Ehecha oĩva pype

Ehecha oĩva pype

ARTÍKULO OJESTUDIÁVA 12

Pe mborayhu ñanepytyvõ jagueropuʼaka hag̃ua oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe

Pe mborayhu ñanepytyvõ jagueropuʼaka hag̃ua oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe

“Koʼã mbaʼe amanda peẽme ikatu hag̃uáicha pejoayhu. Ko múndo ndaijaʼéiramo penderehe, peẽ penemanduʼa vaʼerã cherehe raẽ ndaijaʼéi hague” (JUAN 15:17, 18).

PURAHÉI 129 Jasegíta ñaaguanta ipahaite peve

¿MBAʼE REHEPA ÑAÑEʼẼTA? *

1. Heʼiháicha Mateo 24:9, ¿mbaʼérepa nañanesorprendéi ko múndo ndaijaʼéi haguére ñanderehe?

JEHOVÁ ñandeapo vaʼekue ikatu hag̃uáicha japorohayhu, ha jaipota hag̃uáicha umi ótro ñanderayhu. Upévare, oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe ñañeñandu vaieterei ha ikatu voi jakyhyje. Por ehémplo, peteĩ ermána hérava Georgina oikóva Európape heʼi: “Arekórõ guare 14 áño, che sy oñepyrũ ndochaʼéi cherehe aservi haguére Jehovápe. Upévare añeñandu cheañoite ha avave ndacherayhuiha, ha apensáma voi chejehe ndahaʼeiha peteĩ persóna ivuénava”. * Peteĩ ermáno hérava Danilo heʼi: “Che ningo apyta kuri akyhyjeterei ha añeñandu ndavaleirõguáicha mbaʼeverã umi soldádo chembyepotírõ guare, ijarhél vaipaite chéve ha cheamenasa haʼe haguére testígo de Jehová”. Katuete ningo japyta yvýre umi hénte ndochaʼéi jave ñanderehe, péro upéva nañanesorprendéi pórke Jesús oprofetisáma vaʼekue voi oĩtaha ndaijaʼéiva ñanderehe (elee Mateo 24:9).

2, 3. ¿Mbaʼérepa ko múndo ndaijaʼéi ñanderehe?

Ko múndo ndaijaʼéi ñanderehe, pórke Jesús ojapo haguéicha, ñande ‘ndajaikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha’ (Juan 15:17-19). Ñande ningo jarrespeta umi governantekuérape ha umi mbaʼe ojepurúvape oñerrepresenta hag̃ua peteĩ tetã, por ehémplo pe vandéra, pe ímno nasionál ha umícha. Péro nañamombaʼeguasúi umíva, ñande ñamombaʼeguasu Jehovápe añoiténte. Avei jaapoja pe derécho Ñandejára orekóva ñanegovernávo, péro Satanás ha umi ifamiliare odesafia upe derécho (Gén. 3:1-5, 15). Ñande ningo japredika Ñandejára Rréino añoiténte osolusionataha umi provléma orekóva yvyporakuéra, ha koʼẽrõite ohunditaha enterove umi oñemoĩvape hese (Dan. 2:44; Apoc. 19:19-21). Ko mensáhe ningo notísia porã umi hénte ivuénovape g̃uarã, péro notísia vai umi iñañávape g̃uarã (Sal. 37:10, 11).

La hénte ndaijaʼéi avei ñanderehe, pórke ñande jaiko Ñandejára léi heʼiháicha. Umi mbaʼe Ñandejárape g̃uarã ivaíva térã iporãva, tuichaiterei idiferénte umi mbaʼe heʼívagui ko múndo ivai térã iporãha. Por ehémplo, Ñandejára yma ohundi vaʼekue Sodoma ha Gomorra umi hénte oñemeʼẽ rupi umi rrelasión sexuál ikyʼávape, péro koʼág̃arupi heta hénte opensa ndaivairiha oñemeʼẽramo avei umi rrelasión sexuál ikyʼávape (Jud. 7). Ñande ñakumpli rupi la Biblia heʼíva koʼã mbaʼére, heta hénte oñembohory ñanderehe ha heʼi ndajaaseptaseiha umi opensa térã igústo diferéntevape ñandehegui (1 Ped. 4:3, 4).

