1. (1) ¿Jamapuʼusü sukuwaʼipa nutuma chi wawalakai Russell namaa na nümaajanakana süpüla nekirajaain sünain tü sümakat tü Wiwüliakat? (2) ¿Kasa nayaawataka aaʼu sutuma nakaaliinjünüin nutuma Jeʼwaa?

SÜMAIWA paala, outkajaapuʼushi chi wawalakai Russell namaa waneinnua wawalayuu süpüla nekirajaain sünain tü sümakat tü Wiwüliakat nüchiki Jeʼwaa, nüchiki Jesukürisüto, süchiki tü alatakat nümüin wanee wayuu outapa nia otta süchiki tü naaʼinrakat Maleiwa süpüla nuʼtteʼerüin wayuu. ¿Jamapuʼusü sukuwaʼipa natuma? Asakitshi wanee wawala, süchikijee tia, nekirajaa anainrü tü wetsiikulo aashajaakat süchiki tü nüsakirakalü anain. Nashaja namüsia tü nayaawatakalü aaʼu. Sutuma nakaaliinjünüin nutuma Jeʼwaa, wainma tü kasa nayaawatakalü aaʼu suluʼujee tü Wiwüliakat. Kojutusü wamüin tia maaʼulu.

2. ¿Jarat tü piamasükat kasa kapüleejeetka atuma wayaawatüin saaʼu tü alatajatkat saashin tü Wiwüliakat?

² Nayaawata aaʼu mapa na wawalayuukana mapüleein ayaawataa saaʼu tü pütchi aashajaakat nüchiki Maleiwa, nüchiki Jesuu jee süchiki waneirua kasa. Kapüleepejeʼe ayaawataa saaʼu tü kasa alatajatkat saashin tü Wiwüliakat. ¿Jamüsü kapüleeka tia? Tü palajatkat kasa shia mapüleein ayaawataa saaʼu tü kasa alatajatkat saashin tü Wiwüliakat soʼunnaa shikeraajüin jee shiale süchikijee shikeraajüin. Tü piamakat kasa shia choʼujaain sütüjaanüin aaʼu süpüshuaʼa tü pütchi aashajaakat süchiki. Wekirajaale neʼe sünain waneesia pütchi jee nnojorüle wekirajaain sünain süpüshuaʼa, nnojoleerü pansaain tü wayaawatakat sünainjee. Müsia neʼe tü alatakat sükajee tü pütchi nüshajalakat Joel. Wekirajaa süchiki tia jee wayaawateetka saaʼu jamüin wapansaajüinjatka shia.

3, 4. ¿Kasa jülüjapuʼuka waaʼin süchiki tü ashajünakat suluʼu Joel 2:7-9?

³ (Paashajeʼera Joel 2:7-9). * Nüküjain Joel sushutunuinjatüin  aaʼu Israel sutuma wainma kaashapa. Tü suwalainsekat otta tü saikat, müsü aka saaʼin nuwalainse otta nai wanee wasashi, ajaʼttamaatüsü pünajüt sutuma (Joel 1:4, 6). Sümaiwa paala, shiyaawaseyaa waaʼinruʼu nupueulose Jeʼwaa tü kaashapa aküjünakalü achiki, süka jamüin, nnojoluin kasain ataʼülüin sukuwaʼipa suulia aküjaa pütchi. Tü kasa aikat namüin na wayuu suluʼukana tü iküleesiakalüirua, shiayaa waaʼinruʼu tü pütchi waküjakat namüin. *

⁴ Waashajeʼerüle neʼe Joel 2:7-9, shieerü wayaawataka aaʼu tia. Akaajasaʼa waashajeʼerüle süpüshuaʼa tü nüküjakalü achiki Joel, wayaawateerü aaʼu wapansaajüinjatüin tü jülüjapuʼukat waaʼin süchiki tia pütchikat. Wekirajaa sünain pienchisü kasa wapansaajüinjatka anainjee shia.

5, 6. (1) ¿Kasache tü eekat süpüla wasakirüin anain sünainjee tü sümakat tü karaloʼutakat Joel 2:20? (2) ¿Kasache tü eekat süpüla wasakirüin anain sünainjee tü sümakat tü karaloʼutakat Joel 2:25?

