1-3. Éé ní ea dú sìgà gbò bug ea ólò naa kọọ̀ nen ea ólò sí tóm dénè tṍó á nyaaná a tómé?

ROBERT nè Mary Jo kẽèa boo vaá kọọ̀, “tṍó e ni tú 21 gbáá kọọmá kpẹ̀a aa dó dọ dó, pálàa kà bẹẹ gbò tẹ̀ nè kà beè gbóó ié bo. Nyíéi beè ẹẹ ló gè ẹ̀b nú ea kil va ló. Sõò, a beè biiléi nyíe gè aa kiẽ́e ea beè palàge leemái ã́.”

² William nè Terrie nootẽ́ kọọ̀: “Tṍó e nyímà kọọ̀ bẹẹ zọ̀ló náa é ne nài deè kọ é kpáá sí bẹẹ tóm, e beè gbóó tò. E beè gbóó nyimá kọ née gé ẹbmà nà dẽe ge kpáá sí tóm nè Jìhóvà.”

³ “Aleksey kọ́ọ̀: “E beè nyimá kọọ̀ gbò e bà gé bíìgèi lóá géè gbĩ́ gè kùb tọ nàà tóm kiẽ́e e nda géè sí tómá, sõò a beè palàge tãagẽ́i tṍó ea ni nááá vaá èé gbóó aa Bẹ́tẹẹ̀l àà.”

4. Mókà gbò bíb ní eé áálá mm̀ nakà kpò nònùí ẽ́?

⁴ Ba beè tú ãa tóm nè gã́bug gbò e ba beè di boo sìtóm dénè tṍóí, bií ló gbò e bà géè sí tóm Bẹ́tẹẹ̀l. * Àé láá palàge tàvàlà ló gbò vígà págbálà nè pábia e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo gè aa ló tóm ea géè leemá vaí. Éé ní ea é láá nvèè bá nè va kọ bàá láá tõó bá nyààaí ẽ́? Mósĩ́ deè ní e olo é láá nvèèmà bá nèva ẹ́? Ààlaà na gbò bíbvá é láá nvèè bá nè dénè bẹ̀ì tṍó e kpeè sĩ́ ló gbò tàvàlà dìtõ̀ò ea di mm̀ dùm.

5. Mó gbò sĩ́deè ní e gè nyaaná tõ̀ò ólò tọáí ló é?

⁵ Kọbèè bẹẹ tóm dú níí gè kọ́ kpẹ̀a àbèè è di Bẹ́tẹẹ̀l, èé  láá vùlè gbò e bà di kĩá nè kiẽ́e e gé sí tóm. Be à gá náa à ié nú ea náa vaá èé aà, àé láá palàge biiléi nyíe kọ èé gé àà. Àé tãagẽ́i kọọ̀ è aà ló pá bẹẹ gbò vígà, èlmà tõ̀ò beè bíígá ló ea aa bá gbò nàà uú boo ní ea fáálái ààmàe. (Máát. 10:23; 2 Kọ́r. 11:28, 29) Nagé, àé láá tàvàlàí ló gè nyaaná tõ̀ò boo béè kọ àé bĩ́íná kọ é tõo dì belí bé e gbò e bà di kĩá ólò tõo naa, níà bé ea é láá tõoí ló naa ẽ́ be à gá náa vaá à bĩiná kọ é òòà kil kiẽ́e e beè olòó dì. Robert nè Mary Jo kọ́ọ̀, “Née nyímànà bé e pá bẹẹ bálásĩ́ ólò naa nu naa, kọbèè sĩ́deè ge kọọmá kpẹ̀a mm̀ beélè dém bel. “Boo béè kọọ̀ e tú gã́bug gbaa siimá tóm gbẹá dõòna kà dó, aẹ̀ gbóó tõoí ló belí kọ bẹ̀ì gbò kyáà gbẹá beélè dó.” Sìgà gbò e bà nyááná tõ̀ò náa ólò ié ná kpègè ge zalmá nu dì belí bé e ba beè olòó ié naa. Bàé láá ié bàà-bàà bùlà, àé láá tõó vá ló kọ bà náa íèè kpènà, vaá lóó va ọọ. Éé ní ea é láá nvèè báẹ́?

