E TEITEI Ioteba i nanon ana onnaroka imwini bungintaai. E bae n taratarai aroka aika baam ao aika iai uaaia, aroka i nanon taian nei ao ana baareti Barao i tinanikun oon ana tabo. Iangoa te kakarongoa are e ongongo man ana auti ngke natina are Manate, e kangarengarea tarina are uarereke ae Eberaim. E kona ni kataamneia te bae e riki Ioteba ni ngarengareni buuna ngke a takaakaro natina. E wingare bwa e ataia ae e kakabwaiaaki.

E arana natina are ana karimoa bwa Manate ibukina bwa e kaineti nakoni mwanuokinani baika riki nakoina. (Karikani Bwaai 41:51) E kakoauaaki n ana kakabwaia te Atua n ririki ake imwina bwa e boni kauarerekea kammarakin ana ururing Ioteba ibukini mwengana, tarina ao tamana. E bitaki maiuna man aia kairiribai tarina ake a ikawai. A iowawa nakoina, a iangoa tiringana ao imwina a kaboonakoa nakoia taani boobwai aika mwamwananga. Imwin anne, e a rinanon te kangaanga teuana imwin teuana. E tautoronaki ao ni kamatawarikaki i nanon 12 te ririki ike a a kabaeaki iai waena ni biiti. Ma e a riki ngkai bwa te kauoman n tia tautaeka i aan Barao n te natannaomata ae korakora ae Aikubita! *

Inanon tabeua te ririki n nako, e a tia Ioteba n nori baika riki n aron are e a kaman taekinna Iehova. E maiuraoi Aikubita i nanon ririki aika itiua ake a taetae ni burabetinaki bwa e na taonako iai te uaa ao e kaira kawakinan amwaraken te aba Ioteba. N te tai anne, e a karikiia natina mwaane aika uoman ma buuna ae Atenata. Ma e teimatoa naba n iaiangoia ana utu ake a raroanako tebubua tabun te maire, moarara riki karimwina are Beniamin ao tamana are Iakoba. E bae n iangoia bwa tao a marurung ao ni mweraoi ke a aki. Ao n iangoia naba bwa a a bitaki tarina ake a ikawai man aroia aika iowawa ke a tuai. E iangoia naba ngkana e kona ni karekea te rau ma ana utu ao ni katiteuanaaki ma ngaiia ke e aki.

Ngkana arona bwa e a tia n uruanaki te rau n am utu ibukin te bakantang ke te kairiribai, titeboo ngkanne arom ma Ioteba. Tera ae ti kona n reiakinna man ana onimaki Ioteba n arona n tabeakinia ana utu?

E rangi n tabetabe Ioteba ao n tawe te ririki. N aron are e a kaman taekinna Iehova ni miini Barao, e a taorimwiaki te kaitiua n ririki ni mari n te bitaki ae korakora. A a mate aroka! E a buta te rongo n aaba ake i rarikin Aikubita n te tai ae waekoa. Ma e taekinaki n te Baibara ni kangai: “Bon iai te amarake n te aba are Aikubita ni kabuta.” (Karikani Bwaai 41:54, BG) Akea te nanououa bwa a kakabwaiaaki kaain Aikubita man ana taetae ni burabeti Ioteba are kairaki n taamnein te Atua ao n ana katoto ni bwainan te babaire ae raoiroi.

A bae ni kakaitau nakon Ioteba ao ni kamoamoaa rabakauna ni karaoi babaire. Ma e bae n aki tangiria ni kamoamoaaki ma e tangiria n angan Atuana ae Iehova te kamoamoaaki. Ngkana ti kamanenai rabakaura ni mwiokoara aika mangori  ibukin te Atua, e kona ni manga kamanenai n aanga aika riaon ae ti iangoia.

Imwina riki, a a namakina korakoran te rongo kaain Aikubita. Ngke a tang nakoni Barao ibukini buokaia, e taekina ae kangai nakoia: “Kam na nako n Ioteba; ane e tuangngkami ao kam na karaoia.” Ngaia are e a moana kaukan auti n uita Ioteba ike a kawakinaki iai ao a a kabooi baike a kainnanoi aomata.—Karikani Bwaai 41:55, 56, BG.

