Yì hosọ lẹ ji

Yì todowhinnu hosọ lẹ tọn ji

Be Hiẹ to Adàdiọ Ya?

Be Hiẹ to Adàdiọ Ya?

Be Hiẹ to Adàdiọ Ya?

“Mì yin adàdiọna gbọn ayiha mìtọn didiọ dali.”—LOM. 12:2.

BE HIẸ SỌGAN NA GBLỌNDO YA?

Naegbọn diọdo bibasi dona nọ duahunmẹna Klistiani lẹpo?

Diọdo tẹwẹ Klistiani dopodopo dona basi?

Etẹwẹ mí sọgan wà nado tindo kọdetọn dagbe to diọdo he jẹ lẹ bibasi mẹ?

1, 2. Nawẹ aliho he mẹ mí yin pinplọn whẹ́n te po lẹdo he mẹ mí nọ nọ̀ po nọ yinuwado mí ji gbọn?

 ALIHO he mẹ mí yin pinplọn whẹ́n te po lẹdo he mẹ mí nọ nọ̀ po nọ yinuwado dopodopo mítọn ji sisosiso. Enẹwutu, mí nọ sọnú to aliho tangan de mẹ, bo nọ yiwanna núdùdù tangan de, bosọ nọ yinuwa to aliho tangan de mẹ. Etẹwutu? Whẹwhinwhẹ́n dopo wẹ yindọ, ninọmẹ mítọn po mẹhe tin to lẹdo mítọn mẹ lẹ po nọ yinuwado mí ji.

2 Ṣigba, nudevo lẹ tin he yin nujọnu tlala hugan núdùdù po nusisọ́ he mí yiwanna lẹ po. Di apajlẹ, aliho he mẹ mí yin pinplọn whẹ́n te nọ zọ́n bọ mí nọ mọdọ onú delẹ sọgbe bo sọgan yin alọkẹyi, bọ onú devo lẹ ma sọgbe bo dona yin gbigbẹdai. Onú mọnkọtọn lẹ yin whẹho mẹdetiti tọn podọ nukun he mẹdopodopo nọ yí do pọ́n yé gbọnvo. Ayihadawhẹnamẹnu mítọn lọsu nọ yinuwado nudide he mí nọ basi lẹ ji. Biblu dohia dọ whlasusu wẹ “omẹ akọta lẹ tọn he ma tindo osẹ́n nọ wà nuhe yin osẹ́n tọn lẹ gbọn jọwamọ dali.” (Lom. 2:14) Ṣigba, be ehe dohia dọ mí sọgan hodo pọndohlan po nujinọtedo he gbayipe to lẹdo he mẹ mí nọ nọ̀ po, eyin Jiwheyẹwhe ma dosẹ́n gando whẹho de go tlọlọ wẹ ya?

3. Whẹwhinwhẹ́n awe tẹlẹ wutu wẹ Klistiani lẹ ma nọ hodo nujinọtedo aihọn tọn lẹ?

3 E whè gbau whẹwhinwhẹ́n awe tin he wutu Klistiani lẹ ma dona wàmọ. Tintan, Biblu flinnu mí dọ: “Aliho de tin he taidi mẹ e yọ́n na gbẹtọ, ṣigba opodo etọn aliho okú tọn wẹ.” (Howh. 16:25) Na mapenọ-yinyin mítọn wutu, gbẹtọvi lẹ ma tindo nugopipe mlẹnmlẹn nado deanana afọdide yetọn lẹ to pipé mẹ. (Howh. 28:26; Jel. 10:23) Awetọ, Biblu dohia dọ Satani, “yẹwhe titonu ehe tọn” wẹ nọ deanana mẹwhinwhàn po nujinọtedo aihọn lọ tọn lẹ po. (2 Kọl. 4:4; 1 Joh. 5:19) Enẹwutu, eyin mí jlo na mọ dona po nukundagbe Jehovah tọn po, mí dona hodo ayinamẹ he tin to Lomunu lẹ 12:2 mẹ.—Hia.

4. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

4 Nuagokun delẹ tin to Lomunu lẹ 12:2 mẹ he e jẹ dọ mí ni na ayidonugo po sọwhiwhe po. (1) Naegbọn mí dona yin “adàdiọna”? (2) Etẹwẹ adàdidiọ nọ bẹhẹn? podọ (3) Nawẹ mí sọgan yin adàdiọna gbọn? Mì gbọ mí ni gbadopọnna kanbiọ ehelẹ.

NAEGBỌN MÍ DONA YIN ADÀDIỌNA?

5. Mẹnu lẹ wẹ Paulu na ayinamẹ to Lomunu lẹ 12:2 mẹ?

5 To wekanhlanmẹ he apọsteli Paulu kàn hlan Lomunu lẹ to nudi 56 W.M. mẹ, e ma yin mayisenọ lẹ kavi gbẹtọ lẹpo to paa mẹ wẹ e to hodọna gba, ṣigba Klistiani yiamisisadode hatọ etọn lẹ. (Lom. 1:7) E dotuhomẹna yé nado yin adàdiọna bo ma “hodo titonu ehe ba blo.” Na Klistiani he tin to Lomu to ojlẹ enẹ mẹ lẹ, “titonu” lọ bẹ nujinọtedo, aṣa, aliho nuyiwa tọn, po nusisọ́ Lomunu lẹ tọn po hẹn. Paulu yí hogbe lọ “ba blo” zan nado dohia dọ titonu enẹ gbẹ́ to nuyiwa do delẹ to yé mẹ ji. Nawẹ titonu lọ yinuwado mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po ji to ojlẹ enẹ mẹ gbọn?

6, 7. To azán Paulu tọn gbè, nawẹ aliho gbẹninọ tọn po sinsẹ̀n-bibasi Lomunu lẹ tọn po yin avùnnukundiọsọmẹnu de na Klistiani lẹ gbọn?

6 To egbehe, mẹdepope he yì Lomu sọgan gbẹ́ mọ gbakija tẹmpli, yọdò, zannu oflin tọn, aihundatẹn po nupọntẹn hohowhenu tọn lẹ po tọn. Delẹ to onú ehelẹ mẹ ko tin sọn owhe kanweko tintan whenu gbọ́n. Onú hoho enẹlẹ gọalọna mí nado mọnukunnujẹ aliho gbẹninọ Lomunu hohowhenu tọn lẹ tọn po lehe yé nọ basi sinsẹ̀n do po mẹ. Mí sọgan sọ hia owe whenuho tọn lẹ he dọhodo aihundida avùnhiho tọn, wezundido osọ́-kẹkẹ lẹ tọn, po nuhiho wunmẹ voovo he delẹ to yé mẹ hiọawu taun po ji. Lomu sọ yin otò he diyin to ajọwiwa mẹ, enẹwutu dotẹnmẹ hundote susu wẹ tin na mẹlẹpo nado jẹ adọkun.—Lom. 6:21; 1 Pita 4:3, 4.

7 Mahopọnna tẹmpli po yẹwhe susugege yetọn lẹ po, Lomunu lẹ ma yin yinyọnẹn taidi mẹhe nọ wleawuna haṣinṣan nujọnu tọn hẹ yẹwhe he yé nọ sẹ̀n lẹ. To pọndohlan yetọn mẹ, onú titengbe he sinsẹ̀n-bibasi bẹhẹn wẹ avọ́sinsan lẹ, yèdọ avọ́sinsan to vijiji, alọwle, po ṣiọdidi po whenu, podọ ehelẹ yin adà gbẹzan yetọn tọn. Pọ́n lehe enẹ lẹpo na ko yin avùnnukundiọsọmẹnu na Klistiani he tin to Lomu lẹ do sọ! Susu yetọn wẹ whẹ́n to lẹdo enẹ mẹ, enẹwutu e họnwun dọ yé dona yin adàdiọna nado lẹzun Klistiani nugbo lẹ, podọ adàdidiọ lọ ma na ko doalọte to azán he gbè yé yí baptẹm.