6. Mósĩ́ deè ní eé láá tõo bã ló Jìhóvà ẹ?

⁶ Tõo bã ló Jìhóvà. (Jém̀z. 4:8) Mósĩ́ deè ní eé láá naamá níá ẽ́? Tení dú ló gè dẹlẹ́ẹ nyíé boo dì belí “Nen ea ólò dã́ tã̀àgã ló.” (Ps. 65:2) Psalm 62:8 kọ́ọ̀, “kọ́ dénè nú ea dì ní bùlà nèe.” Jíhóvà é láá naa “nu e a palà ge bọọ èl ló nu e beele é láá bĩiná à bè ge bugi togó kilma ló.” (Ẹ́fẹ. 3:20) Níì áá nu e bĩ́ìnàe mm̀ tã̀àgã ló ní ea ólò nèi ẽ́ nì. Àé láá naa nú e bè née beè ẹ̀bmà dẽe, àé láá naa bẹẹ tã̀àgã̀ lọ̀líí ló èlmà boo bé e beè bugi togó naa.

7. (a) Éé ní ea é nveè bá nèi kọ é láá kilsĩ́ gè tõo bã ló Jìhóvà ẹ? (b) Dẹ̀ẹ̀a boo kpá Híbrù 6:10-12, mókà bélè ní eé íé lọl ló gè olòó fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é?

⁷ Kọbé ò láá kilsĩ́ gè tõo bã ló Jìhóvà, bugi Kpá Káí buù dee vaá ò bugi togó boo. Enè kà gbálà ea beè olòó kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó kọ́ọ̀: “Olòó ié fã̀ pá tọ lee nè ge olòó kpóógá dee ló nyòòmà nònù, dì belí bé eo beè olòó naa besĩ́ o tóm à kálá nyaaá.” Nagé, kilsĩ́ gè naa kọ̀láá nu eo kpóó sim tùlà mm̀ ge zọ̀ ãa bõ̀ònatõ̀ò eo dì kọ́ kpẹ̀a. Jìhóvà ólò kẽ̀èa boo gbò e bà kilsĩ́ gè fã̀e mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, kọbèè tṍó e bà náa láà naa na dénè nú e ba beè olòó naa.—Bugi Híbrù 6:10-12.

8. Mósĩ́ deè ní e gbò moǹ bel ea di mm̀ 1 Jọ́ọ̀n 2:15-17 nveè bá nè ni kọ ó tõó dùm ea válí bá ẹ́?

 ⁸ Tõó dùm ea válí bá. Ó gá sọ̀tọ́ deè kọọ̀ tã̀àgã̀ bùlà ea di mm̀ bàlà boò Sétàní á “gyẽeme” o gè fã̀ Bàrì. (Máát. 13:22) Kìn tã́gĩ̀ bá gbò kóò àbèè dúà ló e bà gbĩ́ gè kọ ó tú gè gbĩ́ kpègè naamá túá kà nu. (Bugi 1 Jọ́ọ̀n 2:15-17.) Dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà, ea zigà ge nèi gbò nú ea é náa kọ é láá fã̀e, gbò nú ea é néi ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe, nè bẹẹ gbò bíi mm̀ nom̀ kpá ló “kà lèlà tṍó e bíi dìí ló.”—Híb. 4:16; 13:5, 6.

9. Dẹ̀ẹ̀a boo kpá Próvẹẹ̀b 22:3, 7, éé ní ea náa vaá à dú bíi ge òòà aa ló gè dõogẽ dé kómé, vaá éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é nè lé béèlàfùl e?

