Kapitulo Otso

Ginluwas Gikan sa Baba sang mga Leon!

1, 2. (a) Paano gin-organisar ni Dario nga Medianhon ang iya nagsangkad nga emperyo? (b) Ilaragway ang mga katungdanan kag awtoridad sang mga satrapa.

 ANG Babilonia napukan! Ang himaya sini sa sulod sang isa ka siglo subong isa ka kagamhanan sa kalibutan naalimunaw sa pila lamang ka oras. Nagsugod ang bag-o nga dag-on—sang mga Medianhon kag mga Persianhon. Subong nagbulos sa trono ni Belsasar, ginaatubang karon ni Dario nga Medianhon ang hangkat nga organisahon ang iya nagsangkad nga emperyo.

² Ang una nga ginhimo ni Dario amo ang pagtangdo sing 120 ka satrapa. Ginapatihan nga ang mga nagaalagad sa sini nga ikasarang ginapili kon kaisa gikan sa mga paryente sang hari. Kon ano man ang matuod, ang tagsa ka satrapa nagagahom sa isa ka daku nga distrito ukon sa isa ka diutay gawa nga bahin sang emperyo. (Daniel 6:1) Lakip sa iya mga katungdanan amo ang pagpangolekta sing buhis kag pagbayad naman sing buhis sa korte sang hari. Bisan pa ginausisa sia sa tion kag tion sang isa ka nagaduaw nga tiglawas sang hari, ang satrapa may daku nga awtoridad. Ang iya titulo nagakahulugan sing “manug-amlig sang Ginharian.” Sa iya probinsia ang satrapa ginakabig subong isa ka sakop nga hari, nga may gahom halos kasubong sa hari.

3, 4. Ngaa ginpaboran ni Dario si Daniel, kag ano nga posisyon ang gintangdo sa iya sang hari?

³ Ano ang mangin papel ni Daniel sa sining bag-o nga kahimusan? Pauntaton na bala ni Dario nga Medianhon ining tigulang nga Judiyong manalagna nga nobentahon na karon? Indi gid! Walay duhaduha nga natandaan pa ni Dario nga sibu nga gintagna anay ni Daniel ang pagkapukan sang Babilonia kag ina nga pagtagna nagkinahanglan sing indi ki naugali nga paghantop. Isa pa, si Daniel may tinuig na nga eksperiensia sa pagpakig-angot sa nanuhaytuhay nga grupo sang mga bihag sa Babilonia. Tuyo ni Dario nga huptan ang mahidaiton nga relasyon sa bag-o nga mga sakop nga nabihag niya. Gani, kinahanglan gid niya ang isa ka tawo nga may kaalam kag eksperiensia ni Daniel. Sa anong kapasidad?

⁴ Makapakibot na gani kon gintangdo ni Dario ang Judiyong bihag nga si Daniel nga mangin satrapa. Apang handurawa lamang ang ginahod sang ginpahibalo ni Dario ang iya desisyon nga himuon si Daniel nga isa sang tatlo ka mataas nga opisyal nga magadumala sa mga satrapa! Indi lamang ina kundi si Daniel “padayon nga nangin talalupangdon,” nagapamatuod sang iya kaugalingon nga labaw sa iya kaupod nga mataas nga mga opisyal. Sa pagkamatuod, nasapwan sa iya ang “tumalagsahon nga espiritu.” Determinado pa gani si Dario nga ihatag sa iya ang posisyon sang primer ministro.—Daniel 6:2, 3.

5. Ano ang mahimo gid nga nangin reaksion sang iban nga mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa sa pagtangdo kay Daniel, kag ngaa?

⁵ Pat-od nga nagapagot sa kaakig ang iban nga mataas nga mga opisyal kag ang mga satrapa. Ti, indi nila mabaton nga si Daniel—nga indi Medianhon ukon Persianhon ukon katapo sang pamilya sang hari—magadumala sa ila! Paano nahimo ni Dario nga pakataason ang isa ka dumuluong, sa baylo sang iya mga kasimanwa, kag sang iya pa gani pamilya? Daw indi makatarunganon ini nga maniobra. Dugang pa, mahimo gid nga gintamod sang mga satrapa ang integridad ni Daniel nga isa ka balagbag sa pagpanguwarta kag kagarukan nga ginahimo nila. Apang, wala mangahas ang mataas nga mga opisyal kag ang mga satrapa nga hambalon si Dario tuhoy sini nga butang. Kay man, daku gid ang pagtaha ni Dario kay Daniel.

