TI MOANA reiakinan te mwaie ngai ma Gwen ngke nimaua ara ririki ni maiu. Ti tuai ni kaitiboo n te tai anne. Ma ti motinnanoia ngke ti a ikawairake bwa ti na karika te mwaie bwa ara mwakuri ae teimaan. Ngke ti a moanna n rangi ni kinaaki n nakoara aei ao ti a tii motika naba roora ma iai. E kangaa n reke ara motinnano aei?

David: I bungiaki n 1945 n aonon Engiran ae Shropshire. Iai ana tabo ni man ao n ununiki tamau n te tabo ae rau aei. I tatangiria ni kaamwarakeia mooa ao n rikorikoi bunnimoa ni bwaran te reirei, n ikotaki naba ma tararuaaia kaao ao tiibu. Ni motirawan te reirei ao I ibuobuoki n te ununiki ao n tabetai I kakabuta ara turakita.

Ma iai te bwai riki are e a bitaki iai maiu. E noria tamau bwa ngke I uarereke ao I kani mwamwaie ngkana e tang te katangitang. Ngaia are ngke ai nimaua au ririki, e a tuanga tinau bwa e na karinai n te tabo n reirei ibukin te mwaie bwa I aonga n rabakau. E noria naba au tia reirei bwa iai au konabwai n riki bwa te tia mwaie ai ngaia are e a reiakinai. E reke kaniwangau ngke 15 au ririki bwa N na rin n te kuura ibukin te mwaie ae tanoata taekana ae te Royal Ballet School i Ranran. Ikanne are I a kaitiboo iai ma Gwen ao ti a kaai n totoa ni mwaie.

Gwen: I bungiaki n 1944 n te kaawa ae bubura ae Ranran. Ngke I uarereke ao I bon onimakina te Atua. I kataia ni wareka au Baibara ma I kunea bwa e kangaanga otau iai. Imwain anne ngke nimaua au ririki ao I kaakaei reirei ibukin te mwaie. Onoua te ririki imwina, I a moanna n te kaboo ae e uki nakoia taani mwaie i aon Engiran ni kabutaa, ae te kaniwanga iai ko na rin n te kuura ni mwaie n te karinan are mai i nano n te The Royal Ballet School. E mena te tabo aei n te White Lodge ae te auti n Georgia ae totoakaei man tamaroa i Richmond Park i tinanikun Ranran. Ikanne are I a karekei iai reirei aika bati ma reiakinan te mwaie mairouia taan reirei aika a rangi ni kinaaki. Ngke 16 au ririki, I a riki bwa ataein te reirei ae onimakinaki n te tabo ae mena i nukan Ranran ao ikanne are I a kaitiboo iai ma David. I nanon tabeua te namwakaina, ti a kaai ni kamataku ni mwaie ake a karaoaki n taabo ni kamataku n te Royal Opera House n te Covent Garden i Ranran.

David: N aron ae taekinna Gwen, ti a kairaki n nakoara aei bwa ti na mwaie n taabo aika rangi n ataaki ae te Royal Opera House ao n te London Festival Ballet (ae ataaki bwa te English National Ballet). Ti rineaki iroun temanna te tia kaira te mwaie aei, are e moani katea te kambwana ae te Royal Ballet ae kinaaki ni katobibia te aonnaba i Wuppertal, Tiaman bwa ti na iria. Ibukin anne, ti a kakamataku ni katobibia te aonnaba ma aomata aika a rangi ni kinaaki n aroia Dame Margot Fonteyn ao Rudolf Nureyev. E riki te aeka ni maiu aei bwa te aro ni kaiangatoa ae ko  kamoamoaaki iai, ai ngaia are ti a kabanea riki maiura iai.

Gwen: E babane nanou ao au iango n te mwaie. Titeboo tiau ma David ae te kani karekea atongara. I tatangiria n tiainai aia boki aomata ake I kamatakuia, ni butimwaei aia uee ao n ongongo aia tatakarua. N te tabo aei ao I a otabwaniniaki n te maiu ae korakora iai karaoan te kammaira, te moko ao te manging, ao I onimakini baike I manim iai.

David: Imwin ririki aika bati ao E a roko irou te kua n arou ae te mwamwananga n taai nako man nakoau aei. Kioina ngke I ikawairake n te maiu n ununiki, I a kani kakaaea te maiu ae bebete riki i tinanikun te kaawa ae bubura. Ngaia are n 1967, I a kaaki au mwakuri aei ao ni moana au mwakuri n te tabo ni man ao n ununiki ae bubura ae uakaan ma mwengaia au karo. E kariaia teuare ana tabo bwa N na maeka ao ni kakabwakaa boon ana auti ae uarereke. Imwina, I a tareboonia Gwen n te tabo ni kamataku ao ni kabutiman nakoina. E a tibwa tia ni karikirakeaki bwa te tia mwaie ae akea toana ao e a rangi ni kinaaki iai, ngaia are e a rangi ni kangaanga karaoan ana motinnano iai. E ngae n anne, e butimwaea au kabutiman ao e a maeka ma ngai n au tabo ae e aki rangi n taneiai iai.