4. ¿Mbaʼe mbaʼépa ñanepytyvõta ñaaguanta hag̃ua oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe?

4 ¿Mbaʼépa ikatu ñanepytyvõ ñaaguanta hag̃ua umi hénte ndaijaʼéi jave ñanderehe ha ñanemaltrata? Upearã jajerovia vaʼerã ñande pyʼaite guive Jehová ñanepytyvõtaha, pórke ñande jerovia haʼete peteĩ eskúdo ‘omboguéva kompletoite umi flécha hendýva opoíva Satanás’ (Efes. 6:16). Péro ndahaʼéi jajeroviánte vaʼerã. Iñimportánte avei pe mborayhu, pórke pe oporohayhúva “ndaipochyreíri”, avei oaguanta oñembohasa asy jave chupe ha ni mbaʼevéicharõ noñentregái (1 Cor. 13:4-7, 13). Jahechamína koʼág̃a mbaʼéichapa jahayhúramo Jehovápe, ñane ermanokuérape ha umi ñane enemigokuérape jepe, ñanepytyvõta ñaaguanta hag̃ua oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe.

JAHAYHÚRAMO JEHOVÁPE ÑAAGUANTÁTA OĨ JAVE NDAIJAʼÉIVA ÑANDEREHE

5. ¿Mbaʼépa ikatu vaʼekue ojapo Jesús ohayhu rupi Itúape?

Pe pyhare ojuka mboyve chupe iñenemigokuéra, Jesús heʼi isegidorkuéra ifiélvape: ‘Che ahayhu pe Túape, upévare ajapopaite pe Túa omanda hagueichaite chéve’ (Juan 14:31). Jesús ningo ohayhu vaʼekue Jehovápe, ha upéva omombarete chupe oaguanta hag̃ua umi situasión ijetuʼuvéva jepe. Ha ñande jahayhúramo Jehovápe, upéva ñanepytyvõta avei ñaaguanta hag̃ua haʼéicha.

6. Heʼiháicha Romanos 5:3-5, ¿mbaʼéichapa ñande jaservíva Jehovápe ñañeñandu ko múndo ndaijaʼéi jave ñanderehe?

Jehová siervokuéra ohayhu rupi Ñandejárape, ymaite guive ikatu vaʼekue oaguanta persekusión. Por ehémplo, pe Trivunál Suprémo Judío omanda guasuetéva heʼi vaʼekue umi apóstolpe anivéma hag̃ua opredika. Péro haʼekuéra ohayhu rupi Ñandejárape ‘iñeʼẽrendu vaʼekue chupe igovernánteramo, yvypórape rangue’ (Hech. 5:29; 1 Juan 5:3). Koʼág̃arupi avei ñane ermanokuéra ojepersegíva osegi ifiél ohayhueterei rupi Ñandejárape, ha ikatu oaguanta oñemoĩramo jepe hesekuéra umi goviérno ipoderósova ha iñañaitéva. Ñande ningo javyʼa ha nañañedesanimái ko múndo ndaijaʼéi jave ñanderehe (Hech. 5:41; elee Romanos 5:3-5).

7. ¿Mbaʼéichapa jatrata vaʼerã ñande rogayguápe oñemoĩramo ñanderehe?

Péro ikatu hína ijetuʼuve ñandéve umi oñemoĩva ñanderehe haʼéramo ñande rogaygua. Haʼekuéra ohechakuaa jave ñande ñaaprendeseha Jehovágui ikatu opensa hikuái jahaha tape vaíre, térã opensa ñandetavyraimaha (ekompara Marcos 3:21 heʼívare). Ha sapyʼánte haʼekuéra ikatu voi ñanemaltrata upe haguére. Péro nañanesorprendéi vaʼerã ojapo haguére hikuái upéicha, pórke Jesús heʼi vaʼekue voi: “Umi persóna enemígo oĩta umi hogaygua apytépe voi” (Mat. 10:36). Péro jaikuaaháicha, ñandetrata vaíramo jepe hikuái, ñande ndajatratamoʼãi chupekuéra ñane enemígoramo. Upéva rangue, amáske jahayhu Jehovápe, jahayhuvéta avei ñane enemigokuérape (Mat. 22:37-39). Upéicharõ jepe, ni mbaʼevéicharõ nañamboykemoʼãi umi léi ha konsého oĩva la Bíbliape ñañemoĩ porãséguinte peteĩ persónandi.