⁵ Wekirajaa sünain tü palajatkat kasa. Jülüja waaʼin tü nüküjakat Jeʼwaa suluʼu tü karaloʼutakat Joel 2:20, tü makat: «Teʼikajaajeerü wattamüin juulia tü sejetkat palaajee [tü kaashapakat]». Eepejeʼe wamüle: «Nayaleje na Aküjaliikana pütchi na kaashapa aashajaanakana achiki, ¿jamakaʼa neʼikajaanüinjanaka wattamüin nutuma Jeʼwaa sümaa naküjain pütchi jee nekirajüin wayuu maʼaka nuluwataain Jesuu?». (Ezeq. 33:7-9; Mat. 28:19, 20). Watüjaa aaʼu nnojoliin süpüla niʼikajaain Jeʼwaa wattamüin na aʼyataaliikana nümüin, naya niʼikajaaka wattamüin na mojulaakana sümüin nupueulose.

⁶ Wekirajaa sünain tü piamakat kasa. Jülüja waaʼin tü nümakat Jeʼwaa suluʼu tü karaloʼutakat Joel 2:25, tü makat: «Tekeeʼirakajeerü jümüin tü jüpünajüin ajaʼttakat shiküin tü kaashapa taluwataakat jünainmüin, tü kawatülekat, tü kaashapa matüjainkalü awataa, tü kasakalü aleʼe, tü matüjainkalü apüteʼeraa pünajüt». Naashin Maleiwa keeʼirakainjatü nutuma tü pünajüt ajaʼttakat sutuma tü kaashapakat. Eepejeʼe wamüle: «Nayaleje na aküjaliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa tü kaashapa aashajaanakalü achiki, ¿jamakaʼa aika sümüin wayuu tü pütchi naküjakat sümüin?». Watüjaa aaʼu katüin soʼu wayuu sünainjee tü pütchi naküjakat sümüin jee eein süpüla suuʼulaain suulia saainjala eekai kaainjaralüin (Ezeq. 33:8, 19). Analuʼut tü pütchi aküjünakat namüin.

7. ¿Kasa eeka süpüla waküjain sünainjee tü pütchikat «süchikijee tia», sümaka Joel 2:28, 29?

⁷ (Paashajeʼera Joel 2:28, 29). * Wekirajaa sünain tü apünüinkat kasa. Jülüja waaʼin tü alatajatkat. Anuu nünüiki Jeʼwaa: «Süchikijee tia, taapeechi chi taaʼinkai», tia, shia süchikijee kettaain sutuma tü kaashapakat tü nuluwataakalü apüla shia Maleiwa. Nayaleje na wayuu aküjakana pütchi süchiki tü Aluwatawaa eeinjatkat nutuma Maleiwa, ¿jamakaʼa naapüinjachika Jeʼwaa chi naaʼinkai namüin süchikijee sujutaain natuma tü naʼyataainkat? Müleka nnojoire chi naaʼinkai Maleiwa naaʼu, nnojotsüje nountuin naküjain pütchi soʼu wainma juya. Isasüje nachiki tia sutuma müliain naya atumawaa jee süpülajünüin noulia naʼyataain natuma na sülaülashiikana mma.

8. ¿Jaralii na kaashapa sümakana amüin Alateetkat Mapeena 9:1-11? (Piirakaa sümüin tü kojuyasükat ayaakuaa sünainka süta tü rewiisütakat).

⁸ (Paashajeʼera Alateetkat Mapeena 9:1-11). Wekirajaa sünain tü pienchikat kasa. Shiayaa waaʼinruʼu tü aküjaakat pütchi sukuwaʼipa tü kaashapa naashajaakalü achiki Joel, süka jamüin, eein wanee pütchi meemataka aka saaʼin  suluʼu Alateetkat Mapeena. Süküjain eein wane kasa müsü aka saaʼin kotse ooroleʼeya sünain shikii tü kaashapakalüirua. Jee suʼupünaa müsü aka saaʼin suʼupünaa wayuu (Alat. Map. 9:7). Müliashii sutuma tü kaashapakalüirua na wayuu nnojoliikana eʼitaanüin anain nejeetse chi Maleiwakai (na wayuu nüʼünüükana Maleiwa). Naaʼinrüin tia soʼu jaʼrai kashi, jama katüin soʼu tü kaashapakat soʼu jaʼrai kashi (Alat. Map. 9:4, 5). Na kaashapa sümakana amüin Alateetkat Mapeena naya na chainjanakana aluwataain iipünaa. Meimmoluinsalii naya sünain aküjaa süchiki najaʼttirüinjanain Maleiwa na mojulaashiikana.