8. Nawẹ aihọn lọ yin owùnu de na Klistiani lẹ to egbehe gbọn?

8 Taidi Lomu hohowhenu tọn, aihọn egbehe tọn yin owùnu de na Klistiani lẹ. Etẹwutu? Na gbigbọ aihọn tọn to nuyiwa to aliho susu lẹ mẹ wutu. (Hia Efesunu lẹ 2:2, 3; 1 Johanu 2:16.) Owù lọ tin dọ mí ni lẹzun apadewhe aihọn tọn, na ojlo, linlẹn, nujinọtedo po walọ aihọn tọn lẹ po nọ yinuwado mí ji egbesọegbesọ. Enẹwutu, mí tindo whẹwhinwhẹ́n susu nado hodo ayinamẹ gbọdo lọ dọ, “mì hodo titonu ehe ba blo, ṣigba mì yin adàdiọna.” Etẹwẹ mí dona wà nado yin adàdiọna?

ETẸWẸ ADÀDIDIỌ NỌ BẸHẸN?

9. Diọdo tẹlẹ wẹ mẹsusu ko basi nado pegan na baptẹm?

 9 Eyin mẹde jẹ nuplọn ji bo nọ yí nugbo Biblu tọn lẹ do yizan mẹ, e nọ jẹ nukọn yì ji to gbigbọ-liho. Nado do ehe hia, e nọ basi diọdo lẹ to gbẹzan etọn mẹ sọgbe hẹ nuhe e plọn lẹ. E nọ jo aṣa sinsẹ̀n lalo tọn lẹ po walọ hoho tọn etọn lẹ po do bo nọ wleawuna jẹhẹnu Klisti tọn nkọ lẹ. (Efe. 4:22-24) Homẹ mítọn nọ hùn nado mọdọ gbẹtọ fọtọ́n kanweko susu lẹ nọ ze afọdide mọnkọtọn to whemẹwhemẹ bo nọ pegan nado yí baptẹm nado do klandowiwe yetọn hlan Jehovah Jiwheyẹwhe hia. Na jide tọn, ehe nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn. (Howh. 27:11) Ṣigba, be diọdo he mẹlọ dona basi lẹ fó do finẹ wẹ ya?

10. Vogbingbọn tẹwẹ tin to mẹhe pọnte dogọ po mẹhe diọada po ṣẹnṣẹn?

10 Na nugbo tọn, nado yin adàdiọna nọ bẹ nususu hẹn hugan nado yinukọn kavi pọnte dogọ. Azọ́nwhé de sọgan dọ dọ emi ko hẹn núzinzan he emi nọ basi de pọnte dogọ, ṣigba núzinzan lọ ma nọ saba diọ. E sọgan yindọ e diọ dopo poun to nuhe e yí do basi núzinzan lọ lẹ mẹ bo vọ́ awusọhia núzinzan lọ tọn jlado na e ni do dọnmẹdogo. Owe he nọ basi zẹẹmẹ do Biblu ji de dọ dọ hogbe lọ “yin adàdiọna” to Lomunu lẹ 12:2 mẹ zẹẹmẹdo nado diọ nulẹnpọn mítọn kavi hẹn ẹn jẹ yọyọ gbọn huhlọn gbigbọ wiwe tọn gblamẹ. Enẹwutu, adàdidiọ he Klistiani de dona basi ma yin nado jo walọ ylankan, hogbe gbigble, po walọ mawé po do poun gba. Mẹhe ma tindo oyọnẹn Biblu tọn delẹ tlẹ nọ dovivẹnu nado dapana onú mọnkọtọn lẹ to gbẹzan yetọn mẹ. To whelọnu lo, nawẹ Klistiani de sọgan diọada gbọn?

11. Etẹwẹ Paulu dọ dọ mẹde dona wà nado sọgan yin adàdiọna?

11 Paulu wlan dọmọ: “Mì yin adàdiọna gbọn ayiha mìtọn didiọ dali.” Hogbe lọ “ayiha” nọ dlẹnalọdo nugopipe nulẹnpọn tọn mítọn. Ṣigba, eyin hogbe lọ yin yiyizan to Biblu mẹ, e nọ bẹ aliho nulẹnpọn tọn, pọndohlan, po huhlọn nulẹnpọn tọn po hẹn. To bẹjẹeji wekanhlanmẹ Paulu tọn hlan Lomunu lẹ, e dọho gando mẹhe nọ do “ninọmẹ apọ̀nmẹ tọn he ma yin alọkẹyi” hia lẹ go. Omẹ mọnkọtọn lẹ nọ joawuna “mawadodo, kanyinylan, nukunkẹn, ylanwiwa lẹpo, bo gọ́ na nuvẹun, hlọnhuhu, avùn, oklọ,” po onú ylankan devo lẹ po. (Lom. 1:28-31) Abajọ Paulu dotuhomẹna Klistiani he nọ nọ̀ lẹdo mọnkọtọn mẹ lẹ nado lẹzun devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ he yin ‘adàdiọna gbọn ayiha yetọn didiọ dali.’

