1. Tera ae a riai n teimatoa ni karaoia Kristian aika a tia ni bwabetitoaki?

KO A tia ni bwabetitoaki? Ngkana ko a tia, ko kaotia i mataia aomata bwa ko onimakina Iehova ao ko kani beku ibukina n ana botaki. * Ni koauana, e riai n teimatoa n rikirake ni korakora am onimaki ibukin Iehova. Ao ko riai ni boni kakoauaa ae bon ana botaki Iehova ae karaoa te mwakuri are e tangiria bwa e na karaoaki.

2-3. N te aro raa ae e kaira iai Iehova ana botaki ni boong aikai? Taekini katoto.

² Ni boong aikai, e kaira ana botaki Iehova n te aro are e a kaota iai aroarona, ana kantaninga, ao ana kaetieti. Ti na rinanoi ngkai tenua aroaron Iehova aika ti kona n nori n ana botaki.

³ Te moan, “e bon aki inanonano te Atua.” (Mwa. 10:34) E kairaki Iehova n te tangira bwa e na anga Natina bwa “te kaboomwi ibukia aomata nako.” (1Tim. 2:6; Ioa. 3:16) E kabonganaia Iehova ana aomata bwa a na tataekina te rongorongo ae raoiroi nakoia ake a kan ongora, ike a a kona iai ni karekea kakabwaiaaia aika bati man te karea ni kaboomwi anne. Te kauoua, Iehova bon te Atua ae aki mangaongao ao e karekea te rau. (1Kor. 14:33, 40) Ngaia are, ti kantaningaiia taan taromauria bwa a na beku irouna ao ni kaaina te botaki ae rau mani baireaki raoi. Te katenua, Iehova bon “te tia Reirei ae Moan te Kakannato.” (Ita. 30:20, 21) Anne bukina ae ana botaki e kaatuui riki ana angareirei man te Baibara, i nanon te ekaretia ao n te mwakuri ni minita naba. A kangaa aroaron Iehova aika tenua akanne ni kakairi iai kaain te ekaretia  ni Kristian rimoa? A kangaa ni kakairi naba iai ana aomata Iehova ni boong aikai? Ao e na kangaa te taamnei ae raoiroi ni buokiko ngkai ko beku n ana botaki Iehova?

4. N aron ae taekinaki ni Mwakuri 1:8, tera are e tua Iesu nakoia taan rimwina bwa a na karaoia, ao tera buokaia are a karekea?

⁴ N te moan tienture. Te rongorongo are e tataekinna Iesu e angania aomata ni kabane te kantaninga. (Ruka 4:43) E tua nakoia taan rimwina bwa a na teimatoa ni karaoa te mwakuri are e moani karaoia, ae te uarongorongo “nakon taabo ake taiani kabanea n raroa n te aonnaba.” (Wareka Mwakuri 1:8.) Ma a bon aki kona ni karaoia n oini korakoraia. A na kainnanoa te taamnei ae raoiroi ae “te tia ibuobuoki” are e beritanna Iesu nakoia.​—Ioa. 14:26; Tek. 4:6.

5-6. N aro raa are a buokaki iai taan rimwin Iesu n te taamnei ae raoiroi?

⁵ A karekea te taamnei ae raoiroi taan rimwin Iesu ni Bentekota 33 C.E. Man ana ibuobuoki te taamnei anne, a a moana naba ngkekei aia uarongorongo ao n te tai ae e aki maan, nga ma nga aika butimwaea te rongorongo ae raoiroi anne. (Mwa. 2:41; 4:4) Ngkana a aitara ma te kangaanga taan rimwin Iesu, a aki katokanikaia te maaku ma a bubutii ana ibuobuoki te Atua. A tataro ni kangai: “Angania am toro te teimatoa n taekina am taeka ma te ninikoria ae bati.” A a kaonaki naba n te taamnei ae raoiroi ao a teimatoa n “taekina ana taeka te Atua ma te ninikoria.”​—Mwa. 4:18-20, 29, 31.

⁶ A kaaitara naba ma kangaanga riki tabeua taan rimwin Iesu. N te katoto, e karako irouia katoton te Koroboki ae Tabu. Akea bwaai n ibuobuoki ibukin te ukeuke n reirei, n aron ae iai iroura n ara bong aikai. Ao a riai taan rimwin Iesu n uarongorongo nakoia aomata aika kakaokoro aia taetae. Ma n aki ongei kangaanga akanne, taan rimwin Iesu aika ingainga aikai a boni karaoa te mwakuri aei ae taraa ni kangaanga karaoana. Ao tao i nanon 30 te ririki, a a tia n tataekina te rongorongo ae raoiroi “n taabo nako aika i aani karawa.”​—IKoro. 1:6, 23.