Ma e ngae n anne, bon akea kanaia kaain aaba ake i rarikia. A rotaki n te kainnano ana utu Ioteba ake a maeka i Kanaan tebubua te maire raroana mai Aikubita. Ngke e ongo Iakoba ae iai te uita i Aikubita, e a tuangia natina mwaane bwa a na wairio nako iai ao ni kabooi kanaia mai iai.—Karikani Bwaai 42:1, 2.

E kanakoia natina mwaane ake 10 ma e tiku Beniamin are te bina. E uringa te baere riki Iakoba ngke e kanakoa natina ae moan te tangiraki are Ioteba bwa e na kawariia tarina ake a ikawai. Ai boni kabanean naba noran natina anne irouna. A uota rikaaki ana kunnikai Ioteba natina ake a ikawai are kanikinaean ana tangira tamana ibukina ao e raebitiaki ma n onrake n te raraa. A kaira ana iango te unimwaane bwa e na uruaki nanona ao ni kakoauaa ae e kanaki Ioteba iroun te man ae kaakang.—Karikani Bwaai 37:31-35.

Imwin te mwananga ae abwabwaki, a a roko i Aikubita natin Iakoba. Ngke a titiraki ibukini kabooan te uita, a a kairaki naba nakon te aomata ae bubura nakoana n te tautaeka ikanne ae Taabenata-banea. (Karikani Bwaai 41:45) A kinaa teuaei bwa Ioteba ngke a noria? A bon aki. A tii taraia bwa te aomata ae te tia tautaeka i aon Aikubita ae a kainnanoa ana ibuobuoki. Ibukini kaotani karineana, a a “katorobubua ni bobaraki nako ina ni kabo mataia ma aontano.”—Karikani Bwaai 42:5, 6, BG.

Tera aron Ioteba? E boni kinaia tarina! E oki rikaaki ana ururing nakoni uarerekena ngke e noriia n te tai anne bwa a a katorobubua ni bobaraaki i matana. E taekinaki n te rongorongo bwa ‘e uringi mina Ioteba’ are e kamiiaki iai iroun Iehova ngke te roro n rikirake ngaia are e a kaman taekinaki iai bwa a na katorobubua ni bobaraaki i matana n aron ae e riki raoi ngkai! (Karikani Bwaai 37:2, 5-9; 42:7, 9, BG) Tera ae e na karaoia Ioteba? E na butimwaeiia? E na karekei kaia?

E ataia Ioteba bwa e aki riai ni karaoi bwaai ake e kairia nanona bwa e na karaoia. Bon Iehova ae e kairi bwaai aika riki aikai. Iai irekerekeni baikai ma Ana kantaninga. E beritanna bwa e na riki kanoan Iakoba bwa te natannaomata ae korakora. (Karikani Bwaai 35:11, 12) E na boni karuanikai mwina ngkana arona bwa a teimatoa naba tarin Ioteba n iowawa, ni bangaomata ao ni buakaka! Irarikin anne, ngke arona bwa e ira nanona n un Ioteba, e na boni bae ni karekea te kangaanga ni mwengaia ana utu ao ni karuanikaia naba maiun tamana ao Beniamin. A boni maiu naba ngkai? E iangoia bwa e na aki kaotia bwa e aonga ni kataiia  tarina ao n noria bwa tera aroia ngkai. E na bae ngkanne n ataia iai bwa tera ae e tangiria Iehova bwa e na karaoia.

Ko bae n tuai ni kakaraoa aei. Ma e ngae n anne, e taabangaki n te aonnaba ni boong aikai te itabarara ao te iraraure i nanon taian utu. Ngkana ti kaaitara ma kangaanga akanne, ti bae n ira nanora ae aki kororaoi ni karaoa are ti kani karaoia. Ti wanawana riki ngkana ti katotonga Ioteba ao ni kataia n iangoia bwa tera ae tangiria te Atua bwa ti na kanakoraoa iai te kangaanga. (Taeka N Rabakau 14:12) Uringnga are e kakawaki karekean te rau ma kaain ara utu, ma e kakawaki riki karekean te rau i marenara ma Iehova ao Natina.—Mataio 10:37.

