M beè meà mm̀ gbáá 1948 gbẹá ene kà ńkem̀ bon ea di bálásĩ́ Yoruba, ea di Nigeria. Tṍóá, ní e ńkem̀ vígà ńdáà tẹ̀ ea bée kọlà Moustapha, nè Wahabi ea dú ńdáà ńkàneǹ vígà, beè dììa múú vaá dú Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà ẹ. Ńdáà tẹ̀ beè ù tṍó em ni tóólá síìna òb gbáá. Nyíém beè palàge bììlà. Wahabi beè kọ́ nèm kọọ̀ èé beè kpáá mòn bẹẹ tẹ̀ tṍó ea é kẽeà aa kemà ú. Nakà bel nvèè nyíé gbààí beè naa kọ ḿ nó Kpá Káí. M beè diia múú mm̀ gbáá 1963. Taà kà pá ńdáà vígà págbálà beè dììa nàgé múú.

Mm̀ gbáá 1965, m beè kil Lagos ló ńdáà ńkàneǹ vígà ea bée kọlà Wilson, vaá a beè olòó leemám gè zọ̀ dõona kà gbò gyà deèsĩ́ kọ̀ kpẹ̀a e bà di bõ̀ònatõ̀ò Igbobi naaá nu. Ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe nè bẹ̀à sã́ bùlà e ba beè ié beè sièm kpóó ló, vaá m beè gbóó dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ló January 1968.

Ene kà vígà págbálà ea ólò sí tóm Bẹ́tẹẹ̀l, ea bée kọlà Albert Olugbebi, beè zọ̀ beele gbò nvín ãa ié bila ló bel, vaá a beè kọọ̀ bõ̀ònatõ̀ò íe bíì ló gbò gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ea di kele e bàé láá kọ́ kpẹ̀a deè bálásĩ́ Hausa, ea di Nigeria. M̀ kẽeà nàgé boo bel e Vígà  Olugbebi beè tú bẹ̀à sã́ bùlà loomáá kọọ̀: “Ò di-díí ãa, vaá òé láá tui bọọ tṍó nè kói siimai tóm nei Jìhóvà. Ò íèi gã́bug tóm ge sii!” M beè gbĩ́ gè belí neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Àìzáíà, vaá níí beè naa kọ ḿ naa fíìl fṍòm ge dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹa ea di kele.​—Àìz. 6:8.

Ló May 1968, ba beè ím bá ló naamá neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ea di kele vaá lẹ̀ẹ̀làm tẹlẹ Kano, ea dú bálásĩ́ Hausa ea di Nigeria. Níí beè naaá tṍó Bé Biafra (1967-1970), vaá béí beè kyọ̀sĩ́ gã́bug ketõ̀ò ea di bálá sĩ́á besĩ́ à kalá iná deè bálásĩ́ Igbo, ea di Nigeria. Ene kà vígà págbálà em ólò palàge nvèè ka ló beè kọ ḿ gá sì. Sõò m beè kọ́ nèe kọọ̀: “Ọ̀ọ̀ zaagé ló gè bùlà nú ea kilím ló. Sõò be à dú bùlà Jìhóvà kọ ḿ sí tómí, m̀ agala boo kọọ̀ àé diḿ ló.”

Nu ea beè naaá ló pá Kano beè palàge biile nyíè nen. Béá beè palàge kyọ̀gàlà sĩ́ pọ̀b boní. Sìgà tṍó e gé kọ́ kpẹa, è ólò moǹ íí gbò e ba beè fẹ̀. Náa kal ló béè kọọ̀ gã́bug bõ̀ònatõ̀ò beè di Kano, gã́bug pá vígà beè teelá aa boná. Áá nu e náa é dú 15 nen kọ̀ kpẹa ní e ba beè gbẹá ẹ́, sõò pọ̀ beè síi va, vaá lóó va beè ọọ. Nyíè pá vígàí beè palàge ẹẹ tṍó e bà lẹẹlà ọ̀ọ̀lẹ̀ bẹ̀ì e dúù gbò gyà deèsĩ́ kọ̀ kpẹ̀a ea di kele má va. Gbò bel e lóò nèva beè siè va kpóó ló vaá lóó va beè dììnà. E beè nvèè bá nèva kọ bàá kpáá dààmà togó gè sí nònù, kọ́ kpẹ̀a, lọ̀à kpẹ̀a tóm bá, vaá emí béè gbò kpá e bà íe bíi ló tẹlẹ tọ nàà tóm.

