Pagbantay sa Kalibutan

▪ Ginabulubanta nga mga 200 milyones ka tawo, 5 porsiento sang populasyon sang bug-os nga kalibutan nga nagaedad sing 15 tubtob 64, ang nagdroga sang nagligad nga tuig.​​—⁠2005 WORLD DRUG REPORT, UNITED NATIONS OFFICE ON DRUGS AND CRIME

▪ Ginapakita sang pagtuon nga ang pamatan-on nga nakasaksi sing tiruhay mas daku ang posibilidad nga maghimo man sing kasingki sa masunod nga duha ka tuig.​​—⁠SCIENCE MAGAZINE, U.⁠S.⁠A.

▪ Sa isa ka ospital sa São Paulo, Brazil, 16.8 porsiento sang mga nasayasat nga may kanser sa suso sa sulod sang isa ka tuig mga babayi nga nagaedad sing ubos sa 35 anyos. Kon nasayasat sing temprano, 90 porsiento ang tsansa nga mag-ayo.​​—⁠FOLHA ONLINE, BRAZIL

Paglandas sa Kataka

Ang mga manugpanalawsaw nga nagatuon tuhoy sa kataka nagtawag sini nga “isa sang malubha nga mga balatian sa aton dag-on,” report sang The Vancouver Sun. Suno sa isa ka surbe “halos tatlo sa apat ka taga-Aminhan nga Amerika ang nagasiling nga handum gid nila ang mas madamong bag-o kag makawiwili nga butang sa ila kabuhi.” Ang pila sang mga panugyan sang pamantalaan sa paglandas sa kataka amo: “Bag-uha ang imo makatalaka nga rutina,” “magtuon sing bag-o nga butang,” maghimo sing “mapuslanon nga hilikuton sa pagboluntaryo,” “mag-ehersisyo, kaangay sang . . . pagdayandayan,” kag “mangin mapinasalamaton.”

Moderno nga Pag-ulipon

“Di-magkubos sa 12.3 milyones ka tawo ang pilit nga ginapatrabaho sa bug-os nga kalibutan,” report sang isa ka pagtuon sang International Labor Organization (ILO) sang Nasyones Unidas. Ginabulubanta nga kapin sa 2.4 milyones ka tawo ang ilegal nga ginabaligya kag ginabakal. Ang mga halimbawa sang pilit nga trabaho​—⁠ang kontra sa buot nga obra ukon obligado nga serbisyo nga ginahimo bangod ginapahog​—⁠amo ang prostitusyon, pagsoldado, kag pag-obra nga halos wala sing sueldo bilang bayad sa utang. Suno sa Direktor Heneral sang ILO nga si Juan Somavia, ini nga sahi sang trabaho “nagadingot sa mga tawo sang ila sadsaran nga mga kinamatarong kag dignidad.”

Ang Unang Kompleto nga Kriol nga Biblia

“Ang unang ginbadbad nga Biblia sa Australia halin sa Genesis tubtob sa Bugna sa tumandok nga lenguahe natapos na,” report sang The Sydney Morning Herald. Ang bag-ong Kriol nga badbad, nga natalana nga matigayon sa 2007, magabulig sa mga 30,000 ka Aborigine gikan sa naligwin nga mga rehiyon sang Naaminhan nga Australia. “Ginhimo ang proyekto sa sulod sang 27 ka tuig,” siling sang pamantalaan. Suno sa United Bible Societies, “22 ka bag-ong mga badbad sang Bag-ong Testamento ang ginrehistro sang 2004.” Mabasa na karon ang kabug-usan nga Biblia ukon ang bahin sini sa 2,377 ka lenguahe kag mga dialekto.

Ang Temperatura sa Nagadulog nga mga Salakyan

Sang 2004, 35 ka kabataan ang napatay sa heat stroke sa Estados Unidos sang ginbilin sila sa nagadulog nga salakyan, siling sang magasin nga Pediatrics. Ginapakita sang mga pagtuon nga kon ang temperatura sa gua kapin sa 30 degrees Celsius, ang temperatura sa sulod sang salakyan hinali nga magataas sing 57 tubtob 68 degrees Celsius. Bisan pa ang temperatura sa gua 22 degrees Celsius, ang temperatura sa sulod sang salakyan mahimo pa magtaas sing mga 22 degrees Celsius, kag masami nagakatabo ini pagligad sang 15 tubtob 30 minutos nga nakadulog ang salakyan. Ang pagbilin nga bukas sang mga bintana sing 4 sentimeros indi makabulig, kaangay man sang pagpaandar sang erkon antes padulugon ang salakyan. Nagapati ang mga awtor sang artikulo nga ang pagpahibalo sa publiko tuhoy sa mga katalagman mahimo makaluwas sang kabuhi.