ANG pagdala sang stress daw pareho sa pagguyod sang container van. Mahapos lang ini kon daku nga trak ang magguyod. Pero, indi ini masarangan sang awto kay kon piliton sini maguba ang makina. Amo man sini ang matabo sa imo “makina” kon masobrahan ka sang stress.

Wala na gid bala sing solusyon? May ara! Para indi ka masobrahan, puede mo buhinan ang imo karga ukon islan mo ang “makina” sing mas makusog. Puede mo gani mahimo ining duha. Binagbinagon naton kon paano.

PROBLEMA: Sobra kadamo nga iskedyul.

“Kon kaisa may mga ulubrahon na ako, dayon may mapabulig pa ukon manghagad sa akon. Nabudlayan gid ako magbalibad.”—Karina. *

SOLUSYON: Tun-i nga mangindi.

“Sa mapainubuson yara ang kaalam,” siling sang Biblia. (Hulubaton 11:2) Ang pagkamapainubuson, ukon pagbaton sang imo mga limitasyon, makabulig sa imo nga mangindi kon daw sobra na gid kadamo sang imo ulubrahon.

Siempre, indi puede nga balibaran mo na lang tanan. Halimbawa, indi puede nga indi mo pagtumanon ang ginapaobra sa imo sang imo ginikanan! Pero kon tugutan mo ang bisan sin-o lang nga dugangan ini, indi mo na ini masarangan. Bisan ang dalagku nga trak may limitasyon man.

Tip: Kon nabudlayan ka mangindi, mahimo mo isiling, “Dali lang gid ha.” Dayon, antes magsugot, pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘May tion pa bala ako kag kusog para sa sini?’

 PROBLEMA: Pagpabuyanbuyan.

“Kon daw mabudlay ang ulubrahon, ginapabay-an ko lang anay. Pero indi man ako mahim-os kay wala ko pa ini mahimo. Kag kon obrahon ko na ini, nagasalasala na ako kag nagaka-stress.”—Serena.

SOLUSYON: Sugdi ini, bisan indi mo ini matapos dayon.

“Indi kamo magtinamad sa inyo hilikuton,” laygay sang Biblia. (Roma 12:11) Mabudlay na nga daan ang imo ulubrahon, ngaa pabuyanbuyanan mo pa? Mas madugayan ka lang nga matapos ini!

Para ganahan ka, maghimo sing listahan. Tungaa ang imo mga ulubrahon. “Nanamian gid ko kon may listahan,” siling ni Carol. “Sa masami, ginauna ko ang mga ulubrahon nga indi ko gusto, kag kon matapos ko na ini, mas mahapos na ang nabilin. Indi mo na lang matalupangdan nga ang nabilin sa listahan mga nanamian mo na nga ulubrahon!”

 Tip: Kon nabudlayan ka magsugod sa imo obra, i-set ang alarm sing 10 ukon 15 minutos kag mag-obra dayon. Pagka-alarm natapos mo na ang 10 ukon 15 minutos sang imo obra. Kay nasugdan mo na, mahapos na lang ini padayunon.

Atipana ang imo lawas.

Suno sa mga eksperto, mas madamo ka sing maobra kon nagakaon ka sing masustansia nga pagkaon, nagaehersisyo sing regular, kag nagatulog sing eksakto. * Indi ka magkabalaka, indi mabudlay ang pag-atipan sa imo lawas. Mahimo mo ini sugdan sa simple lang nga paagi. Halimbawa, kon parte sa tulog tilawi ang masunod.

1. Magtulog sing eksakto. Mag-set sang regular nga oras sa pagtulog kag pagbugtaw, bisan sa mga adlaw lang nga may klase ukon may obra.
2. Maghatag sing tion nga makarelaks ka. Indi mag-ehersisyo tatlo ka oras antes magtulog. Likawi man ang pagkaon sing sobra ukon sang may caffeine antes magtulog.
3. Kon manugtulog ka na, tilawi nga mangin madulom, malinong, kag komportable ang imo kuarto.

Magpabulig sa iban.

Magpabulig sa imo mga ginikanan kag mga abyan. Makabulig gid bala ini? Huo, kay ginapakita sang mga pagtuon nga ang emosyonal nga suporta nagabuhin sang balatian sa tagipusuon, kaugatan, kag immune system nga sa masami bangod sa stress.

Amo man sini ang ginsiling sang Biblia: “Ang pagpalibog makakuha sang kalipay sang tawo; ang maayo nga mga pulong makalipay sa iya.” (Hulubaton 12:25, APD) Kon “ang pagpalibog” nagapabug-at sa imo, ang “maayo nga mga pulong” sang matuod nga mga abyan makapalig-on sa imo. Mahimo nga amo gid ini ang kinahanglan mo.

Nagakinahanglan ka bala sing dugang pa nga bulig para masarangan mo ang stress? Tan-awa ang masunod nga mga kapitulo sa libro nga Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 1 kag 2, nga ginhimo sang mga Saksi ni Jehova.

VOLUME 1

• Kapitulo 18: How Can I Cope With Stress at School?
• Kapitulo 21: How Can I Manage My Time?

VOLUME 2

• Kapitulo 26: How Can I Control My Emotions?
• Kapitulo 27: Why Do I Feel That I Have to Be Perfect?