9. ¿Kasa naataka aluʼu tü kaashapa naashajaakalü achiki Joel suulia tü naashajaakalü achiki Juan?

⁹ Tü pütchi aküjünakat suluʼu Alateetkat Mapeena meematüsü aka saaʼin tü nüküjakat Joel. Eepejeʼe waneirua kasa naataka aluʼu shia. Jamüsüjaʼa tü kaashapa naashajaakalü achiki Joel matüjainsat apüteʼeraa pünajüt. Akaajasaʼa tü kaashapa naashajaakalü achiki Juan, achiaanüsü «suulia sheewainjüin tü alamakalüirua je tü aʼttieekalüirua je tü wunuʼukalüirua» (Joel 1:4, 6, 7; Alat. Map. 9:4). Tü kaashapa niʼrakat Joel, sejetü palaajee, akaajasaʼa tü niʼrakat Juan eweenuwaasü suluʼujee wanee ishi (Joel 2:20; Alat. Map. 9:2, 3, TNM). Suluʼu tü karaloʼutakat Joel, nüküjain Jeʼwaa niʼikajaajeerüin wattamüin tü kaashapa sejetkat palaajee. Akaajasaʼa tü aküjünakalü achiki suluʼu Alateetkat Mapeena, ooʼulaanüsü shikeraajüin tü ajütünakalü apüla shia. Nnojotpejeʼe süküjain tü Wiwüliakat  sumojujaain nakuwaʼipa nümaa Maleiwa (paashajeʼera tü pütchikat « Kaashapa aküjünaka achiki: naatayaa müsü tü kayaawasekat shia»).

10. Püküja süchiki jamüin eeka süpüla naatain tü saashajaakalü achiki tü Wiwüliakat sümaa wanaawain shiyaawase sutuma.

¹⁰ Wayaawata aaʼu naatajatüin tü aküjünakat süchiki tü kaashapa naashajaakalü achiki Joel suulia tü saashajaakalü achiki Alateetkat Mapeena. Nnojotpejeʼe ponuinjatüin waaʼin tia, süka jamüin, eein süpüla naatain tü saashajaakalü achiki tü Wiwüliakat sümaa wanaawain shiyaawase sutuma. Jamüsüjaʼa sünüiki Alateetkat Mapeena 5:5 nüchiki Jesuu, «chi wasashi nuuʼuliwoʼukai Judá» müsü shia nüchiki. Akaataajaʼa sünüiki 1 Pedro 5:8 nüchiki chi Yolujaakai, «müshi nia aka saaʼin wanee wasashi olonojookai» müsü shia nüchiki. Sükajee tü pienchisükat kasa wekirajaaitpakalü anain otta eein tü wasakirakalü anain, choʼujaasü wapansaajüin tü jülüjakat waaʼin süchiki tü sümakat tü karaloʼutakat Joel. Wekirajaa sünain tia.

11. Sünainjee tü sümakat Joel 1:6 otta 2:1, 8, 11, ¿jaralii na kaashapa aashajaanakana achiki?

¹¹ Sünainjee waneirua wetsiikulo nüshajaka Joel, wayaawata aaʼu naashajaain süchiki surulaat ashutajatka (Joel 1:6; 2:1, 8, 11). Nüküjain Jeʼwaa nushutirüinjanain «na nusurulaatsekana» (na surulaat chejeʼewaliikana Babilonia) naaʼu na israeliita eʼrüliikana wayumüin (Joel 2:25). «Tü sejetkat palaajee», münüshii naya, süka jamüin, nantüinjanain palaajee na surulaat chejeʼewaliikana Babilonia süpüla nashutüin saaʼu Israel (Joel 2:20). «Müshii aka saaʼin sukuwaʼipa kaashapa», münüshii naya surulaatkana. Anuu nünüiki Joel nachiki: «Lotushii waneʼewai nakua suluʼupünaa tü wopukot. [...] Ashutushii saaʼu pueulo, awataashii sooʼopünaa süsepü pueulo. Aliikajaashii saaʼupünaa süsepü miichi, ekerotushii suluʼupünaa shiwentaanase miichi maʼaka naaʼin wanee kaʼruwarai» (Joel 2:8, 9). Wainma maʼin surulaat. Nnojotsü jaralüinjatüin ounjulaain noulia otta nnojotsü jaralüinjatüin isain noulia.

