1, 2. (a) Tera te mwakuri ae e moanibwaia Iesu, ao bukin tera? (b) Tera ae ti riai ni karaoia bwa e aonga n uaana ara beku ngkai “raon te Atua ni mwakuri ngaira”?

BON te kabentaa ao te minita Iesu Kristo. (Mareko 6:3; IRom 15:8) E mwaatai n ana mwakuri akana uoua akanne. Ngkai te kabentaa ngaia, e rabakau ni kamanenai ana bwai ni mwakuri ni karaoi baika manena man te kai. Ngkai te minita ngaia ibukin te rongorongo ae raoiroi, e mwaatai ni kamanena ana atatai n te Baibara ni buokiia iai aika mangori bwa a na ota n taiani koaua man Ana Taeka te Atua. (Mat. 7:28; Ruka 24:32, 45) Ngke 30 ana ririki Iesu, e katikui ana bwai ni mwakuri ni kabentaa bwa e ataia ae e kakawaki riki nakoana ae te minita. E kaotia bwa tataekinan te rongorongo ae raoiroi ae taekan Ana Tautaeka n Uea te Atua, bon teuana naba bukini kanakoana nakon te aonnaba iroun te Atua. (Mat. 20:28; Ruka 3:23; 4:43) E moanibwaia te mwakuri ni minita Iesu, ao e tangiriia aomata bwa a na uataboa te mwakuri anne.—Mat. 9:35-38.

² Tao tiaki kabentaa ngaira, ma boni minita ibukin te rongorongo ae raoiroi. E kakawaki te mwakuri aei bwa e irekereke iai te Atua ao ti aranaki bwa “raon te Atua ni mwakuri.” (1Kor. 3:9; 2Kor. 6:4) Ti ataia bwa ‘ana taeka ni kabane Iehova bon te koaua.’ (TaiAre. 119:159, 160) Anne bukina ae ti na taraia raoi bwa ti “angareirei ma ni kabwarabwaraa taekan te koaua n te aro ae eti” n ara mwakuri ni minita. (Wareka 2 Timoteo 2:15.) Ngaia are ti teimatoa ni karikirakei  rabakaura ni kamanena te Baibara, ae te bwai ni mwakuri ae kakawaki ae ti reireinia iai aomata te koaua ibukin Iehova, Iesu, ao te Tautaeka n Uea. Ibukini buokara bwa e na uaana ara mwakuri, e a tia ana botaki Iehova n anganira bwaai ni mwakuri tabeua riki aika ti riai n rabakau ni kamanenai. A aranaki bwa ara Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei.

3. Tera ae ti riai ni kaatuua karaoana ngkai e a kimototo ara tai n uarongorongo, ao ti na kangaa ni buokaki ni Mwakuri 13:48 ni karaoa anne?

³ Ko bae ni mimi bwa e aera ngkai e aranaki bwa te Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei ao tiaki te Bwai ni Mwakuri Ibukin te Uarongorongo. Te “uarongorongo” e nanonaki iai tataekinan te rongorongo teuana; ma te “angareirei” e nanonaki iai karinan te rongorongo n ana iango ao nanon te aomata, bwa e aonga ni maiuakina te baere e reiakinna. Ngkai e a kimototo te tai ae ti kona n uarongorongo iai, ti riai ni kaatuua iangoani moanakin te reirei n te Baibara ao reiakinaia aomata te koaua. E nanonaki iai te ingainga n ukeriia aomata nako aika “tauraoi nanoia ni butimwaea te koaua ae kairiia nakon te maiu are aki toki,” ao ni buokiia bwa a na riki bwa ana toro Iehova.—Wareka Mwakuri 13:44-48.

4. Ti na kangaa n ataiia aomata aika “tauraoi nanoia ni butimwaea te koaua ae kairiia nakon te maiu are aki toki,” ao ti na kangaa ni kuneia?