Beele e dúù gbò gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ea di kele beè dààmà togó gè nó dém bel pá Hausa. Tṍó e bà dã́ kpẹ̀aí mm̀ ba dém bel, gã́bug ọ̀và beè pãanéi tṍ ló. Sõò, nyíè gbò e bà ólò sí bõ̀ònaló fã̀ e pá kĩá palàge nvèè ka ló náa beè ẹẹí ló tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a. Vó beè naa kọ é palàge ié ọ̀ẹ̀ dẽe. À íe dee e ene kà gbálà beè tú gíma kpoomá nda nè nen e géè gbá kọ́ kpẹ̀a. Sõò, e ṍà Bàrì zaa kọ e beè teelá èlie bá! Jìhóvà beè naa kọ é “íe kpènà” gbẹá kèbá gbò gẹẹ-gẹẹ lóí, vaá gbò kọ̀ kpẹ̀a beè kpáá bọọ dọ ló. (Ps. 4:8) Deè nieí, e íè 11 bõ̀ònatõ̀ò ea di Kano, nè gã́bug gbò kọ̀ kpẹ̀a e bà sígá ló 500.

Tṍó e ni tú sìgà ẽ́ tõoma Kano, ba beè lẹ̀ẹ̀là nda nè dõona kà bàà neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ea di kele tẹlẹ Niamey, ea dú bon e tọọ̀ bẹlbẹ̀l pá Niger Republic dì, ló August 1968. Níà túá tṍó e gé nyimá kọọ̀ Niger, dú ene kà bálá sĩ́ ea palàge bẹ̀à sã́ ea di West Africa. E beè pììga boo gè ĩ̀ìmà bẹ̀à sã́í vaá nó gè ló French, ea dú ba dém bel. E beè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà gbẹá kèbá gbò nu ànà-ànàí, vaá zọ̀ pọ́ì ńkem̀ pá vígà e bà di kĩá kọ́ kpẹ̀a. Pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍóá, gã́bug gbò e bà ólò láá bugi kpá e bà di Niamey beè ié kpá e ólò zọ̀ọ̀mà gbò nen noomá Kpà Káí, ea kọlà, The Truth That Leads to Eternal Life. Gbò nen ólò gbĩ́i vaá dù gé tú kpáí lọlíí bá!

Sìgà tṍó aa ló tṍóá, e beè gbóó nyimá kọọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà náa léémá kpóó ea gé bẹl kĩá. Túá kà sẹ́kiùt àsémbìlì ea beè sẹẹa dóá, beè sẹ̀ẹ̀a ló July 1969, vaá nú ea é dú 20 nen ní e ba beè sìe. È géè ẹ̀bmà dẽe kọọ̀ bàà nen é diia múú. Sõo, gbò bila pẹ̀gẹ̀lẹ̀ beè dù gé kùb bõ̀ònalóá túá deè àsémbìlìa. Ba beè tú dénè beele gbò gyà deèsĩ́ kọ̀ kpẹ̀a ea di kele nè nen ea géè kùdẽe ló sẹ́kiùta kilma boo beè gbò bila pẹ̀gẹ̀lẹ̀. Tṍó e ba ni bĩ́ínái bíb lọ̀l, ba beè kọ é òòà kẽ dù tṍó e dee é zilà. Boo béè kọ e beè mòn kọ tã̀àgã̀ é bã́í ló, e beè gbóó nè lòbèl dììa múúá gbẹá beè nen vaá tú va diilé múú gbẹá ọọ.

