1, 2. (a) Paano nag-umpisa ang pag-asawahay? (b) Ano ang mahimo narealisar sang una nga lalaki kag babayi parte sa pag-asawahay? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

 BAHIN na sang kabuhi ang pag-asawahay. Ang pagrepaso sa umpisa kag katuyuan sini makabulig sa aton nga tamdon ini sing nagakaigo kag matigayon ang bug-os nga pagpakamaayo sini. Pagkatapos matuga sang Dios ang una nga tawo nga si Adan, gindala sa iya ang mga sapat agod ngalanan niya. Pero “ang tawo wala sing kabulig nga bagay sa iya.” Gani ginpatulog sing mahamuok sang Dios si Adan, ginkuha ang isa niya ka gusok, ginhimo ini nga babayi, kag gindala sia sa lalaki. (Basaha ang Genesis 2:20-24.) Gani, ang Dios ang nagtukod sang pag-asawahay.

² Ginkilala ni Jesus nga si Jehova ang nagsiling: “Bayaan sang lalaki ang iya amay kag ang iya iloy kag magahiusa sa iya asawa, kag sila nga duha mangin isa ka unod.” (Mat. 19:4, 5) Ang paggamit sang Dios sang gusok ni Adan sa pagtuga sang una nga babayi mahimo nagparealisar sa una nga mag-asawa sa kasuod sang ila kaangtanan. Wala gintugutan ang diborsio ukon ang sobra sa isa ka bana ukon asawa.

3. Ano ang importante nga katuyuan sang pag-asawahay?

³ Nalipay gid si Adan sa iya matahom nga asawa, nga ginngalanan niya nga Eva. Subong “kaupod nga bagay” sa iya, mangin “kabulig” niya sia, kag mangin malipayon sila pirme kon tumanon nila ang ila papel bilang bana kag asawa. (Gen. 2:18) Ang importante nga katuyuan sang pag-asawahay amo ang pagpuno sang duta. (Gen. 1:28) Bisan pa palangga sang kabataan ang ila mga ginikanan, bayaan nila ang ila mga ginikanan kon magminyo na sila kag maghimo sing bag-o nga pamilya. Pun-on sang mga tawo ang duta sa hustuhan lang nga kadamuon asta nga mangin paraiso ang bilog nga kalibutan.

4. Ano ang natabo sa una nga pag-asawahay?

⁴ Nag-utwas ang problema sa una nga pag-asawahay bangod sang indi husto nga paggamit nanday Adan kag Eva sang ila kahilwayan sa pagpili kay ginsupak nila si Jehova. “Ang orihinal nga man-ug,” si Satanas nga Yawa, nagdaya kay Eva nga kon kaunon niya ang bunga sang “kahoy sang pagkilala sang maayo kag malain,” matigayon niya ang pinasahi nga kaalam kag makadesisyon na sia kon ano ang maayo kag malain. Wala gintahod ni Eva ang pagkaulo sang iya bana kay wala niya sia anay ginpamangkot parte sini. Kag sa baylo nga tumanon ang Dios, nagkaon man si Adan sang bunga nga ginhatag ni Eva.—Bug. 12:9; Gen. 2:9, 16, 17; 3:1-6.

5. Ano ang matun-an naton sa sabat ni Adan kag sa sabat ni Eva kay Jehova?

⁵ Sang ginpamangkot sang Dios si Adan, ginbasol niya ang iya asawa, kag nagsiling sia: “Ang babayi nga imo ginhatag agod mangin kaupod ko naghatag sa akon sing bunga sang kahoy, gani nagkaon ako.” Ginbasol naman ni Eva ang man-ug kay gindaya kuno sia. (Gen. 3:12, 13) Kanabaw gid nga mga balibad! Bangod ginsupak sang una nga mag-asawa si Jehova, ginkabig niya sila nga mga rebelde. Paandam gid ini sa aton! Agod mangin madinalag-on ang pag-asawahay, dapat tungdan sang kada isa ang ila responsibilidad kag tumanon si Jehova.

