NIKASEMƆ 20
LALA 7 Yehowa Ji Wɔhewalɛ
Yehowa Baanyɛ Eshɛje Omii
“Ajie . . . musuŋtsɔlɛi a-Tsɛ lɛ kɛ miishɛjemɔ fɛɛ Nyɔŋmɔ lɛ yi.”—2 KOR. 1:3.
NƆ NI WƆBAAKASE
Wɔbaakwɛ nɔ ni wɔbaanyɛ wɔkase kɛjɛ bɔ ni Yehowa shɛje Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom kɛtee Babilon lɛ amii lɛ mli.
1. Te Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom kɛtee Babilon lɛ nu he amɛhã tɛŋŋ?
FEEMƆ bɔ ni Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom kɛtee Babilon lɛ nu he amɛhã lɛ he mfoniri okwɛ. Akɛni amɛ kɛ amɛtsɛmɛi lɛ booo Yehowa toi hewɔ lɛ, akpãtã amɛmaŋ lɛ hiɛ ni aŋɔ amɛ nom kɛtee maŋ kroko nɔ. (2 Kro. 36:15, 16, 20, 21) Eyɛ mli akɛ be ni amɛyɔɔ Babilon lɛ, amɛnyɛɔ amɛfeɔ nibii pii yɛ amɛshihilɛ mli moŋ, shi amɛnáaa jɛmɛ hilɛ he miishɛɛ, ejaakɛ amɛtsui bɛ jɛmɛ. (Yer. 29:4-7) Naa nɔ ni amɛteŋ mɔ kome wie. Ewie akɛ: “Wɔho wɔtara Babilon fai lɛ anaa. Wɔfó be ni wɔkai Zion lɛ.” (Lala 137:1) Yudafoi nɛɛ atsui kumɔ waa, ni ehe bahia ni ashɛje amɛmii. Shi namɔ baashɛje amɛmii?
2-3. (a) Mɛni Yehowa fee ehã Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ? (b) Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?
2 Yehowa ji “miishɛjemɔ fɛɛ Nyɔŋmɔ lɛ.” (2 Kor. 1:3) Akɛni esumɔɔ ewebii lɛ hewɔ lɛ, esumɔɔ ni eshɛje amɛmii. Yehowa le akɛ, ewebii ni aŋɔ amɛ nom kɛtee Babilon lɛ ateŋ mɛi komɛi baatsake amɛtsui ni amɛbaaba amɛbasɔmɔ lɛ ekoŋŋ. (Yes. 59:20) No hewɔ lɛ, nɔ ni fe afii 100 dani abaaŋɔ amɛ nom lɛ, ekɛ emumɔ lɛ tsirɛ gbalɔ Yesaia ni eŋma Yesaia wolo lɛ. Mɛni hewɔ ehã aŋma nakai wolo lɛ? Yesaia wie akɛ: “Nyɛ-Nyɔŋmɔ lɛ kɛɛ, ‘Nyɛshɛjea, nyɛshɛjea mimaŋ lɛ mii.’” (Yes. 40:1) Yehowa tsɔ wolo ni ehã Yesaia ŋma lɛ nɔ eshɛje Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ amii.
3 Yɛ be kɛ beiaŋ lɛ, ehe bahiaa ni ashɛje wɔ hu wɔmii. Nikasemɔ nɛɛ baaye abua wɔ ni wɔna gbɛi etɛ ni Yehowa tsɔ nɔ eshɛje ewebii ni aŋɔ amɛ nom lɛ amii. Nomɛi ji: (1) Ewo shi akɛ ekɛ mɛi ni baatsake amɛtsui lɛ ahe eshai baake amɛ, (2) ehã amɛ hiɛnɔkamɔ, ni (3) eye ebua amɛ koni amɛkaye amɛtsui. Be ni wɔsusuɔ otii nɛɛ ahe lɛ, obaana bɔ ni Yehowa tsɔɔ gbɛi nɛɛ nɔŋŋ anɔ eshɛjeɔ wɔ hu wɔmii ŋmɛnɛ.
