KAPÍTULO 10

Mbaʼépa ajapovaʼerã cheresãive hag̃ua?

Emarka (✔) mbaʼépepa rembaʼapovevaʼerã:

□ Ndaikosevéi ajepyʼapyháre

□ Ajejokokuaave ha ani chepochyrei

□ Ajeroviave chejehe

□ Añatendeve upe ajapóvare

□ Cheretiaʼeve

□ Chepintaporãmieve

□ Aguejyse de péso

KATUETE rehechakuaáne noĩriha nde pópe heta mbaʼe, pór ehémplo ndaikatúi reiporavo nde sy ha nde túvarã, ne ermanorã térã moõpa reikóta. Péro oĩ peteĩ mbaʼe ikatúva redesidi: reñangareko ndejehe  neresãive hag̃ua. Añetehápe heta tapicha onase guivéma voi ikyra, ipiru térã hasyparei, upéicharamo jepe ikatu rejapo heta mbaʼe neresãi ha reñeñandu porãve hag̃ua. a

Nde ikatu ere: “Chéngo chemitãiterei gueteri, natekotevẽi ajepyʼapyeterei chejehe, ndacherasymoʼãi ningo”. Péro ehechami jeýna umi mbaʼe remarkavaʼekue páhina 71-pe, jaʼe porãsérõ g̃uarã neresãiramo añoite rehupytykuaa umíva.

Peteĩ mitãkuña hérava Norma, orekóva 17 áño heʼi: “Ndaipóri ningo hoʼuvaʼerã ndéve tódo el día pán integrál, ensaláda ha verdúrante”. Repensáramo upéicha ani rejepyʼapyeterei, natekotevẽi rehejapaite umi mbaʼe heʼẽva ha opa mbaʼe reʼuséva, ha reiko retrota kilómetrore koʼẽ koʼẽre. Upéva rangue iporãta rehechami mbaʼépepa ikatu rekambia nderetiaʼeve ha reñeñandu porãve hag̃ua.

Rekaru porãramo neresãivéta

La Biblia heʼi ndovaleiha ñaneñembyahyireko ni jakarueterei. Ha ohechauka porã jajejokokuaavaʼerãha umi mbaʼe jaʼúvape (Proverbios 23:20). Péro jaikuaaháicha, heta vése ijetuʼu upéva.

“Che ningo chevareʼahárente voi aiko, ha upévare che tuvakuéra manterei heʼi chéve: ‘Moõ mbaʼe piko ohopa la reʼúva?’.” (Andrés, 15 áño.)

“Oĩ heta mbaʼe jaʼúva jepi ndajahechakuaáigui ojapo vaitaha ñanderehe.” (Daniela, 19 áño.)

Ha nde, tekotevẽ piko reñatendeve mbaʼéichapa rekaru  reikóvo? Koʼã konsého ou porãma heta mitãrusúpe ha katuete ideprovéchota avei ndéve.

Ani rekaru rasapa. “Ymave ningo che aikómi vaʼerã akontrolapa mbaʼe mbaʼépa haʼu akyhyjégui chemongyrárõ g̃uarã. Péro koʼág̃a añandu vove cheryg̃uatãha, ndaʼuvéintema mbaʼeve.” (Julia, 19 áño.)

Ani ndekaru vai. “Ojapóma un més ndaʼuvéi hague aikóvo gaseósa ha aguejýma 5 kílo.” (Peter, 21 áño.)

 Eñehaʼã ejejokove. “Koʼág̃a rupi añehaʼãmbaite ponove avira.” (Elena, 19 áño.)

Konsého: Rekaruvaʼerã órape. Nderejapóiramo upéicha ág̃a upéi ndevareʼavéta ha tuichave rekarúta.

Rejapóramo ehersísio reñeñandu porãvéta

La Biblia heʼi ehersísio ‘omombareteha ñande rete’ (1 Timoteo 4:8, JMP). Péro oĩ heta mitãrusu ha mitãkuña ni mbaʼevéicharõ ndojaposéiva upéva.

“Chemanduʼa mbaʼeichaitépa che kompañerokuéra ojeaplasapámi vaʼerã edukasión físikape. Hiʼarive jeʼureiete!” (Richard, 21 áño.)

“Oĩ heʼíva: ‘Chevyroitéta ningo aikóramo atrota pe kuarahy akúre cheryʼaipa ha chejukuʼapa peve. Videohuégope ikatúnte avei amoĩ ajaporõguáicha ehersísio’.” (Ruth, 22 áño.)

Ndépa avei nekaneʼõ repensa haguénte voi rejapotaha ehersísio? Oiméramo upéicha, iporã rehecha koʼã mbohapy mbaʼe ikatúva rehupyty rejapo meméramo ehersísio.

 1. Neresãivéta. “Papa katuetei heʼi chéve: ‘Ani ere nanetiempoiha rejapo hag̃ua ehersísio. Cháke nderekuʼéiramo nderasýta ha upépe ae katu nanetiempomoʼãvéima rejapo hag̃ua mbaʼeve’.” (Raquel, 19 áño.)

2. Reñetrankilisavéta. “Oĩramo heta mbaʼe chepyʼapýva asẽ atrotaʼimi ha upéi cheretiaʼeve ha chepyʼaguapyvéma.” (Emily, 16 áño.)

