Ginatuyo nga mga Tin-edyer—Dapat Bala Kabalak-an?

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA CANADA

ANG kakulang sing tulog nagapapigaw sa hunahuna kag memorya, kag lakip sa madali gid maapektuhan amo ang mga tin-edyer nga estudyante, siling sang Globe and Mail nga pamantalaan sang Canada. “Ang kakulang sing tulog sa mga kabataan kag mga tin-edyer ginaangot man sa mga problema sa paggawi, sa pagkaburingot kag sobra nga pagkaaktibo.” Gintun-an sang mga sientipiko ang mga batasan sa pagtulog sang mga 2,200 ka hayskul nga mga estudyante kag natukiban nila nga mga 47 porsiento ang may kubos sa ginarekomendar nga walo ka oras nga tulog kada gab-i.

Bisan pa nga bangod sang ila estilo sang pagkabuhi, ang mga pamatan-on masunson nga kulang sing kinahanglanon nga tulog, “ang iban sa ila mahimo nga may balatian nga wala pa masayasat,” siling sang Globe. “Mga 4 por siento ka kabataan, nga nagaedad sing 4 tubtob 18, ang nagabalatian sing sleep apnea.” Sa tion sang pagtulog, ang alagyan sang hangin sa likod nga bahin sang tutunlan sirado diutay ukon sing bug-os, amo nga limitado lamang ang nagasulod nga oksiheno. Gani, ang utok indi gid relaks, kag ang mga kabataan nagabugtaw nga kapoy kag buringot.

Ang mga palatandaan nga ang bata posible nga may sleep apnea nagalakip sang paghuragok ukon sang daw pagpanihol sa tion sang pagtulog, masunson nga pagsakit sang ulo sa aga, kag pagkamalipaton kag problema sa pagkonsentrar, subong man sang padayon kag sobra nga katuyo sa adlaw. Ang mga ginikanan ginapalig-on nga pamatian kon kaisa ang ila mga kabataan samtang nagatulog sila sing mahamuok. Si Dr. Robert Brouillette, isa ka eksperto sa problema sa tulog sang mga bata sa Montreal Children’s Hospital, nagsiling nga ang bata nga may balatian mahimo magdulog sa pagginhawa samtang nagakatulog, bisan pa nga ang iya dughan mahimo nga nagasaka-panaug. “Ang pagdulog sa pagginhawa magauntat kon makuragmang ang bata kag magabugtaw sia ukon matapungawan [kag] magginhawa antes magtulog naman liwat.” Mahimo ini matabo sing ginatos ka beses kada gab-i amo nga daw kapoy ang isa ka bata sa pagbugtaw niya.

Ginarekomendar sang American Sleep Disorders Association ang mabugnaw kag madulom nga mga hulot-tulugan nga wala sing mga tublag, subong sang telebisyon ukon kompyuter. Ang regular nga iskedyul sa pagtulog kag sa pagbugtaw makabulig man sa mga kabataan kag mga tin-edyer nga makatulog sing mahamuok sa gab-i. Ang iban nga may sleep apnea nagagamit sing isa ka makina, nga dalayon nga nagabomba sing hangin sa ilong kag baba agod huptan nga bukas ang likod nga bahin sang tutunlan sa tion sang pagtulog. Ang isa ka pediatrisyan nagsiling: “Ang tulog mas importante sangsa ginakaon naton. Mas importante pa ini sangsa ehersisyo. Ang tulog may daku nga epekto sa aton hormone, sa aton emosyon kag sa aton immune system.”