1. Tera ae e kona ni karaoia Iehova ibukini kakororaoan nanona?

E KONA Iehova n riki bwa te bwai ae kainnanoaki ibukini kakororaoan nanona. N te katoto, e a tia n riki bwa te tia Reirei, te tia Kabebetenano, te tia tataekina te Euangkerio, ao a a bati riki. (Ita. 48:17; 2Kor. 7:6; IKar. 3:8) Ma n angiin te tai, e kamanenaia aomata ibukini kakororaoan nanona. (Mat. 24:14; 28:​19, 20; 2Kor. 1:​3, 4) E kona Iehova n anganira te wanawana ao te korakora ae ti kainnanoia bwa ti aonga n riki bwa te bwai ae kainnanoaki ibukini kakororaoan nanona. A bane n irekereke baikai ma nanon aran Iehova, n aroni kabwarabwaraana irouia taan rabakau aika bati.

2. (a) E aera bwa ti kona n nanououa n tabetai bwa e kamanenaira Iehova ke e aki? (b) Tera ae ti na noria n te kaongora aei?

² Ti bane ni kani kamanenaaki iroun Iehova, ma a kona n nanououa tabeman bwa e kamanenaia ke e aki. Bukin tera? A namakinna bwa a aki kona ni karaoa ae bati ibukin aia ririki ni maiu, baika riki nakoia, ke aia konabwai. N te itera are teuana, a rau nanoia ake tabeman n aia kakorakora ao a iangoia bwa a aki riai ni karaoa ae bati riki. N te kaongora aei, ti na maroroakina aron Iehova ni kona ni kataubobongaira ibukini kakororaoan nanona. Imwina, ti na neneri rongorongo man te Baibara ake a kaota aron Iehova n angania ana toro aika mwaane ma aine, te nano ao te korakora ibukini karaoan te mwakuri. Ni kabaneana, ti na nora arora ae ti kona iai ni kariaia Iehova bwa e na kamanenaira.

3. Ni kaineti ma I-Biribi 2:​13, e kangaa Iehova n anganira te nano ni kani mwakuri?

³ Wareka I-Biribi 2:13. * E kona Iehova ni karekei nanora ni kani mwakuri. N te aro raa? Tao ti kona n ataa taekan te bae kainnanoaki n te ekaretia. Ke a wareka te reta man te aobiti n tararua unimwaane ni kaongoira kainnanoan te ibuobuoki n te tabo teuana. Ibukin aei, ti kona n titirakinira ni kangai, ‘Tera ae I kona n ibuobuoki iai?’ Ke tao ti kaoaki bwa ti na karaoa te mwioko ae kangaanga, ma ti iangoia bwa ti kona ni kakororaoia ke ti aki. Ke imwini warekani mwakoron te Baibara teuana, tao ti iango ni kangai, ‘N na kangaa ni kamanena te kibu aei ni buokiia iai aomata?’ E aki kona ni kairoroira Iehova. Ma ngkana e noria bwa ti iangoa ae ti na ibuobuoki, e kona n anganira te nano ni kani mwakuria.

4. E kangaa Iehova n anganira te korakora ibukini karaoan te mwakuri?

⁴ E kona naba Iehova n anganira te korakora ibukini karaoan te mwakuri. (Ita. 40:29) E kona ni katamaroai riki ara konabwai rinanon taamneina ae raoiroi. (TeOti. 35:​30-35) E kona n reireinira arora ni karaoi bwaai tabeua rinanon ana botaki. Ngkana ko aki ataa aroni karaoan te mwioko teuana, bubutii buokam. Ko kona naba ni butiia Tamara are i karawa ae tituaraoi, “te korakora ae riaoni korakoraia aomata.” (2Kor. 4:7; Ruka 11:13) A bati katoto n te Baibara aika kaota aron Iehova ni kataubobongaia mwaane ao aine, man arona n angania te korakora ao te nano ni kani karaoa te mwakuri. Ngkana ti rinanoi katoto aikai, kataia n iangoi aanga ake e kona ni kamanenako iai Iehova n aroia nakanne.

5. Tera reireiara man aron Iehova ni kamanena Mote ao te tai are e kamanena iai ibukini kamaiuakia Ana aomata?

⁵ E karaoa Mote Iehova bwa e na riki bwa te tia kamaiuia tibun Iteraera. Ma n ningai ae e kamanenaaki iai iroun Iehova? N te tai are e iangoia iai Mote bwa e a tau imwin ‘reireinakina aia rabakau ni kabane I-Aikubita’? (Mwa. 7:​22-25) Tiaki, e a tibwa kamanena Mote Iehova ngke e tia ni buokia bwa e na riki bwa te mwaane ae nanorinano ao n nimamannei. (Mwa. 7:​30, 34-36) E angani Mote te ninikoria bwa e na kona n tei i matan te tia tautaeka ae te kabanea ni korakora i Aikubita. (TeOti. 9:​13-19) Tera reireiara man aron Iehova ni kamanena Mote ao te tai are e kamanena iai? E kamanenaia Iehova naake a kaotiotii aroarona ao a onimakinna ibukini kakorakoraaia.​—IBir. 4:13.