6. Paano gintinguhaan sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa nga pakalainon si Daniel, kag ngaa wala magmadinalag-on ini nga panikasog?

⁶ Gani naghimbon ining nahisa nga mga politiko. Nagtinguha sila “sa pagpangita sing bisan ano nga masumbong  nila batok kay Daniel may kaangtanan sa ginharian.” May sayop bala sa pagtuman niya sang iya mga salabton? Sia bala indi bunayag? Indi mapamatud-an sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa nga nagapatumbaya ukon nagadinaya si Daniel sa iya mga katungdanan. “Wala kita sing makita nga bisan ano nga masumbong naton batok sa sini nga Daniel,” pangatarungan nila, “luwas nga pangitaon naton ini batok sa iya sa kasuguan sang iya Dios.” Kag gani nagplano ining malalangon nga mga tawo. Nagdumdom sila nga mapapatay na nila si Daniel.—Daniel 6:4, 5.

ISA KA PLANO SA PAGPATAY

7. Ano ang panugda sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa sa hari, kag sa anong paagi ginhimo nila ini?

⁷ Ginpalapitan si Dario sang isa ka grupo sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa nga “nagsulod subong isa ka guban.” Ang Aramaiko nga ekspresyon sa sini nagakahulugan sing mabaskog nga ginahod. Mahimo gid nga nagpakunokuno ining mga tawo nga daw tama ka hilingagawon ang ila ipresentar kay Dario. Ayhan nangatarungan sila nga indi niya pagduhaduhaan ang ila ipanugda kon ipresentar nila ini sing malig-on kag subong isa ka butang nga dapat himuon sa gilayon. Busa, wala na sila magpalikoliko sa pagsiling: “Ang tanan nga mataas nga opisyal sang ginharian, ang mga tulugyanan kag ang mga satrapa, ang mataas nga mga opisyal sang hari kag ang mga gobernador, naghilisugot sa pagtukod sing isa ka harianon nga sugo kag sa pagpatuman sing isa ka pagdumili, nga ang bisan sin-o nga magpangabay sa bisan kay sin-o nga dios ukon tawo sa sulod sang katluan ka adlaw luwas sa imo, O hari, itagbong sia sa lungib sang mga leon.” *—Daniel 6:6, 7.

8. (a) Ngaa nahamuot si Dario sa ginpanugda nga kasuguan? (b) Ano ang matuod nga motibo sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa?

⁸ Ang maragtason nga mga rekord nagapamatuod nga ang  mga hari sang Mesopotamia kinaandan nga ginatamod anay kag ginasimba subong dios. Gani walay duhaduha nga nahamuot si Dario sa ila panugda. Mahimo nga may nakita man sia nga bentaha sa sini. Dumduma, para sa mga nagapuyo sa Babilonia, si Dario isa ka dumuluong kag bag-uhan lang. Ining bag-o nga sugo magapalig-on sa iya subong isa ka hari, kag magatiklod sa kadam-an nga nagapuyo sa Babilonia nga ipabutyag ang ila katutom kag pagsuporta sa bag-o nga rehimen. Apang, indi gid ang kaayuhan sang hari ang ginaulikdan sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa sang ginpanugda nila ang sugo. Ang ila matuod nga motibo amo nga siuron si Daniel, kay nahibaluan nila nga batasan na niya nga mangamuyo sa Dios sing makatlo kada adlaw nga bukas ang mga bintana sa iya hulot sa atop.

