Yì hosọ lẹ ji

Owe Nankọ Wẹ Biblu Yin?

Owe Nankọ Wẹ Biblu Yin?

Gblọndo Biblu Tọn

 Owe wiwe voovo 66 wẹ to Biblu mẹ. Owhe 1 600 linlán wẹ yè yí do kàn ẹn. Owẹ̀n Jiwheyẹwhe tọn wẹ to Biblu mẹ—enẹ wẹ “ohó Jiwheyẹwhe tọn.”—1 Tẹsalonikanu lẹ 2:13.

To hosọ ehe mẹ, a na mọ

 Nugbo lọ gando Biblu go

  •   Mẹnu wẹ kàn Biblu? Jiwheyẹwhe wẹ do Biblu, amọ́ e zan sunnu voovo 40 nkọ do kàn ẹn. Delẹ to sunnu ehelẹ mẹ wẹ Mose, Ahọlu Davidi, Matiu, Malku, Luku po Johanu po. a Jiwheyẹwhe yí linlẹn etọn do ayiha yetọn mẹ bọ yé kàn owẹ̀n etọn dai.—2 Timoti 3:16.

     Di apajlẹ: Mí ni dọ dọ ogán de dọna wekantọ etọn dọ ni kanwe sẹdo mẹde na emi bo tlẹ sọ dọ nue e na kàn lẹ na ẹn, ogán lọ wẹ do wekanhlanmẹ lọ. Nudopolọ wẹ e yin, whenue Jiwheyẹwhe yí sunnu delẹ zan do kàn owẹ̀n etọn, Jiwheyẹwhe lọsu wẹ do Biblu.

  •   Eyin yè dọ “Biblu” etẹwẹ e zẹẹmẹdo? Hogbe Glẹkigbe tọn de he yin biblia mẹ wẹ hogbe lọ “Biblu” wá sọn bo zẹẹmẹdo “owe flinflin lẹ.” To nukọn mẹ, hogbe lọ biblia nọ yin yiyizan nado ylọ owe pẹvipẹvi he nọpọ́ do yin Biblu lẹ.

  •   Whetẹnu wẹ yè kàn Biblu? Yè jẹ Biblu kàn ji to 1513 J.W.M. bo wá kàn ẹn fó to owhe 1 600 linlán godo, enẹ wẹ nudi 98 W.M.

  •   Fitẹ wẹ Biblu dowhenu tọn lọ te? Yè ma gán dọ eyin Biblu dowhenu tọn lọ sin nukinkan de gbẹ́ tin. Na nuhe gán gble lẹ taidi papilus po ayú-wema po wẹ mẹhe kàn Biblu lẹ zan. Etomọṣo, wekantọ azọ́nyọnẹntọ lẹ yiagbọji bo vọ́ nuhe to Biblu mẹ lẹ kàn bosọ gọ̀ vọkan etọn lẹ bayi na owhe kanweko susu lẹ, na mẹlẹ nido mọ nue to e mẹ lẹ hia to nukọn mẹ.

  •   Etẹwẹ yin “Alẹnu Hoho” po “Alẹnu Yọyọ” po? Adà Biblu tọn he yè kàn do Heblugbe mẹ wẹ mẹlẹ nọ saba ylọdọ Alẹnu Hoho, b e sọ nọ yin yiylọdọ Owe-wiwe Heblu tọn lẹ. Podọ, Alẹnu Yọyọ yin adà Biblu tọn he yè kàn do Glẹkigbe mẹ lẹ, enẹ wẹ Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ. Adà awe lẹ wẹ nọpọ́ do yin owe blebu de he yè nọ ylọdọ Owe-wiwe lẹ. c

  •   Etẹwẹ to Biblu mẹ? Adà voovo he to Biblu mẹ lẹ bẹ whenuho, osẹ́n lẹ, dọdai, ohó milomilo, howhinwhẹn lẹ, ohàn lẹ po wekanhlanmẹ lẹ po hẹn.—Pọ́n “ Todohukanji owe Biblu tọn lẹ tọn.”

