1. ¿Kasa nüküjaka Jesús süchiki tü alatajatkat chaa Jerusalén?

 MAʼAKA jeʼra kaʼi süpülapünaa outuin Jesús nüküjain namüin na nikirajüinkana wanee kasa alatajateetkat. Ekeraajüsü palajana pütchikat tia nakalioʼu na aluwataaushikana wanaa sümaa sajaʼttinnüin Jerusalén sümaʼaleeya tü aʼwaajüleekat Maleiwa. Nüküjain Jesús namüin suutkajünüinjatüin Jerusalén natuma na surulaatkana (Luc. 21:20). Neʼrapa tia na anoujashiikana aʼluwataamaatüinjana naya. Ekeraajüsia mapa tü nümakat Jesús süchiki suutkajünüin Jerusalén natuma na surulaat romajeʼewaliikana (Luc. 21:21, 22).

2. ¿Kasa nüküjaka chi aluwataaushikai Pablo namüin na anoujashii chajanakana Judea otta Jerusalén?

² Maʼaka jeʼra juya süpülapünaa suutkajünüin Jerusalén natuma na surulaat romajeʼewaliikana, nüshajüin Pablo wanee karaloʼuta namüin na anoujashii chajanakana Jerusalén otta müsia Judea. Namüinjatü na hebreokana sünülia tia karaloʼutakat. Ashajünüsü namüin süchiki tü naaʼinrajatkat süpüla yapainjanain naya sülüʼütpa süpüla sajaʼttinnüin Jerusalén. Noʼttaweere na anoujashiikana napütüinjatüin nepia jee tü kasa eekat namaʼana. Anuu tü nüshajakat Pablo süchiki Jerusalén: «Yaa eere waya, nnojotsü wanee pueulo eeinjatkat waneepia, shia wachajaaka maʼin tü pueulo eeinjateetkat» (Heb. 13:14).

3. (1) ¿Kasa nüküjeeka achiki Pablo wanaa sümaa nümüin: «Tü pueulo eeinjateetkat waneepia»? (2) ¿Jamüsü wachajaainjatkaʼa tia pueulokot?

³ Wanaa sümaa noʼunuin na anoujashiikana Jerusalénjee otta Judeajee meeʼerapalashii naya sutuma wayuu, katapejeʼe  noʼu sutuma noonooin sümaa tü aküjünakat namüin. Akaʼaya nee maaʼulu yaa, meeʼerapalashii waya sutuma wayuu saaʼujee nnojoluin kachiiruain waaʼin tü nneetkat jee nnojoluin sünainpünaain waya política. Nnojotsü waaʼinrüin tia, jama watüjaain saaʼu najaʼttireerüin Jehová tü kasa mojusü eekat yaa saaʼu tü mmakat jee waʼatapajüin maʼin tü kaʼi nuluwataajeetkalü oʼu Maleiwa süpüla weʼrüin «tü pueulo shiimainsükalüjaʼaya ashaʼwaleʼennüin asaʼa» (Heb. 11:10; Mat. 6:33). Sünain ekirajaayakat tüü wekirajaweerü anain apünüinsü kasa: Palajana, jamüin anaka maʼin nakuwaʼipa na anoujashiikana süka naʼatapajüin tü pueulo nüküjakalü achiki Pablo. Piama, tü nümakat Pablo namüin na anoujashiikana süpüla yapain naya süpülapünaa sajaʼttinnüin Jerusalén jee tü chiiruaajatkat jamüin aneetka wakuwaʼipa woonoole sümaa tü nüshajakat Pablo.

WANOUJA SÜNAIN NAAʼINMAJEENAIN WAYA JEHOVÁ WANEEPIA

4. ¿Jamüsü kojutapuʼukaʼa maʼin Jerusalén namüin na anoujashiikana?