6. Tera reireiara man aron Iehova ni kamanena Baretirai bwa e na buoka te Uea ae Tawita?

⁶ N tienture ake imwina, e kamanena Baretirai Iehova bwa e na katauraoi baike e kainnanoi te Uea ae Tawita. “A a baki . . . ao a a kua ma ni bwatakataka” Tawita ma ana aomata ngke a birinako mairoun natina are Abetarom. Ma Baretirai ae e a kara n te tai aei, e karuanikaia maiuna ma tabeman riki ibukini katauraoani baike e kainnanoi Tawita ma raona. E aki iangoia Baretirai bwa ai akea manenana iroun Iehova ngkai e a kara. Ma e tituaraoi ni kamanenai baike iai irouna, ni buokiia iai ana toro te Atua aika kainnanoa buokaia. (2Tam. 17:​27-29) Tera reireiara? N aki ongeia bwa rorora ngaira, ma e kona Iehova ni kamanenaira ibukini karekeani baike a kainnanoi raora n te onimaki n ara tabo, ke n aaba tabeua. (TaeRab. 3:​27, 28; 19:17) E ngae ngke ti aki  kona ni mena i rarikia n tabeakinia, ma ti kona ni bwaintangira nakon te mwakuri ni katobibia te aonnaba ao e kona ni kamanenaaki te mwane anne ibukin te mwakuri n ibuobuoki n te tabo ao n te tai are kainnanoaki iai.​—2Kor. 8:​14, 15; 9:11.

7. E kangaa Iehova ni kamanena Timeon, ao ti kangaa ni kaungaaki n ataakin anne?

⁷ E berita Iehova nakon Timeon ae te unimwaane ae kakaonimaki i Ierutarem, bwa e na aki mate ni karokoa ae e nora te Mesia. E bae n rangi ni kaungaaki Timeon n te berita anne, kioina ngkai e a maan n tataningaa te Mesia. E anganaki kaniwangana iroun Iehova ibukin ana onimaki ao nanomwaakana. N te bong teuana, “e a kairaki . . . n te taamnei ae raoiroi” nakon te tembora. Ikanne are e a nora iai te merimeri ae Iesu, ao e kamanenaaki Timeon iroun Iehova bwa e na taekina te taetae ni burabeti ibukin te teei aei bwa e na riki bwa te Kristo. (Ruka 2:​25-35) E ngae ngke e mate Timeon ao e aki nora Iesu ni karaoa ana mwakuri ni minita, ma e kakaitau Timeon ibukin te kakabwaia aei, ao a na rangi n tamaroa riki kakabwaia aika imwaina! N te waaki ae boou i aon te aba, e nang nora Timeon aron ana tautaeka Iesu ni karekea te kakabwaia nakoia utu nako n te aonnaba. (KBwaai 22:18) Ti kona naba ni kakaitau ibukini mwioko ake e anganira Iehova.

8. E na kangaa ni kamanenaira Iehova n aron naba Barenaba?

⁸ N te moan tienture C.E., e tauraoi Ioteba n anga ngaia bwa e na kamanenaaki iroun Iehova. (Mwa. 4:​36, 37) Tao ibukin rianakon aron Ioteba ni kabebeteia tabemwaang, e a aranaki irouia abotoro bwa Barenaba, ae nanona “Natin te Kabebetenano.” N te katoto, imwin rikin Tauro bwa te tia onimaki, a bati taari ake a mamaakua ibukin arona ni bwabwainikirinia ngkoa taian ekaretia. Ma e tatangira Barenaba ao e buoka Tauro, ao e bae n rangi ni kakaitau iai Tauro. (Mwa. 9:​21, 26-28) Imwina riki, a noria unimwaane ake i Ierutarem bwa a kainnanoa kaungaakia taari aika raroanako ake i Antioka i Turia. Ao antai are a kamwanangaa? Boni Barenaba! E bon eti aia rinerine. Ti tuangaki taekani Barenaba bwa e “kaungai nanoia ni kabane bwa a na teimatoa ni kakaonimaki nakon te Uea ma nanoia ni koaua.” (Mwa. 11:​22-24) E kona naba ni buokira Iehova ni boong aikai bwa ti na riki bwa “natin te kabebetenano” nakoia raora n te onimaki. N te katoto, e kona ni kamanenaira bwa ti na kabebeteia naake a mate aia koraki ae tangiraki irouia. Ke e kona ni kairira bwa ti na tareboonia ke ni kawara temanna ae aoraki ke ae rawawata nanona, bwa ti na kaungaa. Ko na kariaia Iehova bwa e na kamanenako naba n aroni Barenaba?​—1Tet. 5:14.