7. Ngkai ai 100 tabun te ririki n nako, a kangaa ana toro Iehova n ataa te bwai ae e tangiria te Atua ibukia, ao tera aroia iai?

⁷ N ara bong aikai. E teimatoa Iehova ni kaiririia ana aomata ao ni kakorakoraia. E bon roko te kaetieti mairoun te Atua rinanon ana Taeka ae kairaki koreana n te taamnei ae raoiroi. Iai i nanona taekan ana mwakuri ni minita Iesu ao ana tua are a riai taan rimwina ni waakina te mwakuri are e moani karaoia. (Mat. 28:19, 20) N te maekatin ae bwain rimoa n Turai 1881, e taekinaki iai aei: “Ti aki weteaki, ke ni kabiraki bwa ti na karekea kamoamoaara ao kaubwaira ae bati ma ti kabanea ke ti kabongana, ao ni kabonganai ibukin tataekinan te rongorongo ae raoiroi.” E kangai kanoan te boki ae uarereke ae Whom the Work Is Entrusted, ae boreetiaki n te taetae n Ingiriti n 1919: “E taraa ni kamimi te mwakuri, ma bon ana mwakuri te Uea ao ti na karaoia ni korakorana.” Eng, n aroia Kristian rimoa, a ninikoria naba taari aikai n anga ngaiia nakon te mwakuri aei, ibukina bwa a kakoauaa ae e na buokiia te taamnei ae raoiroi bwa a na uarongorongo nakoia aeka n aomata nako. Ti teimatoa naba ni kakoauaa anne n ara bong aikai.

8-9. Baikara aanga aika a kabonganaaki n ana botaki Iehova ibukini kabutan te rongorongo ae raoiroi?

⁸ E a tia ana botaki Iehova ni kabonganai bwaai ni mwakuri aika taiani kabanea n tamaroa ibukini kabutan te rongorongo ae raoiroi. Irarikini bwai ni mwakuri aikai, iai naba booki aika boreetiaki, te taamnei ae te “Photo-Drama of Creation,” taiani kuramwaboon, kaa aika iai katangitangia, taiani kanakobwanaa n te rerio, ao ai bon te kukune ae boou ngkai n te intanete. E karaoaki naba n ana botaki te Atua te rairai, ae tuai mani karaoaki mangkekei ni karokoa ngkai! Bukin tera? Bwa a aonga aeka n aomata nako n ongoraea taekan te rongorongo ae raoiroi n  oin aia taetae. E bon aki inanonano Iehova, bwa e a kaman taekinna ae e na tataekinaki te rongorongo ae raoiroi “nakoia natannaomata nako ao baronga ao taian taetae ao botannaomata.” (TeKao. 14:6, 7) E tangiria bwa e na roko irouia aomata ni kabane rongorongon te Tautaeka n Uea.

⁹ Ma tera aroia naake e kangaanga te roko irouia, bwa tao a maeka n taabo aika ooaki ke n tararuaaki raoi? E katauraoaki n ana botaki Iehova aanga n uarongorongo aika kakaokoro nako ibukia te botannaomata bwa e aonga n roko te rongorongo irouia aomata aikai. N te katoto, n 2001 e a tia te Rabwata n Tautaeka ni kariaia kabonganaan kaa ni boki ao kaotani baike a tia ni katauraoaki n aanga riki tabeua i Buranti, ao imwina riki n taabo naba tabeua. A bon nakoraoi mwia. N 2011, e a kabonganaaki te anga teuana ae boou are e moani kataaki n te United States ni kaawana teuana ae te kabanea n tatabetabe ae New York City. Ni moan te ririki anne, 102,129 booki ao 68,911 maekatin ake anaaki. Ao 4,701 aomata aika a kan reirei n te Baibara! E teretere bwa e bon ibuobuoki n te mwakuri aei te taamnei ae raoiroi. Ngaia are e a kariaiakaki man te Rabwata n Tautaeka kabonganaan aeka n mwakuri n uarongorongo akanne irouia taari ni katobibia te aonnaba.

10. Tera ae ti kona ni karaoia ibukini kanakoraoan riki ara mwakuri ni minita?

¹⁰ Te bwai ae ko kona ni karaoia. Kamanena raoi ana angareirei ni kataneiai Iehova rinanoni bobotaki ni Kristian. Katoatai ni mwakuri ma am kurubu n te mwakuri ni minita. Ao ikanne are ko a kona iai ni karekea buokam n aanga ake ko kainnanoi ibukin te uarongorongo, n ikotaki naba ma kaungaam man aia katoto aika raraoi taari ake tabeman. Teimatoa n uarongorongo n aki ongei kangaanga. N aron ae ti kauringaki n te kibu ae aana te reirei aei, ti na kakororaoa nanon te Atua tiaki n oin korakorara ma boni rinanon te taamnei ae raoiroi. (Tek. 4:6) Ti boni kakoauaa bwa e na kakorakoraira te Atua ngkai ti karaoa ana mwakuri.

