1. Tera iteran ana taetae ni burabeti Iakoba imwaini matena ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?

 A IKOTAKI natin Iakoba i rarikina ao ni kakauongo raoi ngke e kakabwaiaia n tatabemania nako tamaia ae e a kara. N aron are maroroakinaki n te kaongora are mai mwaina, a ingainga nanoia natina ake mwaane n ana taeka Iakoba nakon Reuben, Timeon, Rewi, ao Iuta ao a bae naba ni mimi iai. Ngaia are a bae n iangoia bwa tera ae e na taekinna Iakoba nakoia natina mwaane ake waniman riki. Ti na noria bwa baikara reireiara man ana taeka nakon Teburun, Itakara, Tan, Kata, Atera, Nabetari, Ioteba, ao Beniamin. a

TEBURUN

2. Kabwarabwaraa kakabwaiaan Teburun ao aroni kakororaoana. (Karikani Bwaai 49:13) (Nora naba te  bwaoki.)

² Wareka Karikani Bwaai 49:13. E taekinna Iakoba bwa a na maeka kanoan Teburun i mataniwin te aba, i meangin te Aba ni Berita. Imwin 200 tabun te ririki ao a a karekea tibwangaia te baronga are Teburun ae mena i marenan Namani Kariraia ao te Meriteranian. E taetae ni burabeti Mote ni kangai: “Kimwareirei ngkoe ae Teburun, n otinakom.” (TuaKau.  33:18) Tao e taekinaki aei ibukina bwa e bebete iroun Teburun te iokinibwai ngkai e mena raoi i marenan taari aika uoua aikai. N aki ongeia bwa tera, ma a boni kukurei kanoan Teburun.

3. Tera ae kona ni buokira bwa a na rauaki nanora?

³ Tera reireiara? N aki ongeia bwa ti maeka ia ke baikara baike ti rinanoi, ma ti boni kona ni kukurei. A riai n rauaki nanora ni baika iai iroura ngkana ti kan teimatoa ni kukurei. (TaiAre. 16:6; 24:5) N tabetai e kona ni bebete kaatuuan ara iango i aoni baika akea iroura nakoni baika raraoi aika ti karekei. Ngaia are kataia n taraa raoiroini baike iai iroum.​—IKar. 6:4.

ITAKARA

4. Kabwarabwaraa kakabwaiaan Itakara ao aroni kakororaoana. (Karikani Bwaai 49:​14, 15) (Nora naba te  bwaoki.)

⁴ Wareka Karikani Bwaai 49:​14, 15. E kamoamoaa Itakara Iakoba ibukin ana mwakuri korakora n arona ni kabotaua ma te taongki ae korakora, ae te man ae kona n uotii baika tinebu. E taekinna naba Iakoba bwa e na reke aban Itakara ae raoiroi. N aron ae boraoi ma ana taeka Iakoba, a a karekea abaia ae maiureirei kanoan Itakara i rarikin te Karaanga ae Ioretan. (Iot. 19:22) A boni mwakuri korakora n ribanaa abaia, ma a mwakuri korakora naba ibukini kabwaiaia tabeman. (1Uea 4:​7, 17) N te katoto, e tatauraoi te baronga ae Itakara n nako ni buaka ibukin te natannaomata, n aron are n ana tai te tia Moti are Baraka ao te burabeti n aine are Tebora.​—MotiTae. 5:15.

5. Bukin tera ngkai ti riai ni mwakuri korakora?

⁵ Tera reireiara? E kakawaki iroun Iehova ara kakorakora ni beku ibukina n aron ae kakawaki naba irouna aia mwakuri korakora te baronga are Itakara. (TeMin. 2:24) N te katoto, iangoa aroia taari mwaane aika mwakuri korakora n tararuaa te ekaretia. (1Tim. 3:1) A aki riai taari aikai n nako ni buaka, ma a riai ni kakorakoraia ni kamanoia ana aomata te Atua mani kangaanga aika a na urua aia onimaki. (1Kor. 5:​1, 5; Iuta 17-23) A mwakuri korakora naba ni katauraoi ao ni karaoi kabwarabwara aika kaunganano aika a na kakorakoraa te ekaretia.​—1Tim. 5:17.