6. Paano mo ipaathag ang Genesis 3:15?

⁶ Wala sapayan sang ginhimo ni Satanas sa Eden, naghatag si Jehova sing paglaum sa katawhan sa una nga tagna sa Biblia. (Basaha ang Genesis 3:15.) Ang una nga rebelde nga espiritu nga tinuga pagadugmukon sang “kaliwat” sang “babayi.” Paagi sini, ginhatagan ni Jehova sing ideya ang katawhan sa pinasahi nga kaangtanan sa tunga niya kag sang madamo nga matarong nga espiritu nga mga tinuga nga nagaalagad sa iya sa langit. Sang ulihi, ginsugid sang Kasulatan nga halin sa iya tulad-asawa nga organisasyon, magapadala ang Dios sing ‘magadugmok’ sa Yawa kag magahatag sing kahigayunan sa matinumanon nga katawhan nga matigayon ang nadula sang una nga mag-asawa, ang dayon nga kabuhi sa duta nga amo ang orihinal nga katuyuan ni Jehova.—Juan 3:16.

7. (a) Ano ang natabo sa pag-asawahay sugod sang nagrebelde sanday Adan kag Eva? (b) Ano ang ginsugo sang Biblia sa mga bana kag asawa?

⁷ Ang pagrebelde nanday Adan kag Eva may epekto sa ila pag-asawahay kag sa tanan nga pag-asawahay sang ulihi. Halimbawa, si Eva kag ang tanan nga babayi magapasakit sa ila pagbusong kag pagpanganak. Handumon sang mga babayi ang ila bana, pero gamhan sang mga lalaki ang ila asawa, ang iban pintasan, pareho sang makita naton sa madamo nga pag-asawahay subong. (Gen. 3:16) Ginasugo sang Biblia ang mga bana nga dapat sila mangin mahigugmaon nga ulo. Ang mga asawa naman dapat magpasakop sa ila bana. (Efe. 5:33) Kon nagabuligay ang diosnon nga mag-asawa, ang mga sitwasyon nga mahimo tunaan sang problema mabuhinan ukon malikawan.

8. Ano ang kasaysayan sang pag-asawahay sugod kay Adan asta sang Baha?

⁸ Sanday Adan kag Eva nakatigayon sing mga anak nga lalaki kag babayi antes sila mapatay bangod sang sala kag pagkadihimpit. (Gen. 5:4) Ginpangasawa sang ila una nga anak nga si Cain ang iya paryente. Ang kaliwat ni Cain nga si Lamec amo ang una nga ginsambit sa Biblia nga may duha ka asawa. (Gen. 4:17, 19) Sa mga kaliwatan sugod kay Adan asta sang Baha sang panahon ni Noe, pila lang ang sumilimba ni Jehova. Nalakip sa ila sanday Abel, Enoc, kag si Noe kag ang iya pamilya. Sang panahon ni Noe, “nakita sang mga anak sang matuod nga Dios nga matahom ang mga anak nga babayi sang mga tawo,” siling sang Biblia. “Gani ginpangasawa nila ang tanan nga ila nagustuhan.” Bangod sining indi nagakaigo nga paghulid sang nagpakatawo nga mga anghel kag sang mga babayi, nakabata sila sing mapintas nga mga anak nga gintawag Nefilim. Dugang pa, “tuman gid ang kalautan sang tawo sa duta kag ang tagsa ka huyog sang iya hunahuna kag tagipusuon malain sa tanan nga tion.”—Gen. 6:1-5.

