Ngke e a kaan tokin ana mwakuri ni minita Iesu ao e teimatoa ni kabonganai kaikonaki ni kaotaraeia iai taani koroboki ma mataniwi n ibonga, ngaia are a a kan tiringnga. (Ruka 20:19) Ma e tuai ni bane taekaia iroun Iesu. E a manga taekina te kaikonaki riki teuana ni kangai:

“E kabotauaki te Tautaeka n Uea ae bwaini karawa, ma te uea, ae karaoa te baka ibukin ana mare natina te mwaane. Ao e kanakoia ana toro bwa a na weteiia naake a kaoaki nakon te baka ni mare, ma a rawa n roko.” (Mataio 22:2, 3) E moana ana kaikonaki Iesu n taekina “te Tautaeka n Uea ae bwaini karawa.” Ngaia are “te uea” bon Iehova ae te Atua. Ma antai natin te uea te mwaane ao naake a kaoaki nakon te baka ni mare? E aki naba kangaanga kinaakin natin te uea ae Natin Iehova, are boni ngaia ae e taekina te kaikonaki, ao e aki naba kangaanga ataakin ae naake a kaoaki boni ngaiia ake a na raona te Nati n te Tautaeka n Uea ae bwaini karawa.

Antai ake a moani kaoaki? A uarongorongoa taekan te Tautaeka n Uea Iesu ma ana abotoro nakoia antai? Bon nakoia I-Iutaia. (Mataio 10:6, 7; 15:24) E butimwaea te berita n Tua n 1513 B.C.E. te natannaomata aei, ike a a moan riki iai bwa “ibonga n [te] tautaeka n uea.” (Te Otinako 19:5-8) Ma n ningai are a na weteaki iai nakon “te baka ni mare”? E moanaki te kakao anne n 29 C.E. ngke e moana tataekinan te Tautaeka n Uea ae bwaini karawa Iesu.

Ma tera aroia angia tibun Iteraera nakon te kakao aei? N aron ae e taku Iesu, “a rawa n roko.” Angia mataniwin te Aro ao aomata, a aki butimwaea Iesu bwa te Mesia ao te Uea ae rineaki iroun te Atua.

Ma e kaotia Iesu bwa a anganaki riki aia tai I-Iutaia, ngke e kangai: “E a manga kanakoia riki ana toro tabeman [te uea] ao e taku, ‘Tuangia naake a kaoaki ni kangai: “Noria! I a tia ni katauraoa au amwarake, a tiringaki au kao aika mwaane ma au man aika kamarikaaki, ao a a tauraoi bwaai nako. Nakomai nakon te baka ni mare.” ’ Ma a aki muti ao a nako, temanna nakon ana tawaana, ao are temanna nakon ana bitineti, ao ake nikiraia, a tauia ana toro te uea ni bwainikirinia ao a kamateia.” (Mataio 22:4-6) E boraoi anne ma are e riki ngke e moan tei te ekaretia ni Kristian. N te tai anne ao e bon reke aia tai I-Iutaia n rin n te Tautaeka n Uea, ma a rawa angia nakon te kakao aei, ao a iowawa nakoia ‘ana toro te uea.’​—Mwakuri 4:13-18; 7:54, 58.

Tera mwina nakon te natannaomata anne? E taku Iesu: “E un te uea ao e kanakoia ana taanga ni buaka ao a kamateia taan tiritiri akekei ma ni kabueka aia kaawa.” (Mataio 22:7) E riki aei nakoia I-Iutaia n 70 C.E., ngke e kamaunaaki “aia kaawa” ae Ierutarem irouia kaain Rom.

Nanona ngkanne bwa ngkai a rawa nakon ana kakao te uea, ai akea riki aika a na kaoaki? Ni kaineti ma ana kaikonaki Iesu, bon tiaki ngaia anne. E reitia ni kangai: “E taku ngkanne [te uea] nakoia ana toro, ‘E a tauraoi te baka ni mare, ma a aki tau ake a kaoaki. Mangaia ae naako nakoni kawai aika bubura, ao ane kam boo ma ngaia, kaoa ­nakon te baka ni mare.’ A nako tooro akekei nakoni kawai aika bubura ao a ikotiia ake a boo ma ngaiia ni kabane, aika buakaka ma aika raoiroi, ao e a onrake te tabo ni baka ni mare, irouia taan amwarake.”​—Mataio 22:8-​10.

Imwina riki ao te abotoro Betero e a moana buokaia Tientaire ae taekaia naake tiaki I-Iutaia mani bungiakia ao naake a aki naba rairaki n riki bwa Kristian ni koaua. N 36 C.E., ao a a ruonaki n taamnein te Atua te mataniwi n tautia ae te I-Rom ae Korenerio ma ana utu, ike a a reke iai nneia n te Tautaeka n Uea ae bwaini karawa, are e taekinna Iesu.​—Mwakuri 10:1, 34-​48.

E kaotia Iesu bwa a na aki bane n tau iroun “te uea” naake a roko n te baka. E taku: “Ngke e a rin te uea bwa e na kawariia iruwa, ao e nora te mwaane temanna ae aki bwainna n te kunnikai ae tau ibukin te botaki ni mare. Mangaia are e taku nakoina, ‘Nao, ko kangaa n rin ikai ao akea kunnikaim ae tau ibukin te botaki ni mare?’ Ma e aki ngongongo teuarei. E taku ngkanne te uea nakoia ana toro, ‘Kabaea baina ma waena ao tewenakoa n te roo are i tinaniku, ike e na tang ma n tenai bukini mwangaina ibukini bwaran nanona.’ Bwa a bati aika kaoaki ma a karako aika rineaki.”​—Mataio 22:11-​14.

A bae n aki ota raoi mataniwin te Aro ake a ongora iroun Iesu ni bwaai nako ake e taekin ao ni baike a nanonaki iai. Ma e ngae n anne, a aki kukurei ao a a kani kamauna riki teuare kamaamaeia.