11. A kangaa kaain te rabwata n tautaeka n te moan tienture ni kateimatoa te katiteuanaaki irouia ana aomata te Atua?

¹¹ N te moan tienture. A kateimatoa te katiteuanaaki kaain te rabwata n tautaeka i Ierutarem  ibukin te aki mangaongao ao karekean te rau irouia ana aomata te Atua. (Mwa. 2:42) N te katoto, ngke e tabekaki taekan te korotobibi tao n 49 C.E., ao e a rinanon te kangaanga aei te rabwata n tautaeka i aani kairana n te taamnei ae raoiroi. Ngke arona bwa a aki katiteuanaaki iai kaain te ekaretia, e na bon aki nakoraoi aia mwakuri n uarongorongo. E ngae ngke bon I-Iutaia ngaiia, ma a aki kairaraangaki abotoro ao unimwaane n aia katei I-Iutaia ke irouia naake a rangi ni boutokaa te koaua aei. Ma a rinanon Ana Taeka te Atua ao e kaiririia te taamnei. (Mwa. 15:1, 2, 5-20, 28) Tera mwina? E kakabwaiaa Iehova aia babaire, e reke te rau ao te katiteuanaaki irouia, ao e reitinako karaoan te mwakuri n uarongorongo.​—⁠Mwa. 15:30, 31; 16:4, 5.

12. Tera ae noraki n ana botaki Iehova n ara bong aikai bwa e aki mangaongao ao iai te rau iai?

¹² N ara bong aikai. E a tia ana botaki Iehova ni kateimatoa te aki mangaongao ao ni karekea te rau i buakoia ana aomata Iehova. Rimoarimoa n 1895, iai n te maekatin ae te Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ae bwain Nobembwa 15 n te taetae n Ingiriti, te kaongora ae atuna “Te Aro ae Riai ma ni Baireaki Raoi” ae boto i aon 1 I-Korinto 14:40. E kangai kanoana: “A korei abotoro bwaai aika bati nakon te ekaretia rimoa ibukini bwaai aika baireaki raoi . . . Akea te kangaanga ngkana a teimatoa ni mutiakinaki raoi ‘bwaai ake a koreaki ngkoa ibukini reireiara.’” (IRom 15:⁠4) Eng, te nano anne ae akea iai te mangaongao ao iai te rau irouia Kristian rimoa, e noraki naba n ana botaki Iehova ni boong aikai. Ibukini kamatataana: Ngkana ko ira te Reirei n Te Taua-n-Tantani n te ekaretia teuana ae tao n te aba teuana, ko na bae n ataa aron waakinan ao kairan te reirei anne ao tera te kaongora ae rinanoaki. Ko a iangoia naba ngkekei bwa ai aron ae ko boni mena i abam! Iai riki irarikin taamnein te Atua ae kona ni karekea te katiteuanaaki ae kakawaki aei?​—Teb. 3:9, kbn.

13. N iaiangoan Iakobo 3:17, baikara titiraki aika ti riai n titirakinira iai?

¹³ Te bwai ae ko kona ni karaoia. E tangiriia Iehova ana aomata bwa a na “maiuakina te aro ni katiteuanaaki rinanon te taamnei n te bwai ni kabaebae are te raoi.” (IEbe. 4:1-3) Ngaia are titirakiniko ni kangai: ‘I boutokaa te katiteuanaaki ao te rau n au ekaretia? I ongeaba nakoia taani kairiri? A kona ake tabeman n onimakinai,  moarara riki ngkana iai mwiokoau n te ekaretia? I roroko n te tai, I ibuobuoki, ao I ingainga n au beku?’ (Wareka Iakobo 3:17.) Ngkana ko noria bwa iai baike ko kani kanakoraoia riki ni maium, tataroakina te taamnei ae raoiroi. Ngkana ko kariaia kanakoraoan riki aroarom ma am mwakuri, a na kai tangiriko riki taari ao n onimakiniko riki.

