1. ¿Jamüsü sukuwaʼipa tü naalinkat wanee wayuu saashin tü Bibliakat?

 ANUU tü sümakat tü Bibliakat süchiki sukuwaʼipa naalin wanee wayuu: «Müsü aka saaʼin suchuwala siki, nuwarala Jah tia makat. Tü naalinkat wanee wayuu nnojotsü süpüla nnojorülaʼa sümüin sutuma wüin katchinka maʼin jee nnojotsü süpüla sülüʼüjain shia sütchin wanee süchi» (Cant. 8:6, 7). b Anasü maʼin pütchikat tia süka wayaawatüin saaʼu eein süpüla aijiraain wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse süpüla kaʼikat süpüshuaʼa.

2. ¿Kasa naaʼinrajatka wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse süpüla ayatüin aijiraain maʼin naya?

² Aijiraweere wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse süpüla kaʼikat süpüshuaʼa, nachajaainjatü maʼin sukuwaʼipa tia. Jülüjataa waaʼin wanee siki süpüla chuwatüinjatüin shia waneepia, ojoʼttoonuinjatü shia suulia shiyokojooin. Müsia neʼe tü naaʼinrajatkat na kaʼwayuuseshiikana süpüla aijiraain naya, aleewainjana maʼin naya, müsü nojoʼttooinjatkai saaʼin sukua tü sukuwaʼipakat naalinjiraa suulia sajaʼttüin. Eepejeʼe süpüla nnojoliin aijiraain maʼin naya neʼrüle choʼujawaa, ayuuire naya jee kapüleere namüin naaʼinmajüin nachonnii. Kaʼwayuusere pia, ¿kasa paaʼinrajatka süpüla ayatüin aijiraain maʼin pia sümaa? Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain apünüinsü kasa eeka süpüla paaʼinrüin süpüla aijiraain pia sümaa puʼwayuuse jee talatajiraain jaaʼin. c

3. Süpüla ayatüinjanain aijiraain na kaʼwayuuseshiikana, ¿jamüshii aleewainjanaka maʼin naya nümaa Jehová? (Eclesiastés 4:12; piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

³ Ayatüinjana aijiraain na kaʼwayuuseshiikana. «Nuwarala Jah», münüsü tia aijirawaakat süka nümaʼanajeejatüin shia Jehová. Süpüla ayatüinjanain aijiraain na kaʼwayuuseshiikana, aleewainjana maʼin naya nümaa Jehová. ¿Jamüsü naaʼinrajatka tia? Aleewale wanee wayuu nümaa Jehová, naaʼinreerü tü nümakat. Sünainjee tia nnojoleerü naaʼinrüin kasa nnojoleechika aijiraain atuma nia sümaa nuʼwayuuse (paashajeʼera Eclesiastés 4:12). Nachajaain sukuwaʼipa na naʼaleewainkana Jehová süpüla nashatüin nukuwaʼipa. Kamaneeshii naya, nnojoishii kaashichijaaraliin otta motusü naaʼin naainjala na waneinnua (Éf. 4:32–5:1). Müle nukuwaʼipa wanee wayuu, aijiraajeechi sümaa nuʼwayuuse. Anuu sünüiki wanee wawala kanüliakat Lena, alatüirü suulia 25 juya süchikijee kasaalüin shia: «Mapüleesai kojutuin wamüin jee alin wapüla wanee wayuu aleewakai maʼin nümaa Jehová».

4. ¿Jamüshi nüneekaka Jehová José sümaa María süpüla nachoin chi Mesíaskai?

⁴ Wekirajaa nüchiki José sümaa María, nüikeyuu naya David. Nüneeküin naya Jehová süpüla nachoin chi Mesíaskai. ¿Jamüshii nüneekaka naya Jehová? Shia süka aleewain naya nümaa, nütüjaa aaʼuchii naaʼinmaajeechin nia kasaatpa naya. ¿Kasa natüjaka na kasaatshiikana nünainjee José sümaa María?

5. ¿Kasa naaʼinraka na tooloyuu kaʼwayuusekana süpüla nashatüin nukuwaʼipa José?