Sapyʼánte ikatu hína jasufri, péro Jehová siémpre oĩta ñande ykére ñanekonsola ha ñanemombarete hag̃ua (Ehecha párrafo 8 al 10)

8, 9. ¿Mbaʼépa oipytyvõ vaʼekue peteĩ ermánape osegi hag̃ua ifiél Jehovápe oĩramo jepe oñemoĩ mbaretéva hese?

Georgina, pe ermána ajeʼi ñañeʼẽ hague, ikatu vaʼekue ifiél Jehovápe isy oñemoĩ mbaretéramo jepe hese. Haʼe heʼi: “Che ha che sy roñepyrũ vaʼekue rostudia la Biblia umi testígo de Jehovándi. Péro 6 mése haguépe, ahasérõ guare rreunionhápe, haʼe okambiaite ha oñepyrũ oñemoĩ cherehe. Apilla haʼe olee hague oikóvo informasión apóstata, ha pyʼỹinte orrepeti umi japu heʼíva hikuái oñeʼẽ jave chendive. Haʼe avei chejaʼo vaipa, cheakãranguetira, chejuvy ha omombopa chehegui che puvlikasionkuéra. Che ajevautisa vaʼekue amboty rire 15 áño, ha che sy oñehaʼãmbaite anivéma hag̃ua aservi Jehovápe. Upévare chegueraha peteĩ lugár ojeguerekohápe umi mitãkuñanguéra irrevéldeva, ha ijapytepekuéra oĩ vaʼekue umi drogadíkta ha delinkuénte. Ijetuʼueterei ningo jagueropuʼaka hag̃ua oĩ jave ñandepersegíva, koʼýte pe persóna ñanderayhu ha okuida vaʼerã kuri ñanderehe haʼéramo pe ñanembohasa asýva”.

9 ¿Mbaʼépa oipytyvõ vaʼekue Georgínape oaguanta hag̃ua? Haʼe heʼi: “Che sy oñepyrũrõ guare oñemoĩ cherehe, kavalete upe díape aleepa kuri la Biblia kompletoite. Upéicha rupi aĩ vaʼekue segúra kóva haʼeha la verda, ha añandu aĩha Jehová ykerete voi. Pyʼỹingo añemboʼe chupe ha haʼe cherendu. Aikórõ guare umi ótro mitãkuñándi, peteĩ ermána cheinvita hógape ha rostudia oñondive la Biblia. Upe tiémpope, umi ermáno ha ermanakuéra kongregasionpegua tuichaiterei chemombarete. Haʼekuéra chemoñeñandu voi ifamíliaicha, ha ahechakuaa Jehová imbareteveha oimeraẽ persóna oñemoĩvagui ñanderehe”.

10. ¿Mbaʼépa ikatu jajerovia Jehová siémpre ojapotaha?

10 Apóstol Pablo heʼi vaʼekue mbaʼeve ndaikatumoʼãiha “ñandepeʼa Ñandejára mborayhúgui ojechaukáva ñande Ruvicha Cristo Jesús rupive” (Rom. 8:38, 39). Sapyʼánte jasufríramo jepe, Jehová siémpre oĩta ñande ykére ñanekonsola ha ñanemombarete hag̃ua. Ha ohechaukaháicha Georgina ohasa vaʼekue, Jehová avei ñanepytyvõ umi ñane ermáno ha ermanakuéra jahayhuetéva rupive.

JAHAYHÚRAMO ERMANOKUÉRAPE ÑAAGUANTÁTA OĨ JAVE NDAIJAʼÉIVA ÑANDEREHE

11. ¿Mbaʼéichapa oipytyvõta kuri umi disípulope pe mborayhu Jesús oñeʼẽ hague Juan 15:12, 13-pe? Emoĩ peteĩ ehémplo.