E katauraoi kataaki Ioteba bwa e aonga ni kaotaraeaki iai baike i nanoia tarina. E moana karaoan aei ngke e taetae n aki akaka nakoia, rinanon te tia raitaeka ni bukinia bwa taan tutuo ngaiia. Ibukini kamanoaia man te bukibuki aei, a a taekina taekan aia utu n ikotaki naba ma taekan tariia ae te bina are e tiku imwia ni mwengaia. E kataia ni karabaa kukureina Ioteba. E boni maiu tarina? E a ataa ngkai te bae e na karaoia Ioteba. E taku: “Kam na kataki n te aro aei,” ao imwina e tuangia bwa e riai n nora tariia arei. Imwin tabeua te tai, e a kariaia bwa a na oki rikaaki nakoni mwengaia bwa a na anaa tariia arei, tii ngkana e kukurei temanna mai buakoia n tiku bwa te bure imwia.—Karikani Bwaai 42:9-20, BG.

Ngke a maroroakina aei taari aikai, n akea ataakin ae e ota Ioteba n te baere a taekinna, a a kabuakakaia i marenaia ibukin te bure ae kakaiaki are a karaoia 20 te ririki n nako. A taku: “Bon rekeni kaira aei i bukin arora ngkoa nakon tarira. Ti bon nora rawawatan nanona ngke e bubuti nanoangaeana ao ti rawa n ongo. Bon anne bukin te kanganga ae e bakarira ngkai.” E ota Ioteba n te baere a taekinna ao e katannako bwa a aonga n aki nori rannimatana. (Karikani Bwaai 42:21-24, BK) Ma e ataia bwa e bati riki ae nanonaki n te rairannano ni koaua nakon tii namakinan te uringaaba imwini karaoan te mwakuri ae buakaka. Ngaia are e boni kataiia naba.

E kaokiia nakoni mwengaia ao e taua Timeon bwa te bure. E karabaa naba te mwane i nanoni baeki n amwarake are a uouotia. A oki rikaaki taari aikai ao a butiia Iakoba bwa e na kariaia irin natina ae tangiraki irouna are Beniamin ma ngaiia nako Aikubita. Ngke a a roko i Aikubita, a a tuanga ana touati Ioteba taekan te mwane are a noria i nanon aia baeki ao n taekinna bwa a kukurei ni kabwakaa booni kanaia ni kabane. E raoiroi te waaki anne iroun Ioteba ma e tangiria riki n nora raoi anuaia. E katauraoa te baka n amwarake ibukia ao ni kataia ni karabaa aroni kukureina n norani Beniamin. Imwina, e a manga kaokiia nakon abaia ma te amwarake ae tiraua ma n te tai aei, e a karabaa te mwangko ae te tirewa n ana baeki Beniamin.—Karikani Bwaai 42:26–44:2.

E a moana ngkanne kamwaneaia Ioteba. E tuatua bwa a na rimwiaki tarina, a na kamatawarikaki ao ni bukinaki bwa a iraea te mwangko. Ngke e a kuneaki n ana baeki Beniamin, a a bane n oki rikaaki nakon Ioteba. E a reke ngkai angan Ioteba n nora raoi anuaia tarina. E riki Iuta bwa aia tia taetae. E bubutii ibukin nanoangaaia ao e kukurei naba n anga ngaiia ni kabane ake 11 mwaitiia bwa a na toro i Aikubita. E taekinna Ioteba bwa tii Beniamin ae riai n tiku bwa te toro i Aikubita ao a kona ngaiia ni kabane n oki rikaaki.—Karikani Bwaai 44:2-17.

E kakorakoraa Iuta ni bubutii ngke e kangai: “Ti ngaia nikirani kanoan tinana, ao e tangiria tamana.” E boni bae n rotaki Ioteba n taeka aikai ngkai boni ngaia ana karimoa Rakera ae buuni Iakoba, are e mate ngke e bungia Beniamin. Tao anne bukina ngke e rangi n taatangira Beniamin Ioteba.—Karikani Bwaai 35:18-20; 44:20, BG.

