1-2. (a) Éé ní ea náa vaá neǹ tóm Pọ́ọ̀l à kọọ̀ vulè ní ea palàge “bọọ” ẹ? (b) Mókà bíb ní eé ló bel boo é?

 TṌÓ e neǹ tóm Pọ́ọ̀l géè ló bel boo zìgà, ból dẽesĩ́, nè vulè, a beè nvèè kùbmà ló tení dú ló gè kọọ̀, “vulà súú dẽe ló bọọ èl dénè.” (1 Kọ́r. 13:13) Éé ní ea beè naa kọọ̀ Pọ́ọ̀l á kọ́ vóé? Mm̀ Páradaìs, náa é dú bíi kọ é kpáá ié zìgà mm̀ zìgànù Bàrì ea kil ló ãa bàlà boo, àbèè ge ié ból dẽesĩ́ kọọ̀ zìgànù Bàrì é nááá, boo béè kọọ̀ dénè nú ea beè zìgà a nááá. Sõò, àé dú bíi kọ é kilsĩ́ gè vùlè Jìhóvà nè gbò nen. Kàsĩ́, vulè e íè kìlmà vá ló é kilsĩ́ gè bọọ dọ ló dọ̀ọ̀mà dẹ̀-dẹ̀.

² Tã́gíní bé ea dú bíi kọ é olòó ié vulèa, èé áálá taà kà bíb. Túá kà, éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é vulè ene ẽ́? Ní ea égè bàà, mósĩ́ deè ní e ólò zogè kọ è vulè ene ẽ́? Ní ea égè taa, mósĩ́ deè ní eé láá kilsĩ́ gè vùlè ene mm̀ agẹbá ẹ́?

3. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é vùlè ene ẽ́?

³ Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é vùlè ene ẽ́? Ene kà nú ea náa vaá è ólò naa vó dú kọọ̀, vulè ólò naa kọọ̀ gbò nen á nyimá kọ è dúù kà-kà gbò nyòòne nvéè Kráìst. Jíízọ̀s beè kọ́ nè pá a gbò tóm kọọ̀: “Bé eo vulèì ene naa, ní ea é náa kọ dénè nen á nyimá kọ ò gé nyoonémi nvée ẽ́.” (Jọ́ọ̀n 13:35) Gbá ló vó, vulè ólò naa kọ é di mm̀ gbaa ló. Pọ́ọ̀l kọ́ọ̀, “vùlà ní ea ólò palàge gbá  gbò nen naamá tẽ̀ènè kà ẹ.” (Kọ́l. 3:14) À íe dõona kà bug ea náa vaá à dú bíi kọ é vùlè ene. Neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè emí má pá vígà kọọ̀: “Kọ̀láá nen ea vulè Bàrì, á vùlè nàgé a vígà.” (1 Jọ́ọ̀n 4:21) Tṍó e vulè ene, è zógè kọọ̀ è vulè Bàrì.

4-5. Nè nu dòòle ló ea zógè bé e gè vulè Bàrì gbááá ló gè vùlè dõona gbò naa.

⁴ Mósĩ́ deè ní bẹẹ gè vùlè Bàrì bélí gè vùlè pá vígà ẹ? Dì belí nu dòòmà bá, bugi togó boo bé e nyíe nè dõona ketõ̀ò ea dìí ló ólò gbá siá tóm naa. Tṍó e neǹ dóm biè tú bá biií ló ká-káí bá, à ólò nyimá bé e mii ea dìí m gé kyãà naa, vaá níí ólò naa kọ á dã́ ból ló beè bẹẹ nyíe gé síá tóm leevè. Mósĩ́ deè ní eé láá tú nu dòòmà báí bààmàtẽ́ vulè e?

⁵ Dì belí bé e neǹ dóm biè ólò nyimá bé e bẹẹ nyíe gé síá tóm naa tení dú ló gè tú bá biií ká-káí bá naaá, èé láá nyimá be è vulè Bàrì tení dú ló gè ẹ̀b bé e vulè dõona gbò naa. Beè vulè e íè kilma ló pá vígà ọọ, àé láá dú kọọ̀ née íè agẹbá vulè kilma ló Bàrì. Sõò tṍó e kilsĩ́ gè vulè pá vígà, è zógè kọ è palàge vùlè Bàrì.

6. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é ié tã̀àgã̀ bùlà beè née láà vulè nà pá vígà belí bé e beè olòó vulè va naa ẽ́? (1 Jọ́ọ̀n 4:​7-9, 11)

⁶ À bọ́ló kọ é ié tã̀àgã̀ bùlà be née láà vùlè nà pá vígà belí bé ea bọ́ló naa. Ló éé? Boo béè kọọ̀ níí é náa kọ é gá ié lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè baatẽ́ níí tṍó ea kọ́ọ̀: “Boo béè kọọ̀ nen e bè náa vulè a vígà, ea mon, náa é láá vùlè Bàrì, e bè à gáà mòn.” (1 Jọ́ọ̀n 4:20) Éé ní e níí nóòmài ẽ́? Nyíè Jìhóvà ólò ẹẹí ló áá tṍó e ‘vulè ene.’​—Bugi 1 Jọ́ọ̀n 4:​7-9, 11.

7-8. Éé ní e eé láá naa ge zogè kọọ̀ è vulè pá vígà ẹ?

⁷ Lọl tṍó tẹlẹ tṍó, Kpá Káí ólò ãanéí kọ é ‘vùlè ene.’ (Jọ́ọ̀n 15:​12, 17; Róm̀ 13:8; 1 Tẹ̀s. 4:9; 1 Pít. 1:22; 1 Jọ́ọ̀n 4:11) Vulè dú kpãa ea dìí m, e tọ́ọ̀ nen náá é láá mòn. Vóà naa, mósĩ́ deè ní eé láá naa kọọ̀ dõona gbò á nyimá kọ è vulè va ẹ́? Èé láá naa vó tení dú ló bé e lóò bel vaá labví láb naa.

⁸ À íe gã́bug sĩ́deè eé láá naa kọọ̀ pá vígà á nyimá kọ è vulè va. Nee sìgà nu eé láá naaí: “Loi kà-kà bel nei ene.” (Zèk. 8:16) “Diaí mm̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló.” (Máàk 9:50) “Nveenii ka ló ene èlmà bé eo nveenìì ka ló bọọ bá naa.” (Róm̀ 12:10) “Tui ene boo lé bá.” (Róm̀ 15:7) “Iai ló pọ́lọ́ nèi ene.” (Kọ́l. 3:13) “Nveenii bá toolai nyèè tò ene.” (Gàl. 6:2) ‘Nveenii nyíé gbàà ene.’ (1 Tẹ̀s. 4:18) “Nveenii bá nei ene.” (1 Tẹ̀s. 5:11) ‘Tãagãi ló Bàrì mai ene.’​—Jém̀z 5:16.

9. Éé ní ea náa vaá gè nvèè nyíé gbàà dõona gbò à dú kà lé sĩ́deè ge zogè kọ è vulè va ẹ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

⁹ Naanii èé ló bel boo ene kà tãa bel ea di mm̀ kpò e ã́àa bugiá, ea zógè bé eé láá vùlè dõona gbò naa. Èé ló bel boo dùùlà bá deè tṍ e Pọ́ọ̀l beè nè ea kọ́ọ̀: ‘Nveenii nyíé gbàà ene.’ Éé ní ea náa vaá ge nvèè nyíé gbàà dõona gbò à dú enè sĩ́dèe ge zogè kọ è vulè va ẹ́? Dì belí bé e ene kà kpá ea baatẽ́ Kpá Káí tẹ́lẹ bàlà kẽ naa, ge “nvèè nyíé gbàà” e Pọ́ọ̀l lóómá bel kĩí, tõó dọ̀ “ge elá kpàn nen vaá sièe kpóó ló tṍó ea gé téní bá tàvàlà dìtõ̀ò.” Vóà naa, tṍó e nveè nyíé gbàà neǹ vígà ea gé téní bá tàvàlà dìtõ̀ò, è nveè bá nèe kọ á aa  boo vaá kilsĩ́ gè kyãa boo èèlè dùm. Buù tṍó e nveè bá nè pá vígà e tã̀àgã̀ di ló, è zógè kọ è vulè va.​—2 Kọ́r. 7:​6, 7, 13.