3. Igústota ndéve. “Ojapo porãiterei cherehe ajapo meméramo ehersísio, upévare asẽ jepi aguata, atrota ha akorreʼimi che vísipe.” (Ruth, 22 áño.)

Konsého: Eñehaʼã ejapo peteĩ ehersísio ndegustáva 20 minúto jepe 3 vése pór semána.

Reke porãramo nderetiaʼevéta

La Biblia heʼi: ‘Iporãve repytuʼuʼimi, reiko rangue rembaʼapoiterei rehupytyʼỹre mbaʼeve’ (Eclesiastés 4:6). Nemanduʼákena, nderepytuʼuporãirõ ndekaiguéta ha mbaʼeve nosẽporãmoʼãi ndéve.

“Ndakeporãveiramohína nañatendevéima upe ajapóvare ha nosẽvéima voi chéve mbaʼeve.” (Raquel, 19 áño.)

 “Kaʼaru ládo rupi cheropehyieterei ha nameʼẽvéima mbaʼeverã, apytátantema voi ake añemboʼyhápe jepe.” (Cristina, 19 áño.)

Ndépa rehechakuaa avei tekotevẽha repytuʼuve? Jahechami mbaʼépa ikatu rejapo.

Eke voive. “Añehaʼãmbaite ake voive hag̃ua.” (Catalina, 18 áño.)

Ani repyta reñeʼẽ térã remensahea pyhare pyte peve. “Che sosiokuéra tardetereíma cherenói térã chemensahea, umícha jave ajedespedíntema chuguikuéra ha añeno ake.” (Richard, 21 áño.)

Emoĩ peteĩ óra. “Koʼág̃a rupi amoĩ peteĩ óra ake ha apuʼã hag̃ua, ha añehaʼãmbaite akumpli.” (Jenifer, 20 áño.)

Konsého: Eñehaʼã eke 8 óra rupi káda pyhare.

Katuete nekyreʼỹ ha ndepyʼaguapyvéta rejapo hag̃ua ne rembiapokuéra reñehaʼãramo rejapo umi mbaʼe jahechavaʼekue. Reñangarekóramo ndejehe neresãivéta, ha heʼiháicha Elena: “Reñeñandu porãsérõ ndete reñehaʼãvaʼerã ndejeheve”.

PE KAPÍTULO OÚVAPE

Ndogustáipa nde tuvakuérape reñemonde lája? Mbaʼépa ikatu rejapo reg̃uahẽ hag̃ua peteĩ ñeʼẽme hendivekuéra?

[Nóta]

TÉYSTO OĨVA LA BÍBLIAPE

‘Umi ehersísio ojapo porã ñanderehe.’ (1 Timoteo 4:8, NM)

PETEĨ KONSÉHO

Eheka peteĩ nemoirũvaʼerã rejapo hag̃ua ehersísio, péicha nekyreʼỹvéta ha katuete rejapóta nderefallaséigui chupe.

REIKUAÁPARAʼE?

Rejapo jave ehersísio ne apytuʼũ oñepyrũ opoi peteĩ ormóna hérava endorfína ha upéva rupive reñeñandu porã ha nderetiaʼeve.

UMI MBAʼE AJAPÓTAVA!

Ani hag̃ua chekaru vai ajapóta koʼã mbaʼe: ․․․․․

Koʼã mbaʼe chepytyvõta ajapo meme hag̃ua ehersísio: ․․․․

Un més aja añehaʼãta ake ․․․․ óra káda pyhare.

Mbaʼépa aporanduse che ru térã che sýpe ko témare? ․․․․

NDÉPA MBAʼE ERE?

● Mbaʼe mbaʼépepa nepytyvõta reñangarekóramo ndejehe?

● Iporãramo jepe reñangareko ndejehe, mbaʼépa iñimportanteve jey upévagui? (1 Timoteo 4:8.)

[Komentário oĩva páhina 74-pe]

“Cheretiaʼeve ha añeñandu porãiterei ningo ajapo rire ehersísio. Ha ahechakuaárõ chepínta porãveha katu avyʼavéntema voi”. (Emily)

[Rrekuádro oĩva páhina 73-pe]

“Akambia aiko lája”

“Ymave ningo chekyraiterei, ni espéhope namañaséimi vaʼerã chejehe. Heta vése añehaʼã ajapo diéta péro maʼerã rei piko, aguejyʼimi ha upéi chekyraverei. Péro arekópe 15 áño adesidi akambia aiko lája ha ndahaʼéi sapyʼaite g̃uarãnte. Ñepyrurã alee peteĩ lívro ohechaukáva mbaʼeichagua tembiʼúpa iporã jaʼu ha umi ehersísio ñanenepytyvõva ñaneresãive hag̃ua. Ha upéi añepyrũma ajapo heʼiháicha pe lívro. Legalméntengo heta vése ijetuʼu chéve ajapo porã hag̃ua, upéicharamo jepe ndahejái mbaʼeve chemokangy. Ha ni ndapegueroviasemoʼãi ningo la oikóva! Un áñope aguejy 25 kílo ha ojapóma dos áño ndajupivéi hague. Péro la chepytyvõvaʼekue ndahaʼéi ku diétante ajapóva, síno akambia apensa ha aiko lája avei.” (Catherine, 18 áño.)

[Taʼanga oĩva páhina 74-pe]

Peteĩ kóche ojereko vaíva oñembyaíta katuete. Péicha avei nereñangarekóiramo ndejehe ikatu nderasy