1. Nawẹ Samalianu he Jesu hẹnazọ̀ngbọna lọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia gbọn?

DAWE ao lọ lẹ tin to ninọmẹ sinsinyẹn de mẹ. Yé yin pòtọnọ podọ sọgodo yetọn dózin. Ṣigba to gbèdopo, yé mọ Jesu, Mẹplọntọ Daho lọ hlan olá. Yé ko sè dọ Jesu nọ gbọazọ̀n wunmẹ lẹpo, podọ yé kudeji dọ e sọgan hẹnazọ̀ngbọna yelọsu ga. Enẹwutu, yé dawhá dọmọ: “Jesu, Nuplọnmẹtọ, wàlẹblanuna mí!” Dawe ao lọ lẹ yin azọ̀nhẹngbọna mlẹnmlẹn. Ayihaawe ma tin dọ yemẹpo wẹ yọ́n pinpẹn homẹdagbe Jesu tọn. Ṣigba, dopo to yé mẹ wà nude he hú numọtolanmẹ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn tintindo—e dọ pinpẹn-nutọn * etọn tọ́n na Jesu. Dawe he yin azọ̀nhẹngbọna enẹ, yèdọ Samalianu de, yin whinwhàn nado pagigona Jiwheyẹwhe “po ogbè lélé po.”—Luku 17:12-19.

2, 3. (a) Naegbọn mí sọgan nọ gboawupo nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

² Taidi Samalianu lọ, mí nọ jlo na do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia mẹhe yin homẹdagbenọ lẹ. Ṣigba to whedelẹnu, mí sọgan wọn nado dọho kavi yinuwa to aliho de mẹ nado do numọtolanmẹ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn mítọn hia.

³ To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna nuhewutu e do yin nujọnu nado nọ do pinpẹn-nutọn hia gbọn nuhe mí nọ dọ po nuhe mí nọ wà lẹ po dali. Mí na plọnnu sọn apajlẹ mẹhe go Biblu donù delẹ tọn mẹ he yọ́n pinpẹn nuhe yin wiwà na yé lẹ tọn podọ mẹdevo lẹ he ma wàmọ. Enẹgodo, mí na gbadopọnna aliho tangan  delẹ he mẹ mí sọgan nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia te.

4, 5. Naegbọn mí dona nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia?

⁴ Jehovah ze apajlẹ dai na mí na nuhe dù pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn didohia. Dopo to aliho he mẹ e nọ wàmọ te lẹ mẹ wẹ gbọn ahọsumẹ nina mẹhe nọ hẹn homẹ etọn hùn lẹ dali. (2 Sam. 22:21; Salm. 13:6; Mat. 10:40, 41) Podọ Owe-wiwe lẹ na tuli mí nado “nọ hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn, taidi ovi yiwanna lẹ.” (Efe. 5:1) Enẹwutu, whẹwhinwhẹ́n titengbe de he wutu mí dona nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia wẹ yindọ, mí jlo na hodo apajlẹ Jehovah tọn.

⁵ Lẹnnupọndo whẹwhinwhẹ́n devo he wutu mí nọ jlo nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia mẹdevo lẹ ji. Pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn taidi núdùdù dagbe de—yè nọ duvivi etọn dogọ eyin yè má ẹn hẹ mẹdevo lẹ. Homẹ mítọn nọ hùn eyin mí tindo numọtolanmẹ lọ dọ mẹdevo lẹ yọ́n pinpẹn nuhe mí wà tọn. To whenue mílọsu do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia, mí nọ hẹn mẹdevo lẹ jaya. Mẹhe mí do pinpẹn-nutọn hia lọ nọ mọdọ vivẹnu he emi do nado gọalọna mí kavi nado na mí nude he mí tindo nuhudo etọn lẹ ma yin to ovọ́ mẹ. Taidi kọdetọn de, haṣinṣan họntọnjiji tọn he tin to míwlẹ po mẹlọ po ṣẹnṣẹn nọ lodo dogọ.

6. Kanṣiṣa tẹlẹ wẹ tin to hogbe pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn lẹ po atin-sinsẹ́n pọmu sika tọn de po ṣẹnṣẹn?