11 Pe pyhare Jesús omano mboyve, haʼe omomanduʼa vaʼekue idisipulokuérape ojoayhu vaʼerãha (elee Juan 15:12, 13). Haʼe ningo oikuaa vaʼekue péicha jajoayhúramo, ñaimetaha unído ha ñaaguantataha ko múndo ndaijaʼéi jave ñanderehe. Jahechamína kongregasión de Tesalónica ehémplo. Umi ermáno upepeguápe ojepersegi vaʼekue oñepyrũ guive pe kongregasión. Upéicharõ jepe, koʼã kristiáno omoĩ ehémplo porã, pórke osegi vaʼekue ifiél ha ojoayhu (1 Tes. 1:3, 6, 7). Pablo omokyreʼỹ vaʼekue chupekuéra ‘osegi hag̃ua ojoayhuve’ (1 Tes. 4:9, 10). Upéicha ojoayhúramo, haʼekuéra okonsoláta kuri umi oñedeprimívape ha oipytyvõta umi ikangývape (1 Tes. 5:14). Ha jaikuaa osegi hague hikuái Pablo konsého, pórke pe segunda kárta omondo vaʼekuépe chupekuéra un áño haguépe, Pablo heʼíma hesekuéra ojoayhuetereiveha hikuái (2 Tes. 1:3-5). Péicha ojoayhu rupi, haʼekuéra ikatu vaʼekue oaguanta pe persekusión ha hetave mbaʼe ijetuʼúva.

Ermanokuéra ohechauka jave ñanderayhuha, ñanepytyvõ ñaaguanta hag̃ua oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe (Ehecha párrafo 12) *

12. ¿Mbaʼéichapa umi ermáno oikóva peteĩ paíspe ohechauka vaʼekue ojoayhuha oikórõ guare gérra?

12 Jahechamína avei mbaʼépa ohasa vaʼekue Danilo ha hembireko. Pe gérra oikóva upe paíspe ohupytýrõ guare pe siuda haʼekuéra oikoha, Danilo ha hembireko osegi oho umi rreuniónpe, opredika opa ikatumiháicha ha okomparti umi ermanokuérandi umi tembiʼu orekóva hikuái. Upéi peteĩ díape, unos kuánto soldádo ou Danilo rógape árma reheve, ha haʼe omombeʼu mbaʼépa oiko: “Haʼekuéra mbaretépe oipota aheja che rrelihión, péro añenegárõ guare, haʼekuéra oñepyrũ chembyepoti ha cheraʼã chejapi hag̃uáicha, péro ombokapu hikuái che akã ári. Upéi oho mboyve hikuái, cheamenasa ou jeytaha oviola che rembirekópe. Péro umi ermanokuéra pyaʼeterei orerupi peteĩ trénpe ha oremondo ótro siudápe. Arakaʼeve ningo ndacheresaraimoʼãi mbaʼeichaitépa umi ermáno ohechauka orerayhuha. Ha rog̃uahẽrõ guare pe ótro siudápe, umi ermáno upepegua omeʼẽ oréve tembiʼu, ha avei chepytyvõ atopa hag̃ua che travahorã ha ore rogarã. Upéicha rupi, orehaitéma ikatu vaʼekue rorresivi ore rógape umi ermáno okañývape hína umi lugár oikohágui gérra”. Koʼãichagua experiénsia ohechauka mbaʼéichapa ñane ermanokuéra ñanderayhúramo ñanepytyvõ ñaaguanta hag̃ua oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe.

JAHAYHÚRAMO UMI ÑANE ENEMÍGOPE ÑAAGUANTÁTA NDAIJAʼÉI JAVE ÑANDEREHE HIKUÁI

13. ¿Mbaʼéichapa pe espíritu sánto ñanepytyvõ jasegi hag̃ua jaservi Jehovápe oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe?

13 Jesús heʼi vaʼekue isegidorkuérape ohayhu vaʼerãha iñenemigokuérape (Mat. 5:44, 45). ¿Péro ifásilpa upéva? ¡Ni mbaʼevéicharõ! Péro ikatu hína, ñanepytyvõ rupi Ñandejára espíritu sánto, pórke umi mbaʼe porã oúva Ñandejára espíritugui apytépe oĩ hína mborayhu, avei pasiénsia, pyʼaporã, akãguapy ha jejokokuaa (Gál. 5:22, 23). Koʼã kualida ningo ñanepytyvõ ñaaguanta hag̃ua oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe. Heta hénte ymave oñemoĩ mbarete vaʼekue ermanokuérare koʼág̃a ndojapovéima upéva, pórke iména térã hembireko, ifamília térã ivesíno ohechauka koʼã kualida porãite. Ha heta ijapyteguikuéra koʼág̃a haʼéma voi ñane ermáno ha ermána. Upévare ñañemboʼékena Jehovápe omeʼẽ hag̃ua ñandéve ijespíritu sánto, oiméramo ijetuʼu ñandéve jahayhu hag̃ua umi ndaijaʼéivape ñanderehe jaservi haguére chupe (Luc. 11:13). Ha jajeroviákena siémpre iporãvetaha ñaneñeʼẽrendu Jehovápe (Prov. 3:5-7).

