“N’TO nuhà gando tẹnsisẹ lọ go. N’ma yọnẹn eyin n’na jihọntọn yọyọ lẹ kavi eyin mẹlẹ na kẹalọyi mi.” Nuhe Allen * dọ niyẹn dile e to adàdiọ sọgbe hẹ agun yọyọ he mẹ e jẹ, he dẹn do fihe e wá sọn na nudi kilomẹtlu 1 400.

Eyin hiẹ lọsu ko sẹtẹn jẹ agun devo mẹ, vlavo a gán ko to nuhà. Etẹwẹ sọgan gọalọna we nado diọada? Etẹwẹ a sọgan wà eyin adàdidiọ lọ wá vẹawu hú lehe a lẹn do? To alọ devo mẹ, eyin a ma jlo na sẹtẹn jẹ fidevo, nawẹ a sọgan hẹn adàdidiọ bọawuna mẹhe ṣẹṣẹ sẹtẹn wá agun towe mẹ lẹ gbọn?

Lẹnnupọndo apajlẹ ehe ji: E ma nọ saba bọawuna atin lẹ eyin yè họ̀n yé sọn fide jẹ fidevo. Whenue yè họ̀n atin de sọn odò mẹ, suhugan adọ̀ etọn lẹ tọn wẹ nọ yin sinsánsẹ, na e nido bọawu nado sẹtẹnna ẹn jẹ fidevo. Podọ tlolo he atin lọ yin dido do fidevo, e dona jẹ adọ̀ yọyọ lẹ wú ji. Mọdopolọ, tẹnsisẹ yì agun devo mẹ sọgan nọma bọawuna we. To agun towe hoho mẹ, a ko “doadọ̀do” to linlẹn lọ mẹ dọ a tindo họntọn vivẹ́ susu po aṣa gbigbọmẹ tọn delẹ po. Todin, a dona wú adọ̀ devo lẹ nado tindo kọdetọn dagbe to fihe a sẹtẹn jẹ. Etẹwẹ na gọalọna we nado wàmọ? Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ yíyí do yizan mẹ wẹ. Gbọ mí ni dọhodo delẹ ji.

Mẹhe nọ hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn to gbesisọ mẹ nọ “taidi atin de he yin dido do asisa osin tọn lẹ tó, yèdọ atin de he nọ de sinsẹ́n tọ́n to osaa etọn mẹ, bọ amà etọn lẹ ma nọ yọ́. Podọ nudepope he ewọ wà na nọ tindo kọdetọn dagbe.”—Salm. 1:1-3.

Kẹdẹdile atin de dona nọ dọ̀n osin sọn asisa osin tọn de mẹ nado vùn ganji do, Klistiani de dona nọ mọ núdùdù gbigbọmẹ tọn yí sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ whẹwhẹ nado lodo to gbigbọ-liho. Enẹwutu, zindonukọn nado nọ hia Biblu egbesọegbesọ bo nọ yì opli agun tọn lẹ to gbesisọ mẹ. Hẹn aṣa dagbe sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn po oplọn mẹdetiti tọn po go. Nuhe nọ gọalọna we to gbigbọ-liho to fihe a te dai wẹ nasọ gọalọna we to fiyọyọ he a jẹ lọ.

“Mẹdepope he nọ fakọna mẹdevo lẹ na yin kọfana ga.”—Howh. 11:25.

A na mọ huhlọn yí bo yawu diọada eyin a nọ tindo mahẹ gigọ́ to lizọnyizọn lọ mẹ. Kevin he yin mẹho agun tọn de dọmọ: “Nuhe gọalọna yẹn po asi ṣie po hugan wẹ nado basi gbehosọnalitọ alọgọtọ tọn tlolo he mí jẹ agun yọyọ lọ mẹ. Mí yawu jẹakọ hẹ mẹmẹsunnu lẹ, gbehosọnalitọ lẹ po aigba-denamẹ lọ po.” Roger he sẹtẹn jẹ lẹdo de mẹ he dẹn do fihe e nọ dai na nudi kilomẹtlu 1 600 dọmọ: “Aliho dagbe hugan lọ nado diọada wẹ nado nọ tọ́n na kunnudegbe whẹwhẹ dile e sọgan yọnbasi do. Humọ, dike mẹho agun tọn lẹ ni yọnẹn dọ a gán ze dewe jo nado gọalọ to nudepope mẹ, vlavo nado hẹn Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lọ do wiweji, pọntẹn na mẹde to opli ji, kavi nado nọ ze mẹde wá opli lẹ. Eyin mẹmẹsunnu lẹ mọ gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn to mẹhe ṣẹṣẹ sẹtẹn wá de si, e nọ bọawuna yé nado jihọntọn hẹ ẹ.”

“Mì hùn ahun mìtọn lẹ donuvo.”—2 Kọl. 6:13.

