon sa pamulongpulong publiko! Isa yadto ka damgo nga nagmatuod.

Palangga na namon ang amon kauturan nga taga-Portugal, madamo sa ila ginbilanggo kag nakatilaw bakol bangod ginhuptan nila ang ila Cristianong neutralidad. Handum namon nga magpadayon sa pag-alagad sa Portugal. Apang indi na ini mahimo. Sang 1982, nagmasakit si João sing grabe nga problema sa tagipusuon, kag ginpanugyan sang sanga talatapan nga magbalik kami sa Brazil.

Isa ka Panahon sang Pagtilaw

Ang kauturan sa sanga talatapan sang Brazil masinakdagon gid kag gin-asayn kami nga mag-alagad sa kongregasyon sang Quiririm sa Taubaté, sang São Paulo State. Madasig nga nagluya ang lawas ni João, kag sang ulihi indi na sia makahalin sa balay. Ang mga interesado nagakadto na lang sa amon balay sa pagtuon sa Biblia, kag may ginahiwat man diri nga mga miting para sa pag-alagad sa latagon kada adlaw, subong man semanal nga grupo sang pagtinuon sa libro. Nakabulig ini nga mga kahimusan agod mahuptan namon ang amon espirituwalidad.

Padayon nga ginhimo ni João ang iya masarangan sa pag-alagad kay Jehova tubtob napatay sia sang Oktubre 1, 1985. Masubo gid ako kag ginpung-awan, apang determinado ako sa pagpadayon sa akon asaynment. Isa pa ka malain nga butang ang natabo sang Abril 1986 sang ginkawatan ang akon balay kag ginpangawat ang halos tanan ko nga pagkabutang. Sa una nga tion sa akon kabuhi, nagbatyag ako sing kasubo kag hinadlukan. Isa ka mag-asawa ang mahigugmaon nga nag-agda sa akon nga magdayon anay sa ila balay, nga ginpasalamatan ko gid.

Ang akon pag-alagad kay Jehova naapektuhan man sang napatay si João kag sang ginkawatan ako. Wala na ako sing pagsalig sa pagministeryo. Sa tapos ko ginsulat sa sanga talatapan ang tuhoy sa akon problema, nakabaton ako sing pangagda nga maghinguyang sing pila ka tion sa Bethel agod mabuligan ako nga mapasag-uli ang akon emosyonal nga pagkatimbang. Daw ano ka makapabakod nga tion yadto!

Sang nag-ayoayo na ang akon pamatyag, ginbaton ko ang asaynment nga mag-alagad sa Ipuã, isa ka banwa sa estado sang São Paulo. Ang pagbantala nga hilikuton naghimo sa akon nga mangin masako, apang may mga panahon nga ginaluyahan ako sing buot. Sa sini nga mga tion, ginatawgan ko ang kauturan sa Quiririm, kag may isa ka pamilya nga nagabisita sa akon sa sulod sang pila ka adlaw. Makapalig-on gid yadto nga mga pagbisita! Sa una ko nga tuig sa Ipuã, 38 ka kauturan ang nagbiyahe sing malawig agod makita ako.

Sang 1992, anom ka tuig sa tapos napatay si João, nakabaton ako sing isa naman ka pangagda gikan sa organisasyon ni Jehova, sini nga tion ang magsaylo sa Franca, sa São Paulo State, diin nagaalagad ako gihapon subong isa ka bug-os tion nga ministro. Mabungahon gid ang teritoryo diri. Sang 1994, ginsugdan ko ang pagtuon sa Biblia sa meyor. Sadto nga tinion, nagapadalagan sia para sa kongreso sang Brazil, apang bisan masako ang iya iskedyul, nagatuon kami kada Lunes sang hapon. Agod wala sing disturbo ginapatay niya anay ang tunog sang telepono. Daw ano ang akon kalipay sang makita ko nga amat-amat sia nga nag-untat sa pagpakigbahin sa politika kag, sa bulig sang kamatuoran, nahiusa liwat ang iya pag-asawahay! Nagpabawtismo sia upod sa iya asawa sang 1998.

Sa paghinumdom, makasiling ako nga ang akon kabuhi subong bug-os-tion nga ministro may madamo nga pagpakamaayo kag mga pribilehiyo. Ang pagbaton sa mga pangagda nga ginhatag sa akon ni Jehova paagi sa iya organisasyon matuod gid nga naghatag sa akon sing madamo nga padya. Kag ano man nga mga pangagda ang magaabot sa palaabuton, ang akon kinabubut-on nga pagbaton sa sini mangin mabakod sa gihapon.

[Mga retrato sa pahina 25]

Sang 1957, sang magsulod ako sa bug-os tion nga pag-alagad, kag karon

[Retrato sa pahina 26]

Upod ang pamilya Bethel sa Brazil sang 1963

[Retrato sa pahina 27]

Ang amon kasal sang Agosto 1965

[Retrato sa pahina 27]

Ang asambleya sa Portugal sang ginadumilian pa ang hilikuton

[Retrato sa pahina 28]

Ang pagpanaksi sa kalye sa Lisbon sang 1978 sa “Madinalag-on nga Pagtuo” nga Internasyonal nga Kombension