9. Tera reireiara man aron Iehova ni buoka Vasily bwa e na riki bwa te tia kawakintiibu ae konabwai?

⁹ E buoka te tari te mwaane ae Vasily Iehova, bwa e na riki bwa te tia kawakintiibu ae konabwai. Ngke e rineaki bwa te unimwaane n te ekaretia Vasily ngke 26 ana ririki, ao e raraoma bwa tao e aki tau ni buokiia kaain te ekaretia n aia onimaki, moarara riki naake iai aia kangaanga. Ma e reireinaki ni kataneiaaki irouia unimwaane aika mwaatai ao man te Kuura ni Minita Ibukin te Tautaeka n Uea. E kakorakoraa Vasily ni kanakoraoa riki arona. N te katoto, e korei tiana aika uarereke ake e na uaiakin. Ngke e a bane n roko n tiana aikai, e a tokanikai i aon raraomana teutana imwin teutana. E a taku ngkai: “Te baere I raraomaeakinna ngkekei, e a karekea kukureiu ae bati ngkai. Ngkana e buokai Iehova n rinea te kibu ae karekea raoi kabebetean nanon te tari temanna, I namakina iai te raunnano ae bati.” Taari mwaane, ngkana kam kariaia Iehova bwa e na kamanenaingkami n aron  Vasily, e boni kona n anganingkami te konabwai ibukini mwioko aika bati riki n te ekaretia.

10. Tera are e karaoia Abikaira, ao tera reireiam n ana katoto?

¹⁰ A kakiokioaki iroun te Uea ae Tauro, Tawita ma raona aika kakaonimaki ni koaua nakoina, ao a kainnanoa buokaia. A bubutiia Nabara ae te mwaane ae kaubwai ae tibun Iteraera, te amwarake teutana ao baike a kona n reke. A iangoia bwa a kona ni butiia Nabara ibukina bwa a tia ni kamanoia ana nanai ni man n te rereua. Ma e bangaomata Nabara ao e aki angania te bwai teuana. E urarake unin Tawita ao e kani kamatea Nabara ma rorobuaka ni kabane ake ni batana. (1Tam. 25:​3-13, 22) Ma bon te aine ae wanawana ao ni baaraoi buun Nabara ae Abikaira. E kaota te ninikoria ae korakora neiei ao e katorobubua i matan Tawita ni butiia bwa e na aki katuturaraa. E taetae ma te akoi nakon teuaei n tuangnga bwa e na katikui bwaai ni kabane i nanoni bain Iehova. E ringaki nanon Tawita ni wanawanan Abikaira ao n ana taeka ake e taekin ma te nanorinano. E ataia ae bon Iehova ae kanakoa neiei. (1Tam. 25:​23-28, 32-34) E karikirakei aroaro Abikaira ake e na manena iai iroun Iehova. N aron anne, taari aine aika karikirakea te atataiaomata ao te ataibwai, a kona ni kamanenaaki iroun Iehova ibukini kateimatoaan aia utu ao tabeman riki n te ekaretia.​—TaeRab. 24:3; Tit. 2:​3-5.

11. Tera are a karaoia natin Tiarum aine, ao antai ni boong aikai aika kakairi irouia?

¹¹ N tienture ake imwina, a kamanenaaki naba iroun Iehova natin Tiarum aine bwa a na buoka onobwaian oon Ierutarem. (Neem. 2:20; 3:12) E ngae ngke bon te toka naba tamaia ma a kukurei ni karaoa te mwakuri ae kangaanga aei ao ni karuanikai. (Neem. 4:​15-18) Ai kaokorora aroia ma rorobuaka aika kakannato ake I-Tekoa ake “a aki karinanoia . . . n uataboa” te mwakuri! (Neem. 3:5) Iangoa kukureia natin Tiarum aine ngke e a tia te mwakuri tii i nanon 52 te bong! (Neem. 6:15) Ni boong aikai, a kukurei taari aine n anga ngaiia ibukini karaoan te beku ae okoro, ae katean ao onobwaiani kateitei aika katabuaki nakon Iehova. E rangi ni kainnanoaki rabakauia, ingaingaia, ao kakaonimakia ni koaua, ibukini kanakoraoan te mwakuri.

