1. Etẹwẹ angẹli de to lilá, podọ etẹwẹ enẹ zẹẹmẹdo na mí?

 MÍ NI dọ dọ angẹli de jlo na dọhona we, be a na dotoaina nuhe e jlo na dọ ya? Na nugbo tọn, to egbehe angẹli de to hodọna “akọta lẹpo, hẹnnu lẹpo, ogbè lẹpo podọ gbẹtọ lẹpo.” Etẹ dọ wẹ e te? E to lilá dọ, ‘Mì dibusi Jiwheyẹwhe bo na gigo e. Mì sẹ̀n Mẹlọ he dá olọn po aigba po.’ (Osọ. 14:6, 7) Jehovah wẹ Jiwheyẹwhe nugbo dopo akàn lọ he mẹlẹpo dona sẹ̀n. Lehe mí dona yọ́n pinpẹn etọn do sọ dọ e hùn dotẹnmẹ họakuẹ lọ dote na mí nado basi sinsẹ̀n hlan ẹn to tẹmpli gbigbọmẹ tọn daho etọn mẹ!

2. Etẹwẹ tẹmpli gbigbọmẹ tọn Jehovah tọn yin? (Sọ pọ́n apotin lọ “ Nuhe E Ma Yin.”)

² Etẹwẹ tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ yin taun, podọ fie wẹ mí gán mọ nudọnamẹ gigọ́ he basi zẹẹmẹ etọn lẹ te? Tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ ma yin ohọ̀ jọnun de gba. Awuwledainanu Jehovah tọn nado basi sinsẹ̀n hlan ẹn to aliho he e kẹalọyi mẹ sinai do avọ́sinsan ofligọ tọn Jesu tọn ji wẹ e yin. Apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ awuwledainanu ehe tọn to wekanhlanmẹ etọn mẹ hlan Klistiani Heblu owhe kanweko tintan whenu tọn he nọ nọ̀ Jude lẹ. b

3, 4. Ahunmẹdunamẹnu tẹlẹ wẹ Paulu tindo gando Klistiani Heblu he to Jude lẹ go, podọ nawẹ e gọalọna yé gbọn?

³ Naegbọn Paulu do kanwehlan Klistiani Heblu he nọ nọ̀ Jude lẹ? E yọnbasi dọ whẹwhinwhẹ́n titengbe awe wutu wẹ.  Tintan, nado na yé tuli. Suhugan yetọn wẹ yin pinplọn whẹ́n to sinsẹ̀n Ju lẹ tọn mẹ. Whenue yé lẹzun Klistiani, sinsẹ̀ngán yetọn hoho lẹ gán ko nọ ṣàn yé kò. Etẹwutu? Na Klistiani lẹ ma do tẹmpli ayidego tọn de, fie yé na basi sinsẹ̀n te, yé ma do agbà yinukundomọ de fie yé na nọ basi avọ́sinsan lẹ hlan Jiwheyẹwhe te, podọ yé ma do yẹwhenọ lẹ he na wadevizọn na yé. Ehe gán ko hẹn devi Klisti tọn lẹ gbọjọ bosọ dekanpona yise yetọn. (Heb. 2:1; 3:12, 14) Delẹ to yé mẹ tlẹ gán ko yin whiwhlepọn nado lẹkọyi sinsẹ̀n Ju lẹ tọn mẹ.

⁴ Awetọ, Paulu dohia Klistiani Heblu enẹlẹ dọ yé ma to vivẹnudo nado mọnukunnujẹ nuplọnmẹ gbigbọmẹ tọn yọyọ kavi he siso lẹ mẹ, enẹ wẹ “núdùdù sinsinyẹn” he to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Heb. 5:11-14) E họnwun dọ delẹ to yé mẹ gbẹ́ nọ tẹdo Osẹ́n Mose tọn go. Amọ́, Paulu basi zẹẹmẹ dọ avọ́sinsan he Osẹ́n lọ biọ lẹ ma gán de ylando lẹ sẹ̀ mlẹnmlẹn. Enẹwutu, Osẹ́n lọ ko yin “didesẹ.” Enẹgodo, Paulu plọn yé nugbo sisosiso delẹ. E flinnu Klistiani hatọ etọn lẹ dọ “todido dagbe hugan” de he sinai do avọ́sinsan Jesu tọn ji wẹ gán gọalọna yé nugbonugbo nado ‘dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe.’—Heb. 7:18, 19.