⁵ Süka noonooin José sümaa tü nümakat Jehová, anasü nukuwaʼipa sümaa nuʼwayuuse. Eetaasü maʼaka apünüintua nüküjain Jehová nümüin José tü naaʼinrüinjatkat süpüleerua nüpüshi. Mayaainjeʼe kapüleein nümüin naaʼinrüin tia, naaʼinramaatüin shia (Mat. 1:20, 24, TNM; 2:13-15, TNM; 2:19-21, TNM). Süka noonooin José sümaa tü nümakat Jehová nümüin, naaʼinmajüin María. Sünainjee naaʼinrüin tia, eeshijaʼa kojutule maʼin nia sümüin María jee alin nia süpüla. Jiakana kaʼwayuusekana, eesü süpüla jüshatüin nukuwaʼipa José. Jüchajaa pütchi suluʼujee tü Bibliakat jalouijeetka jümüin süpüla jaaʼinmajüin jüpüshi. d Jaapaale sümaa tia pütchikat mayaainjeʼe kapüleein maʼin shia jümüin, atüjaaneerü aaʼu alin jüpüla juʼwayuuse. Jaaʼinrüle tia, paaʼinweena maʼin jia. Anuu sünüiki wanee wawala chejeʼewat Vanuatu, alatüirü suulia 20 juya süchikijee kasaalüin shia: «Teʼrüle nüchajaain chi taʼwayuusekai tü nümakat Jehová sümaa noonooin sümaa, kojutushi nia tamüin otta anasü taaʼin sümaa tü kasa nüneekakat».

6. ¿Kasa natüjaka na jieyuu kaʼwayuusekana sünainjee sukuwaʼipa María?

⁶ Aleewasü maʼin María nümaa Jehová. Jamüshijaʼa nnojoire José sümaa, ayatüshia suʼwaajüin Jehová sümüiwaʼa. Sütüja maʼin apüleerua tü Pütchi Ashajuushikat nüchiki Maleiwa  (paashajeʼera nota de estudio suluʼujeejatka Lucas 1:46, TNM [alijunaikiruʼusü]). Akatatsü shia kaʼi süpüla süsakireʼerüin saaʼin sünain tü sümakat tü Pütchi Ashajuushikat (Luc. 2:19, 51). Süka kanoulain maʼin María, anasü tü sukuwaʼipakat nümaa chi suʼwayuusekai. Wainma wawalayuu maaʼulu ashatakana sukuwaʼipa María. Jülüjataa waaʼin tü sümakat wanee wawala, Émiko sünülia, müsü shia: «Maʼwayuuseiwaʼaya taya, oʼuraajapuʼusü taya jee ekirajaapuʼusü taya tamüiwaʼa sünain tü Bibliakat. Shiasaʼa kasaatpa taya, nia oʼuraajakai chi taʼwayuusekai tapüleerua otta nia oʼunirakai sukuwaʼipa tü waaʼinrajatkat süpüla waʼwaajüin Maleiwa. Tayaawatapejeʼe saaʼu nnojoluin anain taʼatapajüle kanoulain maʼin taya sünainjee neʼe tü naaʼinrakat chi taʼwayuusekai. Saaʼujee tia, akatatsü taya kaʼi süpüla toʼuraajüinjatüin jee tekirajaainjatüin tamüiwaʼa sünain tü Bibliakat» (Gal. 6:5). Jiakana jieyuu kaʼwayuusekana, aijeena maʼin jia napüla juʼwayuuse jee talateena naya jümaa aleewajiraale jia nümaa Jehová (Prov. 31:30).

7. ¿Kasa naaʼinrajatka wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse süpüla kottuin naya sünain aʼwaajaa Jehová maʼaka naaʼinrüin shia José sümaa María?