⁴ Jerusalén shiapuʼu wanee pueulo kojutuka maʼin namüin na anoujashiikana, jama chajanain outkajaain na palajannuukana anoujashii soʼu tü juyakat 33 otta yalajana yala na laülaashii jülüjakana aaʼin na anoujashiikana soʼu tia. Watta naalii na anoujashii kepiakana chayaa jee wainma kasa eejatka namaʼana. Mayaainjeʼe müin tia nüküjain Jesús namüin na nikirajüinkana naʼluwataainjanain Jerusalénjee otta Judeajee (Mat. 24:16).

5. ¿Kasa naaʼinraka Pablo süpüla yapainjanain na anoujashiikana?

⁵ Niʼreein Pablo yapain na anoujashiikana süpüla aʼluwatawaa suluʼujee Jerusalén müsüjeseʼe nüsoʼirüin naaʼin süchiki nnojoluitpain kojutuin nümüin Jehová tü aʼwaajüleekat, tü kasa naaʼinrakat na sacerdotekana otta saʼajünüin mürüt nümüin (Heb. 8:13). Na wayuu chajanakana chayaa nnojoishii anoujain naya nünain chi Mesíaskai. Niyüülajüin Jehová tü aʼwaajülee chajatkat Jerusalén müsüjeseʼe sajaʼttinnajatüin (Luc. 13:34, 35).

6. ¿Jamüsü jalouikaʼa maʼin namüin na anoujashiikana tü pütchi nümakat Pablo suluʼu Hebreokana 13:5, 6?

⁶ Wanaa sümaa nüshajüin Pablo tü karaloʼutakat namüin na hebreokana, shiapuʼu Jerusalén wanee mma anakat maʼin. Naashin wanee wayuu nümaiwajachi chejeʼewaikai Roma, eʼnnaajünapuʼusü maʼin Jerusalén sutuma wayuu sainküinpünaa tü mmakat. Oʼunawaishii na judíokana juyawai Jerusalénmüin süpüla naainjainjanain miʼiraa, sünainjee tia joutsü maʼin aʼyatawaa suluʼu tia mmakat müshiijeseʼe eein waneinnua anoujashii kaʼletsekana. Nüshajaka Pablo pütchikat tüü namüin: «Nnojo kachiiruain jaaʼin washirüü, talata jaaʼin sümaa tü kasa eekat jümaʼana». Nüküjaka Pablo mapa namüin tü nüküjatüjütkalia Jehová paala, tü makat mayaa: «Nnojoleechi pia tapütüin pümüiwaʼa» (paashajeʼera Hebreokana 13:5, 6; Deut. 31:6; Sal. 118:6). Jalouisü maʼin tü pütchi nüshajakat Pablo namüin na anoujashii chajanakana Jerusalén otta Judea süka jamüin, kapüleejeerüin namüin napütüin nepia, naʼyataain jee süpüshuaʼa tü kasa eekat namaʼana süpüla nakolojooin suluʼumüin wane mma.

7. ¿Jamüsü choʼujaakaʼa wakatchinrüin wanoula nünain Jehová maaʼulu yaa?

⁷ Tü watüjakat sünainjee: Maʼaka naaʼin na anoujashii namaiwajanakana eejüinjatüin waaʼin otta yapainjanain waya (Luc. 21:34-36). Yapainjana waya süka sülüʼülüin tü kaʼi eere shiʼrüinjatüin maʼin müliaa wayuu jee eere sajaʼttinnüinjatüin tü kasa alatakat sainküin mma (Mat. 24:21). Soʼunnaa kaʼikat tia choʼujaasü wanoujain maʼin  sünain naaʼinmajeenain waya Jehová jaʼitairü wapütüin tü kasa eekat wamaʼana. Anasü wakatchinrüle wanoula nünain Jehová maaʼulu yaa süpülapünaa suʼttuin tü kaʼi eere shiʼreerüin oʼu maʼin wayuu müliaa. Anashii wasakirüle waaʼin sünain tüü: ¿Jaʼyasüche saaʼu takuwaʼipa jee tü taneekakat nnojoluin kachiiruain taaʼin washirüü jee kanoulain taya sünain naaʼinmajeechin taya Jehová? (1 Tim. 6:17). Tü alatakat namüin na anoujashii namaiwajanakana jalouisü wamüin maaʼulu yaa süpüla yapainjanain waya süpüla tü alateetkat mapeena. Watüjaa aaʼulu sükooʼomüinraajeerüin tü müliaa weʼreetkat mapeena suulia tü müliaa neʼrakat na anoujashii namaiwajanakana. ¿Jamüsüche süpüla watüjaainjatüin saaʼu tü waaʼinrajatkat soʼunnaa kaʼikat tia?