5. Etẹ mẹ wẹ mí dona mọnukunnujẹ to owe Heblu lẹ tọn mẹ, podọ etẹwutu?

⁵ Paulu basi zẹẹmẹ na mẹmẹsunnu etọn Heblu lẹ nuhewutu aliho he mẹ Klistiani lẹ nọ basi sinsẹ̀n te do yiaga tlala hugan aliho he mẹ yé nọ basi te to dai. Aliho he mẹ Ju lẹ nọ basi sinsẹ̀n te to dai yin ‘oyẹ̀ nuhe ja lẹ tọn, ṣigba onú jọnun lọ yin Klisti tọn.’ (Kol. 2:17) Oyẹ̀ nude tọn nọ do awusọhia nulọ tọn hia jẹ obá de mẹ, amọ́ e ma nọ yin nulọ lọsu paapá. Mọdopolọ, aliho he mẹ Ju lẹ nọ basi sinsẹ̀n te to hohowhenu yin oyẹ̀ onú jọnun he ja lẹ tọn de poun. Mí dona mọnukunnujẹ awuwledainanu he Jehovah zedai lọ mẹ, na mí nido sọgan mọ jona ylando mítọn lẹ tọn bosọ basi sinsẹ̀n hlan ẹn to aliho he e kẹalọyi mẹ. Mì gbọ mí ni yí “oyẹ̀” lọ (yèdọ aliho he mẹ Ju lẹ nọ basi sinsẹ̀n te to hohowhenu) jlẹdo “onú jọnun lọ” (enẹ wẹ aliho he mẹ Klistiani lẹ nọ basi sinsẹ̀n te) go, dile owe Heblu lẹ tọn basi zẹẹmẹ etọn do. Gbọnmọ dali, mí gán mọnukunnujẹ tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ mẹ dogọ, gọna lehe e gando mí go do.

6. Nawẹ gòhọtúntún lọ nọ yin yiyizan gbọn?

⁶ Oyẹ̀ lọ. Paulu ze hoyijlẹdohogo etọn sinai  do gòhọtúntún he Mose pẹ́n to 1512 J.W.M. tọn lọ ji. (Pọ́n yẹdide lọ “Oyẹ̀ lọ—Onú Jọnun Lọ.”) Gòhọtúntún lọ taidi gòhọ de he Islaelivi lẹ nọ ze pé to hohowhenu dile yé to tẹnsẹ sọn fide jẹ fide. Yé yí i zan na nudi owhe 500 kakajẹ whenue tẹmpli de wá yin gbigbá do Jelusalẹm. (Eks. 25:8, 9; Sọh. 9:22) “Gòhọ opli tọn” ehe yin nọtẹn tangan de he mẹ Islaelivi lẹ nọ dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe, nọ basi avọ́sinsan lẹ hlan ẹn bosọ nọ basi sinsẹ̀n hlan ẹn te. (Eks. 29:43-46) Amọ́ gòhọtúntún lọ sọ nọtena nuhe pọnte hugan de he na wá aimẹ to ojlẹ Klistiani lẹ tọn mẹ.

7. Whetẹnu wẹ tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ wá aimẹ te?

⁷ Onú jọnun lọ. Gòhọtúntún hohowhenu tọn lọ yin “oyẹ̀ onú olọn tọn lẹ tọn” de, podọ e nọtena tẹmpli daho gbigbọmẹ tọn Jehovah tọn. Paulu dọ dọ “gòhọ [kavi gòhọtúntún] ehe yin ohia de na ojlẹ dintọn.” (Heb. 8:5; 9:9) Enẹwutu, to ojlẹ he mẹ e kanwehlan Heblu lẹ te, tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ ko tin-to-aimẹ. E wá aimẹ to owhe 29 W.M. tọn. To owhe enẹ mẹ, Jesu yí baptẹm, yin yiyiamisisadode gbọn gbigbọ wiwe dali, bosọ jẹ sinsẹ̀n ji taidi “yẹwhenọ daho” Jehovah tọn to tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ mẹ. c—Heb. 4:14; Owalọ 10:37, 38.