Sìgà sè aa ló tṍóá, kpóó ea gé bẹl beè kpó nda nè vòò kà pá vígà e bà di boo kele íb sìtóm kọ̀ kpẹ̀a lọl dóá. Áá 48 ávà ní e ba beè nèi ẽ́, vaá e beè tú bẹẹ kpègè kpẽá boo. E beè gbàn va tṍ ló vaá àà kil tọ nàà tóm ea di Nigeria, vaá ba beè nèi ãa tóm gè sì.

Ba beè lẹ̀ẹ̀làm tẹlẹ ene kà ńkem̀ bon ea kọlà Orisunbare, ea di Nigeria, vaá m beè dé kpéè ló gè zọ̀ pọ́ì ńkem̀ pá vígà e bà di kĩá kọ́ kpẹ̀a. Sõò tṍó e ọ̀ọ̀lẹ̀ ẽ́ ni téní, tọ nàà tóm beè kọ ḿ kpáá òòa kẽ kil Niger. A beè bọọ́m ló vaá pọ̀ beè siím, sõò, a beè tànim gè kpáá mòn pá vígà e bà di Niger!

M beè òòa kil Niamey. Enè dee aa ló tṍó em ínà, enè neǹ ùlà ki ea dú Nigeria ea ólò tõó dóá beè nyimá kọọ̀ ndaà Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà, vaá a beè bĩinám gã́bug bíb ea kil ló Kpá Káí. M beè zọ̀ẹ noá Kpá Káí, vaá tṍó e náa ṍ ná sĩi nè gã́bug míí, a beè gbóó dììa múú. Nyíém beè ẹẹ ló gè zọ̀ pá vígà e bà di kele-kele bálásĩ́ ea di Niger kọ́ kpẹ̀a, vaá m beè mòn bé e gã́bug nen beè bã mm̀ kà-kàí naa. Tṍó em beè iná dóí, áá 31 enè neǹ kọ̀ kpẹ̀a ní ea beè dìe, sõò tṍó em aà, ba beè toolá 69 nen.

Ló December 1977, m beè òòà kil Nigeria gé sí tọọ̀ kpá e bõ̀ònatõ̀ò beè noo. Tṍó e ba ni nóòmàm nu mm̀ taà sè lọ̀l, Malcolm  Vigo ea beè di togó Branch Committee beè kọ ḿ bugi kpá lẹ̀ẹ̀la tóm ea aa tọ nàà tóm ea di Sierra Leone. Pá vígàí géè gbĩ́ neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ea íe válá ló vaá à gáà ili va, ea ólò ló Bèkéè nè French kọbé à dú nen ea é kudẽe sẹ́kiùt gbẹá Guinea. Vígà Vigo beè kọ́ nèm kọọ̀ ba géè bumám kọbé m̀ láá sí tómí. A beè kọ́ nèm kọọ̀ tómá náa válí. Tṍóá à gbóó kọọ̀, “Bugi togó boo besĩ́ ò kálá zìgà.” Tẽ̀ènè tṍóá, m beè aalá kọọ̀, “M̀ é sí, boo béè kọọ̀ Jìhóvà ní ea lẹẹlàm ẽ́.”