10. Mókà gbaa ló ní ea di zẹ̀ẹ̀ ge ié tóè sàn nè ge nvèè nyíé gbàà nen ẽ́?

¹⁰ À íe bèla ea di zẹ̀ẹ̀ ge ié tóè sàn nè ge nvèè nyíé gbàà nen. Mósĩ́ deè e? Nen ea íe tóè sàn ólò gbĩ́ gè nvèè nyíé gbàà dõona gbò vaá piiga boo gè lọ̀l ba tã̀àgã̀. Vóà naa, tóè sàn ní ea ólò naa kọ é nvèè nyíé gbàà dõona gbò e. Nvèè kpíi ló bé e Pọ́ọ̀l tú tóè sàn e Jìhóvà íe loomá bel kilma ló bé ea ólò nvèè nyíé gbàà nen naa. Pọ́ọ̀l baatẽ́ kọọ̀ Jìhóvà “dú Tẹ̀ ea íé sàn nyíe, Bàrì ea ólò nvèè bá nèi dénè tṍó.” (2 Kọ́r. 1:3) Dì belí bé e study note ea di ló dọ̀ Kpá Kàíí mm̀ New World Translation baatẽ́ naa, Pọ́ọ̀l tú moǹ bel ea dú “sàn nyíe” bààmà tẽ́ gè ié tóè sàn kilma ló dõona gbò. Vóà naa, “Bàrì ní ea kọlà Tẹ̀, àbèè Nen Ea Íe Sàn Nyíe ẽ́, boo béè kọọ̀ ẹlẹ ní e sàn nyíe aa bá ẹ́.” Vaá tóè sàn ea íe ólò naa kọ á nvèèi nyíé gbàà “mm̀ kọ̀láá kà bẹẹ tã̀àgã̀.” (2 Kọ́r. 1:4) Dì belí bé e tọ́ọ̀ múú ea gé ọ́ví ólò dĩine ló gbò e òòva kã́a naaá, níà bé e Jìhóvà ólò nè dĩ̀ìnè ló vaá nvèè nyíé gbàà gbò e bà di bá tã̀àgã̀ naa ẽ́. Mósĩ́ deè ní eé láá nó bé e Jìhóvà ólò ié tóè sàn vaá nvèè nyíé gbàà dõona gbò naa ẽ́? Enè sĩ́deè èé láá naamá vó dú gè toní gbò kpãa ea é náa kọ á tànii gè nvèè nyíé gbàà dõona gbò. Níà mókà kpãa ẽ́?

11. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Kọ́lọsì 3:12 nè 1 Pítà 3:​8, mókà dõona kà gbò kpãa ní eé íè ge toní kọbé è láá kilsĩ́ gè ié vulè ea é síèi kpóó ló kọ é nvèè nyíé gbàà dõona gbò e?

¹¹ Éé ní ea é nveè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè ié vulè ea dú bíi kọbé è láá ‘kilsĩ́ gè nvèè nyíé gbàà ene’ buù dee é? À dú bíi kọ é ié tẽ̀ènè íb bùlà, vùlè pá vígà, vaá ié tóè sàn. (Bugi Kọ́lọsì 3:12; 1 Pítà 3:8.) Mósĩ́ deè ní e gbò kpãaí é láá nvèè bá nèi ẽ́? Tṍó e íè tóè sàn nè gbò kpãa ea bélí nágé tóè sàn, àé náa kọ é nvèè nyíé gbàà gbò e bà gé téní bá tã̀àgã̀. Dì belí bé e Jíízọ̀s beè kọ́ naa, “bel ea aa gã́ nen ní ea zógè nu ea dìé bùlà e. Lé nen ólò ló lé bel lọl mm̀ bùlà ea dú lé.” (Máát. 12:​34, 35) Ge nvèè nyíé gbàà pá vígà págbálà nè pábia ní ea dú kà lé sĩ́deè ge zogè kọ è vulè va ẹ́.

12. (a) Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè di mm̀ kùà dẽe ló é? (b) Mókà bíb ní eé ló bel boo é?