Nọ hùn dewe do nùvo nado do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia. To whenue Melissa po whẹndo etọn po sẹtẹn yì agun devo mẹ, yé dovivẹnu nado jihọntọn yọyọ lẹ. E dọmọ: “Mí nọ gbawudo mẹmẹ to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ jẹnukọnna opli lẹ podọ to opli  lẹ godo. Ehe nọ zọ́n bọ hodọdopọ mítọn nọ yinukọn hú nudọdomẹ poun.” Ehe sọ gọalọna whẹndo lọ nado yawu yọ́n yinkọ mẹmẹsunnu lẹ tọn. Yé sọ hùn yede do nùvo gbọn gbigbọ johẹmẹ tọn didohia dali, ehe hẹn haṣinṣan yetọn hẹ họntọn yọyọ yetọn lẹ lodo. Melissa yidogọ dọ: “Mí nọ na yé sọha alokan mítọn tọn bo nọ yí yetọn, na yé nido sọgan ylọ mí wá tito gbigbọmẹ tọn lẹ po nuwiwa devo lẹ po tẹnmẹ.”

Eyin linlẹn lọ nado jẹ hodọ ji hẹ mẹhe a ma ko jẹakọ hẹ lẹ nọ dobuna we janwẹ, a sọgan bẹjẹeji dẹẹdẹ. Di apajlẹ, konu yẹsẹ—eyin nukiko ma tlẹ sọ́ we to tintan whenu. Nukiko yẹsẹ na dọ̀n mẹdevo lẹ sẹpọ we. To popolẹpo mẹ, “nukun he to sisẹ́ nọ hẹn ahun gọ́ na ayajẹ.” (Howh. 15:30) Rachel he sẹtẹn jẹ lẹdo de mẹ he dẹn taun do fihe e whẹ́n te dọmọ: “N’nọ kuwinyan taun. To whedelẹnu, n’dona hẹn dee po huhlọn po nado dọhodopọ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po to agun ṣie yọyọ mẹ. N’nọ tẹnpọn bo nọ doayi mẹhe sinai edeṣo to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ bo ma to hodọ hẹ mẹde go. Omẹ enẹ gán ko yin winyankutọ yẹn nkọ.” Naegbọn a ma na yí do dó yanwle nado nọ dọho hẹ mẹhe a ma ko jẹakọ hẹ de jẹnukọn kavi to opli dopodopo godo?

To alọ devo mẹ, a sọgan nọ to jejeji nado dọhodopọ hẹ mẹhe a ma ko yọnẹn dai lẹ tlolo he a sẹtẹn jẹ fidevo. Amọ́, dile ojlẹ to yìyì e yọnbasi dọ mẹhe to agun lọ mẹ lẹ ma nasọ yin mẹyọyọ na we ba. To whenẹnu, e sọgan biọ dọ a ni dovivẹnu nado zindonukọn to họntọn yọyọ lẹ jiji mẹ.

E nọ biọ whenu to atin delẹ si hú devo lẹ nado doadọ̀do to fihe yé ṣẹṣẹ yin vivọ́ do dó. Mọdopolọ, mẹlẹpo ma nọ diọada sọgbe hẹ agun yọyọ de to aliho dopolọ mẹ. Eyin a ko sẹtẹn sọn ojlẹ de die bọ e gbẹ́ to awuvẹ na we nado diọada, nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn he bọdego lẹ yíyí do yizan mẹ sọgan gọalọna we:

“Mì dike mí gbọjọ to nuhe yin dagbe wiwà mẹ blo, na mí na gbẹ̀n to ojlẹ sisọ mẹ eyin agbọ́ ma pé mí.”—Gal. 6:9.

Na whenu dewe nado diọada hú lehe a lẹn do to tintan whenu. Di apajlẹ, susu mẹdehlan he mọ azọ́nplọnmẹ yí to Giliadi lẹ tọn wẹ nọ gbọṣi azọ́ndenamẹ yetọn mẹ to tògodo na owhe susu whẹpo do nọ lẹkọyi pọ́n whé. Gbọnmọ dali, yé nọ jẹakọ hẹ mẹmẹsunnu lẹdo lọ tọn lẹ ganji bo nọ diọada sọgbe hẹ aṣa filọ tọn.

Alejandro, he ko sẹtẹn whlasusu dekunnu dọ yè ma nọ nọ̀ plaplaji do diọada. E dọmọ: “To whenue mí sẹtẹn gbọngodo, asi ṣie dọna mi dọ, ‘Họntọn ṣie lẹpo wẹ n’jodo agun mítọn hoho mẹ!’” E flinnu asi etọn dọ nudopolọ pẹẹ wẹ e dọ to owhe awe die to whenue yé sẹtẹn. Amọ́ to owhe awe enẹlẹ gblamẹ, e do ojlo hia mẹdevo lẹ gọna mẹhe e ma yọnẹn dai lẹ bo wá jihọntọn vivẹ́ hẹ yé.

“A dọ blo dọ, “Naegbọn azán he wayi lẹ do pọnte hú azán ehelẹ?” na e ma yin nuyọnẹnnu nado kàn ehe sè.”—Yẹwh. 7:10.