8, 9. Sọgbe hẹ Heblu lẹ 7:23-27, vogbingbọn ayidego tọn tẹwẹ tin to yẹwhenọ daho Islaeli tọn lẹ po Yẹwhenọ Daho hugan lọ Jesu Klisti po ṣẹnṣẹn?

⁸ Oyẹ̀ lọ. Yẹwhenọ daho lọ nọ ze afọ gbẹtọ lẹ tọn dai to Jiwheyẹwhe nukọn. Yẹwhenọ daho tintan Islaeli tọn lọ Aalọn yin dide gbọn Jehovah dali whenue gòhọtúntún lọ yin kinklandowiwe. Amọ́, dile Paulu basi zẹẹmẹ etọn do, “mẹsusu wẹ dona lẹzun yẹwhenọ to aliho debọdo-dego tọn mẹ, na okú glọnalina yé nado zindonukọn domọ wutu.” d (Hia Heblu lẹ 7:23-27.) Podọ taidi gbẹtọvi mapenọ lẹ, yẹwhenọ daho enẹlẹ dona nọ basi avọ́sinsan lẹ na ylando yetọn titi lẹ. Vogbingbọn ayidego tọn de wẹ ehe yin to yẹwhenọ daho Islaeli tọn lẹ po Yẹwhenọ Daho hugan lọ Jesu Klisti po ṣẹnṣẹn.

⁹ Onú jọnun lọ. Taidi Yẹwhenọ Daho mítọn, Jesu Klisti yin “lizọnyizọnwatọ . . . gòhọ nugbo tọn lọ tọn, ehe Jehovah doai, bọ e ma yin gbẹtọ.” (Heb. 8:1, 2) Paulu basi zẹẹmẹ dọ “na [Jesu] to ogbẹ̀ kakadoi wutu, yẹwhenọduta etọn ma tindo mẹjẹmẹtẹnmẹ depope.” Paulu yidogọ dọ Jesu yin “maflu, bo gbọnvona ylandonọ lẹ,” podọ to vogbingbọn mẹ na yẹwhenọ daho Islaeli tọn lẹ, “ewọ ma tindo nuhudo nado nọ basi avọ́sinsan lẹ egbesọegbesọ” na ylando etọn titi lẹ. Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe agbà gọna avọ́sinsan lẹ nọtena to aliho sinsẹ̀n-bibasi tọn Ju lẹ tọn mẹ po nuhe yé nọtena to aliho sinsẹ̀n-bibasi tọn Klistiani lẹ tọn mẹ po.

10. Etẹwẹ avọ́sinsan he nọ yin bibasi to agbà gànvẹẹ tọn lọ ji lẹ dlẹnalọdo?

¹⁰ Oyẹ̀ lọ. Agbà gànvẹẹ tọn de tin to họntonu gòhọtúntún lọ tọn nukọn, ehe ji avọ́sinsan kanlin tọn lẹ nọ yin bibasi hlan Jehovah te. (Eks. 27:1, 2; 40:29) Amọ́, avọ́sinsan enẹlẹ ma gán súnsún ylando gbẹtọ lọ lẹ tọn sẹ̀ mlẹnmlẹn gba. (Heb. 10:1-4) Avọ́sinsan kanlin lẹ tọn he nọ yin bibasi whẹwhẹ to gòhọtúntún lọ mẹ to alọdlẹndo avọ́sinsan de he na wá klọ́ ylando gbẹtọvi lẹ tọn sẹ̀ mlẹnmlẹn.