⁹ Òòà aa ló gè dõogẽ dé kom. (Bugi Próvẹẹ̀b 22:3, 7.) Ge nyaaná tõ̀ò é láá tú ni tõ̀ò nu bá, vaá àé láá vàlẹ̀ bá tú ni nvee mm̀ ge dé kom. Kọbé nóo bọọ̀gẹ̀ dé kom, ó gá bọọlẹ kpègè zalmá gbò nu e náa bọọ̀gẹ̀ dú bíi. Tṍó e di kèbá tàvàlà dìtõ̀ò, dì belí tṍó e gé ẹb nú ea kuu bẹẹ gbò e vulè, àé láá tàvàlàí ló gè beeláfùl ea kuu gã́bug kpègè eé bọọlẹ. Tṍó ea dì naa vó, kẽ̀èa boo kọọ̀ ge bĩina dénè o “bii bíi bá Bàrì m tã̀àga ló” é láá nvèè bá nè ni kọ ó nè lé béèlàfùl. Jìhóvà é láá aalá o tã̀àgã ló vaá nè ni fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló ea é “kuma [o] nyíe nè [o] bùlà,” vaá nvèè bá nè ni kọ ó ié dĩ̀ìnè ló bug ea é náa kọ ó láá nè kà lé béèlàfùl.—Fíl. 4:6, 7; 1 Pít. 5:7.

10. Mósĩ́ deè ní eo é láá bã̀àmà ãa kóò e?

¹⁰ Kilsĩ́ gè bã̀àà lé kóò. Kọ́ bé e nu tọ́a ní ló naa nè gbò nu eo ni téní bá nè pá o lé kóò, èlmà tõ̀ò gbò e ba ni téní bá íb gbò nú eo gé téní bá. Ge naa vó é láá nvèè bá nè ni kọ lóó ni á dĩ̀ìnà. (Ẹ̀klì. 4:9, 10) Nóo é pee gbò kóò eo beè ié gbẹá kiẽ́e eo beè olòó tõo sí tóm. Sõò, ò íè bíi ló gè ié gbò ãa kóò. Mósĩ́ deè ní eo é láá kpáá ié gbò ãa kóò e? Nootẽ́ nè va gbò lé nu e Jìhóvà ni náa nè ni, vaá ò náa kọ bàá dã́tẽ́ ló bé eo sìtóm nè Jìhóvà né ni zààvà naa. Kọbèè à gá náa vaá sìgà gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò náa dã́tẽ́ ló íb bẹ̀à sã́ bùlà eo gé síímá tóm dénè tṍó, dõòna gbò é láá nó o nu dòòmà bá vaá bà dú gbò o lé kóò. Ó gá bọ̀ọ̀gẹ̀ naa kọọ̀ gbò nen á nyimá gbò lé-lé nú eo gé náa, nè gbò tã̀àgã̀ bùlà eo ólò ié sìgà tṍó.

11. Mósĩ́ deè ní eo é láá naa kọọ̀ o ílà dóm nè va á di mm̀ ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe ẽ́?

¹¹ Be à gá náa vaá à toolá ní eo é aa ló o tóm boo béè zọ̀ kpá ló o dóm àbèè o va, ó gá bèlie. Boo dõòna bá, be è kpá ló olo ní ea zọẹ́, nyíé ni á gá bẽgẽ̀ ni bel, belí gè kọọ̀ ò kẹlẹ̀ẹ̀ o dóm àbèè o va. Kẽ̀èa boo kọọ̀, ò dúì “tẽ̀ènè nen,” vaá o beè zigai gbẹaí kèsĩ́ Jìhóvà kọọ̀ òó ẹbvii nú ea kil ló ene kèbá kọ̀láá íb dìtõ̀ò. (Máát. 19:5, 6) Be ò aa boo o tóm boo  béè kọọ̀ o va nííná gbàà e bè nóo beè noonii, mòn kọọ̀ ò náanìè kọọ̀ bọọ nvín á nyimá kọọ̀ à dièi bíi ló èlmà tóm eo géè sii. Naanii kọọ̀ bọọ nvín á nyimá kọọ̀ o ẹbvìèe belí “kpẽ́” ea aa bá Bàrì. (Ps. 127:3-5) Kọ nágé gbò lé nu ea beè naaá ní ló tṍó eo beè dií boo sìtóm dénè tṍó nèe. Ge naa vó é láá siè kpóó ló o nvín kọ á tú a dùm siimá tóm nè Jìhóvà belí bé e boolo beè olòó naaniiá.

12. (a) Mósĩ́ deè ní eé láá nvèè bá nè gbò e ba di boo sìtóm dénè tṍó kọ bàá láá kilsĩ́ mm̀ ba sìtóm ẽ́? (b) Mósĩ́ deè ní eé láá nvèè bá nè va kọ nyààa ea dọ́ va boo á valí vá ló é?