14. Ni kaineti ma I-Korote 1:9, 10, e kangaa Iehova n reireinia ana aomata ake n te moan tienture?

¹⁴ N te moan tienture. E rangi ni kukurei Iehova n reireinia ana aomata. (TaiAre. 32:8) E tangiria bwa ti na kinaa, ti na tangiria, ao ni maiu n aki toki bwa natina aika a tangiraki irouna. A aki kona n riki baikai ni kabane ngke arona bwa e aki reireinira. (Ioa. 17:3) E kabongana Iehova te ekaretia ni Kristian n te moan tienture bwa e na reireinia ana aomata. (Wareka I-Korote 1:9, 10.) Te taamnei ae raoiroi ae te “tia ibuobuoki” are e beritanna Iesu, boni ngaia are e buokiia taan rimwina. (Ioa. 14:16) E buokiia bwa ana ota n Ana Taeka te Atua, ao ni kauringi baika bati ake e taekin Iesu ma ni karaoi, ake a koreaki taekaia imwina riki n taian Euangkerio. A kakorakoraaki aia onimaki Kristian rimoa n te atatai aei, n ikotaki naba ma aia tangira ibukin te Atua ao Natina, ao i marenaia n tatabemania nako.

15. N aanga raa ake ko nora iai Iehova bwa e kakoroa bukin ana berita n Itaia 2:2, 3?

¹⁵ N ara bong aikai. E a kaman taekinna Iehova bwa “ni kabaneani boong,” ao a na ararake aomata man natannaomata nako nakon ana maunga ni kaikonaki bwa a na reiakina iai kawaina. (Wareka Itaia 2:2, 3.) Ti noria bwa e a koro bukin te taetae ni burabeti anne. E bon rianako riki tamaroan te taromauri ae koaua nakon taromauri nako aika kewe. Ai tamaroara te baka n amwarake n taamnei are e katauraoa Iehova ibukira! (Ita. 25:6) E aki tii anganira ana rongorongo aika bati rinanon “te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana,” ma a kakaokoro naba aron teia bwa ti kona n nori n taiani kaongora,  kabwarabwara n te intanete aika oti ni korotaamnei aika maiu ao taamnei riki tabeua. (Mat. 24:45) Ti namakina naba are e namakinna raoraon Iobi are Eriu, ngke e kangai: “Ai antai te tia reirei ae ai [aron te Atua]?”​—Iobi 36:22.

16. Tera ae ko kona ni karaoia bwa ko aonga n rikirake n te onimaki?

¹⁶ Te bwai ae ko kona ni karaoia. E na buokiko taamnein te Atua bwa ko na maiuakina te baere ko warekia man Ana Taeka ao n ukeuke n reirei iai. Tataro n aron are e karaoia te tia areru, ae e kangai: “Reireinai ngkoe ae Iehova ni kawaim. N na nakonako n am koaua. Katiteuanaa nanou bwa e na maaka aram.” (TaiAre. 86:11) Ngaia are teimatoa ni butimwaea te amwarake n taamnei are katauraoia Iehova rinanon ana Taeka ao ana botaki. Ma tiaki tii anne tiam ibukini karekean te atatai. Ko bon tangiria ni kakoauaa raoi i nanom ao ni maiuakinna. E boni kona taamnein Iehova ni buokiko ni karaoa anne. Ko tangiria naba ni kani kaungaia tarim n te ekaretia. (Ebera 10:24, 25) Bukin tera? Ibukina bwa bon am utu n te onimaki. Tataroa taamnein te Atua bwa e na buokiko n anga am kaeka n taai ni bobotaki, ao ni karaoa raoi mwiokoam are ko anganaki. Ni karaoan aikai, ko a kaotia nakon Iehova ao Natina bwa ko tangiriia aia “tiibu” aika kakawaki.​—Ioa. 21:15-17.

17. N aaro raa ake ko kona ni kaotia iai bwa ko kakaonimaki ni boutokaa ana botaki Iehova?

¹⁷ N te tai ae e a kaan, ao e nang tiku tii ana botaki te Atua i aon te aba are e na kairiraki n taamnein te Atua. Ngaia are kakorakorako n ibuobuoki i nanon ana botaki Iehova. Kaotia bwa ko tangiriia aomata n aron te Atua, n arom n tataekina te rongorongo ae raoiroi nakoia ake ko kaitiboo ma ngaiia. Kakairi n ana tangira ae akea iai te mangaongao ao e karekea te rau ibukini kateimatoaan te katiteuanaaki n te ekaretia. Ao kakauongo nakon am tia Reirei ae Moan te Kakannato, n arom ni butimwaea raoi te baka n amwarake n taamnei are e katauraoia ibukira. Ngkanne ngkana e a roko n tokina ana waaki Tatan aei, ko na bon aki maaku. Ma ko na bon ninikoria ao ni mena i buakoia naake a kakaonimaki ni koaua ni beku n ana botaki Iehova.