Gwen: Eng, e rangi ni kangaanga ae N na bita maiu nakon te maiu anne. Bon akea au atatai n aroni kamirikakia kaao ao kaamwarakeaia beeki ma mooa. E ira te reirei ae ruaia te namwakaina manna David ibukin te ununiki ao tararuaaia maan, bwa e aonga n atai bitaki aika boou ake a manga tabe ni kabonganaaki. I namakina naba te maroaa n tiku tii ngai n te auti n te tairiki ni karokoa okina. N te tai aei, e a riki natira te aine ae Gilly. E iangoia David bwa N na reirei ni kabutikaa, ao n te tai teuana ngke I nakon te kaawa ae uakaan ma ngaira, I a kaitiboo iai ma Gael are e mwakuri ngkoa n te titooa teuana n ara tabo.

E kaoai bwa ti na moi n te ii n ana auti. Ti kaai ni mamataku n taamnein te mare ao iai taamnein te kurubu teuana are a tei i tinanikun te kateitei ae aranaki bwa te Tabo n Taromauri. I titirakinna bwa tera te Aro arei. I rangi ni kukurei ngke e tuangai ae ngaia ma buuna bon Ana Tia Kakoaua Iehova. I uringnga ae iai naba ai tinau temanna ae te tia Kakoaua. Ma I uringa naba tamau ngke e karenakoi ana boki ai tinau n te bwaoki ni maange, ibukin ana kairiribai ao unna irouna. I tabe n iangoia bwa bukin tera ngke e a tii un naba tamau ae te aomata ae rangi n akoi nakon ai tinau arei.

E a reke raoi ngkai au tai n ataa bukini kaokoron ana koaua ai tinau ma aia angareirei Aaro tabeua. E  kaotii nakoiu Gael ana reirei ni koaua te Baibara. I rangi ni mimi n ataakin ae a bati reirei n aron te Temanna n Teniman ao te taamnei ae aki mamate ake a kaaitarai koaua man te Baibara. (TeMin. 9:5, 10; Ioa. 14:28; 17:3) Ao ai tibwa aei au moantai n nora aran te Atua ae Iehova n te Baibara.—TeOti. 6:3.

David: E tuangai Gwen te bwai are e reiakinna. I uringa ana taeka tamau ngke I uarereke bwa I riai ni wareka te Baibara. Ngaia are ti a boonnanoia bwa ti na reirei n te Baibara ma Gael ao buuna ae Derrick. Imwin onoua te namwakaina, ti a mwaing nako Oswestry, ae kaawan naba Shropshire bwa e a reke oin ara tabo ni man ao n ununiki ae uarereke ae ti kakabwakaa boona. E nanorinano Deirdre ae te tia Kakoaua n te tabo anne ni waakina ara reirei n te Baibara. E aki rangi ni waekoa rikirakera n te moantai. Ti rangi n tatabetabe n tararuaia ara man. Ma e tabe ni wakaa te koaua i nanora teutana imwin teutana.

Gwen: Te kangaanga teuana ae bubura ae I riai n tokanikai iai boni koaua aika boto i aoni maakakia Taimonio. I buokaki n Itaia 65:11, (BG) bwa N na iangoa aron Iehova n iangoiia “aika [a] katauraoa te taibora nakon te Teteke Raoi.” E tangiraki te tai ae maan bwa N na tataro ibukin kanakoani baike I manim iai. I a kona n ataia bwa te aeka n aomata raa ae kakaaea Iehova man reiakinan ae “ane karietataa ao e na karinanoaki, ao ane karinanoa ao e na karietataaki.” (Mat. 23:12) I kani beku ibukin te Atua ae rangi n tabeakinira ngke e anga Natina ae tangiraki bwa te karea ni kaboomwi. N te tai aei ao e a manga riki natira riki te aine, ao e rangi ni kakukurei ataan ae a kona ara utu ni maeka n aki toki n te aonnaba ae bwaretaiti.

David: Ngke I a ota raoi ni kakororaoan taetae ni burabeti man te Baibara aika kamimi n aron ae ni Mataio mwakoro 24 ao n Taniera, I a ataia raoi bwa aei te koaua. I a ataia bwa e a aki kona n reke te iraorao ae kaan ma Iehova n te waaki ae ngkai. Ma ni waakinakon te tai, e a moanna ni kekerikaaki tangiran te nakoa ae bubura. I kakoauaa bwa a kakawaki riki nakoiu buu ma natiu aine. I mataata n I-Biribi 2:4 bwa I aki riai ni kabotoi baike I iaiangoi ibukiu ao karekean au tabo ae bubura riki. Ma I riai ni moanibwaia te beku ibukin Iehova. I boni katoka te moko. E aki naba bebete bairean arora ni kaea te botaki ni katoa tairikin te Kaonobong, ae 10 te kiromita raroana ibukina bwa a riai ni kamirikaki kaao n te tai anne. E ngae n anne, ti tuai man tiku n te botaki teuana man ana ibuobuoki Gwen, ke akea te tai teuana ae a na aki irira natira n uarongorongo ni katoa ingabongin te Taabati imwini kamirikaia kaao.