¹² Nyíéi ẹ́ẹ kọọ̀, gã́bug bõ̀ònatõ̀ò nè buù nen dì e bà gé náa nú e ba kpóó sim tùlà mm̀ ge nvèè bá nè gbò e bà di boo sìtóm dénè tṍó kọ bàá láá kilsĩ́ mm̀ ba sìtóm. Bà náa vó tení dú ló gè siè va kpóó ló kọ bàá kilsĩ́ mm̀ ba sìtóm, ge nè va kpègè àbèè dõòna kà nu ea é nveè bá nè va, àbèè ge ẹ̀b nú ea kil ló pá ba tọ e bà di be. (Gàl. 6:2) Be à gá náa nyààa a bã ló tóm gbò e ba géè sí tóm dénè tṍó vaá bà lẹ̀ẹ̀là va tẹlẹ bọọ bõ̀ònatõ̀ò, ó gá ẹ̀b kọọ̀ gè kọ bà ọọ àbèè kọọ̀ pọ́lọ́ e ba beè sì ní ea náa kọọ̀ nyààa á dọ̀ vá boo é. * Tãa vó, nvèè bá nè va mm̀ ge naa kọọ̀ nyààa ea dọ́ vá booí á valí vá ló. Palàge tú lé bá tuumá va boo béè gbò tóm e ba ni sí, kọbèè à gá náa vaá zọ̀ kpá ló náa kọ bàá gá láá naa na gbele tõ̀ò nu kátogóí. Gbĩ́ gè nyíma va ló. Nó nu lọl ló gbò nú e ba ni nyímá, ba búma, nè gbò nú e ba ni téní bá.

13. Mókà nvèè bá ní eé láá nè gbò e bà né va ãa tómé?

 ¹³ Gbò e bà né va dõòna kà tóm é láá ié bíi ló nvèè bá gè ié ãa tọ, sĩ́deè ge kyààmà kyẽè, tóm gè sì, nè dõòna kà gbò nu ea palàge dì bíi. Bàé íe nagé bíi ló gè nyimá gbò nú ea ólò naaá kĩá, dì belí gè kpẽ́ kpègè gbáá nè ge kpẽ́ kpègè sã́. Nú e ba palàge ié bíi ló níì ge kọ ó toèva sàn nì, sõò ge kọ ó dã́ va tẽ́ ló. Àé láá dú gè kọọ̀ kpá ló baala àbèè nen ea dṹùnà va gé zọ. Àé láá dú gè kọọ̀ nyíé va gé biilà boo béè kọ nen ea dṹùna va ú. * Kọbèè bà náa kọ́, bàé láá dì e bà gé íé tã̀àgã̀ bùlà ea kil ló gbò kóò e bà náa monna. À ólò tú tṍó besĩ́ nakà tọa lóá kálá tà.

14. Mósĩ́ deè ní e gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò beè nvèè bá nè enè kà vígà pábia gbẹá ãa kiẽ́e ea gé sí tóm ẽ́?

¹⁴ Kátogóí, bé eo nvèè bá vaá nvèè va sãa kúm naa é láá naa kọ bàá tõó bá nyààaí. Ene ka vígà pábia ea beè tú gã́bug gbáá kọọmá kpẹ̀a gbẹá dõòna kà dó kọ́ọ̀, “Tṍó em géè sí tóm em géè sìa, m beè olòó noòmà Kpá Káí nen kọ̀láá dee, sõò mm̀ nà ãa tómí, a beè tàvàlà ḿ ló gè zẹ́ẹ́ ié bã̀àna nèà deè ge bugi dọ̀ Kpá Káí nè nen àbèè ge zogèe vídiò tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a. Sõò pá vígà mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ólò kolím tṍó e bàé sí gé kãa nen e bà ólò noòmà nu. Ge mòn pá vígà e bà síá kpóó ló vaá noòmà Kpá Káí gbò nen mm̀ bẹ̀à sã́ bùlà beè sièm kpóó ló nyòòmà ge kọ́ kpẹ̀a. M beè gbóó nyimá sĩ́deè ge dààmà togó loa sọ́l gbẹá ãa kiẽ́e em gé kọ́ kpẹ̀a. Gbò nuí ní ea beè nvèè bá nèm kọ nyíém á kpáá ẹẹ ẹ́.”