 Etẹ ji wẹ Biblu dọhodo?

 Bẹjẹeji Biblu tọn dọhodo lehe Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ dá olọn po aigba po do ji. Biblu wẹ Jiwheyẹwhe zan nado do yinkọ etọn Jehovah hia mí, podọ e jlo dọ gbẹtọ lẹ ni wá yọ́n emi.—Salmu lẹ 83:18.

 Biblu dohia dọ mẹlẹ ko hẹn yinkọ Jiwheyẹwhe tọn gble, bosọ do lehe e na vọ́ yinkọ etọn jlado do hia.

 Biblu dọ nue Jiwheyẹwhe jlo na gbẹtọvi lẹ po aigba lọ po na mí. E dọhodo lehe Jiwheyẹwhe na de nue nọ zọ́n bọ gbẹtọ lẹ nọ jiya sẹ̀ to sọgodo do ji.

 Ayinamẹ dagbe he na zọ́n bọ mí na zan ogbẹ̀ mítọn ganji lẹ to Biblu mẹ. Delẹ to e mẹ die:

  •   Jijọhomẹninọ hẹ mẹdevo lẹ. “Enẹwutu, nudepope he mìwlẹ jlo dọ gbẹtọ lẹ ni nọ wà na mì, mọ wẹ mìlọsu dona nọ wà na yé do”—Matiu 7:12.

     Zẹẹmẹ: Nue mí jlo dọ mẹlẹ ni wà na mí wẹ mílọsu dona wà na yé.

  •   Lehe yè nọ duto lẹnpọn ji do. “Mì yin magbọjẹnọ na osọ he ja gbede blo, na osọ he ja na tindo magbọjẹ etọn titi lẹ.”—Matiu 6:34.

     Zẹẹmẹ: E nọ yọ́n nado nọ dọ azán dopodopo tọn, kakati nado do lẹnpọn na míde gando nue gán jọ to sọgodo lẹ go.

  •   Ayajẹ to alọwle mẹ. “Dopodopo mìtọn dona nọ yiwanna asi etọn dile e nọ wà na edetiti do; mọdopolọ, asi dona tindo sisi sisosiso na asu etọn.”—Efesunu lẹ 5:33.

     Zẹẹmẹ: Owanyi po sisi po dona tin to alọwle mẹ, whẹpo nulẹ nido yì ganji.

 Be yè ko diọ nue to Biblu mẹ wẹ ya?

 Lala. Weyọnẹntọ lẹ ko yiagbọji do yí owe Biblu tọn hohowhenu tọn lẹ jlẹdo Biblu he tin to egbé go bo mọdọ owẹ̀n dowhenu tọn he to Biblu mẹ ma ko diọ. E sọgbe dọ e ni yinmọ, na eyin Jiwheyẹwhe jlo dọ mẹlẹ ni hia ohó emitọn bosọ mọnukunnujẹemẹ, be a ma lẹndọ e na wà nulẹpo bọ owẹ̀n etọn ma na diọ ya? dIsaia 40:8.

 Naegbọn lẹdogbedevomẹ Biblu tọn susu do tin?

 Suhugan mẹhe nọ hiawe to ojlẹ mítọn mẹ lẹ tọn ma sè ogbè he mẹ Biblu tin te to hohowhenu lẹ. Podọ, “wẹndagbe” tin to Biblu mẹ ‘na akọta lẹpo, hẹnnu lẹpo, po ogbè lẹpo po.’ (Osọhia 14:6) Enẹ wẹ zọ́n taun bọ gbẹtọ lẹ dona do lẹdogbedevomẹ Biblu tọn to ogbè he yé sè mẹ, na yé nido sọgan hia ohó Jiwheyẹwhe tọn bosọ mọnukunnujẹemẹ ganji.

 Lẹdogbedevomẹ Biblu tọn wunmẹ voovo atọ̀n wẹ tin

  •   Lẹdogbedevomẹ hogbe dopodopo tọn nọ yin lẹdogbedevomẹ hogbe lọ lẹ pẹpẹ tọn.