9. Ngaa indi nangin problema para sa kalabanan nga di-Judiyo ang bag-o nga sugo?

⁹ Mangin problema bala ini nga pagdumili sa pagpangamuyo para sa tanan nga relihioso nga mga komunidad sa Babilonia? Indi naman, labi na bangod isa lamang ka bulan ang pagdumili. Dugang pa, pila lamang ka di-Judiyo ang magatamod nga isa ka pagkompromiso ang pagpatuhoy sang ila pagsimba sa tawo sa malip-ot nga tion. Ang isa ka iskolar sa Biblia nagsiling: “Ang pagsimba sa hari indi mabudlay para sa pinakaidolatroso sa mga pungsod; gani nagtuman gilayon ang mga Babilonianhon sang ginpangabay sila nga padunggan ang mandadaug—si Dario nga Medianhon—padungog nga takus sa isa ka dios. Ang mga Judiyo lamang ang nangindi.”

10. Paano gintamod sang mga Medianhon kag mga Persianhon ang sugo nga gin-aprobahan sang ila hari?

¹⁰ Kon ano man ang kahimtangan, ginsugyot si Dario sang iya mga dumuluaw nga ‘palig-unon ang sugo kag pirmahan ang sinulat, agod nga indi mabag-o, suno sa kasuguan sang mga Medianhon kag mga Persianhon, nga indi mapanas.’ (Daniel 6:8) Sa dumaan nga Sidlangan, ang luyag sang hari masami ginatamod nga indi mabali. Amo ini ang ginhalinan sang ideya nga wala sia nagasayop. Bisan gani ang sugo nga  mahimo bangdan sang kamatayon sang inosente nga mga tawo dapat tumanon!

11. Paano maapektuhan si Daniel sang mando ni Dario?

¹¹ Ginpirmahan ni Dario ang mando nga wala ginapamensar si Daniel. (Daniel 6:9) Sa paghimo sini, walay hinalung-ong nga ginpirmahan niya ang silot nga kamatayon para sa iya ginapakabahandi nga opisyal. Huo, pat-od nga maapektuhan si Daniel sini nga mando.

NAPILITAN SI DARIO SA PAGHATAG SING SILOT

12. (a) Ano gilayon ang ginhimo ni Daniel sang mahibaluan niya ang tuhoy sa bag-o nga sugo? (b) Sin-o ang nagapanilag kay Daniel, kag ngaa?

¹² Wala magdugay, nahibal-an na ni Daniel ang sugo nga nagadumili sang pagpangamuyo. Sa gilayon, nagsulod sia sa iya balay kag nagsaka sa iya hulot sa atop, diin bukas ang mga bintana nga nagaatubang sa Jerusalem. * Didto si Daniel nagsugod sa pagpangamuyo sa Dios “subong sang iya pirme ginahimo antes sini.” Ayhan nagdumdom si Daniel nga isahanon sia, apang ginapanilagan gali sia sang mga manughimbon. Sa hinali lang, “nagtinumpok” sila, walay duhaduha sa pareho nga paagi sang magpalapit sila kay Dario. Karon nakita gid ini sang ila mga mata—si Daniel “nagapangabay kag nagapakiluoy sa atubangan sang iya Dios.” (Daniel 6:10, 11) May ebidensia na ang mataas nga mga opisyal kag ang mga satrapa agod masumbong nila si Daniel sa atubangan sang hari.

13. Ano ang ginsugid sang mga kaaway ni Daniel sa hari?

¹³ Ang mga kaaway ni Daniel tuso nga namangkot kay Dario: “Indi bala nga may ginpirmahan ka nga pagdumili nga ang bisan sin-o nga tawo nga magpangabay sa bisan kay sin-o nga dios ukon tawo sa sulod sang katluan ka adlaw luwas sa imo, O hari, itagbong sa lungib sang mga leon?” Si Dario nagsabat: “Ang butang ginpalig-on suno sa kasuguan sang mga Medianhon kag sang mga Persianhon, nga indi mapanas.” Ginpatalupangod dayon karon sang mga manughimbon  ang ila buot silingon. “Si Daniel, nga gikan sa mga bihag nga taga-Juda, wala magsapak sa imo, O hari, ukon sa pagdumili nga imo ginpirmahan, kundi nagapangabay sing makatlo sa isa ka adlaw.”—Daniel 6:12, 13.

14. Ano mahimo gid ang kabangdanan kon ngaa ginpatuhuyan sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa si Daniel subong isa sa “mga bihag nga taga-Juda”?