⁶ Hogbe pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn mítọn lẹ nọ họakuẹ taun. Biblu dọmọ: “Kẹdẹdi atin-sinsẹ́n pọmu sika tọn to núzinzan fataka tọn mẹ, mọ wẹ ohó he yin didọ to ojlẹ he sọgbe mẹ te do niyẹn.” (Howh. 25:11) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe pọmu sika tọn he yin zizedo núzinzan fataka tọn de mẹ nọ yọnwhanpẹ sọ! Podọ pọ́n lehe enẹ na họakuẹ do sọ! Etẹwẹ na yin numọtolanmẹ towe eyin mẹde na we nunina mọnkọ? Na nugbo tọn, mọ wẹ hogbe pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn he a dọna mẹdevo lẹ sọgan họakuẹ do niyẹn.  Humọ, sọ lẹnnupọndo ehe ji: Pọmu he yè yí sika do basi de sọgan nọ aimẹ na ojlẹ dindẹn. Mọdopolọ, mẹhe a dọ hogbe pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn lẹ na de sọgan nọ flin yé podọ yé na họakuẹ na ẹn na pipotọ gbẹzan etọn tọn.

7. To Salmu lẹ 27:4 mẹ, nawẹ Davidi do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia gbọn, podọ nawẹ salmu-kantọ devo lẹ wàmọ gbọn?

⁷ To hohowhenu, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn susu wẹ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia. Davidi yin dopo to yé mẹ. (Hia Salmu lẹ 27:4.) Ewọ yọ́n pinpẹn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke tọn sisosiso bosọ do numọtolanmẹ etọn lẹ hia to aliho he họnwun mẹ. E basi nunina adọkunnu susu tọn na tẹmpli lọ gbigbá. Kúnkan Asafi tọn lẹ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia gbọn salmu lẹ kavi ohàn pipà tọn lẹ kinkandai dali. To ohàn de mẹ, yé dopẹna Jiwheyẹwhe bosọ do pinpẹn-nutọn hia na “azọ́njiawu” Jehovah tọn lẹ. (Salm. 75:1) E họnwun dọ, Davidi po kúnkan Asafi tọn lẹ po jlo na dohia Jehovah obá he mẹ yé yọ́n pinpẹn dona he yé mọyi sọn ewọ dè lẹpo tọn jẹ. Be a sọgan lẹnnupọndo aliho voovo he mẹ a gán hodo apajlẹ salmu-kantọ enẹlẹ tọn te ji ya?

8, 9. Nawẹ apọsteli Paulu do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po gbọn, podọ kọdetọn tẹwẹ e họnwun dọ enẹ hẹnwa?

⁸ Apọsteli Paulu yọ́n pinpẹn mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po tọn, bo do enẹ hia to aliho he mẹ e dọho gando yé go te. E nọ dopẹna Jiwheyẹwhe gando yé go to whelẹponu to odẹ̀ mẹdetiti tọn etọn lẹ mẹ. E sọ nọ do pinpẹn-nutọn hia to whenue e to wekanhlan yé. To Lomunu lẹ weta 16 mẹ, Paulu slẹ yinkọ Klistiani hatọ 27 tọn to wefọ 15 he jẹnukọn lẹ mẹ. Na taun tọn, Paulu flindọ Pliska po Akuila po “ze ogbẹ̀ yetọn do owù mẹ” na ewọ tọn wutu, bo dọ gando Febe go dọ ewọ yin “avùnlọyitọ na mẹsusu,” etlẹ yin na Paulu lọsu ga. E pà mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu vivẹ́ azọ́n sinsinyẹnwatọ enẹlẹ po.—Lom. 16:1-15.

⁹ Paulu yọnẹn dọ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu emitọn lẹ po yin mapenọ, ṣigba to vivọnu wekanhlanmẹ etọn hlan Lomunu lẹ tọn, e de nado na ayidonugo jẹhẹnu dagbe yetọn lẹ. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe e na ko yin tulinamẹnu na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu enẹlẹ po do sọ, nado sè hogbe Paulu tọn enẹlẹ he yin hihia daga to agun mẹ! Taidi kọdetọn de, ayihaawe ma tin dọ họntọnjiji yetọn hẹ Paulu na ko sọ sinyẹn dogọ. Be a nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia hagbẹ agun towe tọn lẹ whẹwhẹ na nudagbe he yé nọ dọ bosọ nọ wà lẹ ya?

10. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn aliho he mẹ Jesu do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia hodotọ etọn lẹ te mẹ?