YEHOWA KƐ ESHAI KEƆ
4. Mɛni Yehowa fee ni tsɔɔ akɛ enaa mɔbɔ? (Yesaia 55:7)
4 Yehowa ji “musuŋtsɔlɛi a-Tsɛ lɛ.” (2 Kor. 1:3) Ejie su nɛɛ kpo be ni ewo shi akɛ ekɛ mɛi ni baatsake amɛtsui lɛ ahe eshai baake amɛ lɛ. (Kanemɔ Yesaia 55:7.) Ewie akɛ: “Majɛ naanɔ suɔmɔ ni tsakeee mli mana bo mɔbɔ.” (Yes. 54:8) Mɛni Yehowa baafee kɛna amɛ mɔbɔ? Eyɛ mli akɛ Yehowa baahã aŋɔ Yudafoi lɛ nom kɛya Babilon afii pii yɛ amɛtoigbele lɛ hewɔ moŋ, shi ewo amɛ shi akɛ, amɛhiŋ jɛmɛ kɛyaŋ naanɔ. (Yes. 40:2) Ekã shi faŋŋ akɛ, wiemɔi nɛɛ shɛje Yudafoi ni tsake amɛtsui ni miisumɔ ni amɛfee nɔ ni sa Yehowa hiɛ lɛ amii waa!
5. Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔhe wɔye waa fe Yudafoi lɛ akɛ Yehowa kɛ wɔhe eshai baake wɔ?
5 Mɛni wɔkaseɔ yɛ mli? Yehowa miisumɔ ni ekɛ etsuji ahe eshai ake amɛ kwraa. Ŋmɛnɛ lɛ, esa akɛ wɔhe wɔye waa fe Yudafoi lɛ po akɛ, Yehowa kɛ wɔhe eshai lɛ baake wɔ. Mɛni hewɔ wɔkɛɔ nakai? Nɔ hewɔ lɛ ji, wɔle nɔ ni Yehowa efee koni enyɛ ekɛ wɔhe eshai lɛ ake wɔ. Yesaia gbalɛ lɛ sɛɛ aaafee afii 700 lɛ, Yehowa tsu e-Bi ni esumɔɔ lɛ lɛ kɛba shikpɔŋ lɛ nɔ koni ekɛ ewala abahã akɛ kpɔmɔnɔ kɛkpɔ̃ eshafeelɔi fɛɛ ni tsakeɔ amɛtsui lɛ. Enɛ hewɔ lɛ, Yehowa baanyɛ “agbe” wɔhe eshai lɛ, ni tsɔɔ akɛ ebaanyɛ ekɛke wɔ kwraa. (Bɔf. 3:19; Yes. 1:18; Efe. 1:7) Wɔ-Nyɔŋmɔ lɛ naa mɔbɔ lɛɛlɛŋ!
6. Kɛ́ wɔjwɛŋ bɔ ni Yehowa kɛ eshai keɔ lɛ he lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ eshɛjeɔ wɔmii? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)
6 Kɛ́ wɔhenilee gbaa wɔnaa yɛ esha ko ni wɔfee be ko ni eho shi wɔtsake wɔtsui yɛ he lɛ he lɛ, nɔ ni Yehowa hã Yesaia ŋma yɛ Yesaia 55:7 lɛ baanyɛ ashɛje wɔmii. Wɔhenilee baanyɛ aya nɔ agba wɔnaa, titri lɛ, kɛ́ wɔkɛ shihilɛ ko ni mli wa miikpe yɛ nakai esha lɛ hewɔ. Shi kɛ́ wɔjaje nakai esha lɛ ni wɔfeee dɔŋŋ lɛ, wɔbaanyɛ wɔhe wɔye waa akɛ Yehowa kɛke wɔ. Ni kɛ́ Yehowa kɛ wɔhe esha ko ke wɔ lɛ, ekaiii dɔŋŋ. (Okɛto Yeremia 31:34 lɛ he.) No hewɔ lɛ, kɛ́ Yehowa kaiii dɔŋŋ lɛ, belɛ esa akɛ wɔ hu wɔjie kɛje wɔjwɛŋmɔ mli. Nɔ ni Yehowa kɛ ejwɛŋmɔ maa nɔ ji nɔ ni wɔfeɔ bianɛ, shi jeee esha ko ni wɔfee be ko ni eho. (Eze. 33:14-16) Ni yɛ jeŋ hee lɛ mli lɛ, wɔ-Tsɛ ni naa mɔbɔ lɛ baajie naagbai fɛɛ ni wɔkɛmiikpe yɛ esha ko ni wɔfee be ko ni eho lɛ hewɔ lɛ kɛya.