9. Ano ang ginhimo ni Jehova sa mga malauton sang panahon ni Noe, kag ano ang matun-an naton sa sini?

⁹ Ginpahanabo ni Jehova ang Baha sang panahon ni Noe agod laglagon ang mga malauton. Sadto nga tion, masako ang mga tawo sa adlaw-adlaw nga hilikuton, lakip ang pag-asawahay, gani wala nila ginsapak ang ginsiling ni “Noe, nga isa ka manugbantala sang pagkamatarong,” parte sa nagahilapit nga kalaglagan. (2 Ped. 2:5) Ginpaanggid ni Jesus ang kahimtangan sadto sa kahimtangan naton subong. (Basaha ang Mateo 24:37-39.) Sa karon, ang kalabanan nga tawo wala nagapamati sa maayong balita sang Ginharian sang Dios nga ginabantala sa bug-os nga duta subong panaksi sa tanan nga pungsod antes laglagon ining malaut nga sistema. Ano ang matun-an naton sa sini? Indi gid naton pagtugutan bisan ang mga obligasyon sa pamilya, pareho sang pag-asawahay kag pagpadaku sang kabataan, nga mangin rason nga indi na kita magbatyag nga malapit na ang adlaw ni Jehova.

10. (a) Sa madamo nga kultura, ano nga seksuwal nga mga buhat ang kinaandan na lang? (b) Paano nangin maayo nga halimbawa sanday Abraham kag Sara sa ila pag-asawahay?

¹⁰ Tig-isa lang ang asawa ni Noe kag sang iya tatlo ka anak, pero may mga tawo nga madamo sing asawa sang tion sang mga patriarka. Sa madamo nga kultura, ang seksuwal nga imoralidad kinaandan na lang, kag ginlakip pa gani sa relihioso nga mga ritwal. Sang si Abram (Abraham) kag ang iya asawa nga si Sarai (Sara) nagtuman sa Dios kag nagsaylo sa Canaan, lapnag sa sini nga lugar ang mga buhat nga nagapakahuya sa pag-asawahay. Gani nagmando si Jehova nga laglagon ang Sodoma kag Gomorra bangod ang mga pumuluyo sini nga mga siudad nagahimo ukon nagakunsinti sang makahuluya nga seksuwal nga imoralidad. Ginpangunahan ni Abraham ang iya pamilya sing nagakaigo, kag maayo gid nga halimbawa si Sara sa pagpasakop sa iya bana. (Basaha ang 1 Pedro 3:3-6.) Ginsiguro ni Abraham nga ang iya anak nga si Isaac makapangasawa sing sumilimba ni Jehova. Ang matuod nga pagsimba importante man sa anak ni Isaac nga si Jacob, kag ang mga anak nga lalaki ni Jacob nangin katigulangan sang 12 ka tribo sang Israel.

11. Paano gin-amligan sang Mosaikong Kasuguan ang mga Israelinhon?

¹¹ Sang ulihi, nagpakigkatipan si Jehova sa mga kaliwat ni Jacob (Israel). Ang mga kinabatasan sa pag-asawahay sang panahon sang mga patriarka, lakip ang pagpangasawa sing  madamo, ginbutangan sing mga limitasyon sa Mosaikong Kasuguan. Gin-amligan sini ang espirituwalidad sang mga Israelinhon kay gindumilian ang pagpamana ukon pagpangasawa sa mga sumilimba sang butig nga mga dios. (Basaha ang Deuteronomio 7:3, 4.) Kon ang mag-asawa may serioso nga problema, ginabuligan sila sang mga gulang. Ang pagluib, pagpangimon, kag pagsuspetsa ginahusay sing nagakaigo. Gintugutan ang diborsio, pero may mga limitasyon man ini. Kon ang lalaki may natukiban nga “indi maayo” sa iya asawa, mahimo niya sia diborsiohan. (Deut. 24:1) Wala ginsiling kon ano ining “indi maayo,” pero napat-od naton nga wala nalakip sa sini ang gagmay nga mga sala.—Lev. 19:18.

12, 13. (a) Sang panahon ni Malaquias, paano gintratar sang pila ka lalaki ang ila asawa? (b) Subong, kon ginbiyaan sang isa ka bawtismado ang iya tiayon kag nag-upod sia sa tiayon sang iban, ano ang mahimo mangin resulta?