  •   Lẹdogbedevomẹ linlẹn he to Biblu mẹ lẹ tọn nọ bẹ hogbe he na linlẹn zẹẹmẹ nukinkan ogbè dowhenu tọn lọ tọn lẹ hẹn.

  •   Lẹdogbedevomẹ zẹẹmẹ nue to Biblu mẹ lẹ tọn nọ vọ́ hogbe lọ lẹ tò, na wehihia lọ nido vivi. Amọ́, aliho he mẹ yè nọ bayi lẹdogbedevomẹ wunmẹ ehe te gán zọ́n bọ zẹẹmẹ tangan adà de tọn na diọ to whedelẹnu.

 Lẹdogbedevomẹ Biblu tọn dagbe de nọ lilẹ hogbe Biblu tọn lẹ do aliho he mẹ yè nọ dọho te to egbé na gbẹtọ lẹ nido mọnukunnujẹ owẹ̀n Jiwheyẹwhe tọn mẹ to aliho he sọgbe mẹ. e

 Mẹnu wẹ magbe nue na nọ Biblu mẹ tọn?

 Na Jiwheyẹwhe wẹ do Biblu wutu, ewọ wẹ magbe nue na nọ Biblu mẹ lẹ tọn. Jẹnukọn whẹ́, e de Islaeli hohowhenu tọn bọ “yewlẹ wẹ nulila wiwe Jiwheyẹwhe tọn lẹ yin zizedo alọmẹ na,” podọ yé penukundo Owe-wiwe Heblu tọn lẹ go.—Lomunu lẹ 3:2.

 Be owe delẹ ko bu sọn Biblu mẹ wẹ ya?

 Paali. Biblu pé, owe de ma “bu” sọn e mẹ. Mẹdelẹ gán dọ dọ, e jẹ dọ owe hoho delẹ he yè ze sẹdo na ojlẹ dindẹn ni yin apadewhe owe Biblu tọn lẹ. f Amọ́, Biblu lọsu na ede bẹ nudelẹ hẹn he dohia dọ e sọgbe. (2 Timoti 1:13) Po ehe po, owe Biblu tọn he Jiwheyẹwhe gbọ̀do lẹ ma jẹagọdo yedelẹ. E ma yinmọ na owe hoho he mẹdelẹ nọ dọ dọ yé yin owe Biblu tọn lẹ. g

 Lehe a gán dín wefọ Biblu tọn lẹ do

  Todohukanji owe Biblu tọn lẹ tọn

a Eyin a jlo na mọ todohukanji owe Biblu tọn lẹpo tọn, mẹhe kàn yé lẹ gọna ojlẹ he mẹ yé kàn owe lọ lẹ te, jaale bo pọ́n “Todowhinnu Owe Biblu Tọn lẹ Tọn.”

b Adà Biblu tọn kleun de yin kinkan to Alamaikigbe mẹ, yèdọ ogbè de he di Heblugbe.

c Biblu-hiatọ susu wẹ yiwanna hogbe ehelẹ, “Owe-Wiwe Heblu Tọn lẹ” po “Owe-Wiwe Glẹki Tọn lẹ” po. Hogbe ehelẹ ma nọ zọ́n bọ yè nọ do linlẹn lọ dọ “Alẹnu Hoho” ko dohó bọ “Alẹnu Yọyọ” wá diọtẹnna ẹn.

e Mẹsusu wẹ yiwanna Owe Wiwe lẹ—Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn hihia na e sọgbe bosọ bọawu nado hia wutu. Pọ́n hosọ lọ “Be Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn Sọgbe Ya?

f Bẹplidopọ nukinkan ehelẹ tọn wẹ yè nọ ylọdọ Apocryphe. Sọgbe hẹ nue Encyclopædia Britannica dọ, “to owe he dọhodo Biblu ji lẹ mẹ, [hogbe ehe nọ dlẹnalọdo] nue ma to kandai owe-wiwe tọn he yin alọkẹyi lẹ mẹ”—enẹ wẹ yindọ, e ma to todohukanji owe he yin alọkẹyi nado nọ Biblu mẹ lẹ mẹ.