12. Etẹwẹ nọ yin linlẹn mẹsusu tọn to egbehe, podọ nawẹ pọndohlan enẹ sọgan yin owù na Klistiani lẹ gbọn?

12 Ṣigba, e blawu dọ mẹhe go Paulu donù lẹ nkọ wẹ lẹdo mí pé. Yé nọ lẹndọ e ma sọgbe nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo po nunọwhinnusẹ́n lẹ po ba, podọ mẹde ma dona hẹn mẹde po huhlọn po nado wàmọ. Mẹplọntọ po mẹjitọ delẹ po ko kẹalọyi linlẹn lọ nado nọ joalọdokọji na ovi lẹ. Yé tlẹ nọ plọn ovi lẹ dọ mẹdopodopo tindo mẹdekannujẹ nado basi nudide nuhe yin dagbe po oylan po tọn na ede, podọ mẹdepope ma sọgan yọ́n nuhe yin dagbe po oylan po. Susu mẹhe tlẹ sọalọakọ́n dọ emi yin sinsẹ̀nnọ lẹ tọn nọ mọdọ emi vò nado wà nuhe emi mọdọ e sọgbe, bo ma tin to dandannu glọ nado setonuna Jiwheyẹwhe po gbedide etọn lẹ po. (Ps. 14:1) Pọndohlan ehe sọgan yin owù na Klistiani nugbo lẹ. Mẹhe ma tin to aṣeji lẹ sọgan yí nukun dopolọ do pọ́n tito yẹwhehọluduta tọn lẹ. Yé sọgan nọma tindo ojlo nado hodo tito agun tọn lẹ bo tlẹ sọgan mọhodọdo nuhe yé ma yiwanna lẹ go. Kavi yé sọgan nọma yí ahun lẹpo do kẹalọyi ayinamẹ Biblu tọn gando ayidedai, Intẹnẹt yiyizan, po afọdidona wepinplọn dahodaho lẹ po go.

13. Naegbọn mí dona yí sọwhiwhe do gbadopọnna míde?

13 Eyin mí ma na hodo titonu ehe ba, mí dona yí sọwhiwhe do gbadopọnna nujinọtedo he mí nọ hodo, linlẹn, numọtolanmẹ po yanwle mítọn lẹ po. Mẹdevo lẹ ma sọgan yọ́n nuhe mí yin to homẹ. Enẹwutu, yé sọgan pà mí dọ mí to dagbe wà. Ṣigba, míwlẹ kẹdẹ wẹ yọnẹn eyin mí nọ na dotẹnmẹ nuhe mí plọn sọn Biblu mẹ lẹ nado diọ mí to adà titengbe ehelẹ mẹ podọ nado to adàdiọna mí zọnmii.—Hia Jakọbu 1:23-25.

LEHE MÍ NỌ DIỌADA DO

14. Etẹwẹ sọgan gọalọna mí nado basi diọdo he jẹ lẹ?

14 Nado yin adàdiọna, mí dona diọ nuhe tin to ahun mítọn mẹ, enẹ wẹ gbẹtọ he mí yin to homẹ. Etẹwẹ sọgan gọalọna mí to whẹho ehe mẹ? To whenue mí plọn nuhe Jehovah biọ to mí si sọgbe hẹ lẹndai etọn he tin to Biblu mẹ, lehe mí yinuwa do nọ do nuhe tin ahun mítọn mẹ hia bosọ nọ gọalọna mí nado yọ́n diọdo he e jẹ dọ mí ni basi, nado sọgan yinuwa sọgbe hẹ ‘ojlo Jiwheyẹwhe tọn he yin pipé lọ.’—Lom. 12:2; Heb. 4:12.

