Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Paano Ko Mauntatan ang Paghalit sa Akon Kaugalingon?

“Indi ko makontrol ang akon kalisang. Nian natuipan ko ang isa ka butang nga makontrol ko​—⁠pisikal nga kasakit.”​—⁠Jennifer, 20.⁠ *

“Kon ginasubuan gani ako, ginapilasan ko ang akon kaugalingon. Amo ini ang ginahimo ko sa baylo nga maghibi. Malipayon na ako pagkatapos sini.”​—⁠Jessica, 17.

“Mga duha ka semana na nga wala ko mapilasan ang akon kaugalingon. Malawig na ini para sa akon. Ambot lang kon mauntatan ko pa ini.”​—⁠Jamie, 16.

SANDAY Jennifer, Jessica, kag Jamie indi kilalahay, apang palareho sila sa madamo nga butang. Tanan sila may kalisang. Kag tanan sila pareho ang paagi sa paglandas sang kasubo. Sanday Jennifer, Jessica, kag Jamie nakasapo sing temporaryo nga kaumpawan paagi sa paghalit sa ila kaugalingon.⁠ *

Bisan pa nga daw katingalahan, ang paghalit sa kaugalingon makapakibot nga nangin kinaandan sa mga tin-edyer kag lamharon nga mga adulto. Ang National Post sang Canada nagsiling nga ini nga buhat “nagapahadlok sa mga ginikanan, nagapalibog sa mga manuglaygay [sa eskwelahan] kag nagahangkat sa mga doktor.” Nagsiling man ini nga ang paghalit sa kaugalingon “mahimo mangin isa sa pinakagrabe nga pagkagiyan nga nasalapuan sang mga doktor.” Ikaw bala ukon ang isa nga suod sa imo naulipon sini nga batasan? Kon amo, ano ang sarang mo mahimo tuhoy sini?

Una, hantupa ang rason kon ngaa luyag mo halitan ang imo kaugalingon. Dumduma nga ang paghalit sa kaugalingon indi lamang isa ka batasan. Masami nga isa ini ka paagi sa paglandas sa pila ka porma sang kahuol. Ang nagahalit sa iya kaugalingon nagahimo sini agod mapahaganhagan ang emosyonal nga kasakit. Gani pamangkuta ang imo kaugalingon: ‘Ano ang mahimo sa akon sang paghalit sa kaugalingon? Ano bala ang ginahunahuna ko kon luyag ko halitan ang akon kaugalingon?’ May isa bala ka kahimtangan sa imo kabuhi​—⁠ayhan sa imo pamilya ukon mga abyan​—⁠nga nagapabalaka sa imo?

Walay duhaduha nga kinahanglan mo ang kaisog agod mausisa mo ang imo kaugalingon. Apang daku gid ang benepisyo sini. Masami nga amo ini ang una nga tikang agod mauntatan ang buhat nga paghalit sa kaugalingon. Apang, labi pa ang kinahanglan sangsa paghibalo lang sa kabangdanan sini nga batasan.

 Ang Kapuslanan sang Pagtu-ad

Kon ginahalitan mo ang imo kaugalingon, mabuligan ka paagi sa pagsugid sang imo natublag nga mga balatyagon sa isa ka masaligan kag hamtong nga abyan. Ang isa ka hulubaton sa Biblia nagsiling: “Ang kabalaka makadula sang imo kalipay, apang ang maayo nga mga pulong magapasadya sa imo.” (Hulubaton 12:​25, Today’s English Version) Paagi sa pagtu-ad sa iban makabati ka sing makalugpay kag maayo nga mga pulong nga kinahanglan mo.​—⁠Hulubaton 25:11.

Kay sin-o ka mapalapit? Maayo nga pilion ang isa nga mas magulang sangsa imo nga maalamon, hamtong, kag may pag-ulikid. Makabenepisyo ang mga Cristiano gikan sa mga gulang sa kongregasyon, nga “subong sang palalipdan sa hangin kag palanaguan sa unos, subong sang mga ilig sang tubig sa duog nga kigas, subong sang landong sang daku nga igang sa duta nga lamgod.”​—⁠Isaias 32:2.