⁴ Ti na kangaa n ataiia aomata aika “tauraoi nanoia ni butimwaea te koaua ae kairiia nakon te maiu are aki toki”? N te moan tienture, te anga ae tii teuana ibukin anne bon te uarongorongo. Ngaia are ti riai ni karaoa are e tua Iesu ni kangai: “Ngkana kam rin n te kaawa ae bubura ke ae uarereke, kakaaea iai ae e tau ni kawaraki iroumi.” (Mat. 10:11) Ti aki kantaningaia bwa a na butimwaea te rongorongo ae raoiroi aomata aika aki raoiroi nanoia, a kainikatonga, ke a aki tabe ma te Atua. Ti kakaaeia aomata aika raoiroi nanoia, a nanorinano, ao a bwarua te koaua. Ti kona ni katitebooa te kakaae aei ma te bwai ae tao e karaoia Iesu ngkai te kabentaa. E bae ni kakaaea te kai ae tau ibukini karaoani bwain nanon te auti, te mataroa, te amo, ke bwaai riki tabeua. Ngke e reke, e anaa ana bwaoki ni bwai ni mwakuri, e kamanena rabakauna, ao e a karaoa te bwai teuana. Ti riai ni karaoa naba anne ngkai ti kakorakoraira ni karekeia aomata aika raoiroi nanoia bwa a na riki bwa taan rimwini Kristo.—Mat. 28:19, 20.

5. Tera ae ti riai n ataia ibukini bwaai ni mwakuri aika mena n ara Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei? Kabwarabwaraa. (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

⁵ N te bwaoki ni bwai ni mwakuri ao a bane ni kakaokoro manenan bwaai ni mwakuri ake iai. N te katoto, iangoi bwaai ni mwakuri ake e bae ni kamanenai Iesu. * E kainnanoi bwaai ni mwakuri ibukin anaakin abwakin ao mwaakenakin te kai, koreana, uunakina, katean rabwatana, kaboraoana, tomaana, ao kanimwana. N aron anne, a kakaokoro naba manenan ara bwai ni mwakuri aika mena n ara Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei. Ngaia are ti bia kakaaei aanga ake ti na kona iai ni kamanenai bwaai ni mwakuri aika kakawaki aikai.

6, 7. (a) Tera arom ni kamanena beeban ara atureti? (b) Baikara manenan te beeba ni kakao nakon te taromauri n te ekaretia?

⁶ Beeban Ara Atureti. A uarereke baikai ma a rangi ni manena ibukini kinaakira irouia aomata ao kairaia nakon ara atureti n te intanete, ike a a kona n ataa riki iai taekara ao ni bubutii naba bwa a na reirei n te Baibara. E a raka ngkai i aon 400,000 mwaitiia aomata aika bubutii te reirei n te Baibara n te jw.org ao iai bubua ma bubua riki aika bubutii ni katoabong! Ko kona n uouotii tabeua beeban ara atureti ao ni kamanenai ngkana e reke am tai n uarongorongo n te tai ae aki baireaki.

⁷ Beeba ni Kakao. E kaineti aei nakon te beeba ae ti tataekinna bwa te beeba ni kakao  nakon te taromauri n te ekaretia ae uoua bonganana. E taekinaki iai ae: “Ko a kaoaki bwa ko na reiakina te Baibara ma Ana Tia Kakoaua Iehova.” Imwina e anganiko nanom ae ko kona ni karaoia iai bwa “n ara tabo ni bobotaki” “ke ma temanna ae na maroro ma ngkoe.” Ngaia are te bwai ni mwakuri aei e aki karaoaki tii ibukini kinaakira ma e kaoia naba aomata aika a “ataia bwa a kainnanoa te Atua” bwa a na reirei n te Baibara ma ngaira. (Mat. 5:3) A butimwaeaki aomata nako aika kan irii ara taromauri n aki ongeia bwa a kan reirei n te Baibara ke a aki. Ngkana a ira ara taromauri, ane a na nori ao n ongoraei baika maroroakinaki man te Baibara.