11. Agbà tẹ ji wẹ Jesu yí ede do sanvọ́ te? (Heblu lẹ 10:5-7, 10)

¹¹ Onú jọnun lọ. Jesu yọnẹn dọ Jehovah do  emi hlan aigba ji nado ze ogbẹ̀ emitọn jo taidi ofligọ de do gbẹtọvi lẹ tamẹ. (Mat. 20:28) Enẹwutu, to baptẹm etọn whenu, Jesu ze ede jo nado wà ojlo Jehovah tọn. (Joh. 6:38; Gal. 1:4) Jesu ze ede jo to agbà yẹhiadonu tọn de ji, ehe nọtena “ojlo” Jiwheyẹwhe tọn dọ Visunnu etọn ni yí ogbẹ̀ pipé gbẹtọvi tọn etọn do sanvọ́. Ogbẹ̀ Jesu tọn yin zizejo “whladopo podọ kakadoi” nado basi ovẹsè, kavi nado ṣinyọnnudo ylando mẹhe do yise hia to Klisti mẹ lẹpo tọn kakadoi. (Hia Heblu lẹ 10:5-7, 10.) Enẹgodo, mì gbọ mí ni gbadopọnna zẹẹmẹ nuhe nọ nọ̀ gòhọtúntún lọ mẹ lẹ tọn.

12. Mẹnu lẹ wẹ sọgan biọ ohọ̀ voovo gòhọtúntún lọ tọn lẹ mẹ?

¹² Oyẹ̀ lọ. Gòhọtúntún lọ po tẹmpli he wá yin gbigbá do Jelusalẹm to godo mẹ lọ po di yede taun to homẹ. Yé tindo adà voovo awe delẹ, enẹ wẹ “Ofi Wiwe lọ” po “Fiwiwe Gbaugbau lọ” po, ehe yin gbigbò po họmẹgbòvọ̀ he yin kikó de po. (Heb. 9:2-5; Eks. 26:31-33) To Ofi Wiwe lọ mẹ, yè nọ mọ miyọ́ngbán-tin sika tọn de, agbà he ji nuyọnwan nọ yin mimẹ̀ te de, po tafo he ji akla sọhia tọn lẹ nọ yin bibẹdo de po. “Yẹwhenọ yiamisisadode” lẹ kẹdẹ wẹ nọ yin dotẹnmẹna nado biọ Ofi Wiwe lọ nado penukundo azọ́ndenamẹ wiwe yetọn lẹ go. (Sọh. 3:3, 7, 10) To Fiwiwe Gbaugbau lọ mẹ, yè nọ mọ aki alẹnu tọn he yè và sika na lọ, ehe nọtena tintin to finẹ Jehovah tọn. (Eks. 25:21, 22) Yẹwhenọ daho lọ kẹdẹ wẹ yin dotẹnmẹna nado biọ Fiwiwe Gbaugbau lọ to họmẹgbòvọ̀ lọ godo whladopo to owhe dopo mẹ to Azán Ovẹsè Tọn gbè. (Lev. 16:2, 17) To owhe dopodopo mẹ, e nọ biọ e mẹ po ohùn kanlin lẹ tọn po nado basi  ovẹsè na ylando etọn titi lẹ, podọ na ylando akọta lọ blebu tọn. To godo mẹ, Jehovah yí gbigbọ wiwe etọn zan nado hẹn nuhe adà gòhọtúntún lọ tọn ehelẹ zẹẹmẹdo nugbonugbo họnwun.—Heb. 9:6-8.

13. Etẹwẹ Ofi Wiwe lọ po Fiwiwe Gbaugbau gòhọtúntún lọ tọn po nọtena to tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ mẹ?