⁷ Akaʼaya José sümaa María paaʼinwashii maʼin naya süpüla aleewainjanain naya nümaa Jehová. Natüjaa maʼin aaʼu naʼwaajüinjachin Jehová sümaa napüshi (Luc. 2:22-24, 41; 4:16). Eesüjaʼa kapüleere namüin naaʼinrüin tia nawainmalaapa nachonnii, nountapejeʼe shia. Anakatche nakuwaʼipa napüleerua na kaʼwayuusekana. Kachonniire jia, eesüjaʼa kapüleere jümüin jümaain na jüchonniikana sünain tü outkajawaakat jee jükatalüin kaʼi süpüla jikirajüin naya soʼu tü kaʼi juʼwaajakalü oʼu Maleiwa. Eesüjaʼa kapüleere namüin na kaʼwayuuseshiikana kottuin piamaleʼeya sünain ekirajawaa jee sünain oʼuraajaa süka kupaain maʼin naya. Soto jaaʼin choʼujaain maʼin kottuinjanain jia sünain aaʼinraa tia süpüla aleewainjanain maʼin jia nümaa Jehová jee süpüla aleewajiraainjanain maʼin jia. Makalaka anain maʼin jaaʼinmaale tü aʼwaajaakat Maleiwa.

8. ¿Kasa jaaʼinrajatka süpüla juʼwaajüin Jehová sümaa juʼwayuuse mojujiraale jia?

⁸ ¿Kasa jaaʼinrajatka nnojoliire anajiraain jia sümaa juʼwayuuse? Eesüjaʼa nnojoleerüle jaaʼin sünain aʼwaajaa Maleiwa soʼu tü kaʼi juʼwaajüinjachikalü oʼu nia. Müle tü alatakat jümüin, anashii jikirajaale sünain wanee pütchi kamalainka jümüin. Eesüjaʼa süpüla jaaʼinrüin tia palajana süpüla aijiraain maʼin jia otta süpüla kamalain jümüin paaʼinwain jia sünain aʼwaajaa Maleiwa.

9. ¿Jamüsü anaka naaʼinrawaire wanee wayuu waneirua kasa sümaa nuʼwayuuse?

⁹ Süpüla ayatüin aijiraain wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse, anasü naaʼinrüle waneirua kasa sümaa. Naaʼinrüle tia, nütüjaajeerü aaʼu tü jülüjakat saaʼin nuʼwayuuse otta jamüin saaʼin. Eesü süpüla saaʼinrüin tiaya tü nuʼwayuusekat (Gén. 2:24). Jülüjataa waaʼin tü shiyaawatakalü aaʼu Lilia otta Ruslán chi suʼwayuusekai süchikijee kasaalüin naya. Alatüirü suulia 15 juya kasaalüin naya. Anuu sünüiki: «Sutuma kupaain maʼin waya sünain tü waʼyataainkat otta sünain waneirua kasa aainjünajatka wepialuʼu, wayaawata aaʼulu kapüleein maʼin wamüin eein waya piamaleʼeya sünain aaʼinraa waneirua kasa otta müsia kapüleʼereesia wamüin tia kachonpa waya. Wayaawata aaʼulu nnojoleenain aijiraain maʼin waya nnojoliire eein waya piamaleʼeya sünain aaʼinraa waneirua kasa».

10. ¿Kasa naaʼinrajatka na kaʼwayuuseshiikana süpüla naaʼinrüin tü sümakat Éfeso 5:15, 16?

¹⁰ Süpüla eeinjachin wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse sünain aaʼinraa waneirua kasa, anasü yapale natuma tü naaʼinrajatkat soʼukaiwai (paashajeʼera Éfeso 5:15, 16, TNM). Anuu nünüiki wanee wawala chejeʼewaikai Nigeria kanüliakai Uzondu: «Tashajapa süchiki tü taaʼinrajatkat  soʼukaiwai tashajaʼleeinña süchiki tü taaʼinrajatkat sümaa taʼwayuuse. Süka kojutuin maʼin tia tamüin, nnojotsü motuin taaʼin tü taaʼinrajatkat sümaa» (Filip. 1:10, TNM). Anuu tü sümakat Anastasia, nuʼwayuuse wanee wawala alapalaaikai naaʼu na wawalayuukana chaa Moldavia: «Taaʼinrüin waneirua kasa sujuunaluʼu niʼyataain chi taʼwayuusekai. Eekalaka süpüla taaʼinrüin waneirua kasa nümaa nnojoipa niʼyataain». ¿Kasa naaʼinrajatka wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse kapüleere namüin kottuin naya sünain aaʼinraa waneirua kasa?

