Ang Libro sang mga Martir ni Jean Crespin

SANG 1546, gindeklarar nga erehes ang 14 ka lalaki sa Meaux, Pransia. Ginpamatbatan sila nga sunugon kay nagtinipon sila sa mga puluy-an, nangamuyo, nag-amba sing mga salmo, nagselebrar sang Panihapon sang Ginuo, kag nagdeklarar nga indi gid sila magsimba sa mga idolo subong ginsugo sang papa.

Sa adlaw nga sunugon na sila, namangkot ang Romano Katoliko nga manunudlo nga si François Picard parte sa ila pagpati sa Panihapon sang Ginuo. Ginsabat nila ini paagi sa pagkwestyon sa panudlo sang mga Katoliko nga transubstansasyon, nga nagatudlo nga ang ostias kag bino milagruso nga nagahimo nga unod kag dugo ni Jesus sa sina nga tion. Namangkot sila, ‘daw karne man bala ang sabor sang tinapay, ukon daw dugo ang sabor sang bino?’

Bisan wala nakasabat si Picard, gingapos sila sa usok kag ginsunog. Ang mga wala gin-utdan sang dila nag-amba. Pero ang mga pari sa palibot nag-inamba man sing matunog para indi sila mabatian. Pagkasunod nga adlaw, sa sina mismo nga lugar, gindeklarar ni Picard nga paantuson ang 14 ka lalaki sa impierno sing wala katapusan.

Sang katuigan 1500, ang Europa delikado para sa mga nagapamatok sa simbahan. Madamo sa mga nagapamatok ang grabe nga ginpaantos. Ini nga hitabo mabasa sa libro ni Jean Crespin nga Le Livre des martyrs (Book of Martyrs), nga gin-publish sa Geneva, Switzerland, sang 1554. Ginatawag man ini nga Histoire des martyrs. *

Nag-entra sa Repormasyon ang Abogado

Si Crespin natawo sang 1520 sa Arras, nga amo na karon ang naaminhan nga Pransia. Nagtuon sia sing abogasiya sa Louvain, Belgium. Mahimo nga didto sia una nga nakatuon parte sa mga panudlo sang Repormasyon. Sang 1541, si Crespin nangin sekretaryo sang isa ka kilala nga hurado sa Paris. Sadto man nga tion, nasaksihan niya ang pagsunog kay Claude Le Painctre, nga gindeklarar nga erehes sa Place Maubert, sa Paris. Nagdayaw gid si Crespin sa pagtuo sining bataon nga platero, nga suno sa iya ginpatay bangod sa “pagsugid sing kamatuoran sa iya ginikanan kag mga abyan.”

Sa sini nga tion, nangin abogado na si Crespin sa Arras. Pero sang ulihi, gin-akusar sia nga erehes bangod sa iya bag-o nga mga pagpati. Gani nalagyo sia sa Strasbourg, Pransia, kag sang ulihi nag-istar sa Geneva, Switzerland. Didto, nakig-upod sia sa mga nagasuporta sa Repormasyon. Nag-untat sia sa pagkaabogado kag nangin manug-imprinta.

Gin-publish ni Crespin ang mga sinulatan sang mga nagasuporta sa Repormasyon pareho  nanday John Calvin, Martin Luther, John Knox, kag Theodore Beza. Gin-imprinta man niya ang Griego nga Kasulatan nga ginatawag Bag-o nga Testamento kag ang bug-os ukon bahin sang Biblia sa Ingles, Pranses, Italian, Latin, kag Espanyol. Pero nangin kilala si Crespin bangod sa iya libro nga Book of Martyrs. Nasulat diri ang madamo nga ginpamatay bangod sa pagkaerehes halin sang 1415 asta 1554.

Ngaa Ginrekord ang Natabo sa mga Martir?

Madamo sa sinulatan sang mga nagasuporta sa Repormasyon ang nagapakalain sa kapintas sang Katoliko nga simbahan. Nagpalig-on ini sa mga tawo kay ginapakita sini ang kaisog sang Protestante nga mga martir nga nag-ilog sa pagbatas sang mga alagad sang Dios sang una, pati na sang mga Cristiano sang unang siglo. Ginrekord ni Crespin ang ngalan sang mga ginpatay bangod sa ila pagtuo para mangin halimbawa sa pareho niya nga mga Protestante. *

Ang libro ni Crespin nagaunod sang pagbista, pag-interogar, panugiron sang mga saksi, kag mga testimonya nga ginsulat sang mga akusado samtang ara sila sa prisuhan. Mabasa man diri ang mga sulat nga nagapalig-on sa mga ginpriso, kag ang pila sa sini may mga teksto sa Biblia. Para kay Crespin, ang pagtuo sang mga nagsulat, “takus gid dumdumon.”

Ang kalabanan nga doktrina sa libro ni Crespin nagabinagbinag sang mga ginadebatihan sang mga Katoliko kag Protestante. Halimbawa, ang paggamit sang mga idolo sa pagsimba, purgatoryo, kag pangamuyo para sa mga patay. Ginadebatihan man nila kon bala ang paghalad ni Jesus ginasulit kada magmisa ang mga Katoliko kag kon bala ang papa amo ang nagarepresentar sa Dios.

Ginapakita sang Book of Martyrs ang mga kontrobersiya kag pagkapanatiko sadtong magamo nga tion. Bisan ginpadaku diri ang paghingabot sang mga Katoliko sa mga Protestante, indi naton manigar nga ginhingabot man sang mga Protestante ang mga Katoliko.

Halin pa sang una, ang butig nga relihion nabulit na sang “dugo sang mga manalagna kag sang mga balaan kag sang tanan nga ginpatay sa duta.” Ang dugo sang ginakabig sang Dios nga matutom nga mga martir nagapangayo sing hustisya. (Bugna 6:9, 10; 18:24) Mahimo gid nga ang pila sa mga nag-antos kag napatay bangod sa ila pagtuo sang panahon ni Jean Crespin sinsero gid nga nagapangita sing kamatuoran.

[Mga Nota]

[Retrato sa pahina 12]

Ang “Book of Martyrs” ni Crespin (1564 nga Edisyon)

[Retrato sa pahina 13]

Pagpatay sa mga Protestante sa atubang ni Hari Henry II kag sang iya mga opisyales

[Picture Credit Line sa pahina 13]

Images, both pages: © Société de l’Histoire du Protestantisme Français, Paris