TAN

6. Tera mwiokoaia ae a karekea te baronga are Tan? (Karikani Bwaai 49:​17, 18) (Nora naba te  bwaoki.)

⁶ Wareka Karikani Bwaai 49:​17, 18. E kabotaua Tan Iakoba ma te naeta ae aiania aika totoa riki nakoina, n aron te aoti ni buaka ao te tia toka i aona. A mamaakaki tibun Tan irouia taani kairiribai nakoia tibun Iteraera. Ni mwanangaia nakon te Aba ni Berita, a kamanoa te natannaomata te baronga are Tan n aroia n “tantani . . . mai buki.” (WarIte. 10:25) Anne boni mwiokoaia ae kakawaki tibun Tan, e ngae ngke e aki noraki aia mwakuri irouia te natannaomata.

7. Tera ae ti riai n iangoia ibukin te mwioko teuana ae ti anganaki?

⁷ Tera reireiara? Iai mwiokoam teuana ae ko karaoia, ae taraa n aki noraki irouia tabemwaang? Tao ko buoka kaitiakan ao kateimatoaan te Tabo n Taromauri, ko anganano bwa ko na ibuobuoki n te runga ke n te bwabwaro, ke ni karaoa te mwakuri riki teuana. Ngkana ko karaoa anne, ko bon tau ni kamoamoaaki! Teimatoa n ururingnga ae e nori Iehova bwaai ni kabane ake ko karaoi ibukina ao a kakawaki irouna. E kakaitau riki ngkana ko beku irouna, tiaki ibukina bwa ko ukera kamoamoaam irouia tabemwaang, ma ibukina bwa ko kani kaota tangirana ni koaua iroum.​—Mat. 6:​1-4.

 KATA

8. Bukin tera ngke a kai buakanaki te baronga ae Kata ni menaia n te Aba ni Berita? (Karikani Bwaai 49:19) (Nora naba te  bwaoki.)

⁸ Wareka Karikani Bwaai 49:19. E taetae ni burabetinna Iakoba bwa a na ninia Kata taani kuribwai. E raka i aon 200 te ririki imwina, ao a a maekana te aba i mainikun te Karaanga ae Ioretan te baronga are Kata, ae iaontia ma taani kairiribai nakoia te natannaomata. A kai buakanaki kaain te baronga anne n aia tabo aei. Ma a kani maeka ikanne tibuni Kata ibukina bwa iai te tawaana n uteute ae tau ibukia aia nanai ni man. (WarIte. 32:​1, 5) Bon aomata aika rangi n ninikoria tibuni Kata. Ae kakawaki riki, a onimakina Iehova bwa e na buokiia ni kamanoa abaia are e angania te Atua, mairouia taani kuribwai. A kanakoia naba aia taanga ni buaka i nanon ririki aika bati ni buokiia baronga ake tabeua ni kataenikaia iteran te Aba ni Berita are mai mainikun Ioretan. (WarIte. 32:​16-19) A bon onimakina Iehova bwa e na kamanoia buuia ao natiia ngke a nako ni buaka mwaane. E kakabwaiaia Iehova ibukin ninikoriaia ao aroia n anga ngaiia.​—Iot. 22:​1-4.

9. E kangaa onimakinan Iehova iroura n rotii ara motinnano?

⁹ Tera reireiara? Ngkana ti na beku iroun Iehova n taai aika kangaanga, ti riai n teimatoa n onimakinna. (TaiAre. 37:3) A bati ni boong aikai aika a kaota onimakinan Iehova  irouia n aroia ni boutokaa te mwakuri ni kateitei, a beku n te tabo ae kainnanoaki riki iai te ibuobuoki, ke a karaoi mwioko riki tabeua. A karaoa anne ibukina bwa a onimakinna raoi ae e na bon tabeakinia Iehova n taai nako.​—TaiAre. 23:1.