14, 15. ¿Mbaʼéichapa Romanos 12:17-21 oipytyvõ raʼe Yasmínpe ohechauka hag̃ua ohayhuha iménape, oñemoĩ mbaretéramo jepe hese?

14 Jahechami peteĩ ermána hérava Yasmín ehémplo. Chugui oikórõ guare testígo de Jehová, iména oimoʼã oñembotavy hague hembirekópe, ha oñehaʼãmbaite ojoko chupe anivéma hag̃ua oservi Ñandejárape. Haʼe ijarhél chupe ha ojerure umi iparientekuérape, avei peteĩ líder rrelihiósope ha peteĩ pajesérope oamenasa hag̃ua chupe, ha omboja hag̃ua hese ikáusare ojeiko vaipaha ifamíliape. Peteĩ vuéltape iména oho osapukái vaipa umi ermanokuérape rreunión aja. Yasmín ningo pyʼỹinte hasẽ iména otrata vaieterei haguére chupe.

15 Salón del Rréinope, umi ermanokuéra okonsola ha omombarete Yasmínpe ifamília teéicha. Umi ansiáno omokyreʼỹ chupe osegi hag̃ua pe konsého oĩva Romanos 12:17-21-pe (elee). Yasmín heʼi: “Ijetuʼuetereíngo kuri chéve ajapo upéva. Péro ajerure Jehovápe chepytyvõ hag̃ua, ha añehaʼãmbaite asegi pe konsého oĩva la Bíbliape. Upévare che ména ñañágui omongyʼapa jave chehegui che kosina, che amopotĩmba jeýnte. Chejaʼo vaipa jave, pyʼaguapýpe porãnte añeʼẽ chupe. Ha hasykatu jave, mborayhúpe añangareko hese”.

Jahechaukáramo jahayhuha umi ñandepersegívape, ikatu hína okambia hikuái (Ehecha párrafo 16 ha 17) *

16, 17. ¿Mbaʼépa ñanemboʼe Yasmín ehémplo?

16 Yasmín ningo ohupyty heta mbaʼe porã ohechauka haguére ohayhuha iménape. Haʼe heʼi: “Che ména oñepyrũ okonfiave cherehe oikuaágui núnka ndachejapumoʼãiha chupe. Haʼe cherrespeta ha cherendu roñeʼẽ jave rrelihiónre. Ha rog̃uahẽ peteĩ ñeʼẽme roikotaha pyʼaguapýpe ógape. Koʼág̃a haʼe voi chemokyreʼỹ aha hag̃ua rreunionhápe. Tuichaiterei rojogueraha porãve koʼág̃a, ha ore rogapýpe oĩ trankilida. Areko ningo la esperánsa che ména algún día oikuaasevévo Jehovápe, ha roservi chupe oñondive”.

17 Yasmín ehémplo ohechauka pe oporohayhúva ‘oaguantaha entéro mbaʼe, siémpre orekoha esperánsa ha ni mbaʼevéicharõ noñentregaiha’ (1 Cor. 13:4, 7). Añetehápe pe ódio ipoderosoiterei ha ikatu ñanembohasa asy, péro pe mborayhu imbaretetereive hína. Jahechaukáramo jahayhuha ñande rapichakuérape, ikatu okambia hikuái la opensáva ñanderehe ha Jehováre. Ha jasegíramo japorohayhu ñambovyʼáta Jehovápe. Péro umi ñandepersegíva osegíramo jepe ndaijaʼéi ñanderehe, ñande lomímonte ikatu javyʼa. Jahechamína mbaʼérepa.

JAVYʼA OĨ JAVE NDOCHAʼÉIVA ÑANDEREHE

18. ¿Mbaʼérepa ñande javyʼa oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe?