15. Mósĩ́ deè ní e olo é láá sí o ãa tóm leevè e?

¹⁵ Òó láá sí o ãa tóm leevè. Ó gá ẹ̀b kọọ̀ ge kọ ò síì pọ́lọ́ àbèè ge kọ nóo simìè tùlà ní ea náa vaá nyààa à dọ́ ní boo é. Bugi togó boo bé e Jìhóvà ni nveè bá nè ni naa vaá ò kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a. Nó gbò  nyòòne nvéè Kráìst e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo mm̀ túá gbò gbááá. Kọ̀láá kiẽ́e e ba beè dì, ba beè “kyã̀à bã kọ̀láá ke tõ̀ò vaá olòó ló mon bel Bàrì.” (Tóm 8:1, 4) Be ò kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a, lé kpẹ̀a é silà aa m. Dì belí nu dòòmà bá, gbò e ba beè kpó lọl enè kà dó beè àà kil dõòna ketõ̀ò ea di kuló kĩá e bíì ge dã́ kpẹ̀aí mm̀ ba dém bel palàge bọọ. Tṍó e pọ́ì ńkem̀ ẽ́ ni téní, gã́bug nen beè gbóó gbaá ló gbò kọ̀ kpẹ̀aí.

16. Mósĩ́ deè ní eo é láá ié zààvà mm̀ o ãa tómé?

¹⁶ “Zààvà ea aa bá Jìhóvà ní ea dú o kói é.” (Nèh. 8:10, ekk.) À dú bíi kọ é ié zààvà mm̀ Jìhóvà, níì mm̀ tóm e bà néi kọ é sì nì, kọ̀láá bé e tómá léémái naa. Vó à naa, kilsĩ́ gè tõo bã ló Jìhóvà, dẹẹ̀a boo a nyìmànù, tùle, nè nvèè bá. Kẽ̀èa boo kọọ̀ o nómá tómá beè leemá ni boo béè kọọ̀ o beè naa nú eo kpóó sim tùlà ló gè nvèè bá nè gbò e bà di kĩá. Ká o nyíe gbẹẹ́ boo o ãa tómí, mè Jìhóvà é nvèè bá kọ á leemá ni.—Ẹ̀klì. 7:10.

17. Éé ní eé íè ge kẽ̀èa boo ea kil ló tóm e gé sí kátogóí é?

¹⁷ Èé íè ge kẽ̀èa boo kọọ̀ bẹẹ sìtóm nè Jìhóvà é di lee, sõò kà lèlà íb tóm e gé sí kátogóí é di mm̀ kélè dẽè tṍó. Mm̀ ãa bàlà booá, dénè bẹẹ tóm é láá nyaaá. Aleksey, e beè zẹ́ẹ́ kolí bée lọl dààmà togóá, beè kọọ̀, ge kọ bà nyáànàè a tóm beè naa kọ á láá kpoogàẹ̀ dee ló nyòòmà nyààa ea gé dú sĩ́. Aleksey kọ́ọ̀ “Nda beè nyimá kọọ̀ Jìhóvà nè ãa bàlà booá dú kà kà nú ea dì, vaá à ólò belí nú ea di kpã́á, sõò, kátogóí nda a mon Jìhóvà ea dìḿ kà lèlà sĩ́ vaá mòn ãa bàlà booá belí nu ea é gé iná kẽ pọ́ì ńkem̀ tṍó àla.” (Tóm 2:25) Kọ̀láá íb tóm e bà kọ́ ó sì, naanii mè é kilsĩ́ gè tõo bã ló Jìhóvà. Ẹlẹ náa gé sọ́i bá, sõò àé nveè bá nèi kọ é ié zààvà tṍó e náà kọ̀láá nu e bẹẹ kpóó sim tùlà mm̀ ge sí tóm nèe—kọ̀láá kiẽ́e e dì.—Àìz. 41:13.