Ang Pagtamod sang Biblia

Ginasumpakil Bala sang Siensia ang Rekord sang Genesis?

MADAMO nga tawo ang nagapangangkon nga ginapamatud-an nga sayop sang siensia ang rekord sang Biblia tuhoy sa pagpanuga. Apang, ang matuod nga nagasumpakilay indi ang siensia kag ang Biblia, kundi ang siensia kag ang opinyon sang ginatawag nga Cristiano nga mga Pundamentalista. Ang pila sining mga grupo nagasiling sing sayop nga suno sa Biblia, ang tanan nga pisikal nga pagpanuga ginhimo sa sulod sang anom ka adlaw nga may tig-24 ka oras sang nagligad nga mga 10,000 ka tuig.

Apang, wala ginasuportahan sang Biblia ini nga konklusion. Kon ginasuportahan ini sang Biblia, nian ang madamo nga tukib sang siensia sang nagligad nga ginatos ka tuig magahatag sing rason nga duhaduhaan ang kamatuoran sang Biblia. Ginapakita sang isa ka maid-id  nga pagtuon sa teksto sang Biblia nga wala ini nagasumpakil sa napamatud-an nga mga kamatuoran sang siensia. Bangod sina nga rason, ang mga Saksi ni Jehova wala nagaugyon sa “Cristiano” nga mga Pundamentalista kag sa madamo nga creationist. Ginapakita sang masunod kon ano gid ang ginatudlo sang Biblia.

San-o ang “Ginsuguran”?

Ang rekord sang Genesis nagabukas sa isa ka simple kag makapakumbinsi nga pinamulong: “Sa ginsuguran gintuga sang Dios ang mga langit kag ang duta.” (Genesis 1:1) Nagaugyon ang mga iskolar sang Biblia nga ining bersikulo nagapatuhoy sa isa ka buhat nga tuhay sangsa mga adlaw sang pagpanuga nga ginasaysay sa bersikulo 3 padayon. Importante katama ang kahulugan sini. Suno sa nagabukas nga pinamulong sang Biblia, ang uniberso, lakip na ang planeta nga Duta, nagaluntad na sa wala napat-od nga tion antes pa nagsugod ang mga adlaw sang pagpanuga.

Ginabulubanta sang mga geologo nga ang edad sang duta mga 4 ka bilyon ka tuig, kag ginabulubanta sang mga astronomo nga ang edad sang uniberso mga 15 ka bilyon na ka tuig. Ini bala nga mga tukib—ukon ang pila ka posible nga pagbag-o sini sa palaabuton—nagasumpakil sa Genesis 1:1? Wala. Wala ginasambit sang Biblia ang aktual nga edad sang “mga langit kag [sang] duta.” Wala ginahimutig sang siensia ang teksto sang Biblia.

Daw Ano Kalawig ang mga Adlaw sang Pagpanuga?

Kamusta naman ang kalawigon sang mga adlaw sang pagpanuga? Literal bala ini nga tig-24 ka oras kalawig? Ang iban nagasiling nga bangod si Moises—ang manunulat sang Genesis—nagpatuhoy sang ulihi sa adlaw nga nagsunod sa anom ka adlaw nga pagpanuga subong modelo sang semanal nga Inugpahuway, ang mga adlaw sang pagpanuga dapat literal nga magalawig sing tig-24 ka oras. (Exodo 20:11) Ginasuportahan bala sang Genesis ini nga konklusion?

Wala. Sa katunayan ang Hebreo nga tinaga nga ginbadbad “adlaw” mahimo magkahulugan sing nanuhaytuhay nga kalawigon sang tion, indi lamang sing 24 ka oras. Halimbawa, sang ginsumaryo ni Moises ang pagpanuga sang Dios, ginpatuhuyan niya ang tanan nga anom ka adlaw sang pagpanuga subong isa ka adlaw. (Genesis 2:4) Dugang pa, sa una nga adlaw sang pagpanuga, “gintawag sang Dios ang kapawa nga Adlaw, apang ang kadudulman gintawag niya nga Gab-i.” (Genesis 1:5) Sa sini nga teksto, bahin lamang sang 24-oras nga tion ang ginapatuhuyan sang termino nga “adlaw.” Sa pagkamatuod, wala sing basihan sa Kasulatan nga nagasiling nga ang tagsa ka adlaw sang pagpanuga 24 ka oras kalawig.

Kon amo, daw ano nian kalawig ang mga adlaw sang pagpanuga? Ginapakita sang Genesis kapitulo 1 kag 2 nga malawig ini katama nga tion.

Ang Pagpanuga Amat-amat

Ginsulat ni Moises ang Genesis sa Hebreo nga lenguahe, kag ginsulat niya ini gikan sa pagtamod sang tawo nga nagatindog sa kadaygan sang duta. Ining duha ka katunayan, lakip ang ihibalo nga ang uniberso nagluntad na nga daan antes pa nagsugod ang mga tion, ukon “mga adlaw,” sang pagpanuga makabulig agod malubad ang kontrobersiya tuhoy sa kasaysayan sang pagpanuga. Paano?