11. ¿Kasa naaʼinrawaika Áquila sümaa Priscila?

¹¹ Wainma kasa eeka süpüla natüjain na kaʼwayuuseshiikana sünainjee nukuwaʼipa Áquila sümaa Priscila tü nuʼwayuusekat. Eejana naya nakalioʼu na anoujashii namaiwajanakana (Roma 16:3, 4). Nnojotsü wainmain maʼin tü kasa aküjünakat nachiki suluʼu tü Bibliakat, aküjünapejeʼe suluʼu tü Bibliakat kottiraain naya waneepia sünain aaʼinraa waneirua kasa, maʼaka saaʼin naʼyataajiraain süpüleerua tü nayaalujutkat, naʼyataajiraain sünain aküjaa pütchi jee naʼyataajiraain sünain akaalinjaa na waneinnua (Aluw. 18:2, 3, 24-26). Saashajaapa tü Bibliakat nüchiki Áquila, eesü Priscila waneepia nümaa.

12. ¿Kasa naaʼinrajatka na kaʼwayuusekana süpüla nalatirüin kaʼi piamaleʼeya sünain aaʼinraa waneirua kasa? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹² ¿Kasa naaʼinrajatka na wayuu kaʼwayuusekana süpüla nashatüin nukuwaʼipa Áquila sümaa Priscila? Wainma tü kasa jaaʼinrajatkat waneʼewai jukua. Eesü süpüla jaaʼinrüin piamaleʼeya tü kasa jaaʼinrawaikat jümüiwaʼa. Jamüshijaʼa Áquila eepuʼushi waneepia sümaa Priscila sünain aküjaa pütchi. Müinjatü jukuwaʼipa jutuma jiakana, anashii jujuʼitawaire sümaa juʼwayuuse sünain aküjaa pütchi. Aʼyataajiraawaishi Áquila sümaa Priscila. Nnojorüle wanaawain tü niʼyataakalü anain chi puʼwayuusekai sümaa tü piʼyataakalü anain, anashii jükaalinjiraale sünain tü kasa jaaʼinrajatkat jipialuʼu (Ecl. 4:9). Jaaʼinrüle tia, paaʼinweena jia otta yootojiraajeena jia. «Sutuma tü waʼyataainkat, nnojotsü apütaawalin kaʼi wapüla süpüla yootojiraain waya. Toʼlojoopa iita sümaa tü taʼwayuusekat jee shiale wanaatüin tü jardín eekat wamaʼana, talatüsü waaʼin süka wakaalinjiraain. Sutuma waaʼinrawalin kasa, aleewashii maʼin waya jee aijiraashii maʼin waya», müshi Robert, wanee wayuu eetaaichika maʼaka 50 juya kasaalüin nia sümaa Linda.

13. ¿Kasa naaʼinrajatka wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse süpüla paaʼinwain naya?

¹³ Eesüjaʼa jülüjale naaʼin wanee wayuu paaʼinwain nia sümaa nuʼwayuuse sutuma kepiain nia sümaa. Anuu tü sümakat wanee wawala kaʼwayuusekat chejeʼewat shia Brasil: «Eesüjaʼa jülüjale waaʼin paaʼinwajiraain waya namaa waʼwayuuse sünainjee yalain neʼe waya namaa. Tayaawata aaʼu nnojoluin yalainjatüin neʼe taya nümaa taʼwayuuse, choʼujaasiaʼaya jülüjainjatüin taaʼin nünüiki». Anuu tü naaʼinrakat Bruno sümaa Tays, tü nuʼwayuusekat süpüla kachipünaain naaʼin nakuwaʼipa: «Süpüla waaʼinmaain tü kasa  waaʼinrajatkat kottapa waya, nnojotsü waapaain waserulaatse».

14. ¿Kasa naaʼinrajatka na kaʼwayuuseshiikana mamalainre namüin kottuin naya sünain aaʼinraa waneirua kasa?