JÜÜJÜÜINJANA WAYA NAMÜIN NA OʼUNIRAKANA WAKUWAʼIPA

8. ¿Jamüsü nünüiki Jesús namüin na anoujashiikana?

⁸ Maʼaka jeʼra juya süchikijee nüshajüin Pablo karaloʼutakat namüin na hebreokana outkajünüsü tü mmakat chayaa Jerusalén natuma na surulaat chejeʼewaliikana Roma. Neʼrapa tia na anoujashiikana nayaawata aaʼu naʼluwataainjanain süka sajaʼlajeʼennüinjatüin Jerusalén (Mat. 24:3; Luc. 21:20, 24). «Anashii naʼluwataale saaʼumüin tü uuchikat na wayuu chakana Judea» müshi Jesús namüin na anoujashiikana (Luc. 21:21). Wainma uuchi eejatkat chayaa, ¿jamakaʼa süpüla natüjaainjatüin saaʼu na anoujashiikana jeʼtsüin tü uuchi naʼluwataainjatkalü anainmüin?

9. ¿Jamüsü eeka süpüla nasakireʼerüin naaʼin na anoujashiikana jalainjanain naya aʼluwataain? (Piirakaa sümüin tü maapakat).

⁹ Eeshiijaʼa süpüla naʼluwataain na anoujashiikana saaʼumüin tü uuchikalüirua chajatkat Samaria, tü uuchi chajatkat Galilea, tü wutai kanüliakat Hermón, saaʼu tü uuchi chakat Líbano jee shiale saaʼumüin tü uuchi chajatkat wanee saʼata tü süchikat Jordán (piirakaa sümüin tü maapakat). Eejatü waneirua pueulo saaʼupünaa uuchi anaka süpüla kepiaa saaʼu süka jimatuulin shia otta nnojoleerüin jamajüin wayuu chayaa naaʼinruʼu. Maʼaka saaʼin Gamala, shia wanee pueulo kapüleeka  maʼin oʼunajawaa saaʼumüin süka chain shia süraloʼu tü uuchikat. Eeshii waneinnua judío jülüjakana aaʼin anain aʼluwatawaa saaʼumüin tia uuchikat. Nashutapejeʼe na romanokana saaʼu Gamala jee watta naalii na wayuu oʼutunakana aaʼin natuma. a

10, 11. (1) ¿Kasa naaʼinraka Jehová süpüla nuʼunirüin nakuwaʼipa na anoujashiikana? (Hebreokana 13:7, 17). (2) ¿Kasa anasü neʼraka na anoujashiikana oonookana sümaa tü aluwataanakalü anain naya? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹⁰ ¿Jamüsü süpüla natüjaainjatüin saaʼu na anoujashiikana jalamüinjana naʼluwataain? Eeshiijaʼa süpüla nuʼunirüin Jehová nakuwaʼipa na anoujashii namaiwajanakana nakajee na laülaashii jülüjakana aaʼin nakuwaʼipa na anoujashiikana. Naashin Eusebio, wanee wayuu ashajakai süchiki tü kasa alatüitkat naapinnatüjülin na anoujashiikana nutuma Maleiwa süpüla nojuʼitüinjanain Jerusalénjee chaa Pelamüin, wanee mma chakat Perea. Müsü anakai saaʼin namüin tü mmakat Pela süka pejein shia sünain Jerusalén otta mapüleesat namüin oʼunaa chayaa. Nnojoishii judíoin napüshuaʼa na wayuu kepiakana chaa Pela müshiijeseʼe nnojoliin paʼünüüwajiraain naya namaa na romanokana (piirakaa sümüin tü maapakat).