¹⁰ To wẹndomẹ Jesu tọn lẹ mẹ hlan agun Asia Pẹvi tọn delẹ, ewọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na azọ́n he hodotọ etọn lẹ wà. Di apajlẹ, ewọ bẹ wẹndomẹ etọn hlan agun Tiatila tọn jẹeji dole: “N’yọ́n walọ towe lẹ, owanyi, yise, lizọnyizọn po akọndonanu towe po, n’sọ yọnẹn dọ walọ towe agọe tọn lẹ yọ́n hú dai tọn lẹ.” (Osọ. 2:19) Jesu ma donù jideji he yé tindo to azọ́n yetọn mẹ go poun gba, ṣigba e sọ pà yé na jẹhẹnu he whàn yé nado wà azọ́n dagbe enẹlẹ. Dile etlẹ yindọ Jesu dona na ayinamẹ mẹdelẹ to agun Tiatila tọn mẹ, e bẹ wẹndomẹ etọn jẹeji bosọ dotana ẹn po tulinamẹ po. (Osọ. 2:25-28) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n aṣẹpipa he Jesu tindo taidi ota agun lẹpo tọn. Ewọ ma to dandannu glọ nado pà mí na azọ́n he mí wà na ẹn lẹ. Etomọṣo, e nọ hẹn ẹn diun dọ emi do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia. Apajlẹ dagbe nankọ die ewọ zedai na mẹho agun tọn lẹ!

11. Dile Heblu lẹ 12:16 dohia do, pọndohlan tẹwẹ Esau tindo gando onú wiwe lẹ go?

¹¹ E blawu dọ mẹhe go Biblu donù delẹ gboawupo nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia. Di apajlẹ, dile etlẹ yindọ Esau yin pinplọn whẹ́n gbọn mẹjitọ he yiwanna Jehovah bosọ nọ na ẹn  sisi lẹ dali, e gboawupo nado yọ́n pinpẹn onú wiwe lẹ tọn. (Hia Heblu lẹ 12:16.) Nawẹ gbigbọ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn matindo tọn etọn wá họnwun gbọn? Esau gbọn yamakinanu dali sà jlọjẹ viplọnji tọn etọn na nọvisunnu etọn Jakọbu, na ayàn agbán dopo poun wutu. (Jen. 25:30-34) To nukọn mẹ, nudide he Esau basi wá vẹna ẹn sinsinyẹn. Ṣigba, na e ma yọ́n pinpẹn nuhe e tindo tọn wutu, e ma tindo whẹwhinwhẹ́n de nado wule to whenue e hẹn dona he nọ zọnpọ hẹ jlọjẹ viplọnji tọn lọ bu.

12, 13. Nawẹ Islaelivi lẹ dohia dọ yé gboawupo nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia gbọn, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ?

¹² Islaelivi lẹ tindo whẹwhinwhẹ́n susu nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia. Yé yin tuntundote sọn kanlinmọgbenu to whenue Jehovah hẹn Azọ̀nylankan Ao lẹ wá Egipti ji godo. To ojlẹ de godo, Jiwheyẹwhe whlẹn yé sọn nugbajẹmẹji mẹ to whenue e và awhànpa Egiptinu lẹ tọn blebu sudo to Ohù Vẹẹ mẹ. Homẹ Islaelivi lẹ tọn hùn sọmọ bọ yé ji ohàn awhàngbigba tọn de nado pagigona Jehovah. Ṣigba, be yé zindonukọn nado nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia ya?

¹³ To whenue Islaelivi lẹ pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu yọyọ lẹ, e ma dẹn bọ yé wọn nudagbe he Jehovah ko wà na yé lẹ. Gbọnmọ dali, yé dohia dọ emi hẹn gbigbọ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn emitọn bu. (Salm. 106:7) Gbọnna? “Islaelivi lẹpo sọ jẹ nuhlundọ ji gando Mose po Aalọn po go”—na taun tọn Jehovah wẹ yé to nuhlundọ sọta. (Eks. 16:2, 8) Ewọ gblehomẹ na gbigbọ pinpẹn-nutọn-mayọnẹn tọn he omẹ etọn lẹ dohia. To nukọn mẹ, e dọ dọdai dọ whẹndo Islaelivi lẹ tọn enẹ blebu na dọ̀n to danfafa ji, adavo Jọṣua po Kalẹbi po. (Sọh. 14:22-24; 26:65) Mì gbọ mí ni pọ́n lehe mí sọgan dapana apajlẹ ylankan ehelẹ do ṣigba bo hodo dagbe lẹ.

14, 15. (a) Nawẹ alọwlemẹ lẹ sọgan nọ dohia dọ emi yọ́n pinpẹn ode awetọ tọn gbọn? (b) Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan plọn ovi yetọn lẹ nado nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia gbọn?