¹⁴ Eesüjaʼa mamalainre pümüin aaʼinraa kasa kamalainka sümüin puʼwayuuse jee jashichire pia sünain aaʼinraa wanee kasa sümaa. Eesüjaʼa süpüla sülatüin tia namüin na jieyuu kaʼwayuusekana. ¿Kasa jaaʼinrajatka müle jukuwaʼipa? Jülüja waaʼin tü siki waashajaayütkalü achiki. Suchuwajaaiwaʼaya tü sikikat, joʼuuchon tü sejerolokot. Süpüla chuwatashaatain shia, eʼitaanajatü sooʼomüin siki miyoʼuyuu. Süpüla aijiraainjanain maʼin jia sümaa juʼwayuuse, müinjatü jiʼitaakai saaʼin siki miyoʼuyuu süpüla juuntuin tia. Eesü süpüla jaaʼinrüin wanee kasa soʼukaiwai. Mapa kiʼreena jia sünain aaʼinraa sooʼomüin kasa nnojoleenaka mojujiraain atuma jia (Sant. 3:18). Jaaʼinrüle tia, aijiraajeena maʼin jia.

15. ¿Jamüshii kojutujiraainjanaka maʼin na kaʼwayuusekana?

¹⁵ Tü kojutujirawaakat müsü aka saaʼin suʼwawajünüle siki suulia shiyokojooin. Nnojorüle saaʼinnüin tia, ayokojoweerü tü sikikat. Meerü sülatakai saaʼin tia namüin na kaʼwayuusekana mojutujiraale naya, nnojoleena aijiraain naya. Eekajasaʼa kojutujiraale naya, ayateena aijiraain maʼin naya. Nnojotsü jülüjainjatüin neʼe paaʼin kojuteein putuma puʼwayuuse, shiʼrüinjatiaʼaya tü puʼwayuusekat kojutuin shia putuma. Akaʼaya tü wayuu kaʼwayuusekat, müinjatü sukuwaʼipa nümüin suʼwayuuse. Anuu sünüiki Penny, alatüirü suulia 25 juya kasaalüin shia nümaa Aret: «Aijiraashii maʼin waya sutuma kojutujiraain waya. Süka müin wakuwaʼipa, mapüleesat wamüin yootojiraain waya süchiki jamüin waaʼin otta süchiki tü jülüjakat waaʼin». ¿Kasa naaʼinrajatka wanee wayuu süpüla shiʼrüin nuʼwayuuse kojutuin shia nutuma? ¿Jama tü wayuu kaʼwayuusekat? ¿Kasa saaʼinrajatka süpüla niʼrüin suʼwayuuse kojutuin nia sutuma? Anasü wekirajaale süchiki nukuwaʼipa Abrahán sümaa Sara.

16. ¿Kasa eeka süpüla natüjain na tooloyuu kaʼwayuusekana sünainjee nukuwaʼipa Abrahán? (1 Pedro 3:7; piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹⁶ Kojutusü Sara nutuma Abrahán. Naapajapuʼuin sünüiki otta jülüjapuʼusü naaʼin jamüin saaʼin. Soʼu wanee kaʼi shapaaka oʼu Sara, jashichisü shia nümüin. «Pia kasitka», müsü shia nümüin Abrahán. Nnojoishi jashichin nia sümüin Sara saaʼujee tia jee nnojotsü airuʼuluin nünüiki sümüin. Süka niʼraajüin maʼin sukuwaʼipa Sara, nütüjaa aaʼu kojutuin nia sutuma otta nnojoluin shiyoutuin tü kasa nüneekakat. Wanaa sümaa jashichin Sara, naapajüin sünüiki süpüla nunouteʼerüin tü kasa alatakat sümüin (Gén. 16:5, 6). ¿Kasa natüjaka na kaʼwayuusekana sünainjee nukuwaʼipa Abrahán? Niainjachi chi wayuukai aneekaka tü kasa anakat napüleerua na nüpüshikana (1 Cor. 11:3). Süka alin nüpüla wanee wayuu tü nuʼwayuusekat, naapajüin  sünüiki süpülapünaa nüneeküin wanee kasa, shialeekajaʼa sünainpünaale sukuwaʼipa tü kasa nüneekajatkat (1 Cor. 13:4, 5, TNM). Eejeerü kaʼi shapaajeetka oʼu saaʼin tü puʼwayuusekat sümaa süküjeein süchiki tü alatakat sümüin. Sülatapa tia, ¿kojuteetche shia putuma jee jülüjeetche paaʼin sünüiki? (Paashajeʼera 1 Pedro 3:7). Anuu sünüiki Angela süchiki tü naaʼinrakat Dimitri, chi suʼwayuusekai süpüla kojutuin shia nutuma: «Mojule taaʼin jee müsia taashajaweere neʼe, naapajüin tanüiki Dimitri waneepia. Matüjainsai nia aashichijawaa tamüin, jaʼitakajeʼe jashichire taya». Eetaainna maʼaka 30 juya kasaalüin naya.