ATERA

10. Tera ae e kabwaka ni karaoia Atera? (Karikani Bwaai 49:20) (Nora naba te  bwaoki.)

¹⁰ Wareka Karikani Bwaai 49:20. E taetae ni burabetinna Iakoba bwa a na maiuraoi te baronga are Atera, ao anne raoi te bwai ae riki. E reke naba tibwangan te baronga are Atera aaba aika rangi ni maiureirei i aon Iteraera ni kabane. (TuaKau. 33:24) E iaontia naba ma Taari ae te Meriteranian ao e reke naba iai aia matabaiawa kaaini Boinike ae Titon ae e korakora iai te karikirake man te iokinibwai. Ma e kabwaka Atera ni kanakoia tibuni Kanaan man te aba. (MotiTae. 1:​31, 32) E bae ni memeere ingaingan nanon te baronga ae Atera ni boutokaa te taromauri ae itiaki, man aia kariri ae buakaka tibuni Kanaan ao ibukini kaubwain Atera. E aki ibuobuoki Atera ngke e kakaaeia aika a na buakania tibuni Kanaan, te tia Moti are Baraka. N tokina, a aikoa nora te tokanikai ae kamimi are “i rarikin ranin Mekito” te baronga aei. (MotiTae. 5:​19-21) A bae ni maamaa tibun Atera ngke a ongo ana anene n tokanikai Baraka ma Tebora are e kairaki koreana n te taamnei, ae  kangai mwanewena: “E tekateka Atera n aoaoria i mataniwin te aba.”​—MotiTae. 5:17.

11. Bukin tera bwa ti riai ni kateimatoa te iango ae raoiroi ibukini bwaikorakin te maiu?

¹¹ Tera reireiara? Ti kan angan Iehova ara kabanea n tamaroa. Ni karaoan anne, ti riai n rarawa nakon ana iango te aonnaba ibukini bwaikorakin te maiu ao te kaubwai. (TaeRab. 18:11) Ti kakorakoraira ni kateimatoa ara iango ae raoiroi ibukin te mwane. (TeMin. 7:12; Ebera 13:5) Ti aki kariaia uaiakinani bwaikorakin te maiu aika akea manenaia bwa a na tuka ara beku iroun te Atua. Ma ti angan ngkai Iehova ara tai ae bati ao korakorara, n ataakin ae e mena imwaira te maiu ae kamwengaraoi ni koaua ao n nakoraoi.​—TaiAre. 4:8.

NABETARI

12. A kangaa ni kakororaoaki kakabwaiaan Nabetari? (Karikani Bwaai 49:21) (Nora naba te  bwaoki.)

¹² Wareka Karikani Bwaai 49:21. “Taeka aika tamaroa” ake e taekini Iakoba e kaineti ma aron Iesu n taetae n tain ana mwakuri ni minita. E kinaaki Iesu n ana angareirei ae uaana, ao e taekina Kaberenaum bwa “ana kaawa” n ana aono Nabetari. (Mat. 4:13; 9:1; Ioa. 7:46) E taetae ni burabeti Itaia ibukin Iesu bwa a na nora “te oota ae abwabwaki” aomata ake i Teburun ao ake i Nabetari. (Ita. 9:​1, 2) Iesu bon “te oota ni koaua are e na anga te oota nakoia aomata n aekaia nako” rinanon ana angareirei.​—Ioa. 1:9.

13. Ti na kangaa n taraa raoi ara taetae bwa e na kakukureia Iehova?

¹³ Tera reireiara? A kakawaki iroun Iehova baike ti taekin ao arora n taekin. Ti na kangaa n taekin “taeka aika tamaroa” aika kakukureia Iehova? Ti kona n tataekina te koaua. (TaiAre. 15:​1, 2) Ti kona ni kateimatoaia tabemwaang n ara taeka ngkana ti waekoa ni kamoamoaia ma ti iremwe ni kabuakaka ke ni ngurengure. (IEbe. 4:29) Ao ti kona ni katea tiara ae ti na karikirakea rabakaura ni moana te maroro ae kairiri nakon te uarongorongo.

IOTEBA

14. Kabwarabwaraa aroni kakororaoani kakabwaiaan Ioteba. (Karikani Bwaai 49:​22, 26) (Nora naba te  bwaoki.)

¹⁴ Wareka Karikani Bwaai 49:​22, 26. E bae n rangi ni kakatonga Iakoba iroun Ioteba bwa e a tia Iehova n rineia “mai buakoia tarina.” E aranna Iakoba bwa “mwaangan te aroka ae bati uaana.” Ai aron te aroka Iakoba, ao Ioteba ai aroni mwaangana. Bon te karimoa Ioteba irouni buun Iakoba ae Rakera. E taekinna Iakoba bwa e na taboro tibwangan Ioteba bwa e na taua tibwangan Reuben, are ana karimoa Iakoba mairouni buuna are Rea. (KBwaai 48:​5, 6; 1Rong. 5:​1, 2) Ni kakororaoan te taetae ni burabeti anne, a a karekea abaia kanoan natin Ioteba ake Eberaim ao Manate, ao n riki bwa baronga aika uoua.​—KBwaai 49:25; Iot. 14:4.