12. ¿Kasa naaʼinraka na chejeʼewaliikana Babilonia soʼu 607 wayaawataka aaʼujee shikeraajüin tü nümakat Joel?

¹² Na chejeʼewaliikana Babilonia (na caldeokana), müshii aka saaʼin kaashapa sooʼomüin Jerusalén wanaa sümaa nashutüin saaʼu soʼu juyakat 607 süpülapünaa wakalia. Anuu sünüiki tü Wiwüliakat süchiki tü naaʼinrakat chaa Jerusalén chi aluwataashikai saaʼu Babilonia: «Nuʼuta aaʼinchii na jimaʼaliikana [...]. Nnojoishii kaaʼuin naaʼin na jimaʼaliikana jee na majayünnüükana, na laülaayuukana jee na ayuuikana. Naapüin Maleiwa najapuluʼu süpüshuaʼa tü kasa eejatkat». Anuu sooʼomüin tia pütchikat: «Naʼajüin tü miichi aʼwaajünakalü aluʼu chi Maleiwa shiimainshikai, nujuttirüin süsepü Jerusalén, naʼajüin tü piichi miyoʼuyuu eejatkat chayaa jee najaʼttirüin süpüshuaʼa tü kasa kojutusü eejatkat suluʼu» (2 Crón. 36:17, 19). Anuu nanüiki na wayuu alatakana süʼütpünaa süchikanain Jerusalén sajaʼttinnapa natuma na chejeʼewaliikana Babilonia: «Eetaayaai kasain apütaain, eetaayaai eein wayuu, eetaayaai eein mürüt, aapüna ekiirü namüin na caldeokana» (Jer. 32:43).

13. ¿Kasa alatajatka namüin na israeliita mojulaashiikana saashin Jeremías 16:16, 18?

¹³ Maʼaka 200 juya süchikijee nüküjain Joel tia pütchikat, ashajinnüshi Jeremías nutuma Jeʼwaa sooʼomüin tia pütchikat. Naashin Jeʼwaa achajaanüinjana achiki na israeliita mojulaashiikana jee ataʼünnüinjana naya. Anuu tü sümakat Jeremías 16:16, 18: «Anuu tü nümakat Jeʼwaa: ‹Teenajireena watta naalii ejimejülii otta nataʼüleena naya. Jee süchikijee teenajireena watta naalii olojulii, nachajaweetka nachiki sooʼopünaa tü uuchikat, sooʼopünaa namüna otta suluʼupünaa koʼushii›». Anuu sooʼomüin nünüiki Jeʼwaa: «Süsaleena naya naainjala tatuma». Na israeliita nnojoliikana ayaawajaain suulia naainjala,  nnojoishii süpüla nounjulaainjanain shiroku palaa jee saʼaka mojuui. Antünajanaʼaya neʼe anain natuma na chejeʼewaliikana Babilonia.

14. ¿Joujatü ekeraajüin tü sümakat Joel 2:28, 29?

¹⁴ Eesü wanee pütchi anasü nüküjaka Joel. Joouleerü emiraa süchikuaʼa saaʼu tü mmakat (Joel 2:23-26). Naashin Jeʼwaa shiyaawateerü aaʼu wayuu tü shiimainkat. Anuu nünüiki: «Taapeechi chi taaʼinkai sümüin wayuu maʼleekalia. Na jüchonnii tooloyuukana jee na jieyuukana, naküjeerü süchiki tü kasa alatajatkat tatuma [...]. Jee müsia soʼu kaʼikat tia, taapeechi chi taaʼinkai namüin na tachepchia tooloyuukana jee na jieyuukana» (Joel 2:28, 29). ¿Joujatü ekeraajüin tia pütchikat? Ekeraajüsü kakalia mapa soʼu tü Pentecostés eejatkat soʼu juyakat 33, nnojotsü ekeraajüin soʼu naleʼejüin na israeliitakana noumainpaʼamüin. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu shikeraajüin soʼu tia?

15. (1) Sünainjee tü sümakat Aluwataaushikana 2:16, 17, ¿jarat tü pütchi naatakat nutuma Pedro wanaa sümaa naashajaain süchiki tü sümakat Joel 2:28? (2) ¿Kasa wayaawataka aaʼu sünainjee tü nümakat?