¹¹ Anuu tü nüshajatüjütkalia Pablo namüin na anoujashiikana: «Joonoo sümaa nanüiki na wayuu oʼunirakana jukuwaʼipa» (paashajeʼera Hebreokana 13:7, 17). Na oonookana sümaa tü nümakat Pablo aʼluwataashii naya saaʼumüin tü uuchikalüirua jee katüsü noʼu. Nnojoishii nüpütüin Jehová namüiwaʼa na anoujashii aʼatapajakana nuluwataainjachin Maleiwa (Heb. 11:10).

12, 13. ¿Jamüsü sukuwaʼipa nutuma Jehová süpüla nuʼunirüin nakuwaʼipa na aʼyataashiikana nümüin soʼunnaa neʼrüin müliaa?

¹² Tü watüjakat sünainjee: Nuʼunirüin Jehová wakuwaʼipa nakajee na wawalayuukana  süpüla watüjaainjatüin saaʼu tü waaʼinrajatkat. Aküjünüsü suluʼu tü Bibliakat nachiki waneinnua wayuu nüneekakana Maleiwa süpüla noʼunirüin nakuwaʼipa na anoujashiikana soʼunnaa neʼrüin maʼin müliaa (Deut. 31:23; Sal. 77:20). Müsia maaʼulu yaa, nüneeküin Jehová waneinnua wayuu süpüla noʼunirüin wakuwaʼipa.

¹³ Jamüsüjaʼa soʼu suʼttuin tü ayuuliikat COVID-19, na laülaashii oʼunirakana wakuwaʼipa naküjain wamüin tü waaʼinrajatkat soʼu tia. Aküjünüsü namüin na laülaashiikana tü naaʼinrajatkat süpüla nakatchinrüin nanoula na wawalayuukana. Maʼaka jeʼra kashi süchikijee tia aainjünüsü wanee outkajawaa miyoʼu suluʼu 500 anüikii, alatinnüsü shia suluʼupünaa internet, suluʼupünaa telewisoot jee aküjünüsü shia suluʼupünaa raawia. Soʼunnaa tia ayuuliikat akatchinnüsü maʼin wanoula jee paaʼinwashii maʼin waya namaa na wawalayuukana. Jaʼitairü kasain maʼin alatüin wamüin mapeena watüjaa aaʼulu naapeerüin Jehová kekiwaa namüin na oʼunirakana wakuwaʼipa süpüla anain sukuwaʼipa tü kasa naneekakat wapüleerua. Watüjaa aaʼulu kanoulainjanain maʼin waya nünain Jehová jee oonooinjana waya nümüin, ¿kasa amaa waaʼinrajatkat süpüla yapainjanain waya jee watüjaain saaʼu tü waaʼinrajatkat soʼunnaa tü kaʼi shiʼreetka maʼin oʼu müliaa wayuu?

AIJIRAAINJANA MAʼIN WAYA SÜMAA KAMANEEIN WAYA SÜMÜIN WAYUU

14. Saashin Hebreokana 13:1-3, ¿kasa ayatüinjatka naaʼinrüin na anoujashiikana sülüʼütpa sükalia süpüla sajaʼttinnüin Jerusalén?

¹⁴ Soʼunnaa tü kaʼi shiʼreetka maʼin oʼu wayuu müliaa aijiraainjana maʼin waya namaa na wawalayuukana maʼaka naaʼinrüin shia na anoujashii chajanakana Jerusalén jee Judea (Heb. 10:32-34). Jamüsüjaʼa sülüʼütpa süpüla sajaʼttinnüin Jerusalén ayatüinjana kamaneein jee aijiraainjanain naya «maʼaka aijiraain wanee wayuu namaa nuwalayuu» (paashajeʼera Hebreokana 13:1-3). Müinjatü wakuwaʼipa namaa na wawalayuukana soʼunnaa tü kaʼi shiʼreetka maʼin oʼu wayuu müliaa.