¹⁴ Talalupangdon nga ginpatuhuyan sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa si Daniel subong isa sa “mga bihag nga taga-Juda.” Mahimo gid nga luyag nila ipadaku nga si Daniel nga ginpakataas ni Dario isa lamang ka Judiyo nga ulipon. Nagapati sila nga subong amo sini, dapat niya ­tumanon ang sugo—bisan ano pa ang pagkilala sang hari sa iya!

15. (a) Ano ang nangin reaksion ni Dario sa ginbalita sa iya sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa? (b) Paano dugang pa nga ginpakita sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa ang ila pagtamay kay Daniel?

¹⁵ Ayhan nagpaabot ang mataas nga mga opisyal kag ang mga satrapa nga padyaan sila sang hari bangod sang ila tuso nga pagpaniktik. Kon amo, makibot gid sila. Nahanusbo gid si Dario sa ila ginbalita sa iya. Sa baylo nga maakig kay Daniel ukon ipatagbong sia gilayon sa lungib sang mga leon, bug-os nga adlaw nga nagtinguha si Dario agod luwason sia. Apang napaslawan sia. Wala magdugay, nagbalik ang mga manughimbon, kag walay huya nga ginpangayo nila ang dugo ni Daniel.—Daniel 6:14, 15.

16. (a) Ngaa may pagtahod si Dario sa Dios ni Daniel? (b) Ano ang ginlauman ni Dario tuhoy kay Daniel?

¹⁶ Nakita ni Dario nga wala na sia sing mahimo. Ang kasuguan indi mapanas, ukon mapatawad ang “paglapas” ni Daniel. Ang lamang nga nasiling ni Dario kay Daniel amo nga “ang imo Dios nga ginaalagad mo sing dalayon, sia magaluwas sa imo.” Daw may pagtahod si Dario sa Dios ni Daniel. Si Jehova ang naghatag kay Daniel sing ikasarang sa pagtagna sang pagkapukan sang Babilonia. Ginhatagan man sang Dios si Daniel sing isa ka “tumalagsahon nga espiritu,” nga nagpatuhay sa iya gikan sa iban pa nga mataas nga mga  opisyal. Ayhan natandaan ni Dario nga madamo nga tinuig antes sini ginluwas sini man nga Dios ang tatlo ka lamharon nga Hebreo gikan sa isa ka kalayuhon nga hurno. Mahimo gid nga ginpaabot sang hari nga luwason karon ni Jehova si Daniel, kay wala mabag-o ni Dario ang sugo nga iya ginpirmahan. Gani, gintagbong si Daniel sa lungib sang mga leon. * Pagkatapos, “gindala ang isa ka bato kag ginbutang sa baba sang lungib, kag ginpat-inan ini sang hari sang iya singsing nga inugpat-in kag sang singsing nga inugpat-in sang iya dungganon nga mga tawo, agod nga wala sing bisan ano nga bag-uhon tuhoy kay Daniel.”—Daniel 6:16, 17.

ISA KA DRAMATIKO NGA PAGBALISKAD SANG MGA HITABO

17, 18. (a) Ano ang nagapakita nga nagpangasubo si Dario sa kahimtangan ni Daniel? (b) Ano ang natabo sang magbalik ang hari sa lungib sang mga leon pagkaaga?

¹⁷ Ang nagapangasubo nga si Dario nagpauli sa iya palasyo. Wala sing mga musikero nga ginpasulod sa atubangan niya, kay wala sia sing gana nga lingawon. Sa baylo, nagpulaw si Dario sa bug-os nga gab-i, nga nagapuasa. “Ang iya katulugon nagpalagyo gikan sa iya.” Pag-abot sang pamanagbanag, nagdalidali si Dario sa lungib sang mga leon. Nagsinggit sia sa masubo nga tingog: “O Daniel, alagad sang buhi nga Dios, ginluwas ka bala sang imo Dios nga ginaalagad mo sing dalayon gikan sa mga leon?” (Daniel 6:18-20) Sa iya kakibot—kag bug-os nga paumpaw—may nagsabat!