15. Etẹwẹ nọ yin kọdetọn lọ eyin Jehovah diọ mí?

15 Hia Isaia 64:8. Nuyijlẹdonugo he yẹwhegán Isaia yizan to wefọ ehe mẹ plọn mí onú titengbe de. Nawẹ Jehovah, yèdọ Zẹ́ndotọ lọ nọ diọ gbẹtọvi lẹ he nọtena okò lọ gbọn? Na nugbo tọn, e ma nọ diọ awusọhia gbonu tọn mítọn, vlavo nado hẹn mí yọnwhanpẹ dogọ kavi nado hẹn mí tindo awusọhia he dọnmẹdogo. Kakatimọ, Jehovah nọ diọ mí to gbigbọ-liho. Eyin mí na ẹn dotẹnmẹ nado diọ mí, ewọ nọ yinuwado gbẹtọ he mí yin to homẹ kavi to gbigbọ-liho ji, podọ enẹ sin nuhudo wẹ mí tindo nado sọgan duto nuyiwadomẹji aihọn tọn lẹ ji. Nawẹ Jehovah nọ diọ mí taidi zẹ́ndotọ de gbọn?

16, 17. (a) Nawẹ núzinzan okò tọn de nọ yin bibasi gbọn? (b) Nawẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn nọ gọalọna mí nado lẹzun nuhọakuẹ to nukun etọn mẹ gbọn?

16 Whẹpo zẹ́ndotọ de nado basi núzinzan okò tọn dagbe de, e nọ yí okò dagbe hugan zan. Ṣigba, onú awe delẹ tin he e dona wà na okò lọ. Tintan, e dona yí osin zan nado de dihó kavi nudevo he tin to okò lọ mẹ lẹ sẹ̀. Awetọ, e nọ do osin e ji jẹ obá he sọgbe mẹ bo nọ yàn ẹn, na e nido sọgan dẹ̀ ganji to whenue ewọ na to mimlin in nado basi núzinzan de.

17 Doayi e go dọ osin nọ yin yiyizan nado de dihó kavi nudevo he tin to okò lọ mẹ sẹ̀, podọ nado yàn ẹn na e nido dẹ̀ bo sọgan yin yiyizan nado basi núzinzan okò tọn de. Be mí doayi e go dọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn nọ wà nudopolọ to gbẹzan mítọn mẹ ya? E nọ gọalọna mí nado jo linlẹn he mí tindo to whenue mí ma ko yọ́n Jiwheyẹwhe lẹ do, bo nọ yin adàdiọna nado lẹzun nuhọakuẹ to nukun etọn mẹ. (Efe. 5:26) Lẹnnupọndo whla nẹmu he mí ko yin tudohomẹna nado nọ hia Biblu egbesọegbesọ, podọ nado nọ yì opli Klistiani tọn lẹ to gbesisọ mẹ ji, yèdọ fie mí nọ plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn te. Naegbọn mí nọ yin tulina nado wà onú ehelẹ? Na gbọn mọwiwà dali, mí nọ na dotẹnmẹ Jehovah nado diọ mí.—Ps. 1:2; Owalọ 17:11; Heb. 10:24, 25.

18. (a) Eyin mí jlo dọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn ni yinuwado mí ji bo diọ mí, naegbọn e yin dandannu dọ mí ni nọ lẹnayihamẹpọn? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ sọgan gọalọna mí nado wà ehe?