M beè bã mm̀ ńkìlà kil Sierra Leone vaá sí ló pá vígà e bà di tọ nàà tóm ea di kĩá. Enè nen ea dṹùnà Branch Committee beè kọ́ nèm kọọ̀, “Née nyímà gã́bug nú ea kil ló bé e sìtóm kọ̀ kpèa ni síá naa gbẹá Guinea.” Náa kal ló béè kọọ̀ tọ nàà tómí ní ea géè ẹ̀b nú ea kil ló bé e tóm gé síá naa gbẹá Guinea ẽ, bà náa beè láá olòó zọ̀ pá vígà e bà di dóá loá bel boo béè tã̀àgã̀ bìlà bẹlbẹ̀l ea beè di Guinea. Vaá kọ̀láá bé e tọ nàà tóm piigà naa, bà náa beè láá lẹ̀ẹ̀là tọ́ọ̀ kà neǹ vígà kọ á gé kãa pá vígà e bà di dóá. Boo béè vó, ba beè lẹ̀ẹ̀làm kọ ḿ sí Conakry, ea dú bon e tọọ̀ bẹlbẹ̀l pá Guinea dì gé tú kpá ea é náa kọ ḿ láá tõó dóá lọl bá kpóó ea gé bẹl.

Tṍó em ínà Conakry, m beè sí ló nen ea tõó dọ̀ pá Nigeria ea di dóá. M beè kọ́ nèe kọọ̀ à léémám gè kọ́ kpẹ̀a gbẹá dóá. Sõò, a beè kọ́ nèm kọ ḿ òòa kẽ boo béè kọ̀ọ̀ bàé láá siím, àbèè kọọ̀ dõona kà pọ́lọ́ nú ea el vó é láá naaá. A beè kọ́ nèm kọọ̀, “Òòà kil Nigeria gé kọ́ kpẹ̀a kĩá,” sõò nda beè aalá nèe kọọ̀, “M̀ é láá tõo.” Tṍóá, a beè gbóó emí kpá lẹ̀ẹ̀la tóm má Minister of Interior pá Guinea kọ á nvèè bá nèm, vaá a beè tú lé bá tuumám.

Pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍóá, m beè gbóó òòa kẽ kil tọ nàà tóm ea di Sierra Leone gé kọ́ béèlàfùl e kpóó ea gé bẹl dóá ne. Tṍó e pá vígà dã́, ba beè vulí kpã́ mm̀ ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíé ló bé e Jìhóvà tã́ànè dee bá nà kyẽè naa. Kpóó ea gé bẹl beè nèm kpá kọ ḿ tõó Guinea!

Lọl 1978 tẹlẹ 1989, m beè dú nen ea gé kudẽe ló sẹ́kiùt gbẹá Guinea, nè Sierra Leone, vaá du nágé nen ea gé nveè bá nè neǹ kudẽe ló sẹ́kiùt gbẹá Liberia. Túá ból, kpálóm beè olòó bọọgẹ̀ zọ̀. Níí ólò bọọgẹ̀ naaá gbẹá kĩée ea di kà kpã́á aa ló pọ̀b bon. Sõò pá vígà ólò piiga boo gè túm kilma tọọ̀ biè.

À íe tṍó e kà agẹbá ákòm beè siím, vaá mío beè palàge tãagém. Tṍó e kpálóm válí, m beè dã́ kọọ̀ pá vígà géè ló bel boo kĩée e bàé lím! Kèbá dénè dìtõ̀ò ea géè gbĩ́ gè tú nà dúmí, ním beè bugi togó boo gè aaló nà tóm. M beè kilsĩ́ gè agala boo kọọ̀ kà-kà kpènà aa bá Bàrì, ea dú nen ea é kẽéi lọl kemà ú.

Mm̀ gbáá 1988, m beè mòn Dorcas, ea dú ene kà vígà pábia ea ólò palàge kìlmà kpá ló kẽ, ea dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a vaá à ólò tú gè fã̀ Jìhóvà kolmá nu. E beè ilá, vaá a beè zọ̀m sí tóm gè kùdẽe ló sẹ́kiùt. Dorcas beè palàge zọ̀m siá tóm vaá di kpènà  ló gè sí gã́bug tóm nè Jìhóvà. È ólò tú nu ea é dú 25 kilometer (15 mi) kyã̀àmà aa ene kà bõ̀ònatõ̀ò kil ńdõona kà, vaá bẹ̀lẹ̀ e dénè bẹẹ nu di m ólò dìí bá. Tṍó e gé kil bõ̀ònatõ̀ò ea di kpã́á deè, è ólò bã mm̀ kọ̀láá kà faà e monì, vaá bà ólò ọvíi tenmá boo èèlè e gbá nè bànà di ḿ-má.