Nɔ ni Yehowa kɛ ejwɛŋmɔ maa nɔ ji nɔ ni wɔfeɔ bianɛ, shi jeee esha ko ni wɔfee be ko ni eho (Kwɛmɔ kuku 6)
7. Kɛ́ wɔfee esha ko ni wɔkɛtee lɛ, mɛni baaye abua wɔ ni wɔyana asafoŋ onukpai lɛ ni amɛye amɛbua wɔ?
7 Shi kɛ́ wɔhenilee miigba wɔnaa yɛ esha ko ni yɔɔ hiɛdɔɔ ni wɔfee ni wɔkɛtee lɛ hewɔ hu? Biblia lɛ woɔ wɔ hewalɛ ni wɔna asafoŋ onukpai lɛ ni amɛye amɛbua wɔ. (Yak. 5:14, 15) Ekolɛ enɛ feemɔ baawa ehã wɔ. Shi kɛ́ wɔtsake wɔtsui, ni wɔkai akɛ Yehowa kɛ hii ni ehala akɛ amɛye amɛbua wɔ lɛ sumɔɔ wɔ ni amɛnaa mɔbɔ lɛ, ewaŋ kɛhãŋ wɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, no mli lɛ nyɛmi nuu ko ni atsɛɔ lɛ Arthur a lɛ henilee miiyi lɛ yɛ esha ko ni efee lɛ hewɔ, shi be ni ejwɛŋ bɔ ni Yehowa naa mɔbɔ lɛ he lɛ, no shɛje emii. Ewie akɛ: “Mikwɛ ponografi nɔ ni miihe ashɛ afi. Shi be ko lɛ, ahã wiemɔ ko ni kɔɔ henilee he, ni no tsirɛ mi ni mijaje mihe esha lɛ mitsɔɔ miŋa kɛ asafoŋ onukpai lɛ. No sɛɛ lɛ, mihenilee kpa minaa gbamɔ, shi kɛ́ eyɛ mli aahu lɛ esha lɛ ni miyafee lɛ gbaa minaa. Asafoŋ onukpai lɛ ye amɛbua mi ni mina akɛ, Yehowa sumɔɔ misane lolo, ni suɔmɔ ni eyɔɔ kɛhã wɔ lɛ hewɔ ejajeɔ wɔ lɛ. Bɔ ni amɛjɛ mlihilɛ mli amɛkɛ mi wie lɛ tã mitsuiŋ waa, ni no ye ebua mi ni mina akɛ Yehowa kɛke mi lɛɛlɛŋ.” Bianɛ lɛ, Arthur miisɔmɔ akɛ daa gbɛgbalɔ kɛ asafoŋ sɔɔlɔ. Enɛ hãa wɔnaa akɛ, kɛ́ wɔtsake wɔtsui lɛ, Yehowa baaná wɔ mɔbɔ ni ekɛ wɔhe eshai baake wɔ.
YEHOWA HÃA WƆ HIƐNƆKAMƆ
8. (a) Mɛɛ hiɛnɔkamɔ Yehowa hã Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ? (b) Yɛ nɔ ni aŋma yɛ Yesaia 40:29-31 lɛ naa lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ hiɛnɔkamɔ nɛɛ baaye abua Yudafoi ni etsake amɛtsui lɛ?
8 Ekolɛ Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ baanu he akɛ aŋmɛŋ amɛhe ni amɛku amɛsɛɛ kɛya amɛmaŋ kɔkɔɔkɔ. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ ale Babilonbii lɛ akɛ amɛŋmɛɛɛ mɛi ni amɛŋɔɔ amɛ nom lɛ ahe ni amɛya amɛmaŋ. (Yes. 14:17) Shi Yehowa hã ewebii lɛ hiɛnɔkamɔ. Ewo shi akɛ ebaahã aŋmɛɛ ewebii lɛ ahe, ni nɔ ko nɔ ko nyɛŋ atsĩ enaa. (Yes. 44:26; 55:12) Yɛ Yehowa hiɛ lɛ, Babilon tamɔ mulu fioo ko kɛkɛ. (Yes. 40:15) Kɛ́ afili kɔɔyɔɔ ashwie nɔ nɔŋŋ lɛ, ebaalaaje. Mɛɛ gbɛ nɔ hiɛnɔkamɔ nɛɛ baaye abua mɛi ni aŋɔ amɛ nom lɛ? Ebaashɛje amɛ mii. Shi jeee no pɛ, ebaanyɛ efee nɔ kroko hu. Yesaia ŋma akɛ: “Mɛi ni kɛ amɛhiɛ fɔ̃ɔ Yehowa nɔ lɛ baaná hewalɛ ekoŋŋ.” (Kanemɔ Yesaia 40:29-31.) Hɛɛ, amɛhiɛnɔkamɔ lɛ baahã amɛná hewalɛ ekoŋŋ; “amɛbaafiliki kɛya ŋwɛi shɔŋŋ oookɛɛ amɛyɛ okropɔŋ fiji.”