A a aki kukurei ara utu ni bitakini maiura. E aki kakataetaeaki Gwen iroun tamana i nanon onoua te ririki. A kataia naba au utu ni katoka ara iraorao ma taani Kakoaua.

Gwen: E a tia Iehova ni buokira bwa ti na  nanomwaaka ni kataaki aikai. Ni waakinakon te tai, a a riki tarira ao mwaanera n te Ekaretia i Oswestry bwa ai kaain ara utu ae boou, n aroia ni boutokaira ma te tangira n taai ni kangaanga aikai. (Ruka 18:29, 30) Ti katabua maiura nakon Iehova ao ni bwabetitoaki n 1972. I tangiria ni kabanea au kona ni buokiia aika rangi ni bati bwa a na ataa te koaua, ngaia are I a moana au bwaiania.

David: E rangi ni matoa te mwakuri n ara tabo ni man i nanon ririki aika bati, ma ti kataia ni katea te katoto ae raoiroi ni bwaai n taamnei nakoia natira. N te tai ae e aki maan, ti a iangoa kaboonakoan ara tabo imwini baika riki n uarerekeni kaubwain te aba. Ti a tataroa ana ibuobuoki ao ana kairiri Iehova ibukina bwa ai akea mwengara ao ara mwakuri ao ai raora natira te aine ae te kateniman are ai tibwa teuana ana ririki. Ti iangoia ni kabongana ara tarena ao ni kauka te tabo ni mwaie teuana ibukini boutokaara. E kariki uaa aika raraoi ara motinnano ae moanibwaian taromaurian Iehova. Ti rangi ni kakaitau bwa a bane natira aika teniman ni moana aia bwaiania ni banen aia reirei. E bwaiania naba Gwen, ngaia are e a kona ni boutokaia natira ni katoabong.

Imwini mareia natira ake uoman aika Gilly ao Denise, ti a kaina te tabo ni mwaie. Ti kororeta nakon te aobiti n tararua ibukini kakaaean te tabo ae ti kona n ibuobuoki iai. Ti tuangaki bwa ti na nakoni kaawa ake i maiaki-mainikun Engiran. I a moana naba au bwaiania ngke ai tii Debbie i rarikira. Imwin nimaua te ririki, ti a tuangaki bwa ti na ibuobuoki n ekaretia ake mai meang. Ngke e a tia ni mare Debbie, ti a mwiokoaki bwa ti na kabanea tebwina te ririki n te mwakuri ni kateitei ni katobibia te aonnaba i Zimbabwe, Moldova, Hungary, ao Côte d’Ivoire. Imwina, ti a manga okira Engiran ni buoka katean te Betaera i Ranran. Ibukina bwa I rabakau n ununiki ao n tararuaia maan, I a tuangaki bwa N na ibuobuoki n ana tabo ni man te Betaera are e mwakuriaki n te tai anne. N te tai aei, ti a bwaiania i meang-maeaon Engiran.

Gwen: E kakukurei ma e waekoa n toki, te tai are I moani motikia iai bwa N na kabanea maiu n te mwaie. Ma e karekea kimwareireira ae bati katabuani maiura ae rangi ni kakawaki nakon Iehova. Ti teimatoa n airiiri, ma n te tai aei ti a kabonganai waera ni bwaiania. Akea kabotauani kimwareireira ni buokiia aomata aika bati bwa a na reiakini koaua aika kakawaki ake a karekea te maiu. A rangi n raoiroi riki “reeta ibukini kakoauaani mwiokoara” nakon atongara n te aonnaba aei. (2Kor. 3:1, 2) Ngke arona bwa ti aki kunea te koaua, e na tii tiku iroura te uringaaba, taamneira ao ai ara kaetieti ibukin ara kamataku man nakoara are rimoa.

David: E reke te bitaki ae rangi ni kakawaki ni maiura man nakoara ae teimaan ibukin Iehova. I a buokaki iai ni kanakoraoa arou ae te buu te mwane ao te karo. Ti reiakinna n te Baibara bwa a mwamwaie Miriam, te Uea ae Tawita ao tabeman riki ngke a kimwareirei. Ao ti kantaningaia bwa ti na mwaie ni kimwareirei ngaira ma aika bati riki n ana aonnaba ae boou Iehova.—TeOti. 15:20; 2Tam. 614.