Dorcas beè palàge ié agẹló. Dì belí nu dòòmà bá, sìgà tṍó è ólò fùl múú e ba di ḿ-má m. À íe ene kà kyẽè ea beè túi vòò dee bá, vaá e beè bã mm̀ faà sĩ́ múú boo béè kọọ̀ káà múú ea di kĩá beè kyọ̀à. Tṍó e Dorcas élá èla kọbé à aa mm̀ faà sĩ́ múúá, a beè dọ kĩée ea bọọ́ kètẽ́ ea di ló múúá. Tọ́ọ̀ bẹ̀ì née ólò láá zọbví múú, vaá gã́bug ba beè di mm̀ múúá. È ṍà Bàrì zaa kọọ̀ sìgà gbò nvín ãa gbálà beè dií múúá vaá túe lọl m. E beè olòó mòà gyáálá ea kil ló nú ea beè naaáí, sõò née beè aa ló gè sí bẹẹ tóm.

Tṍó e ã́àa bã mm̀ gbáá 1992, a beè bọọí ló tṍó e nyímà kọọ̀ nvín di gbàà Dorcas. E beè bĩiná bẹẹ bá kọọ̀, é kọọ̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a dénè tṍó é gé iná kùbmà? E beè ẹ̀b kọọ̀, “Níà dõ̀ònù ea aa bá Jìhóvà!” Vó beè naa kọ é kolí bẹẹ sílaí kolíe Jahgift. Ténì gbáá aa ló tṍó e Jahgift meà, a vígà págbálà ea kọlà Eric, beè gbóó mèà. Pálaa kà nvíní beè dú dõ̀ònù ea aa bá Jìhóvà. Jahgift beè tú sìgà tṍó siimá tóm gbẹá tọọ̀ tóm gè tõo tàb bel ea di Conakry, vaá Eric a dú nèn nvèè bá sìtóm.

Náa kal ló béè kọọ̀ Dorcas náa beè du ná neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ea di kele, a beè kilsĩ́ gè dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a dénè tṍó, kọbèè tṍó ea géè ẹ̀b nú ea kil ló bẹẹ gbò nvín. Tení dú ló nvèè bá ea aa bá Jìhóvà, m beè kilsĩ́ gè sí tóm gyà deèsĩ́ tóm ea di kele. Tṍó e pálaa kà bẹẹ nvíní bọọ, Dorcas beè gbóó kpáá sí tóm gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ea di kele. Kátogóí, baa tú pálaa bẹ̀ì naamá gbò ge kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ̀ dọ́, vaá è gé sí tóm gbẹá Conakry.

M̀ ólò sí kọ̀láá kĩée e Jìhóvà lẹẹlàm tẹlẹ̀. A kpenà nda nè ńdáà va, vaá tãanèi dee bá gã́bug tṍó. Ge dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà a náa kọ é gá tení bá gã́bug tã̀àgã̀ e gbò e bà dẹlẹ nyíé boo gyọ́ ea di mm̀ bàlà booí ólò ié. Gbò nú e Dorcas nè nda ni téní bá a náa kọ é nyimá kọọ̀ Jìhóvà ní ea dú “Bàrì e bẹẹ dùùà aa bá” ẹ́. (1 Kró. 16:35) M̀ palàge agala boo kọọ̀ Jìhóvà é gṍ dùm gbò e bà dẹlẹ́ẹ boo “mm̀ bẹ̀lẹ̀ dùm ea dìé bá.”​—1 Sám. 25:29.