¹² Sang panahon ni manalagna Malaquias, madamo nga Judiyo nga mga bana ang nagluib sa ila asawa paagi sa pagdiborsio sa ila, bisan manabaw ang rason. Gusto bulagan sining mga lalaki ang ila asawa nga ginpakaslan nila sang bataon pa sila, ayhan agod makapangasawa sing mas bataon ukon sing pagano nga babayi. Sang ari si Jesus sa duta, ginaluiban gihapon sang mga Judiyo ang ila asawa kag ginadiborsiohan sila “sa bisan ano nga kabangdanan.” (Mat. 19:3) Ginadumtan ni Jehova nga Dios ini nga diborsio.—Basaha ang Malaquias 2:13-16.

¹³ Subong, wala ginatugutan sa katawhan ni Jehova ang pagluib sa tiayon. Pero ano abi kon ginbiyaan sang isa ka bawtismado kag kasado nga lalaki ukon babayi ang iya tiayon kag nag-upod sia sa tiayon sang iban, dayon gindiborsiohan niya ang iya tiayon kag nagpakasal? Kon indi sia mahinulsulon, i-disfellowship sia para mahuptan ang espirituwal nga katinlo sang kongregasyon. (1 Cor. 5:11-13) Dapat niya anay ‘ipakita sa iya mga buhat nga nagahinulsol sia’ antes sia batunon liwat sa kongregasyon. (Luc. 3:8; 2 Cor. 2:5-10) Ini nga pagluib sa tiayon, nga talagsa lang nagakatabo sa katawhan sang Dios, wala ginakunsinti. Wala sing ginsiling nga espesipiko nga kalawigon sang tion antes makapanumbalik ang nakasala. Mahimo nga kinahanglan ang malawig nga tion, ayhan isa ka tuig ukon sobra pa, agod mapakita sang nakasala ang matuod nga paghinulsol. Bisan pa nakapanumbalik na sia, manabat gihapon sia “sa atubangan sang lingkuran nga hukmanan sang Dios.”—Roma 14:10-12; tan-awa ang Nobiembre 15, 1979, nga The Watchtower, p. 31-32.

14. Ano gid ang katuyuan sang Kasuguan?

¹⁴ Ang Mosaikong Kasuguan naggiya sa pagkabuhi sang mga Israelinhon sing sobra 1,500 ka tuig. Ginbuligan sini ang katawhan sang Dios nga magpatuytoy sa matarong nga mga prinsipio kon nagahusay sang mga problema sa pamilya kag iban pa, kag nangin bantay man ini nga nagadul-ong sa Mesias. (Gal. 3:23, 24) Sang mapatay si Jesus, wala na ginpatuman ang Kasuguan, kag naghimo ang Dios sing bag-o nga kahimusan. (Heb. 8:6) Paagi sini, ang pila sang mga gintugutan sadto sa Kasuguan gindula na.

15. (a) Sa Cristianong kongregasyon, ano dapat ang talaksan sa pag-asawahay? (b) Kon ang isa ka Cristiano nagahunahuna nga magdiborsio, ano ang dapat niya binagbinagon?

¹⁵ Sang ginpamangkot si Jesus sang mga Fariseo, nagsabat sia nga gintugutan sadto ni Moises ang pagdiborsio pero “indi amo sini ang kahimtangan sa ginsuguran.” (Mat. 19:6-8) Gani gin-athag ni Jesus nga ang ginhimo sang Dios sa Eden nga talaksan sa pag-asawahay amo ang dapat sundon sa Cristianong kongregasyon. (1 Tim. 3:2, 12) Subong  “isa ka unod,” ang mag-asawa dapat mag-unungay, kag tugutan nila ang gugma sa Dios kag sa isa kag isa nga magpabakod sa ila relasyon. Kon ang isa legal nga nagpakigdiborsio pero indi bangod sa seksuwal nga imoralidad, indi sia makaminyo liwat. (Mat. 19:9) Mahimo patawaron sang isa ang iya nakapakighilahi nga tiayon nga naghinulsol sang ulihi, subong nga ginpatawad ni manalagna Oseas ang iya imoral nga asawa nga si Gomer. Sing kaanggid, sang nakahimo sing espirituwal nga pagpakighilahi ang pungsod sang Israel, ginkaluy-an sila ni Jehova sang maghinulsol sila. (Os. 3:1-5) Dugang pa, kon ang isa nakahibalo nga ang iya tiayon nakapakighilahi pero nagdesisyon sia nga maghulid gihapon sa iya, ginapakita sini nga ginapatawad niya sia gani wala na sing rason para sa diborsio suno sa Kasulatan.