¹⁸ “O hari, magkabuhi ka tubtob sa walay katubtuban.” Sa sining matinahuron nga pagtamyaw, ginpakita ni Daniel nga wala sia maghinakit sa hari. Nahibaluan niya nga ang naghingabot sa iya, indi si Dario, kundi ang mahisaon nga mataas nga mga opisyal kag mga satrapa. (Ipaanggid ang Mateo 5:44; Binuhatan 7:60.) Si Daniel nagpadayon: “Ginpadala sang akon Dios ang iya anghel kag ginpakipot ang baba sang mga leon,  kag wala nila ako ginhalitan, kay sa atubangan niya napamatud-an ako nga wala sing sala; kag sa imo man atubangan, O hari, wala ako sing ginhimo nga bisan ano nga makahalalit.”—Daniel 6:21, 22.

19. Paano si Dario nalimbungan kag namaniobra sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa?

¹⁹ Pat-od nga nakonsiensia si Dario sa sadtong mga pulong! Nahibaluan niya halin pa sa umpisa nga wala sing nahimo si Daniel agod itagbong sia sa lungib sang mga leon. Nahibaluan gid ni Dario nga naghimbon ang mataas nga mga opisyal kag ang mga satrapa agod ipapatay si Daniel kag ginmaniobra nila ang hari agod matuman ang ila makagod nga mga katuyuan. Sa ila pag-insister nga ang “tanan nga mataas nga opisyal sang ginharian” nagrekomendar nga ipasar ang mando, ginpahangop nila nga ginkonsulta man si Daniel sa sini nga butang. Atubangon ni Dario ining malalangon nga mga tawo sa ulihi. Apang, antes sina anay, ginmando niya nga batakon si Daniel gikan sa lungib sang mga leon. Maka­talanhaga nga si Daniel wala gid sing kinarusan!—Daniel 6:23.

20. Ano ang natabo sa may malain sing tuyo nga mga kaaway ni Daniel?

²⁰ Karon nga luwas na si Daniel, may hilimuon pa si Dario. “Nagsugo ang hari, kag gindala nila ining mabukod nga mga tawo nga nagsumbong kay Daniel, kag gintagbong sila sa lungib sang mga leon, ang ila mga anak kag ang ila mga asawa; kag gindamhagan sila sang mga leon sa wala pa sila makatupa sa idalom sang lungib, kag ginpangdugmok ang tanan nila nga mga tul-an.” *—Daniel 6:24.

21. Tuhoy sa pagpakig-angot sa mga katapo sang pamilya sang mga makasala, ano ang kinatuhayan sang Mosaikong Kasuguan kag sang mga kasuguan sang pila ka dumaan nga kultura?

²¹ Mahimo nga daw may kapintas ang pagpatay indi lamang sa mga manughimbon kundi sa ila man mga asawa kag mga anak. Sa kabaliskaran, ang Kasuguan nga ginhatag sang  Dios paagi kay manalagna Moises nagsiling: “Ang mga ginikanan indi pagpatyon tungod sa mga anak, kag ang mga anak indi pagpatyon tungod sa mga ginikanan. Ang tagsa ka tawo patyon tungod sa iya kaugalingon nga sala.” (Deuteronomio 24:16) Walay sapayan, sa pila ka dumaan nga kultura, indi tumalagsahon nga ang mga katapo sang pamilya ginapatay upod sa nakasala, sa kaso sang isa ka mabug-at nga krimen. Ayhan ginhimo ini agod nga indi makatimalos sa ulihi ang mga katapo sang pamilya. Apang, indi si Daniel ang ginbangdan sini nga buhat batok sa mga pamilya sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa. Mahimo gid nga nagsakit ang iya balatyagon bangod sang kalamidad nga gindala sining malaut nga mga tawo sa ila mga pamilya.