¹⁴ To whẹndo mẹ. Whẹndo lọ blebu wẹ nọ mọaleyi eyin hagbẹ etọn lẹ dopodopo nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia. Lehe alọwlemẹ lẹ to pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn dohia ode awetọ do sọ, mọ wẹ haṣinṣan yetọn nọ lodo dogọ do niyẹn. E sọ nọ bọawuna yé dogọ nado jona nuṣiwa ode awetọ tọn. Asu de he nọ yọ́n pinpẹn asi etọn tọn ma nọ doayi nudagbe he asi ẹ nọ dọ bo nọ wà lẹ go poun gba, ṣigba e sọ “nọ fọ́n [bo] nọ pà ẹ.” (Howh. 31:10, 28) Podọ asi nuyọnẹntọ de nọ dike asu etọn ni yọ́n nuhe e nọ yiwanna na taun tọn to ewọ dè lẹ.

¹⁵ Mẹjitọ lẹ emi, nawẹ mì sọgan plọn ovi mìtọn lẹ nado nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia gbọn?  Mì flindọ ovi mìtọn lẹ na nọ hodo apajlẹ nuhe mì nọ dọ bo nọ wà lẹ tọn. Enẹwutu, mì nọ ze apajlẹ dagbe dai bo nọ dọ “mì wanu” to whenue ovi mìtọn lẹ wà nudagbe lẹ na mì. Humọ, mì plọn ovi mìtọn lẹ nado nọ dọ “mì wanu” to whenue mẹdevo lẹ wà nudagbe lẹ na yé. Mì gọalọna ovi mìtọn lẹ nado mọnukunnujẹemẹ dọ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn didohia nọ wá sọn ahun mẹ, podọ hogbe yetọn lẹ sọgan nọ wà dagbe susu. Di apajlẹ, nawe de he nọ yin Clary dọmọ: “To whenue onọ̀ ṣie tindo owhe 32, to ajiji mẹ, ewọ ṣo wẹ dona plọn ovi atọ̀n whẹ́n. To whenue yẹnlọsu tindo owhe 32, n’lẹnnupọndo lehe e dona ko vẹawuna ẹn do sọ ji to whenue e tindo owhe ṣie. Enẹwutu, n’dọna ẹn dọ n’yọ́n pinpẹn avọ́sinsan he e basi nado plọn yẹn po nọvisunnu ṣie lẹ po whẹ́n lẹpo tọn taun. To agọe, e dọna mi dọ nue n’dọna emi lẹ gbẹ́ to ahun emitọn mẹ, dọ emi nọ saba lẹnnupọndo yé ji, podọ yé nọ hẹn ayajẹ wá na emi to whepoponu.”

16. Na apajlẹ de he dohia dọ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn didohia sọgan na tuli mẹdevo lẹ.

¹⁶ To agun mẹ. Mí nọ na tuli mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po eyin mí do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia yé. Di apajlẹ, Jorge, yèdọ mẹho agun tọn de he tindo owhe 28 bẹ azọ̀n sinsinyẹn de. E ma penugo nado yì opli lẹ na osun dopo. Etlẹ yin to whenue e gọ̀ opli lẹ bẹ, e ma sọgan nọ penukundo adà opli tọn lẹ go. Jorge yigbe dọmọ: “N’nọ mọ dee di nuvọ́nọ na dogbó ṣie lẹ wutu, podọ na n’ma sọgan nọ penukundo azọngban agun tọn lẹ go wutu. Ṣigba to opli de godo, mẹmẹsunnu de dọna mi dọmọ: ‘N’jlo na dọnudo we na apajlẹ dagbe he a zedai na whẹndo ṣie. A ma gán yọ́n obá he mẹ mí duvivi hodidọ towe lẹ tọn jẹ to owhe kleun he wayi lẹ gblamẹ. Yé ko gọalọna mí nado whẹ́n to gbigbọ-liho.’ Enẹ yinuwado ji e sisosiso, podọ dasin wayi do mi. Nue sin hudo n’do lẹ pẹẹ wẹ e dọna mi.”

17. Dile Kolosinu lẹ 3:15 dọ do, nawẹ mí sọgan do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia Jehovah gbọn na alọtútlú etọn?