¹⁵ Nüküjain Pedro nutuma Jeʼwaa meematüin aka saaʼin tü aküjünakat suluʼu Joel 2:28, 29 tü alatakat soʼu tü Pentecostés eejatkat soʼu juyakat 33. Maʼaka saaʼin la 9 watta maalü nüntirüin Maleiwa chi naaʼinkai naaʼu waneinnua wayuu jee oʼttüshii naya sünain aküjaa süchiki «tü kasa anashantasü naaʼinrakat Maleiwakai» (Aluw. 2:11). Eepejeʼe wanee pütchi naataka nutuma Pedro wanaa sümaa naashajaain süchiki tü nüshajalakat Joel (paashajeʼera Aluwataaushikana 2:16, 17, TNM). «Süchikijee tia», nnojoishi müin Pedro. «Soʼuweena tü kaʼi sajaʼlajaainjatkalü oʼu kasa süpüshuaʼa», müshi nia nutuma Jeʼwaa. Tü naashajaakalü achiki Pedro shia tü kaʼi sajaʼttinnajatkalü oʼu Jerusalén jee müsia tü aʼwaajüleekat. Soʼunnaa tia, naapüinjachi Maleiwa chi naaʼinkai sümüin «wayuu maʼleekalia». Wayaawatüin  sünainjee tia, sülatüin kojuya juya süpülapünaa shikeraajüin tü nüshajalakat Joel.

16. (1) ¿Kasa alataka süchikijee naapüin Jeʼwaa chi naaʼinkai namüin na anoujashii namaiwajanakana? (2) ¿Kasa alataka maaʼulu süka nükaalinjain waya Jeʼwaa nükajee chi naaʼinkai?

¹⁶ Aküjünüsü maʼin pütchi sümüin wayuu süchikijee naapüin Jeʼwaa chi naaʼinkai namüin waneinnua wayuu soʼu tü juyakat 33. Naashin Pablo aküjünüsü pütchi «sümüin wayuu sainküin mmakat süpüshua», nüküjain tia suluʼu tü karaloʼuta namüinjatkat na anoujashii chajanakana Colosas soʼunnaa tü juyakat 61 (Col. 1:23). Maaʼulu yaa, nükaalinjain waya Jeʼwaa nükajee chi naaʼinkai, müsüjeseʼe süküjünüin maʼin pütchi sainküin mmakat süpüshuaʼa «chamüinreʼeya sajaʼttapshimüin» (Aluw. 13:47; paashajeʼera tü pütchikat « Taapeechi chi taaʼinkai sümüin wayuu»).

17. ¿Kasa pansaaitpaka wamüin sünainjee tü nüküjakat Joel süchiki tü kaashapakat?

¹⁷ ¿Kasa pansaaitpaka wamüin? Pansaaitpa wamüin tü sümakat Joel 2:7-9. Wayaawata aaʼu nnojoluin shiain süküjain achiki tü aküjaakat pütchi. Shia süküjaka achiki tü alatakat wanaa sümaa sushutünüin aaʼu Jerusalén natuma na surulaat chejeʼewaliikana Babilonia. Tia soʼujatü juyakat 607 süpülapünaa wakalia.

18. ¿Kasa ayataka naaʼinrüin na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa?

¹⁸ ¿Kasa ayataka naaʼinrüin na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa? Ayatüshiʼiya naya sünain aküjaa tü pütchi anasükat sainküin mmakat süpüshuaʼa otta naatayaa müsü sukuwaʼipa natuma (Mat. 24:14). Nnojoleerü eein wanee kasa ataʼüleetka nakuwaʼipa suulia aküjaa pütchi, jaʼitasü napülajüin shia na sülaülashiikana mma. Nükaalinjain waya Jeʼwaa süpüla meimmoluin waya sünain aküjaa maʼin pütchi süchiki nukuwaʼipa sünain Aluwatawaa. Achuntushii waya kaalinwaa nümüin Jeʼwaa süpüla wayaawatüin saaʼu tü alatajatkat saashin tü Wiwüliakat. Watüjaa aaʼu nükaalinjeenain waya Jeʼwaa süpüla wayaawatüin saaʼu «süpüshua tü shiimüinkat» (Juan 16:13).