22. Anong bag-o nga proklamasyon ang ginpaguwa ni Dario?

²² Wala na ang nagpadihot nga mataas nga mga opisyal kag mga satrapa. Nagpaguwa si Dario sing proklamasyon, nga nagasiling: “Gikan sa atubangan ko may ginpaguwa nga mando nga, sa bug-os nga ginsakpan sang akon ginharian, ang mga tawo dapat magkurog kag magkahadlok sa atubangan sang Dios ni Daniel. Kay sia ang buhi nga Dios kag ang Isa nga nagapadayon tubtob sa walay katubtuban, kag ang iya ginharian indi malaglag, kag ang iya pagbulut-an mangin tubtob sa walay katubtuban. Sia nagaluwas kag nagatabang kag nagahimo sing mga palatandaan kag mga katingalahan sa langit kag sa duta, kay ginluwas niya si Daniel gikan sa kuko sang mga leon.”—Daniel 6:25-27.

ALAGDA ANG DIOS SING DALAYON

23. Ano ang huwaran ni Daniel tuhoy sa iya sekular nga obra, kag paano naton sia mailog?

²³ Si Daniel isa ka maayong huwaran para sa tanan nga alagad sang Dios karon. Ang iya paggawi matarong sa tanan nga tion. Sa iya sekular nga obra, si Daniel “masaligan kag wala sing bisan ano nga pagpatumbaya ukon sayop nga nakita sa iya.” (Daniel 6:4) Sa kaanggid nga paagi, ang isa ka Cristiano dapat mangin mapisan sa iya obra. Wala ini nagakahulugan sing walay prinsipio nga pagnegosyo agod  magmanggad ukon tapakon ang iban agod magtaas ang imo posisyon sa ulubrahan. (1 Timoteo 6:10) Ang Kasulatan nagasiling nga dapat tumanon sang isa ka Cristiano ang iya sekular nga mga obligasyon sing bunayag kag sing bug-os kalag, “subong nga kay Jehova.”—Colosas 3:22, 23; Tito 2:7, 8; Hebreo 13:18.

24. Paano ginpamatud-an ni Daniel ang iya kaugalingon nga wala nagakompromiso tuhoy sa pagsimba?

²⁴ Sa iya pagsimba, wala gid magkompromiso si Daniel. Nahibaluan sang tanan ang iya kinabatasan sa pagpangamuyo. Dugang pa, nahibaluan gid sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa nga serioso si Daniel sa iya pagsimba. Sa pagkamatuod, kumbinsido sila nga sundon gihapon niya ini nga rutina bisan pa idumili ini sang kasuguan. Daw ano kaayo nga huwaran para sa mga Cristiano karon! Kilala man sila nga ginauna nila ang pagsimba sa Dios. (Mateo 6:33) Dapat nga madali ini makita sang mga nagatan-aw, kay ginsugo ni Jesus ang iya mga sumulunod: “Paiwaga ang inyo kapawa sa atubangan sang mga tawo, agod makita nila ang inyo maayong mga buhat kag maghimaya sa inyo Amay nga yara sa mga langit.”—Mateo 5:16.

25, 26. (a) Ano mahimo ang ginahinakop sang iban tuhoy sa ginhimo ni Daniel? (b) Ngaa gintamod ni Daniel ang pagbag-o sang iya rutina nga kasubong sang pagkompromiso?

²⁵ Ang iban mahimo magasiling nga nalikawan kuntani ni Daniel ang paghingabot kon nangamuyo sia kay Jehova sing patago sa sulod sang 30 ka adlaw. Total, wala sing ginakinahanglan nga partikular nga posisyon ukon kahimtangan agod pamatian sang Dios. Mahantop gani niya bisan ang mga pagpamalandong sang tagipusuon. (Salmo 19:14) Walay sapayan, gintamod ni Daniel ang pagbag-o sa iya rutina nga kasubong sa pagkompromiso. Ngaa?

²⁶ Sanglit nahibaluan sang tanan ang kinabatasan ni Daniel sa pagpangamuyo, ano nga mensahe ang napaalinton sini kon hinali niya nga gin-untatan ini? Mahimo naghinakop ang nagapanilag nga mga tawo nga si Daniel mahinadlukon sa tawo kag ang kasuguan ni Jehova ginbuslan sang mando  sang hari. (Salmo 118:6) Apang ginpakita ni Daniel paagi sa iya mga buhat nga ang iya bug-os nga debosyon para lamang kay Jehova. (Deuteronomio 6:14, 15; Isaias 42:8) Sa pagkamatuod, sa paghimo sini wala gintamay ni Daniel ang sugo sang hari. Apang, wala man sia mag-isol paagi sa pagkompromiso. Ginpadayon lamang ni Daniel ang iya pagpangamuyo sa iya hulot sa atop, “subong sang iya pirme ginahimo” antes sang mando sang hari.