17. ¿Kasa natüjaka na jieyuu kaʼwayuusekana sünainjee sukuwaʼipa Sara? (1 Pedro 3:5, 6).

¹⁷ Atüjaana aaʼu kojutuin Abrahán sümüin Sara sünainjee jüüjüüin sümüin tü kasa nüneekakat (Gén. 12:5). Soʼu wanee kaʼi, antalaa müshinka wane wayuuinnua nipialuʼumüin Abrahán. Nuʼlakajeetkalaka nayaaluʼu. Mayaainjeʼe wainmain kasa saaʼinraka Sara, nuchuntuin sümüin saainjainjatüin wainma pan nayaaluʼu (Gén. 18:6). Saaʼinramaataka Sara tü nuluwataakalü anain shia Abrahán, nnojotsü saaʼinrüin tia mojusheeka. Jiakana jieyuu kaʼwayuusekana, eesü süpüla kojutuin jutuma tü nüneekakat chi suʼwayuusekai maʼaka saaʼinrüin Sara. Saaʼinrüle tia wanee wayuu, paaʼinweerü maʼin shia nümaa suʼwayuuse (paashajeʼera 1 Pedro 3:5, 6). Anuu tü nümakat Dimitri, chi wachuntayüikai anülia suluʼu pütchi 16 süchiki tü saaʼinrakat tü nuʼwayuusekat süpüla kojutuin nia sutuma: «Jaʼitairü nnojoluin müin anakai saaʼin sümüin tü taʼwayuusekat tü kasa taneekakat, ayatüsia kojutuin shia sümüin. Nnojorüle anain wanee kasa sünainjee tü kasa taneekakat, nnojotsü jashichin shia tamüin. Talatüshi maʼin taya süka müin sukuwaʼipa Angela». ¿Aashin mapüleein pümüin alin püpüla wanee wayuu kojutuka atuma pia?

18. Jiakana kaʼwayuusekana, ¿jameerü jukuwaʼipa aijiraale maʼin jia?

¹⁸ Nnojotsü keeʼireein naaʼin Satanás aijiraainjanain na wawalayuu kaʼwayuusekana. Nütüjaa aaʼu eein süpüla nakayalaain nuulia Jehová sülatüle tia namüin. Shiimainre maʼin aijiraain na kaʼwayuuseshiikana, nnojoleerü ajaʼttüin tü naalinjiraakat napüla. Müinjatü sukuwaʼipa tü jaalinjiraakat jiakana kaʼwayuusekana maʼaka tü aküjünakalü achiki suluʼu El Cantar de los Cantares. Jaaʼinmaa Jehová, kotta jia sünain aaʼinraa waneirua kasa. Süpüla kojutujiraainjanain jia, jülüjainjatü jaaʼin jamüin jaaʼin piamaleʼeya otta kasain choʼujaain jümüin. Jaaʼinrüle tia, kojuteechi atumawaa Jehová chi Kanainjeejachikai tü aijirawaakat otta nnojoleerü ajaʼttüin tü jaalinjiraakat jüpüla, meerü chuwatakai saaʼin maʼaka saaʼin wanee siki ayataka chuwatüin sutuma shipeipajaanüin.