18 Jesús heʼi vaʼekue: ‘Che káusare umi hénte ndaijaʼéiramo penderehe, pevyʼa vaʼerã’ (Luc. 6:22). Ñande ndahaʼéi jaipotáva umi hénte ndaijaʼéi ñanderehe. Ndahaʼéi ningo igústova ñandéve oĩ jave ñandepersegíva jaservi haguére Jehovápe. ¿Mbaʼérepa upéicharõ ikatu javyʼa oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe? Primero, jaikuaágui Ñandejára ñandeguerohoryha hína ñaaguantáramo (1 Ped. 4:13, 14). Segundo, ñande jerovia imbarete ha ovalevéta rupi (1 Ped. 1:7). Ha tercero, oñemeʼẽta rupi ñandéve pe vída etérna, haʼéva peteĩ prémio ijojahaʼỹva (Rom. 2:6, 7).

19. ¿Mbaʼérepa umi apóstol ovyʼaite raʼe oñembyepoti rire chupekuéra?

19 Jesús orresusita riremínte, umi apóstol oñandúma pe vyʼa haʼe oñeʼẽ hague. Haʼekuéra ovyʼaiterei vaʼekue oñembyepoti ha oñemanda rire chupekuéra anivéma hag̃ua opredika. ¿Mbaʼérepa? “Pórke Ñandejára opermiti oñembohasa asy chupekuéra Jesús réra rehehápe” (Hech. 5:40-42). Haʼekuéra ningo okyhyje vaʼekue iñenemigokuéragui, péro ohayhuetereive Jesúspe. Ha ohechauka hikuái upe mborayhu okontinuávo opredika umi notísia porã. Koʼág̃arupi avei heta ñane ermanokuéra osegi oservi fiélmente Jehovápe ombohováiramo jepe heta mbaʼe ijetuʼúva. Haʼekuéra oikuaa Jehová ndahesaraimoʼãiha umi mbaʼe ojapo vaʼekuégui, ha mbaʼéichapa ohayhu héra (Heb. 6:10).

20. ¿Mbaʼépa jahecháta pe artíkulo oúvape?

20 Ko múndo aña oexisti aja entéro, oĩta umi hénte ndaijaʼéiva ñanderehe (Juan 15:19). Péro natekotevẽi ningo jakyhyje. Jahechataháicha pe ótro artíkulope, Jehová ‘omombaretéta ha oprotehéta’ umi ifiélvape chupe (2 Tes. 3:3). Upéicharõ, jasegíkena jahayhu Jehovápe, ñane ermanokuérape, ha umi ñane enemigokuérape jepe. Jajapóramo upéicha, jasegíta ñaime en unida ha ñande jerovia imbaretéta. Avei ñamombaʼeguasúta Jehovápe, ha jahechaukáta pe mborayhu tuichaiterei ipoderosoveha pe ódiogui.

PURAHÉI 106 Ñañehaʼã japorohayhuve

^ párr. 5 Ko artíkulope jahecháta mbaʼéichapa jahayhúramo Jehovápe, ñane ermanokuérape ha umi ñane enemígope jepe, ñanepytyvõta jasegi hag̃ua jaservi Jehovápe ko múndo ndaijaʼéiramo jepe ñanderehe. Avei jahecháta mbaʼérepa Jesús heʼi vaʼekue ikatuha javyʼa oĩ jave ndaijaʼéiva ñanderehe.

^ párr. 1 Ko artíkulope oñekambia umi téra.

^ párr. 58 JAHECHÁVA PE TAʼANGÁPE: Umi soldádo oamenasa rire Danílope, umi ermáno oipytyvõ chupe ha hembirekópe ova hag̃ua ótro lugárpe, ha umi ermáno upepegua mborayhúpe orresivi ha oipytyvõ chupekuéra.

^ párr. 60 JAHECHÁVA PE TAʼANGÁPE: Yasmín ména oñemoĩ mbarete hese, péro umi ansiáno omeʼẽ chupe konsého iporãitereíva. Haʼe oñehaʼãmbaite oiko hag̃ua chugui peteĩ tembireko imbaʼeporãva, ha mborayhúpe oñangareko iménare hasykatúrõ guare.