16. Ano ang ginsiling ni Jesus parte sa pagkadiminyo?

¹⁶ Pagkatapos mapaathag ni Jesus nga ang lamang nga rason sang pagdiborsio sa matuod nga mga Cristiano amo ang seksuwal nga imoralidad, ginsambit niya ang parte sa “mga may dulot” sa pagkadiminyo. Nagsiling pa sia: “Ang makasunod sini maghimo sini.” (Mat. 19:10-12) Madamo ang nagdesisyon nga indi magminyo agod maalagad nila si Jehova sing bug-os. Takus gid sila nga komendahan.

17. Ano ang makabulig sa isa ka Cristiano sa pagdesisyon kon bala magaminyo sia?

¹⁷ Ang desisyon nga magminyo ukon indi nagadepende sa pamat-od sang isa kon bala masarangan niya ang dulot nga pagkadiminyo. Ginrekomendar ni apostol Pablo ang pagkadiminyo; pero, nagsiling sia: “Bangod lapnag gid ang seksuwal nga imoralidad, magminyo na lang kamo.” Nagsiling pa si Pablo: “Kon indi sila makapugong sa ila kaugalingon, magminyo na lang sila, kay mas maayo pa nga magminyo sangsa masunog sa kailigbon.” Ang pagpakasal mahimo makabulig sa isa nga malikawan ang masturbasyon ukon seksuwal nga imoralidad bangod sang kailigbon. Binagbinagon man sang isa kon bala sa husto na sia nga edad nga magminyo, kay ang apostol nagsiling: “Kon ang bisan sin-o nagahunahuna nga indi niya mapunggan ang silabo sang iya balatyagon kag kon indi na sia tuman kabata, amo ini ang dapat niya himuon: Magminyo sia kon luyag niya; wala sia nakasala. Magminyo na lang sila.” (1 Cor. 7:2, 9, 36; 1 Tim. 4:1-3) Pero, indi dapat magpadalidali magpakasal ang isa bangod lamang sang silabo sang balatyagon nga normal sa mga pamatan-on. Mahimo nga indi pa gid sia hamtong para mag-abaga sang mga responsibilidad sa pag-asawahay.

18, 19. (a) Kay sin-o dapat magminyo ang isa ka Cristiano? (b) Ano ang binagbinagon sa masunod nga artikulo?

¹⁸ Dapat magminyo ang isa ka Cristiano sa pareho niya nga dedikado kay Jehova kag ginahigugma Sia sing bug-os tagipusuon. Dapat palangga gid nila ang kada isa amo nga gusto nila mag-updanay bilang mag-asawa. Siempre, pakamaayuhon sila kay ginsunod nila ang laygay nga magminyo “sa sumulunod lamang sang Ginuo.” (1 Cor. 7:39) Ang Biblia amo ang makahatag sing pinakamaayo nga laygay agod mangin madinalag-on ang ila pag-asawahay.

¹⁹ Binagbinagon sa masunod nga artikulo ang mga laygay sa Kasulatan nga makabulig sa Cristianong mga mag-asawa sa pag-atubang sang mga kabudlayan sa sining “katapusan nga mga adlaw,” nga ang batasan sang madamo nga lalaki kag babayi nagaguba sang pag-asawahay. (2 Tim. 3:1-5) Sa hamili nga Pulong ni Jehova, ginaamanan niya kita sang aton kinahanglanon agod mangin madinalag-on kag malipayon ang pag-asawahay, samtang padayon kita nga nagalakat upod sa iya katawhan sa dalan nga nagapadulong sa kabuhi nga wala sing katapusan.—Mat. 7:13, 14.