8. E aera bwa e kakawaki bwa a na roko aomata n ara botaki teuana te tai? Taekina te katoto.

⁸ E kakawaki bwa ti na teimatoa ni kaoia aomata nakon ara taromauri teuana te tai. Bukin tera? Ane a na nora te kaokoro ae korakora ni kanuaakira ni bwaai n taamnei n ara bobotaki, ni kabotauaki ma bwatakatakaia ni bwaai n taamnei irouni Baburon ae Kakannato. (Ita. 65:13) A nora aei tabeua te ririki n nako te taanga teuana aika, Ray ma Linda n te United States. A baireia bwa a a riai n ira te taromauri. A kakoauaa te Atua ao a namakinna bwa a riai ni kinaa riki, ngaia are a a iangoia bwa a na kawari Aaro nako n aia kaawa teuana imwin teuana. A baireia bwa uoua baika riai n reke n te Aro ae a na kaainna. Te moan, e riai n reke reireiaia n tain te taromauri, ao te kauoua a riai ni kunnikainia kaain te Aro anne n aroia aomata aika taku bwa a tei ibukin te Atua. Imwin tabeua te ririki ao a a tia ni katoai Aaro nako n aia kaawa, ma a maraki nanoia ibukina bwa akea te bwai ae a a tia n reiakinna ao a aki taraaraoi kunnikaia kaain Aaro akanne. Ngke a otinako man te kabanea n umwantabu are a na kawaria, e a nako ni kaea ana tabo ni mwakuri Linda ao Ray e okira mwengaia. Ngke e a oki Ray ao e buti rirarikin ara Tabo n Taromauri teuana ao e taku, ‘N na nako n noria bwa tera ae karaoaki iai.’ Bon te bwai ae moan te raoiroi te baere e noria! A bane ni kaotiota te akoi ma te itamwaomwao kaain te Tabo n Taromauri ao a kunnikainia n te aro ae riai. E tekateka Ray mai moa ao e ringaki nanona n te bwai are e ongoraeia! Ti kauringaki iai aron te abotoro Bauro ni kabwarabwaraa te aomata ae ai tibwa ana moantai n ira te botaki ni Kristian ao e kangai: “E boni mena te Atua i buakomi.” (1Kor. 14:23-25) Imwin aei, e a kaakaei botaki ni katoa Taabati Ray ao imwina riki bobotaki ake i nanon te wiki. E a roroko naba Linda ao e ngae ngke ai 70 tabun aia ririki, ma a butimwaea te reirei n te Baibara ao ni bwabetitoaki.

9, 10. (a) E aera bwa e bebete kamanenaan taian turaeki? (b) Kabwarabwaraa aroni kabonganaan te turaeki ae Tera Ana Tautaeka n Uea te Atua?

⁹ Turaeki. Iai n ara bwai ni mwakuri turaeki aika wanua ake a bebete kabonganaaia ibukini moanakin te maroro. Kioina ngkai a otinako n 2013, tao ai nimaua te birion ngkai aika a a tia ni boreetiaki! Titeboo tein turaeki aikai, ngaia are ngkana ko rabakau ni kabongana teuana i buakoia, ko a kona naba ni kabonganai ni kabane. Tera arom ni kabongana te turaeki n anaa iai nanon te aomata nakon te maroro?

¹⁰ Iangoia bwa aongkoa ko rinea te turaeki ae Tera Ana Tautaeka n Uea te Atua? Kaota te titiraki ane n te moan iteraniba ao titirakinna ni kangai: “Ko a tia n iaiangoia bwa tera Ana Tautaeka n Uea te Atua? Ko na taekinna bwa . . . ?” Imwina tuangnga bwa e nga ana kaeka mai buakoni kaeka ake tenua. N oneani mwin are ko na taekinna bwa e eti ke e bure ana kaeka, kauka te turaeki nakon “Te Bae E Taekinaki n te Baibara” ao kaotii kiibu aika Taniera 2:44 ao Itaia 9:6. Ngkana e riai, waakinaanako te maroro. Ni banen am maroro, tabeka te titiraki ane mai buki i aan “Te Bae E na Iangoaki” ae kangai: “Tera aron te maiu i aan ana kairiri Ana Tautaeka n Uea te Atua?” E na karekea anne angani manga okim are imwina. Ngkana ko a manga oki, kairia nakon reirei 7 n te  boroutia ae Te Rongorongo ae Raoiroi Mairoun te Atua!, ae ara bwai ni mwakuri naba teuana ibukini moanakin te reirei n te Baibara.

11. Tera bukini katauraoan ara maekatin, ma tera ae ti riai n ataia ibukini maekatin aikai?

¹¹ Maekatin. Te Taua-n-Tantani ao te Taratara! boni maekatin aika rangi n taabangaki boreetiakia ao rairakia n te aonnaba! Ibukina bwa a wawareki maekatin aikai aomata aika bati man aaba aika kakaokoro, e a karaoaki te boto n iango i moani maekatin aikai bwa e na anai nanoia aomata n taabo nako. Ti riai ni kabonganai bwaai ni mwakuri aikai ni buokiia iai aomata bwa a na kaatuui aia iango i aon te bwai ae kakawaki riki ni maiuia. Ngaia are ngkana ti na angania aomata te maekatin ae kaineti raoi nakoia, ti riai n ataia bwa e katauraoaki te maekatin ibukin antai.

12. (a) E katauraoaki ibukia antai te Taratara! ao tera te kantaninga ibukini katauraoana? (b) Tera te kakabwaia ae ko a tia n noria ni kabonganaan te bwai ni mwakuri aei?