12. E na kangaa ni kamanenaira Iehova n aron naba Tabita?

¹² E kairaki Tabita iroun Iehova bwa e na kakaraoi “mwakuri aika bati aika raraoi . . . ma n anganga bwaai n tituaraoi,” moarara riki nakoia aine ake a a tia ni mate buuia. (Mwa. 9:36) Ibukin tituaraoin neiei ao ana akoi ae bati, a mwaiti ake a tang ngke e a mate. Ma a rangi ni kimwareirei ngke e a manga kautia te abotoro Betero. (Mwa. 9:​39-41) Tera reireiara mairoun Tabita? N aki ongeia bwa ti ataei ke ti a kara, aine ke mwaane ngaira, ma ti kona ni bane ni karaoi baika manena ibukia taari.​—Ebera 13:16.

13. E kangaa Iehova ni kamanena te tari te aine ae mamaamaa ae Ruth, ao tera ae e taekinna neiei?

¹³ E kani mitinare Ruth ae te tari te aine ae mamaamaa. Ngke e uarereke, e kawaekoaa ni kakawari auti ao n tibwainako taian turaeki. E taku neiei: “I rangi n tatangira te mwakuri aei.” Ma e rangi ni kangaanga iroun neiei te maroro ma aomata n aia auti ao tataekinan Ana Tautaeka n Uea te Atua. E ngae ngke e mamaamaa Ruth ma e riki bwa te bwaiania ae katoatai ngke 18 ana ririki. N 1946, e a kaea te Kuura ni Kireata ao imwina riki e a beku i Hawaii ao i Tiaban. E kamanenaaki iroun Iehova bwa e na karaoa te mwakuri n uarongorongo ae bati n aaba  aikai. Ngke e a kaania 80 te ririki maanin Ruth n uataboa te mwakuri ni minita, ao e taku: “Bon te tia kakorakoraai Iehova. E buokai bwa N na tokanikai i aon te maamaa. I kakoauaa raoi bwa e kona Iehova ni kamanenaia naake a onimakinna ni koaua.”

14. Ni kaineti ma I-Korote 1:​29, tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti kani kamanenaaki iroun Iehova?

¹⁴ Mangkekei ni karokoa ngkai, e a tia Iehova ni kamanenaia ana toro n aanga aika kakaokoro. E na karaoiko Iehova bwa ko na riki bwa te bwai ae kainnanoaki ibukini kakororaoan nanona. N te aro raa? E boboto anne man arom ni kakorakorako. (Wareka I-Korote 1:29.) Ngkana ko kukurei ni kamanenaaki iroun Iehova, e kona ni karaoiko bwa te tia uarongorongo ae ingainga, te tia angareirei ae karikiuaa, te tia kabebetenano ae rabakau, te tia mwakuri ae mwaatai, te rao ni koaua, ke te bwai riki teuana ae e kainnanoia ibukini kakororaoan nanona.

15. Ni kaineti ma 1 Timoteo 4:​12, 15, tera ae a riai ni butiia Iehova taari mwaane aika rooro n rikirake?

¹⁵ Ao tera aromi ngkami taari mwaane aika rooro n rikirake ake i aoni kawaimi n ikawai? A rangi ni kainnanoaki taari aika korakora bwa a na ibuobuoki n te ekaretia bwa tabonibai. N ekaretia aika bati, a mwaiti riki unimwaane nakoia tabonibai n te ekaretia. Kam kona ngkami taari mwaane aika rooro n rikirake ni karikirakea te nano ni kani karaoa ae bati riki n te ekaretia? N tabetai, a taku taari mwaane tabeman: “I a kukurei naba n arou aei ae te riki bwa te tia uarongorongo.” Ngkana anne am namakin, butiia Iehova bwa e na buokiko ni karikirakea te nano ni kani beku bwa te tabonibai n te ekaretia, ao n anganiko te korakora bwa ko na karaoa am kabanea ni konaa ni beku ibukina. (TeMin. 12:1) Ti boni kainnanoa am ibuobuoki!​—Wareka 1 Timoteo 4:​12, 15.

16. Tera ae ti riai ni butiia Iehova, ao bukin tera?

¹⁶ E kona Iehova ni karaoiko bwa te bwai ae e kainnanoia ibukini kakororaoan nanona. Ngaia are butiia bwa e na anganiko te nano ni kani karaoa ana mwakuri, ao te korakora ae ko kainnanoia. N aki ongeia bwa ko ataei ke ko a kara, ma kamanena am tai, korakoram, ao kaubwaim n neboa iai Iehova ngkai. (TeMin. 9:10) Tai kariaia te raraoma ke namakinan te aki tau bwa ko na katibanakoi iai taai aika kakawaki ake ko kona iai ni karaoa am kabanea ni konaa n am beku ibukin Iehova. Ai kakabwaiaakira ngaira ngkai ti bane ni kona ni karaoa ae ti konaa, ni karekea neboan Tamara ae tatangira ae bon tau n anganaki!