 18 Eyin Ohó Jiwheyẹwhe tọn na penugo nado diọ mí, Biblu hihia to gbesisọ mẹ po nupinplọn sọn e mẹ po kẹdẹ ma ko pé. Mẹsusu wẹ nọ hia Biblu sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ bo gbọnmọ dali yọ́n nususu to e mẹ. Vlavo hiẹ sọgan ko dukosọ hẹ gbẹtọ mọnkọtọn lẹ to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ. Mẹdelẹ to yé mẹ tlẹ sọgan dọ nuhe wefọ delẹ dọ sọn tamẹ. a Etomọṣo, ehe ma nọ yinuwado linlẹn po gbẹzan yetọn po ji sọmọ. Etẹwutu? Whẹpo Ohó Jiwheyẹwhe tọn nado yinuwado mí ji bo diọ mí, mí dona na ẹn dotẹnmẹ nado jẹ ahun mítọn mẹ. Enẹwutu, mí dona nọ yí whenu zan nado lẹnayihamẹpọn do nuhe mí to pinplọn ji. Mí dona nọ kanse míde dọ: ‘Be n’kudeji dọ nuhe n’plọn ehe ma yin sinsẹ̀n-nuplọnmẹ de poun ya? Be n’tindo kunnudenu dọ nugbo lọ wẹ ya? Humọ, be n’mọ aliho he mẹ n’sọgan yí nuhe n’to pinplọn do yizan mẹ te bo ma pọ́n ẹn hlan taidi nuhe n’na plọn mẹdevo lẹ kẹdẹ ya? Be n’nọ mọdọ Jehovah wẹ to hodọna mi tlọlọ ya?’ Nulinlẹnpọn po ayihamẹlinlẹnpọn do kanbiọ mọnkọtọn lẹ po ji sọgan gọalọna mí nado hẹn owanyi he mí tindo na Jehovah jideji to ahun mítọn mẹ. Gbọnmọ dali, mí na dọnsẹpọ ewọ dogọ. Eyin nuhe mí plọn lẹ jẹ ahun mítọn mẹ, mí na yin whinwhàn nado basi diọdo lẹ to gbẹzan mítọn mẹ.—Howh. 4:23; Luku 6:45.

19, 20. Ayinamẹ Biblu tọn tẹ yíyí do yizan mẹ wẹ sọgan hẹn ale nujọnu tọn wá na mí?

19 Eyin mí nọ hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn bo nọ lẹnayihamẹpọn do e ji to gbesisọ mẹ, ehe na whàn mí nado zindonukọn to nuhe mí ko wà jẹ obá de mẹ lọ mẹ, dile Paulu dọ do dọmọ: “De gbẹtọ-yinyin hoho lọ po nuyiwa etọn lẹ po sẹ̀ sọn ogo, bo yí gbẹtọ-yinyin yọyọ lọ dogo, ehe to yinyin hinhẹn jẹ yọyọ gbọn oyọnẹn he pegan dali.” (Kọl. 3:9, 10) Na nugbo tọn, mí na nọ tindo kọdetọn dagbe zọnmii eyin mí nọ mọnukunnujẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ ganji. Gbọnmọ dali, mí na wleawuna gbẹtọ-yinyin Klistiani tọn yọyọ he na gọalọ nado basi hihọ́na mí sọta ayiha wintinwintin Satani tọn lẹ.

20 Apọsteli Pita flinnu mí dọmọ: “Taidi ovi tonusetọ lẹ, mì sọ yinuwa sọgbe hẹ ojlo he mì tindo dai lẹ to wunvi mìtọn mẹ ba blo, ṣigba, to kọndopọ mẹ hẹ Omẹ Wiwe lọ he ylọ mì, mìlọsu ga ni lẹzun wiwe to walọyizan mìtọn lẹpo mẹ.” (1 Pita 1:14, 15) Dile mí na mọ do to hosọ he bọdego mẹ, dona susu lẹ wẹ mí na mọyi eyin mí wà nuhe go mí pé lẹpo nado jo linlẹn po walọ hoho tọn mítọn lẹ po do bo yin adàdiọna.

[Nudọnamẹ odò tọn]

a Pọ́n apajlẹ de to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn 1er avril 1994 mẹ, weda 9, hukan 7.

[Kanbiọ hukan lẹ tọn]

[Yẹdide lẹ to weda 18, 19]

Mẹsusu dona tọ́n sọn aihọn Satani tọn mẹ bo yin adàdiọna (Pọ́n  hukan 9)

[Nudọnamẹ tangan lẹ to weda 19]

‘Mì gbọ homẹgble, adánjijẹ, awhá po mẹzunzun po ni dẹn do mì.’—Efe. 4:31.

[Yẹdide lẹ to weda 21]

Eyin mí yin adàdiọna, enẹ na gọalọna mí nado nọ didẹ nuhahun lẹ to aliho dagbe mẹ hugan lehe mí nọ wà do dai (Pọ́n  hukan 18)