9. Mɛɛ nibii hã Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ he amɛye akɛ shi ni Yehowa ewo amɛ lɛ baaba mli?
9 Agbɛnɛ, nibii komɛi ni Yehowa efee lɛ hã Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ ná hiɛnɔkamɔ akɛ shi ni Yehowa ewo amɛ lɛ baaba mli. Mɛni ji nibii nɛɛ ekomɛi? Ekomɛi ji gbalɛi ni amɛle akɛ eba mli momo lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, amɛle akɛ Asiriabii lɛ eye Israel kooyigbɛ maŋtsɛyeli lɛ nɔ kunim ni amɛŋɔ maŋbii lɛ nom tamɔ bɔ ni Yehowa gba akɛ ebaaba lɛ. (Yes. 8:4) Agbɛnɛ hu, amɛna bɔ ni Babilonbii lɛ kpãtã Yerusalem hiɛ ni amɛŋɔ maŋbii lɛ nom lɛ. (Yes. 39:5-7) Be ni Babilonbii lɛ jwara Maŋtsɛ Zedekia hiŋmɛii kɛshwila lɛ ni amɛkɛ lɛ tee Babilon lɛ, amɛna. (Yer. 39:7; Eze. 12:12, 13) Amɛna akɛ, nɔ fɛɛ nɔ ni Yehowa gba lɛ eba mli. (Yes. 42:9; 46:10) Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, enɛ hã amɛhe amɛye akɛ shi ni Yehowa ewo akɛ ebaajie amɛ kɛje nomŋɔɔ mli lɛ hu baaba mli!
10. Mɛni baaye abua wɔ ni wɔhiɛnɔkamɔ lɛ mli awa yɛ naagbee gbii nɛɛ amli?
10 Mɛni wɔkaseɔ yɛ mli? Kɛ́ wɔwerɛ ho wɔhe lɛ, hiɛnɔkamɔ ni wɔyɔɔ lɛ baashɛje wɔmii ni ebaahã wɔná hewalɛ ekoŋŋ. Wɔyɛ be ni mli shihilɛ wa waa mli, ni mɛi ni teɔ shi amɛwoɔ wɔ lɛ ahe wa waa. Shi esaaa akɛ wɔsheɔ gbeyei. Yehowa ehã wɔ hiɛnɔkamɔ ni nɔ bɛ. Ewo shi akɛ, ebaahã wɔ naanɔ wala, ebaahã wɔ toiŋjɔlɛ, ni ebaahã wɔhi shi shweshweeshwe. Esa akɛ wɔhã hiɛnɔkamɔ nɛɛ ahi wɔjwɛŋmɔŋ be fɛɛ be, kɛ́jeee nakai lɛ, wɔnaŋ lɛ akɛ nɔ ko ni baaba mli. Ebaafee tamɔ nɔ ni wɔmiikwɛ abɔɔ fɛfɛo ko kɛmiitsɔ samfɛlɛ ko ni akɛ glase fee ni mli ewo muji mli; wɔnaŋ abɔɔ lɛ fɛo jogbaŋŋ. Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔtsumɔ mfonirifeemɔŋ samfɛlɛ lɛ mli koni wɔna wɔhiɛnɔkamɔ lɛ jogbaŋŋ? No ji, ni wɔbaahe be kɛjwɛŋ bɔ ni shihilɛ baaŋɔɔ ahã yɛ jeŋ hee lɛ mli lɛ nɔ be fɛɛ be. Nɔ ni baawa wɔ ni wɔfee enɛ ji, ni wɔbaakane saji, wɔkwɛ vidioi, ni wɔbo lalai ni kɔɔ wɔhiɛnɔkamɔ lɛ he lɛ toi. Ni kɛ́ wɔmiisɔle lɛ, wɔbaanyɛ wɔkɛɛ Yehowa nibii ni ewo shi ni wɔmiikpa gbɛ waa akɛ amɛbaaba mli lɛ.