E teimatoa ni bubutii Iuta nakon Ioteba bwa e na aki karika Beniamin bwa te toro. E anga naba ngaia bwa e na riki n toro n onea mwini Beniamin. Imwina, e motika ana taeka ni bubutii ni kangai: “Ba N na iranna ni waerake nakon tamau, ngkana e aki mena i rou te teinimwane aei? ba I rawa n nora te kai ae na bwakara tamau.” (Karikani Bwaai  44:18-34, BG) Aei te bwai ni kakoaua ibukini bitakini maiun te aomata. E aki tii kaotiota te rairannano ma e kaotiota naba te atataiaomata ae korakora, tabeakinaia aomata ao te mwamwannano.

E a aki kona Ioteba n taona nanona. E a riai ni kaota te baere e kainna i nanona. E kaotinakoia ana toro ni kabane ao e kanenea bwanaana n tang n te aro are a ongo naba kaain ana baareti Barao. Imwina, e a kaotia raoi ni kangai: “Bon Ioteba ngai.” E rabwatiia tarina ao ni kabwarai aia bure ibukini baike a a tia ni karaoi nakoina. (Karikani Bwaai 45:1-15, BG) E kaotiota raoi aroaron Iehova are e tatauraoi ni kabwarai buure. (Taian Areru 86:5) Ti kakaraoa naba ae ai aron aei?

Ngke e ongo Barao rongorongon te karongoa are e riki n ana auti Ioteba, e a tuanga Ioteba bwa e na kaira tamana are e a kara nako Aikubita n ikotaki ma ana utu ni kabane. E aki maan imwin anne ao e a kaitiboo Ioteba ma tamana. E tang Iakoba ma n taku: “I bia mate ngkai, ba I a tia n nora matam ngkai ko boni maiu.”—Karikani Bwaai 45:16-28; 46:29, 30, BG.

Ni koauana, e reitinako maiun Iakoba 17 riki te ririki i Aikubita. E reke naba ana tai n taetae ni burabeti ni kakabwaiaia natina mwaane ake 12. E kauouaa kakabwaiaan natina are Ioteba are te katengauni ma temanna n aron ae kakaraoaki nakon te karimoa. A na otinako mairouna barongan Iteraera aika uoua. Ao tera aron Iuta are te kaaman, are e rianako arona i buakoia tarina ngke e kaotiota te nano n rairannano? E karekea te kakabwaia ae rangi ni kakawaki are e na riki te Mesia man ana utu!—Karikani Bwaai, mwakoro 48, 49.

Ngke e mate Iakoba ngke 147 ana ririki, a a raraoma tarin Ioteba n iangoan ae e nang karekei kaia ngkai tariia are kakannato. Ma e karau nanoia Ioteba ma te tangira. E teimatoa ni kakoauaa bwa ngkai bon ana iango Iehova bwa a na mwaing ana utu nako Aikubita, a riai tarina ni katoka rawawatan nanoia ibukin te bwai ae e a tia n riki. E reitia n titirakinia n te titiraki ae kamimi ni kangai: “I onea mwin te Atua?” (Karikani Bwaai 15:13; 45:7, 8; 50:15-21, BG) E taraaki Iehova iroun Ioteba bwa te tia motikitaeka ae kororaoi. Antai ngkanne Ioteba bwa e na katuuaaeia te koraki ake e a tia ni kabwarai aia bure Iehova?—Ebera 10:30.

E kangaanga iroum kabwaraani buure? E kona ni kangaanga riki ngkana bon nanon temanna bwa e na kammarakira. Ma ngkana ti kabwarai aia bure mai nanora te koraki ake a kaotiota te rairannano ni koaua, ti na buoka iai kamaoan ikoaki aika mwaiti n ikotaki naba ma ikoakira. Ao ti na kakairi n ana onimaki Ioteba ao ana katoto te Tama ae nanoanga ae Iehova.