27. Paano ang mga alagad sang Dios karon mangin kaangay ni Daniel (a) sa pagpasakop sa superyor nga mga awtoridad? (b) sa pagtuman sa Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo? (c) sa pagtinguha nga magkabuhi sing mahidaiton upod sa tanan nga tawo?

²⁷ Ang mga alagad sang Dios karon makatuon gikan sa huwaran ni Daniel. Padayon sila nga ‘nagapasakop sa superyor nga mga awtoridad,’ nga nagatuman sa kasuguan sang pungsod nga ila ginapuy-an. (Roma 13:1) Apang, kon ang kasuguan sang tawo magsumpakil sa kasuguan sang Dios, ginasunod sang katawhan ni Jehova ang tindog sang mga apostol ni Jesus, nga masidla nga nagsiling: “Dapat namon tumanon ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.” (Binuhatan 5:29) Sa paghimo sini, wala ginasakdag sang mga Cristiano ang mga pagribok ukon pagrebelde. Sa baylo, handum lamang nila nga magkabuhi sing mahidaiton upod sa tanan nga tawo agod nga sila ‘magkabuhi sing matawhay kag malinong nga may bug-os nga diosnon nga debosyon.’—1 Timoteo 2:1, 2; Roma 12:18.

28. Paano si Daniel nag-alagad kay Jehova “sing dalayon”?

²⁸ Makaduha nga nagkomento si Dario nga si Daniel nagaalagad sa Dios “sing dalayon.” (Daniel 6:16, 20) Ang Aramaiko nga ginhalinan sang tinaga nga ginbadbad nga “dalayon” nagakahulugan sing “paglibotlibot.” Nagapahangop ini sing ideya nga padayon nga paghulag, ukon butang nga dalayon. Subong sina ang integridad ni Daniel. Mahibaluan mo ang ­lakat sini. Indi maduhaduhaan kon ano ang himuon ni ­Daniel sa atubangan sang mga pagtilaw, daku man ukon diutay. Magapadayon sia sa dalanon nga iya na napalig-on sa nagligad nga mga tinuig—mainunungon kag matutom kay Jehova.

29. Paano ang mga alagad ni Jehova karon makabenepisyo gikan sa matutom nga dalanon ni Daniel?

 ²⁹ Luyag sundon sang mga alagad sang Dios karon ang dalanon ni Daniel. Sa pagkamatuod, ginlaygayan ni apostol Pablo ang tanan nga Cristiano nga binagbinagon ang huwaran sang mahinadlukon sa Dios nga mga tawo sang una. Paagi sa pagtuo, sila “nakahimo sing pagkamatarong, nakaagom sing mga saad,” kag—mahimo gid nagapatuhoy kay Daniel—“nakapakium sa baba sang mga leon.” Subong mga alagad ni Jehova karon, ipasundayag naton ang pagtuo kag dalayon nga pag-alagad ni Daniel kag “magdalagan kita nga may pagbatas sang dalaganon nga ginabutang sa aton atubangan.”—Hebreo 11:32, 33; 12:1.

[Mga Footnote]

ANO ANG IMO NAHANTOP?

• Ngaa namat-od si Dario nga Medianhon nga gamiton si Daniel sa isa ka mataas nga posisyon?

• Ano ang malalangon nga ginpadihot sang mataas nga mga opisyal kag sang mga satrapa? Paano ginluwas ni Jehova si Daniel?

• Ano ang natun-an mo gikan sa pagbinagbinag sang huwaran nga katutom ni Daniel?

[Mga Pamangkot]

 [Bug-os pahina nga retrato sa pahina 114]

 [Bug-os pahina nga retrato sa pahina 121]

[Retrato sa pahina 127]

Si Daniel nag-alagad kay Jehova “sing dalayon.” Ikaw man bala?