15. ¿Jamüshii kamaneeinjanaka jee aijiraainjanaka na anoujashii hebreokana?

¹⁵ Soʼu tü palajatkat sukua suutkajünüin Jerusalén natuma na surulaat romanokana oʼunamaatüshii naya. Najayataka tia na anoujashiikana süpüla naʼluwataainjanain. Nnojotsü nalüʼüjain süpüshuaʼa tü kasa eejatkat namaʼana (Mat. 24:17, 18). Noʼunapa na anoujashiikana saaʼumüin tü uuchikat jee chapa naya kepiain saaʼu, akaalinjiraashii naya waneʼewai nakua süpüla tü kasa choʼujaakat namüin. Süka neʼrüin choʼujawaa na wawalayuukana  soʼunnaa tia kamaneeinjanain jee aijiraainjana naya (Tito 3:14).

16. ¿Kasa waaʼinrüinjatka napüleerua na wawalayuukana aire naya wapüla? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹⁶ Tü watüjakat sünainjee: Süka alin wapüla na wawalayuukana wakaalinjeein naya choʼujaapa shia namüin. Wainma wawalayuu akatchinraka nanoula jee akaalinjaka na wawalayuu apütakana nepia sutuma jouluin atkawaa eere naya jee shiale sutuma sülatalaʼa sümüin wanee kasa eere kepiain naya. Anuu sünüiki wanee wawala oʼunaka Ucraniajee sutuma tü atkawaa eejatkat chayaa: «Weʼrüin nükaalinjain waya Jehová nakajee na wawalayuukana. Kamaneeshii wamüin na wawalayuu chakana Ucrania, Hungría jee na yaakana Alemania». Aʼyanaajiiraashii waya nümaa Jehová kamaneere waya namüin na wawalayuukana jee wakaalinjapa naya sünain tü kasa choʼujaakat namüin (Prov. 19:17; 2 Cor. 1:3, 4).

17. ¿Jamüsü choʼujaakaʼa aijiraainjanain jee kamaneeinjanain waya maaʼulu yaa?

¹⁷ Anasü wamüliajiraale maaʼulu yaa süka choʼujaajeerüin shia mapeena (Hab. 3:16-18). Nikirajüin waya Jehová maaʼulu yaa süpüla aijiraainjanain waya namaa na wawalayuukana jee kamaneeinjana waya namüin süka choʼujaajeerüin müin wakuwaʼipa soʼunnaa tü kaʼi shiʼreetkat maʼin oʼu müliaa wayuu.

¿KASA ALATEETKAT MAPEENA?

18. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nakuwaʼipa na anoujashii hebreokana?

¹⁸ Na anoujashii aʼluwataakana saaʼumüin tü uuchikat oʼttaashii naya wanaa sümaa sajaʼlajeʼennüin Jerusalén. Mayaainjeʼe napütüin süpüshuaʼa tü kasa eejatkat namaʼana naaʼinmajüin naya Jehová. ¿Kasa watüjaka sünainjee nakuwaʼipa naya anoujashiikana? Nnojotsü watüjaain saaʼu süpüshuaʼa tü alateetkat mapeena, eejüinjatpejeʼe maʼin waaʼin naashin Jesús süpüla tia kaʼikat (Luc. 12:40). Ayatüsia jaloulin wamüin maaʼulu yaa tü nüshajakat Pablo namüin na anoujashiikana. Nüküjain Jehová wamüin nnojoleenain nüpütüin waya wamüiwaʼa (Heb. 13:5, 6). Sutuma sülüʼülüin tü kaʼi eere nuluwataainjachin Jehová ayataʼaya wachajaain tü pueulo eeinjatkat waneepia. Waaʼinrüle tia eʼreena waya kasa anasü süpüla kaʼikat süpüshuaʼa (Mat. 25:34).