Matuod nga ang pagtu-ad sang imo sekreto sa iban mahimo nga makakululba. Ayhan mangin subong ka ni Sara. “Sang primero, nabudlayan gid ako magsalig sa kay bisan sin-o,” baton niya. “Nagapati ako nga kon makilala na ako sang mga tawo​—⁠makilala kon sin-o gid ako​—⁠mangil-ad sila kag madisgusto sa akon.” Apang, paagi sa pagtu-ad, naapresyar ni Sara ang kamatuoran sang ginsiling sang Biblia sa Hulubaton 18:24: “May abyan nga mahirop pa sangsa isa ka utod.” Sia nagsiling: “Wala gid ako gintamay sang hamtong nga mga Cristiano nga akon gintuaran, bisan ano pa ang akon ginsugid sa ila tuhoy sa akon paghalit sa akon kaugalingon. Sa baylo, ginhatagan nila ako sing praktikal nga mga panugda. Nangatarungan sila sa akon pasad sa Kasulatan, kag mapailubon nga nagapasalig sa akon kon ginasubuan ako kag nagabatyag nga wala sing pulos.”

Ngaa indi itu-ad sa iban ang imo problema nga paghalit sa kaugalingon? Kon sa banta mo indi mo ini mahimo sing tampad, magsulat ukon magtelepono. Ang pagtu-ad mahimo mangin isa ka mabuligon nga tikang sa imo paglandas. Si Jennifer nagsiling, “Ang labing importante nga butang amo nga nahibaluan ko nga may nagaulikid gid sa akon, nga may yara ako masugilanon kon ginasubuan ako.”⁠ *

Ang Importansia sang Pangamuyo

Si Donna yara sa punto nga daw wala na sia sing mahimo. Sa isa ka bahin, nagabatyag sia nga kinahanglan niya ang bulig sang Dios. Sa pihak nga bahin naman, ginahunahuna niya nga indi sia pagbuligan sang Dios kon indi niya pag-untatan ang iya paghalit sa kaugalingon. Ano ang nakabulig kay Donna? Ang isa ka butang amo ang pagpamalandong sa 1 Cronica 29:​17, nga nagatawag kay Jehova nga Dios “nga manug-usisa sang tagipusuon.” “Si Jehova nakahibalo gid nga sa akon tagipusuon luyag ko untatan ang paghalit sa kaugalingon,” siling ni Donna. “Sang ginsugdan ko ang pagpangamuyo sa iya nga nagapangayo sang iya bulig, makatilingala gid ang nabatyagan ko. Amat-amat ako nga nagbakod.”

Ang salmista nga si David nga nakaeksperiensia sing tuman nga kapipit-an, nagsulat: “Ihaboy ang imo lulan kay Jehova, kag sia gid magaalay-ay sa imo.” (Salmo 55:22) Huo, nahibaluan gid ni Jehova ang imo pag-antos. Labi pa sa sini, “nagaulikid gid sia sa imo.” (1 Pedro 5:7) Kon ginakondenar ka sang  imo tagipusuon, tandai nga ang Dios ‘daku pa sa imo tagipusuon kag nakahibalo sang tanan nga butang.’ Huo, nahangpan niya kon ngaa ginahalitan mo ang imo kaugalingon kag kon ngaa ginabudlayan ka nga untatan ini. (1 Juan 3:​19, 20) Kon palapitan mo sia paagi sa pangamuyo kag panikasugan nga malandas ining buhat, sia “magabulig gid sa imo.”​—⁠Isaias 41:10.

Apang, ano kon ginahimo mo ini liwat? Buot bala silingon nga napaslawan ka na gid sing bug-os? Indi! Ang Hulubaton 24:16 nagasiling: “Ang matarong mahimo mapukan bisan sing makapito, kag pat-od nga magabangon sia.” Ginapamalandungan ini nga bersikulo sa Biblia, si Donna nagsiling, “Sobra pa sa makapito nga napukan ako, apang wala ako mangampo.” Napamatud-an ni Donna nga kinahanglanon ang pagkamapinadayunon. Amo man ang ginhimo ni Karen. “Natun-an ko nga kabigon ang liwat nga pagsayop subong isa ka umalagi lamang nga butang, indi isa ka kapaslawan, kag liwatliwat nga magsugod kon kinahanglanon,” siling niya.