¹⁷ Na Jiwheyẹwhe alọtlútọ mítọn. Jehovah ko na mí núdùdù gbigbọmẹ tọn susugege. Di apajlẹ, mí nọ mọ anademẹ he nọ gọalọna mí taun lẹ yí gbọn opli, owe po nọtẹn Intẹnẹt tọn mítọn lẹ po gblamẹ. Be a ko sè hodidọ na mẹlẹpo de, hia hosọ de, kavi pọ́n tito Televiziọn tọn de pọ́n bo dọ dọ, ‘Nue sin hudo n’do pẹẹ die’ ya? Nawẹ mí gán do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn hia Jehovah gbọn? (Hia Kolosinu lẹ 3:15.) Aliho dopo wẹ nado nọ dopẹna ẹn whẹwhẹ to odẹ̀ mítọn lẹ mẹ na nunina dagbedagbe ehelẹ.—Jak. 1:17.

18. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mítọn te?

¹⁸ Mí sọ nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia Jehovah to whenue mí hẹn nọtẹn sinsẹ̀n-bibasi  tọn mítọn do wiweji podọ do titoji. Mí nọ tindo mahẹ to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mítọn lẹ hinhẹn do wiweji po nukunpipedo yé go po mẹ to gbesisọ mẹ, podọ mẹhe nọ penukundo nuyizan lẹtliki tọn agun tọn go lẹ nọ wàmọ po sọwhiwhe po. Eyin mí nọ penukundo Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mítọn lẹ go do lehe e jẹ do, yé na dọ́jì dogọ, podọ yé ma na nọ biọ vọjlado kaka de. Gbọnmọ dali, akuẹ susu sọgan pò to aimẹ bo gán yin yiyizan nado gbá kavi vọ́ Plitẹnhọ devo lẹ jlado lẹdo aihọn pé.

19. Etẹwẹ a plọn sọn apajlẹ nugopọntọ lẹdo tọn de po asi etọn po tọn mẹ?

¹⁹ Na mẹhe nọ wazọ́n sinsinyẹn do ota mítọn mẹ lẹ. To whenue mí do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia, hogbe mítọn lẹ sọgan diọ pọndohlan he mẹde nọ tindo gando avùnnukundiọsọmẹnu he e nọ pehẹ lẹ go. Lẹnnupọndo numimọ nugopọntọ lẹdo tọn de po asi etọn po tọn ji. To gbèdopo he yé ko yí azán lọ blebu zan to lizọnyizọn lọ mẹ to avivọ-whenu, yé lẹkọwa fie yè na yé ohọ̀ do po nuṣikọ po. Aimẹ fá sọmọ bọ asi lọ dọ́ avivọ-wù etọn mẹ. To wunkẹngbe afọnnu, ewọ dọna asu etọn dọ emi ma gán sọ zindonukọn to azọ́n lẹdo tọn mẹ ba. To afọnnu enẹ dopolọ, mẹmẹyọnnu lọ mọ wekanhlanmẹ de yí sọn alahọ mẹ. Wekanhlanmẹ lọ na pipà zohunhunnọ mẹmẹyọnnu lọ na lizọnyizọn etọn po akọndonanu etọn po. E yin kinkan demẹ dọ e gán vẹawu taun nado nọ to adọtẹn diọ to osẹ lẹpo mẹ. Asu etọn dọmọ: “Mẹpipa enẹ yinuwadeji sọmọ bọ e masọ dọ gbede dọ emi na tlọ́n azọ́n lẹdo tọn mẹ ba. Na taun tọn, whlasusu wẹ ewọ ko na mi tuli nado zindonukọn eyin n’to linlẹn nado jo azọ́n lọ do.” Asu po asi po enẹ gbọṣi azọ́n lẹdo tọn mẹ diblayin na owhe 40.

20. Etẹwẹ mí dona nọ tẹnpọn nado wà egbesọegbesọ, podọ etẹwutu?

²⁰ Mì gbọ mí ni nọ tẹnpọn egbesọegbesọ nado nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn hia gbọn nuhe mí nọ dọ bo nọ wà lẹ gblamẹ. Hodidọ kavi nuyiwa ahundopo tọn mítọn lẹ sọgan yin nuhe mẹdevo tindo nuhudo etọn lẹ pẹẹ nado lùn azán dopodopo tọ́n to aihọn mayọndagbenọ ehe mẹ. Podọ hodidọ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn mítọn lẹ na zọ́n bọ mí na wleawuna họntọnjiji he gán nọ aimẹ kakadoi lẹ. Hú popolẹpo, mí na to apajlẹ Otọ́ alọtlútọ podọ pinpẹn-nutọn-yọnẹntọ mítọn Jehovah tọn hodo.