¹² Taratara! E katauraoaki te maekatin aei ibukia taani wareware aika tao e uarereke aia atatai n te Baibara ke bon akea. A kona n aki atai reirei ni Kristian, tao a aki bati n onimakina te Aro, ke a kona n aki ataia ae e manena te Baibara. Te kantaninga n te Taratara! bwa e na anai nanoia taani wareware bwa a na kakoauaa ae bon iai te Atua. (IRom 1:20; Ebera 11:6) Bukin naba katauraoana bwa e na buoka te tia wareware ni karikirakea onimakinan te Baibara irouna bwa “bon ana taeka raoi te Atua.” (1Tet. 2:13) Aikai booto n iango aika tenua i moan te maekatin aei aika bwain 2018: “Te Kawai Nakon te Kukurei,” “Aanga Aika 12 Ibukini Kanakoraoan te Utu,” ao “Buokaia Aika A Rawawata Nanoia.”

13. (a) E katauraoaki ibukia antai Te Taua-n-Tantani ibukia aomata nako? (b) Tera te kakabwaia ae ko a tia n noria ni kabonganaan te bwai ni mwakuri aei?

¹³ Te Taua-n-Tantani ibukia aomata nako, e kabwarabwarai ana reirei te Baibara nakoia naake a a kamani karinea te Atua ao ana Taeka. E ngae ngke iai aia atatai teutana n te Baibara, ma e aki eti raoi otaia n reirei ake iai. (IRom 10:2; 1Tim. 2:3, 4) Booto n iango aika tenua i moan te maekatin aei aika bwain 2018 a kaekai titiraki aikai: “E Manena te Baibara ni Boong Aikai?,” “Tera Kanoan Taai Aika Imwaira?,” ao “E Mutiakiniko te Atua?”

14. (a) Tera te kantaninga ni katauraoan taamnei aika aua aika mena n ara Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei? (b) Tera te kakabwaia ae ko a tia n noria ni kabonganaan taamnei aikai?

¹⁴ Taamnei. N ana tai Iesu ao te kabentaa e tii kabonganai bwaai ni mwakuri ma baina. Ma n taai aikai a a kabonganai kabentaa bwaai ni mwakuri aika maiu man te iti n aron te tao, te ubwabwaa, te bureen, ao a a bati riki. N aron naba anne, irarikini booki aika boreetiaki, iai ngkai taamnei aika ti kona ni kaotii nakoia aomata ae aua mai iai a mena n ara bwai ni mwakuri: E Aera Ngkai E Raoiroi te Reirei n te Baibara?, E Kangaa Aroni Kairan te Reirei n te Baibara?, Tera ae Riki n te Tabo n Taromauri?, ao Ana Tia Kakoaua Iehova—Antai Ngaira? A nakoraoi kamanenaan taamnei ake e kee i aan uoua te miniti maania ni moani kawaran te aomata. A kona ni kabonganaaki aika abwabwaki riki n okiraia aomata ke nakoia naake akea tabetabeia. A kona bwaai ni mwakuri aikai n anai nanoia aomata bwa a na reirei n te Baibara ao ni kaakaei ara bobotaki.

15. Kabwarabwaraa aron rotakia aomata n ara taamnei ake a oti n oin aia taetae.

¹⁵ N te katoto, ngke e kaitiboo te tari te aine ma te aine temanna ae mwaing mai Micronesia are kakabongana riki te taetae n Yap, e a kaota nakoina te taamnei ae E Aera Ngkai E Raoiroi te Reirei n te Baibara? n oin ana taetae neiei. E taku neiei ngke e oti te taamnei: “Kai bon au taetae aei. I a bon aki kakoauaa! I kona n ataia man ana ee teuaei bwa boni kaain abau. E taetae n au taetae!” Imwin anne, e taekinna  bwa e na wareki ao ni mataku ni bwaai ni kabane ake a katauraoaki n oin ana taetae n te jw.org. (Kabotaua ma Mwakuri 2:8, 11.) Iangoa te rongorongo riki teuana. Temanna te tari te aine n te United States, e kanakoa te taamnei naba anne nakon natini mwaanena ae mena n te aba teuana n oin ana taetae. E taamnei iai teuaei ao e kororeta nakon neiei ni kangai: “E anaaki riki nanou n are e taekinaki iai bwa e tautaekana te aonnaba te mwaaka ae buakaka. I a kanoaa te bubutii n te intanete ibukin te reirei n te Baibara.” E maeka teuaei n te aba ae katabuakaki iai ara mwakuri!