¹² À ólò leemá dénè bẹ̀ì ge ‘vùlè ene.’ (1 Jọ́ọ̀n 4:7) Náa kal ló béè vó, à dú bíi kọ é kẽ̀èa boo kọọ̀ Jíízọ̀s beè ãanéi kọọ̀ “vulà é ú tá mm̀ gbele tõ̀ò nen.” (Máát. 24:12) Jíízọ̀s náa géè kọọ̀ gã́bug gbò e bà gé nyoonìe nvée náa é vulè ene. Sõò, à dú bíi kọ é di mm̀ kùà dẽe ló kọbé vulà náa ú táí m belí pá bàlà booí. Tṍó e ni tú níí sẹẹa bùlà lọ̀l, naanii èé áálá nakà bíb ea dú bíií, ea kọ́ọ̀: É kọ à íe nú ea é láá nvèè bá nèi kọ é nyimá be è palàge vùlè pá vígà?

13. Éé ní ea é láá naa kọ é nyimá be è palàge vulè pá vígà ẹ?

¹³ Ene kà nú ea é nveè bá nèi kọ é nyimá be è palàge vulè pá vígà dú gè bugi togó boo bé e labvì láb naa tṍó e sìgà dìtõ̀ò bã́ kẽ. (2 Kọ́r. 8:8) Ene kà dìtõ̀ò ea é láá bã kẽ dú íb ní e neǹ tóm Pítà beè kọ́ nú ea kil lóá, a beè kọọ̀: “Ní ea el boo kọlà kọ ó vulei ene mm̀ agẹbá, boo béè kọọ̀ vulà súú dẽe ló ólò naa kọọ̀ gbele tõ̀ò pọ́lọ́ e nen ni sí á dú gè ẹ̀b lọl dẽesĩ́.” (1 Pít. 4:8) Vóà naa, bé e lábvì  láb naa tṍó e pá vígà náa nú ea kyẽ́i é zógè be è palàge vùlè va.

14. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Pítà 4:​8, mó íb vulè ní ea dú bíi kọ é ié é? Nè nu dòòle ló.

¹⁴ Naanii èé kpáá tú ọ̀ẹ̀ dẽe ẹ̀bmà gbò bel e Pítà beè lòí. Túá kpò ea di mm̀ a 8 gã́bel baatẽ́ íb vulè ea dú bíi kọ é ié​—níà ge ‘vùlè ene mm̀ agẹbá.’ Bel Pítà e bà tab naamá “agẹbá” tõó dọ̀ ge “dùùlà nu.” Ní ea égè bàà kpò ea di mm̀ gã́belá baatẽ́ íb tóm e agẹbá vulè ólò sì. À ólò naa kọ é lọ̀l dẽesĩ́ gbele tõ̀ò pọ́lọ́ e pá vígà síi. Èé láá doolé ló kọọ̀: È túù bàà kà bá sií ló vulè, belí bé e ólò sií bá ló báà nu ea bọọ́ beg naa, vaá palàge dùùlà tenmá boo ene gã́bug tṍó naa ní ea é kọl gã́bug ketõ̀ò ea di ló, ea tõó dọ̀ “gbele tõ̀ò pọ́lọ́.” Gè “ẹ̀b lọl dẽesĩ́ “ tõó dọ̀ ge ia ló pọ́lọ́. Dì belí bé e ene kà báà nu ólò láá uu bá boo nú ea dú dĩ́ naaá, níà bé e vulè ólò uu bá boo pọ́lọ́ e pá vígà síi naa ẽ́.

15. Be è palàge vulè pá vígà, éé ní eé naa ẽ́? (Kọ́lọsì 3:13)

¹⁵ À bọ́ló kọọ̀ vulè e íè kilma ló pá vígà á palàge agabá kọbé è láá ia ló nèva​—bã̀àna tṍó e nú e bà náa palàge kyẽ́i. (Bugi Kọ́lọsì 3:13.) Tṍó e ia ló nè  dõona gbò, è zógè kọ è palàge vùlè va, vaá è gbĩ́ì kọọ̀ nyíè Jìhóvà á ẹẹ. Éé ní eé láá kpáá naa kọbé è láá lọ̀l dẽesĩ́ lọ̀ àbèè láb ea di mm̀ dõona gbò e náa ólò leemái ẽ́?