¹³ Onú jọnun lọ. Devi Klisti tọn delẹ ko yin yiyiamisisadode gbọn gbigbọ wiwe dali, podọ yé tindo haṣinṣan vonọtaun de hẹ Jehovah. Gbẹtọ 144000 ehelẹ dona sẹ̀n taidi yẹwhenọ lẹ dopọ hẹ Jesu to olọn mẹ. (Osọ. 1:6; 14:1) Ofi Wiwe gòhọtúntún lọ tọn nọtena ninọmẹ yetọn to whenue gbigbọ de yé taidi visunnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ dile yé gbẹ́ to aigba ji. (Lom. 8:15-17) Fiwiwe Gbaugbau gòhọtúntún lọ tọn nọtena olọn, enẹ wẹ fie Jehovah nọ nọ̀. “Họmẹgbòvọ̀” he gbò “Ofi Wiwe lọ” po “Fiwiwe Gbaugbau lọ” po nọtena agbasa Jesu tọn. Dile e na dẹnsọ bọ e to agbasa gbẹtọvi tọn ehe mẹ, e ma gán yì olọn mẹ taidi Yẹwhenọ Daho hugan tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ tọn. Whenue Jesu yí agbasa etọn do sanvọ́ do gbẹtọvi lẹ tamẹ, e hùnali olọn mẹ tọn dote na Klistiani yiamisisadode lẹpo. Yelọsu dona jo agbasa gbẹtọvi tọn yetọn do nado mọ ahọsumẹ olọn mẹ tọn yetọn yí. (Heb. 10:19, 20; 1 Kọl. 15:50) To whenue Jesu ko yin finfọnsọnku godo, e biọ Fiwiwe Gbaugbau tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ tọn mẹ, fie mẹyiamisisadode lẹpo na wá gọna ẹn te to godo mẹ.

14. Sọgbe hẹ Heblu lẹ 9:12, 24-26, naegbọn tẹmpli gbigbọmẹ tọn he Jehovah wleawuna lọ do yiaga hugan?

¹⁴ Tofi, mí gán mọ hezeheze dọ awuwledainanu Jehovah tọn na sinsẹ̀n-bibasi wiwe ṣeke he sinai do avọ́sinsan ofligọ tọn ji po yẹwhenọduta Jesu Klisti tọn po yiaga hugan. To Islaeli, yẹwhenọ daho lọ nọ biọ Fiwiwe Gbaugbau he yè yí alọ do basi de mẹ po ohùn avọ́sinsan kanlin lẹ tọn po, amọ́ Jesu biọ “olọn lẹ lọsu mẹ,” enẹ wẹ fie wé hugan lọ nado sọawuhia to Jehovah nukọn. To finẹ, e ze nuhọakuẹ-yinyin ogbẹ̀ pipé etọn tọn donukọnna Jiwheyẹwhe “nado de ylando sẹ̀ gbọn ede yíyí do sanvọ́ gblamẹ.” (Hia Heblu lẹ 9:12, 24-26.) Avọ́sinsan Jesu tọn wẹ avọ́sinsan daho hugan lọ he nọ de ylando lẹ sẹ̀ mlẹnmlẹn. Dile mí na mọ do todin, vlavo todido mítọn yin olọn mẹ tọn kavi aigba ji tọn, mímẹpo wẹ gán basi sinsẹ̀n hlan Jehovah to tẹmpli gbigbọmẹ tọn etọn mẹ.

15. Mẹnu lẹ wẹ nọ sẹ̀n to awánu gòhọtúntún lọ tọn mẹ?

¹⁵ Oyẹ̀ lọ. Awánu dopo wẹ gòhọtúntún lọ tindo, yèdọ fie yè lẹ́ núdo de he mẹ yẹwhenọ lẹ nọ hẹn azọ́ndenamẹ yetọn lẹ di te. Agbà gànvẹẹ tọn daho he ji avọ́nunina mimẹ̀ lẹ nọ yin bibasi te de to awánu lọ mẹ gọna basia gànvẹẹ tọn de he mẹ osin nọ nọ̀, ehe yẹwhenọ lẹ nọ yizan nado klọ́ yede wé whẹpo do hẹn azọ́ndenamẹ wiwe yetọn di. (Eks. 30:17-20; 40:6-8) Amọ́ tẹmpli he wá yin gbigbá to nukọn mẹ lẹ sọ tindo awánu gbonu tọn de, fie mẹhe ma yin yẹwhenọ lẹ gán nọ nado basi sinsẹ̀n hlan Jiwheyẹwhe.