15. Tera aron Ioteba nakon te ribuaka?

¹⁵ E taekinia naba Iakoba taani katebe ake a “kakatebea [Ioteba] ao a teimatoa ni kaikoa ribaakina.” (KBwaai 49:23) Bon taekaia tarina ake a bakantang ngkoa, ake a karaoi mwakuri n ribuaka aika bati nakoina. Ma e aki un Ioteba nakoia tarina ke nakon Iehova. E taekina aei Iakoba: “E teimatoa ni nnena ana kainikatebe [Ioteba], ao a teimatoa ni korakora baina ma ni baiteke.” (KBwaai 49:24) E onimakina Iehova n taini kataakina Ioteba, ao e aki tii kabwarai aia bure tarina ma e akoiia naba. (KBwaai 47:​11, 12) E kariaia Ioteba kataakina ake e rinanoi bwa e na karikia bwa te aomata ae raoiroi. (TaiAre. 105:​17-19) Ibukin anne, e a kona Iehova ni kamanena n te aro ae rianako.

16. Ti na kangaa ni kakairi n ana katoto Ioteba ngkana ti boo ma kataaki?

 ¹⁶ Tera reireiara? Ti bia aki kariaia bwa ti na kitana Iehova ke taari n te onimaki, tii ibukini kataakira. Uringnga are e kona Iehova ni kariaia kataakin ara onimaki bwa kataneiaakira. (Ebera 12:​7, kbn.) E kona ni buokira te kataneiai aei bwa ti na karikirakea ao ni katamaroai aroarora ni Kristian, n aron te nanoanga ao te kabwarabure. (Ebera 12:11) E na boni karekei kaniwangara Iehova ibukin nanomwaakara, n aron are e karaoia nakon Ioteba.

BENIAMIN

17. E kangaa ni kakororaoaki te taetae ni burabeti ibukini kakabwaiaani Beniamin? (Karikani Bwaai 49:27) (Nora naba te  bwaoki.)

¹⁷ Wareka Karikani Bwaai 49:27. E taetae ni burabetinna Iakoba bwa a na rangi ni mwaatai n te buaka tibuni Beniamin, n aron te kameaanti. (MotiTae. 20:​15, 16; 1Rong. 12:2) Ngke e a tibwa tei te tautaeka n uea i aon Iteraera ao e rineaki Tauro are man te baronga are Beniamin bwa te moan uea iai. E kaotia bwa te tia buaka ngaia ae korakora ni kaaitaraia I-Biritia. (1Tam. 9:​15-17, 21) Imwin ririki aika bati ngke ai akea te uea i aon Iteraera, ao a a kamaiuaki tibun Iteraera iroun te Uea n aine are Etita ao Moretekai aika tibuni Beniamin, mani kamateaia i aan te Embwaea ni Botia.​—Etita 2:​5-7; 8:3; 10:3.

18. Ti na kangaa ni kakairi n ana kakaonimaki ni koaua Beniamin nakon ana babaire Iehova?

¹⁸ Tera reireiara? Akea te nanououa bwa a boni kukurei tibuni Beniamin n noran temanna mai buakoia n riki bwa te uea ni kakororaoan te kakabwaia. Ma ngke e kamwainga te nakoa n uea Iehova nakon Tawita ae kaain te baronga are Iuta, a boutokaa te bitaki anne tibuni Beniamin imwina riki. (2Tam. 3:​17-19) Irabwi te ririki imwina ngke a a karitei baronga ake tabeua, a kakaonimaki ni koaua tibuni Beniamin nakoia tibun Iuta ao nakon te uea are rineia Iehova. (1Uea 11:​31, 32; 12:​19, 21) Ti bia naba ngaira kakaonimaki ni koaua ni boutokaiia naake e rineiia Iehova bwa a na kairiia ana aomata ni boong aikai.​—1Tet. 5:12.

19. Ti na kangaa ni kakabwaiaaki man ana taetae ni burabeti Iakoba imwaini matena?

¹⁹ Ti kona ni kakabwaiaaki man ana taetae ni burabeti Iakoba imwaini matena. Ngkana ti nora aroni kakororaoaia, e a kakorakoraaki iroura onimakinan ana taetae ni burabeti Iehova. Ao ngkana ti iaiangoa aroni kakabwaiaaia natin Iakoba ti a buokaki iai n ataa riki arora ni kona ni kakukureia Iehova.