Ma nọ yí agun towe yọyọ jlẹdo hoho tọn go blo. Di apajlẹ, to fihe a jẹ din, mẹmẹsunnu lẹ gán nọ kuwinyan kavi nọ yawudomẹ hú lehe e nọ yin do to fihe a tlọ́n. Ze ayidonugo do jẹhẹnu yetọn lẹ ji, dile a na ko jlo dọ yelọsu ni wà hẹ we do. E ko paṣa mẹhe ṣẹṣẹ sẹtẹn delẹ nado wá mọdọ tẹnsisẹ yetọn nọ hẹn yé nado kanse yede dọ, ‘Be n’yiwanna “pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn pete” nugbonugbo ya?’—1 Pita 2:17.

 “Mì to bibiọ zọnmii, e nasọ yin nina mì.”—Luku 11:9.

Zindonukọn nado nọ biọ alọgọ to odẹ̀ mẹ. Mẹho agun tọn de he nọ yin David dọmọ: “Ma tẹnpọn nado hẹn agbàn lọ na dewe blo. Nususu tin he mí ma gán wà matin alọgọ Jehovah tọn. Nọ hodẹ̀ gandego!” Rachel, he ko yin nùdego wayi lọsu kọngbedopọ. E dọmọ: “Eyin yẹn po asu ṣie po mọdọ e taidi dọ mẹlẹ masọ to awuya do mí sọmọ to agun lọ mẹ ba, mí nọ hodẹ̀ hlan Jehovah tlọlọ dọ, ‘Jaale gọalọna mí nado yọnẹn eyin nuyiwa mítọn de wẹ to aliglọnna mẹdevo lẹ nado dọnsẹpọ mí.’ Enẹgodo, mí nọ tẹnpọn nado yí whenu zan dopọ hẹ mẹmẹsunnu lẹ dogọ.”

Mẹjitọ lẹ emi, eyin e to awuvẹ na ovi mìtọn lẹ nado diọada, mì yiagbọji bo hodẹ̀ hẹ yé gando whẹho lọ go. Mì gọalọna yé nado jihọntọn yọyọ lẹ gbọn tito gbẹdido dagbe lẹ tọn bibasi na yé dali.

Etẹwẹ a sọgan wà nado gọalọna mẹhe ṣẹṣẹ sẹtẹn wá agun towe mẹ lẹ? Dovivẹnu nado yin họntọn dagbe de na yé sọn bẹjẹeji. Nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n, tẹnpọn bo lẹnnupọndo nuhe a na ko jlo dọ yè ni wà na we eyin hiẹ wẹ sẹtẹn lẹ ji, bo nọ wà onú enẹlẹ. (Mat. 7:12) Be mẹhe ṣẹṣẹ sẹtẹn lẹ sọgan nọ kọnawudopọ hẹ we to sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn whenu, kavi nado pọ́n tito-to-whinnu sunmẹsunmẹ tọn Televiziọn JW tọn ya? Be a gán nọ basi oylọna yé nado tọ́nyi kunnudegbe hẹ we ya? Eyin a ylọ yé wá núdùdù kleun de tẹnmẹ, yé ma na wọn johẹmẹ towe gbede. Aliho yọ́n-na-yizan devo tẹlẹ mẹ wẹ a sọgan sọ gọalọna mẹhe ṣẹṣẹ sẹtẹn lẹ te?

Carlos dọmọ: “Whenue mí jẹ agun yọyọ mítọn mẹ, mẹmẹyọnnu de kàn yinkọ nusatẹn he mẹ nulẹ ma vẹahi sọmọ te lẹ tọn na mí. Enẹ gọalọna mí taun.” Eyin yozò, fifá kavi jikun sù to lẹdo mìtọn mẹ hú lehe e nọ yindo to fihe mẹlọ sẹtẹn sọn, e na yọ́n pinpẹn etọn eyin a do lehe e sọgan sọnú sọgbe hẹ ninọmẹ aimẹ tọn lẹdo mìtọn tọn do hia ẹ. A sọgan sọ gọalọna yé nado tindo kọdetọn dagbe to lizọnyizọn lọ mẹ gbọn whenuho lẹdo lọ tọn didọna yé kavi zẹẹmẹ nuyise mẹhe to lẹdo lọ mẹ lẹ tọn bibasi na yé dali.

Allen, he yin nùdego to bẹjẹeji, ko to agun yọyọ etọn mẹ na owhe dopo linlán todin. E flin dọmọ: “To tintan whenu, n’dona wazọ́n do dee ji taun nado jẹakọ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po. Amọ́ todin, yé wá taidi whẹndo de na mi bọ n’sọ do ayajẹ.” Allen mọdọ tẹnsisẹ lọ ma zọ́n bọ emi hẹn họntọn emitọn lẹ bu. Kakatimọ, e jihọntọn yọyọ lẹ he na yin họntọn etọn lẹ kakadoi.