Kon Kinahanglanon ang Dugang nga Bulig

Si Jesus nagsiling nga ‘ang mga nagamasakit nagakinahanglan sing manugbulong.’ (Marcos 2:17) Sa madamo nga kaso nagakaigo nga magpalapit sa isa ka kalipikado nga propesyonal agod mapat-od kon bala may balatian ka nga amo ang ginabangdan sang paghalit sa kaugalingon kag magpanugyan sa imo kon paano ini bulngon.⁠ * Nagpalapit si Jennifer sa mga doktor, dugang pa sa bulig sang mahigugmaon nga Cristianong mga manugtatap. “Ang mga gulang indi mga doktor, apang nangin masinakdagon gid sila,” siling niya. “Bisan pa kon kaisa daw gusto ko gihapon halitan ang akon kaugalingon, nangin madinalag-on ako nga makontrol ini sa bulig ni Jehova, sang kongregasyon, kag sang kalantip sa paglandas sini nga akon natun-an.”⁠ *

Makasalig ka nga matun-an mo nga bayluhan ining batasan sing mas mapuslanon nga paagi sang paglandas. Magpangamuyo subong sang salmista: “Lig-una ang akon mga tikang sa imo pulong, kag indi pagpagahuma sa akon ang bisan ano nga kalautan.” (Salmo 119:133) Pat-od gid nga makatigayon ka sing kaayawan kag pagtahod sa kaugalingon kon makontrol mo na ining bisyo agod indi ini maggahom sa imo.

[Mga nota]

HUNAHUNAA

▪ Ano ang pila ka alternatibo sa paghalit sa kaugalingon kon ginasubuan ka?

▪ Sa kay sin-o ka matu-ad kon may problema ka tuhoy sa paghalit sa kaugalingon?

[Kahon/Retrato sa pahina 20]

PAGBULIG SA ISA NGA NAGAHALIT SA KAUGALINGON

Paano mo mabuligan ang isa ka miembro sang pamilya ukon ang isa ka abyan nga may problema nga paghalit sa kaugalingon? Sanglit nagakinahanglan gid sing isa nga masaligan ang isa nga nagaantos, sarang mo mapakita nga handa ka magpamati. Tinguhai nga mangin “matuod nga kaupod” nga “natawo kon may kapiutan.” (Hulubaton 17:17) Matuod nga ang imo una nga reaksion amo ang matarantar kag magpamilit nga ang paghalit sa kaugalingon dapat untatan sa gilayon. Apang mahimo nga kon amo sini ang imo himuon mapalayo sa imo ang tawo nga nagahalit sang iya kaugalingon. Dugang pa, labi pa ang kinahanglan sangsa silingan lang ang isa nga mag-untat. Nagakinahanglan sing paghantop agod buligan ang nagahalit sa kaugalingon nga matun-an ang bag-o nga mga paagi agod malandas ang mga problema. (Hulubaton 16:23) Nagakinahanglan man ini sing tion. Gani magmapailubon. Mangin “magmadagmit sa pagpamati, magmahinay sa paghambal.”​—⁠Santiago 1:19.

Kon ikaw isa ka pamatan-on, indi maglaum nga mabuligan mo ang isa nga nagahalit sa kaugalingon nga ikaw lang. Dumduma, mahimo nga ang kabangdanan sini amo ang isa ka problema ukon balatian nga dapat bulngon. Subong man, mahimo makatalagam ang paghalit sa kaugalingon​—⁠bisan pa nga ang nagahalit wala sing tuyo nga maghikog. Nian, maalamon nga palig-unon ang nagahalit sa kaugalingon nga ipahibalo niya ini sa isa ka hamtong kag mainulikdon nga adulto.

[Mga retrato sa pahina 19]

Indi pagpakadiutaya ang mabulig sang pagtu-ad sa isa nga hinigugma kag ang importansia sang pangamuyo