Ginapakita sang mahalungon nga pag-usisa sa rekord sang Genesis nga ang mga hitabo nga nagsugod sa isa ka “adlaw” nagpadayon pa sa masunod nga adlaw ukon mga inadlaw. Halimbawa, antes nagsugod ang nahauna nga “adlaw” sang pagpanuga, ang kapawa gikan sa nagaluntad na nga adlaw [sun] mahimo nga ginaupangan sang madamol nga panganod amo nga indi ini makalab-ot sa kadaygan sang duta. (Job 38:9) Sa nahauna  nga “adlaw,” ining madamol nga panganod amat-amat nga nagsanaaw, sa amo ang kapawa naglapos sa atmospera. *

Sa ikaduha nga “adlaw,” ang atmospera padayon nga nagsanaaw, nga nagtuga sing kahawaan sa ulot sang madamol nga mga panganod sa ibabaw kag sa dagat sa idalom. Sa ikap-at nga “adlaw,” amat-amat nga nagsanaaw ang atmospera tubtob nga kitaon na ang adlaw kag ang bulan “sa kahawaan sang mga langit.” (Genesis 1:14-16) Sa iban nga hambal, ang adlaw kag ang bulan makita na sang tawo sa duta. Ini nga mga hitabo natabo sing amat-amat.

Ginasaysay man sang rekord sang Genesis nga samtang padayon nga nagasanaaw ang atmospera, ang mga nagalupad nga mga tinuga—lakip ang mga insekto kag may pakpak nga mga tinuga—nagsugod sa pagluntad sa ikalima nga “adlaw.” Apang, ginapakita sang Biblia nga sa ikan-um nga “adlaw,” ang Dios padayon gihapon nga “nagporma gikan sa duta sang tagsa ka ilahas nga sapat sang latagon kag sang tagsa ka nagalupad nga tinuga sang mga langit.”—Genesis 2:19.

Maathag nga suno sa Biblia, ang dalagku nga mga hitabo sa kada “adlaw” ukon tion, sang pagpanuga, posible nga natabo sing amat-amat sa baylo nga sing hinali lamang, ayhan ang pila sini naglawig tubtob sa masunod pa nga mga “adlaw” sang pagpanuga.

Suno sa Ila mga Sahi

Ining amat-amat bala nga pagluntad sang mga tanom kag mga sapat nagapahangop nga gingamit sang Dios ang ebolusyon agod may yara nanuhaytuhay nga buhi nga mga tinuga? Wala. Maathag nga ginapakita sang rekord nga gintuga sang Dios ang tanan nga sadsaran nga “mga sahi” sang tanom kag sapat. (Genesis 1:11, 12, 20-25) Gindesinyo bala ining orihinal nga “mga sahi” nga may ikasarang sa pagpasibu sa nagabag-obag-o nga mga kahimtangan sa palibot? Daw ano kadamo nga baridad ang mapatubas sang isa ka “sahi”? Ang Biblia wala nagasiling. Apang nagasiling ini nga ang buhi nga mga tinuga “nagdagaya . . . suno sa ila sahi.” (Genesis 1:21) Ginapahangop sining pinamulong nga may limitasyon sa kadamuon sang pagbag-o nga mahanabo sa sulod sang isa ka “sahi.” Ginasuportahan sang mga rekord sang fossil kag sang modernong pagpanalawsaw ang ideya nga ang sadsaran nga mga kategoriya sang mga tanom kag mga sapat diutay lang ang ginbag-o sa sulod sang malawig katama nga tion.

Tuhay sa ginapangangkon sang mga Pundamentalista, wala ginatudlo sang Genesis nga ang uniberso, lakip na ang duta kag ang tanan nga buhi nga tinuga sa sini, gintuga sa malip-ot lamang nga tion sa nagligad nga indi pa tanto kalawig nga tion. Sa baylo, ang paglaragway sa Genesis tuhoy sa pagpanuga sang uniberso kag sa pagluntad sang kabuhi sa duta nagahisanto sa madamong bag-ong mga tukib sang siensia.

Bangod sang ila pilosopiya, madamo nga sientipiko ang wala nagapati sa ginasiling sang Biblia nga gintuga sang Dios ang tanan nga butang. Apang, sing makawiwili, sa dumaan nga tulun-an sang Genesis, ginsulat ni Moises nga ang uniberso may ginsuguran kag ang kabuhi nagluntad sing amat-amat kag sa sulod sang malawig nga tion. Paano natigayon ni Moises ining sibu sa siensia nga impormasyon sang nagligad nga mga 3,500 ka tuig? May isa ka makatarunganon nga paathag. Ang Isa nga may gahom kag kaalam sa pagtuga sang mga langit kag duta pat-od nga makahatag kay Moises sing amo nga ihibalo. Nagahatag ini sing bug-at sa ginasiling sang Biblia nga “inspirado [ini] sang Dios.”—2 Timoteo 3:16.

[Nota]

NAPALIGBAN MO NA BALA?

▪ Daw ano na kadugay gintuga sang Dios ang uniberso?—Genesis 1:1.

▪ Ang duta bala gintuga sa sulod sang anom ka adlaw nga may tig-24 ka oras?—Genesis 2:4.

▪ Paano nangin sibu sa siensia ang mga sinulatan ni Moises tuhoy sa ginsuguran sang duta?—2 Timoteo 3:16.

[Blurb sa pahina 19]

Wala ginatudlo sang Genesis nga ang uniberso gintuga sa malip-ot lamang nga tion sa nagligad nga indi pa tanto kalawig nga tion

[Blurb sa pahina 20]

“Sa ginsuguran gintuga sang Dios ang mga langit kag ang duta.”—Genesis 1:1

[Credit Line sang retrato sa pahina 18]

Universe: IAC/RGO/David Malin Images

[Credit Line sang retrato sa pahina 20]

NASA photo