16. Mẹnu lẹ wẹ nọ sẹ̀n to awánu tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ tọn dopodopo mẹ?

¹⁶ Onú jọnun lọ. Whẹpo pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn nado yì sẹ̀n taidi yẹwhenọ lẹ dopọ hẹ Jesu to olọn mẹ, yé nọ sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po to awánu homẹ tọn aigba ji tọn tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ tọn mẹ. Basia gànvẹẹ tọn daho he nọ nọ̀ awánu lọ mẹ bo nọ hẹn osin lọ yin nuflinmẹ titengbe de na yewlẹ po Klistiani lẹpo po nado gbọṣi wiweji to walọyizan-liho podọ to gbigbọ-liho. To whelọnu lo, fie wẹ “gbẹtọ susugege” lọ he nọ nọgodona mẹmẹsunnu yiamisisadode Klisti tọn lẹ po nugbonọ-yinyin po nọ sẹ̀n Jehovah te? Apọsteli Johanu mọ yé “to ote to ofìn lọ  nukọn,” enẹ wẹ to fie nọtena awánu gbonu tọn lọ to aigba ji, bọ yé “to sinsẹ̀nzọn wiwe basi na [Jiwheyẹwhe] to okle po ozán po to tẹmpli etọn mẹ.” (Osọ. 7:9, 13-15) Lehe mí yọ́n pinpẹn otẹn he mí do to awuwledainanu Jehovah tọn na sinsẹ̀n-bibasi wiwe ṣeke mẹ tọn do sọ!

17. Avọ́sinsan tẹlẹ wẹ mí do lẹblanulọkẹyi nado nọ basi na Jehovah?

¹⁷ To egbehe, Klistiani lẹpo wẹ do lẹblanulọkẹyi nado nọ basi avọ́sinsan hlan Jehovah gbọn whenu, huhlọn po nutindo yetọn lẹ po yiyizan nado nọgodona Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn dali. Dile apọsteli Paulu dọna Klistiani Heblu lẹ do, mí gán “basi avọ́sinsan pipà tọn hlan Jiwheyẹwhe to whepoponu, enẹ wẹ, sinsẹ́n nùflo mítọn tọn he nọ basi gbeyiyi gbangba tọn na oyín etọn.” (Heb. 13:15) Mí gán dohia dọ mí yọ́n pinpẹn lẹblanulọkẹyi he mí do nado sẹ̀n Jehovah tọn eyin mí nọ na ẹn dagbe hugan mítọn.

18. Sọgbe hẹ Heblu lẹ 10:22-25, etẹwẹ mí ma dona dovọ́na gbede, podọ etẹwẹ mí ma dona wọn gbede?

¹⁸ Hia Heblu lẹ 10:22-25. Jei vivọnu wekanhlanmẹ Paulu tọn hlan Heblu lẹ, e donù adà voovo sinsẹ̀n-bibasi mítọn tọn delẹ go he mí ma dona dovọ́na gbede. Ehe biọ dọ mí ni nọ dọnsẹpọ Jehovah to odẹ̀ mẹ, nọ basi gbeyiyi gbangba tọn gando todido mítọn go, nọ plidopọ hẹ agun mítọn, bosọ nọ na tuli ode awetọ ‘humọ dile mí mọdọ azán Jehovah tọn to dindọnsẹpọ.’ Jei vivọnu owe Osọhia tọn, angẹli Jehovah tọn yí hodidọ he bọdego ehe zan whlaawe nado zinnudonuji, e dọmọ: “Sẹ̀n Jiwheyẹwhe!” (Osọ. 19:10; 22:9) Mì gbọ mí ni ma wọn onú sisosiso gbigbọmẹ tọn he gando tẹmpli gbigbọmẹ tọn daho Jehovah tọn go lẹ, gọna lẹblanulọkẹyi họakuẹ he mí do nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe daho mítọn gbede blo!