16-17. Éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é lọ̀l dẽesĩ́ pọ́lọ́ e dõona gbò sí é? Nè nu dòòle ló. (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁶ Ká bùlà gbẹẹ́ boo gbò lé kpãa ea di mm̀ pá vígà, níì ba gbò lọ̀ nì. Bugi togó boo nakà nu dòòle lóí. Pá vígà págbálà nè pábia nè ọ̀ọ̀ bṍònàì vaá ò gé déi kpéè. Tṍó e bõ̀ònalóá íná kùbmà, ò gbóò gbai bãí dẽe fòtó. Kàsĩ́, o beè kpáá bãí dẽè bàà báà fòtó kọbé beè túá kà ní eo beè bãí dẽèá náa dú lé, ò láá iei ńdõona kà. Kátogóí, o íe taà kà fòtó. Sõò tṍó eo ẹb dẽè ene kà fòtóá, ò gbóò moǹ vígà págbálà ea bígèlè sĩ́. Éé ní eo é náá ló fòtóá ẹ́? Òé gyu boo béè kọọ̀ ò íè dõona kà bàà kà fòtó e vígà págbálàa nè kọ̀láá nen ea di dẽe sẹlẹ sĩ́ mang.

¹⁷ Naanii èé tú gbò fòtó é née beè gyùa doolé ló gbò nú ea bọ́ló kọ é kẽea boo. È ólò bọọgẹ̀ kẽ̀èa boo tṍó e beè zọ̀ pá vígà naaá nu vaá nyíè dénè bẹ̀ì a ẹẹ. Sõò dòòmà dẽe ló kọọ̀ tṍó eo beè di zẹ̀ẹ̀ pá vígàí, à íe vígà págbálà àbèè pábia ea beè naa nú ea kyẽ́ ni. Éé ní ea bọ́ló kọ é naa be à ólòó kẽ̀èàí nyíe ẽ́? À bọ́ló kọ é piiga boo gè lọ̀l nyíé boo belí bé e gyuù ene kà fòtóá naaá. (Pró. 19:11; Éfẹ. 4:32) Èé láá lọ̀l nyíé boo pọ́lọ́ e  vígàí síi, boo béè kọ à náa nú ea ẹ́ẹ̀lẹ̀i nyíe gã́bug tṍó. Gbò nú ea beè naa vaá à ẹẹlẹ̀i nyíeí ní ea bọ́ló kọ é olòó kẽea boo é.

18. Mókà gá ea palàge dú bíi ní e ni ló bel boo ea kil ló vulè e?

¹⁸ Éé ní ea náa vaá èé kilsĩ́ gè vùlè ene mm̀ agẹbá ẹ́? Dì belí bé e ni nó naa, tṍó e vulè pá vígà, è vulè nàgé Jìhóvà. Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọ è vulè pá vígà ẹ? Ene kà nú eé láá naa dú gè olòó nvèè va nyíé gbàà. Èé láá ‘kilsĩ́ gè nvèè nyíé gbàà ene’ be è íe tóè sàn. Mósĩ́ deè ní eé láá kilsĩ́ gè vùlè ene mm̀ agẹbá ẹ́? Èé láá naa vó tení dú ló gè piiga boo gè ia ló nèva tṍó e bà síi pọ́lọ́.

19. Éé ní ea náa vaá à palàge dú bíi kọ é vùlè ene kátogóí é?

¹⁹ Éé ní ea náa vaá à palàge dú bíi kọ é vùlè ene kátogóí é? Neǹ tóm Pítà beè kọ́ nú ea náa vaá à dú bíi kọ é naa vó, a beè kọọ̀: “Dénè nu é gé iná a ke kùbmà. [Vóà naa], . . . vulei ene mm̀ agẹbá.” (1 Pít. 4:​7, 8) Boo tṍó e kùbmà nakà pọ́lọ́ bàlà booí gé dũuà iná kuló, éé ní e ẹbmà dẽe kọ àé naá ẽ́? Jíízọ̀s beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀: “Dénè nen é ọ́víi boo bée kọ ò gé nyoonei nvée nda.” (Máát. 24:9) Kọbé è láá ĩ̀ìmà vaá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà, à bọ́ló kọọ̀ dénè bẹ̀ì é di mm̀ gbaa ló. Be è náa vó, Sétàn náa é láá naa kọ é pòòà, “boo béè kọọ̀ vùlà ní ea ólò palàge gbá gbò nen naamá tẽ̀ènè kà ẹ.”​—Kọ́l. 3:14; Fíl. 2:​1, 2.