16. Kabwarabwaraa bwa tera raoi bukini katauraoani boroutia aikai: (a) Ongeaba Iroun te Atua ao Ko na Maiu n Aki Toki. (b) Te Rongorongo ae Raoiroi Mairoun te Atua! (c) Antai Aika Kakaraoa Nanon Iehova ni Boong Aikai?

¹⁶ Boroutia. Tera arom n reireina te aomata ae aki bati n rabakau ni wareware ke akea booki aika aanaki n te Baibara n oin ana taetae? Ti kona ni kabongana te boroutia ae Ongeaba Iroun te Atua ao Ko na Maiu n Aki Toki. * Te bwai ni mwakuri ae moan te raoiroi ibukini moanakin te reirei bon te boroutia ae Te Rongorongo ae Raoiroi Mairoun te Atua! Ko kona ni kaotii nakon te aomata atun reirei aika 14 akana karinanaki mai buki ao tuangnga bwa te reirei raa ae e anaaki riki iai nanona. Imwina moana te reirei iai. Ko a tia ni kataa aei ngkana ko a manga okiriia aomata? Te katenua ni boroutia n ara bwai ni mwakuri bon Antai Aika Kakaraoa Nanon Iehova ni Boong Aikai? E katauraoaki ibukia naake a reirei n te Baibara bwa a na ataa taekan ara botaki. Ibukin reiakinan aroni kabonganaana ni katoaa ara tai ni kairi reirei n te Baibara, nora Maiura ni Kristian ao Ara Mwakuri ni Minita—Te Boki n Reirei ae bwaini Maati 2017.

17. (a) Tera raoi bukini katauraoani booki n reirei aikai? (b) Tera ae kantaningaaki ibukia aomata nako ake a a tia ni bwabetitoaki, ao bukin tera?

¹⁷ Booki. Imwini moanakin te reirei n te boroutia teuana, ko kona ni bitia nakon te boki ae Tera Reireiara Man te Baibara? A na buokaki aomata n te bwai ni mwakuri aei bwa a na reiakina ae bati riki n ana moan reirei te Baibara. Ngkana e bane te boki anne ao e a rikirake n te onimaki te aomata anne, waakinaanako te reirei n te boki ae Arora ae Ti na Teimatoa n Tangiraki Iai Iroun te Atua. A na reireinaki aomata n te bwai ni mwakuri aei aroia ni maiuakin ana boto n reirei te Baibara ni maiuia ni katoabong. Uringnga bwa a riai ni waakinaanako aia reirei ni karokoa ae a bane booki aika uoua aikai, aomata aika boou e ngae naba ngkana a a tia ni bwabetitoaki. A na buokaki n aei bwa e na kakorakoraaki iai onimakinan Iehova irouia ao n teimatoa ni kakaonimaki ni koaua nakoina.—Wareka I-Korote 2:6, 7.

18. (a) Tera ae ti kaungaaki n 1 Timoteo 4:16 bwa ti na karaoia ngkai taan angareirei ngaira i aon te koaua, ao tera mwina? (b) Tera tiara ngkai ti kabongana ara Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei?

¹⁸ Ngkai Ana Tia Kakoaua Iehova ngaira, iai mwiokoara ae reireinaia aomata ‘te koaua ae taekan te rongorongo ae raoiroi’ are kona ni kairiia nakon te maiu are aki toki. (IKoro. 1:5; wareka 1 Timoteo 4:16.) Ibukini buokara ni karaoan aei, iai iroura te Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei ae iai i nanona baika ti kainnanoi. (Nora “ Te Bwai ni Mwakuri Ibukin te Angareirei.”) Ti bia rabakau ni kabonganai bwaai ni mwakuri aikai. Ti bane ni kona n rinea te boki man te bwai ni mwakuri aei ae ti na maroro iai ma te aomata ae kan ongora. Ma tiara n aei tiaki tii te anganako te boki ao ti na aki naba katikua irouia naake a kaotia bwa a aki kan ongora. Tiara boni karekeaia taan rimwini Kristo mai buakoia aomata aika raoiroi nanoia, a nanorinano, ao a bwarua te koaua, ake a “tauraoi nanoia ni butimwaea te koaua ae kairiia nakon te maiu are aki toki.”—Mwa. 13:48; Mat. 28:19, 20.