Singkamas—Masustansia nga Kalan-on sa Mexico

Suno sa manunulat sang Magmata! sa Mexico

Ang mga dahon kag mga liso sang singkamas nga ginatawag jicama sa Mexico, nga isa ka nagakabod nga legumbre, indi maayo ang sabor. Apang, maayo lang kay wala ini ginakaon. Ang manamit nga bahin yara sa idalom duta; ang hangunod nga mga gamot sang tanom.

Halin sang una pa, ginakaon na ang singkamas sa Mexico. Ang ngalan nga jicama sang Mexico para sa singkamas naghalin sa Nahuatl nga lenguahe, nga nagakahulugan “kon ano ang ginatilawan.” Magalaway gid ikaw pagkakita mo lang sa laragway sang popular nga kalan-on sa Mexico nga kinihad nga singkamas nga natimplahan sing duga sang lemon, asin, kag sing binukbok nga kutitot ukon cayenne pepper.

Ano ang sabor sang singkamas? Nagasiling ang iban nga ang sabor sini kombinasyon sang mansanas kag water chestnut. Halin sa Mexico kag Sentral nga Amerika, ang tanom nga singkamas nakadangat sa malayo nga mga pungsod subong sang Pilipinas, China, kag Nigeria. Ginatanom ini karon sa madamo nga kadutaan, diin ginahanda ini sa nanuhaytuhay nga mga paagi, ginasugba, ginaatsara, ginaensalada, ginalakot sa mga sopas.

Sa pangluto sa Sidlangan, ang singkamas amo ang ginagamit sa baylo sang water chestnut. Ang ginapabaloran gid sa sini nga utanon amo ang kahagpok sini bisan naluto na. Amo gid sini ilabi na ang singkamas de letse, nga may gatasgatason nga duga, indi kaangay sang tubigon nga singkamas. Makatilingala nga ining duha ka klase sang singkamas nagatubo gikan sa pareho lang nga liso.

Maayo gid nga kalan-on ang singkamas. Masustansia ini, makarepresko, mahagpok, maduga, madali matunaw, kag manubo sa kalori. Suno sa pag-usisa sang institusyon nga nagahibalo sang mga sustansia, samtang ang 100 gramos nga tinipik sang patatas nagaunod sing 540 nga kalori, ang amo man kadamo nga singkamas nagaunod lamang sing 40 nga kalori! Ang iban pa nga sustansia sang singkamas amo ang calcium, phosphorus, kag bitamina C.

Subong nahinambitan na, luwas sa gamot, ang tanom nga singkamas indi makaon, apang wala ina nagakahulugan nga indi na ina mapuslan. Ang mga liso sini may mga substansia nga mahimo nga isa ka epektibo nga insektisidyo, apang dapat anay bukbukon ang mga liso. Ginagamit man ang mga liso sa paghimo sing bulong ukon panghaplas sa panit. Isa pa, ang mabakod nga mga uganot sang singkamas magamit man sa paghimo sing mga pukot sa pangisda.

Lainlain ang kadakuon sang hangunod sang singkamas, kay nagabug-at ini sing mga 300 gramos tubtob sa isa ka kilo. Nagadugay ini sing mga tatlo ka semana sa repridyeretor. Antes gamiton ang singkamas, hugasan anay ini, panitan, kag​—⁠luwas kon linghod pa​—⁠kuhaon anay ang mauganot nga bahin sini.

Gani kon may singkamas sa inyo lugar, ngaa indi ini tilawan? Mahimo nga magaayo gid ang imo lawas!