11. Mɛni wajeɔ nyɛmi yoo ko ni miiye hela ko ni naa wa waa lɛ?
11 Hiɛnɔkamɔ ni wɔyɔɔ lɛ ewaje nyɛmi yoo ko ni atsɛɔ lɛ Joy ni miiye hela ko ni naa wa lɛ, ni eshɛje emii. Joy wie akɛ: “Kɛ́ mihao waa lɛ, mikɛɔ Yehowa bɔ ni minuɔ he mihãa lɛ, ni mile akɛ enuɔ mi shishi. Yehowa boɔ mi toi, ni ehãa mi ‘hewalɛ ni fa kɛteke nɔ lɛ.’” (2 Kor. 4:7) Agbɛnɛ hu, Joy feɔ ehe mfoniri ni eyɛ jeŋ hee lɛ mli, he ni “mɔ ko ekɛŋ akɛ: ‘Mibɛ hewalɛ’” yɛ lɛ. (Yes. 33:24) Kɛ́ wɔ hu wɔkɛɛ Yehowa bɔ ni wɔnuɔ he wɔhãa, ni wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ ma wɔhiɛnɔkamɔ lɛ nɔ lɛ, wɔbaaná hewalɛ ekoŋŋ.
12. Mɛni hewɔ wɔheɔ wɔyeɔ akɛ Yehowa shiwoi lɛ baaba mli? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)
12 Yehowa ehã wɔ hu yiŋtoi babaoo ni wɔbaanyɛ wɔdamɔ nɔ wɔhe shi ni ewo wɔ lɛ wɔye, tamɔ efee ehã Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ. Nibii nɛɛ ekomɛi ji gbalɛi ni wɔmiina ni amɛmiiba mli lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, wɔmiina jeŋ hewalɛ ko ni ‘fã wa, ni fã hu lɛ ewaaa akɛ ebaajwa.’ (Dan. 2:42, 43) Agbɛnɛ hu, wɔnuɔ ‘shikpɔŋhosomɔi ahe yɛ heihei,’ ni wɔmiishiɛ kɛmiiye “jeŋmaji lɛ fɛɛ odase.” (Mat. 24:7, 14) Gbalɛi nɛɛ kɛ ekrokomɛi hãa wɔheɔ wɔyeɔ waa akɛ, shi ni Yehowa ewo ni bako mli lɛ baaba mli, ni enɛ shɛjeɔ wɔmii waa.
Gbalɛi ni miiba mli ŋmɛnɛ lɛ hãa wɔheɔ wɔyeɔ waa akɛ, Yehowa shiwoi lɛ baaba mli (Kwɛmɔ kuku 12)
YEHOWA YEƆ EBUAA WƆ KONI WƆKAYE WƆTSUI
13. (a) Mɛɛ shihilɛ ni mli wa Yudafoi lɛ kɛbaakpe kɛ́ eshwɛ fioo ni amɛbaaye amɛhe lɛ? (b) Tamɔ bɔ ni awie yɛ Yesaia 41:10-13 lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa shɛje Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ amii?
13 Eyɛ mli akɛ Yehowa hã Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ hiɛnɔkamɔ ni no shɛje amɛmii moŋ, shi ele akɛ kɛ́ eshwɛ fioo ni amɛbaaye amɛhe lɛ, amɛkɛ shihilɛ ni mli wa baakpe. Yehowa gba akɛ, kɛ́ eshwɛ fioo ni Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ baaye amɛhe lɛ, maŋtsɛ ko ni he wa waa baaye maji ni bɔle Babilon lɛ anɔ kunim, ni ebaatutua Babilon. (Yes. 41:2-5) Ani esa akɛ enɛ ahã Yudafoi lɛ ashe gbeyei? Dani be nɛɛ baashɛ lɛ, no mli lɛ Yehowa etsɔ hiɛ kwraa eshɛje ewebii lɛ amii. Ewie akɛ: “Kaashe gbeyei, ejaakɛ mikɛ bo yɛ. Kaaye otsui, ejaakɛ miji o-Nyɔŋmɔ lɛ.” (Kanemɔ Yesaia 41:10-13.) Be ni Yehowa kɛɛ “miji o-Nyɔŋmɔ lɛ,” no mli lɛ mɛni etsɔɔ lɛ? No mli lɛ, jeee ni eekai Yudafoi lɛ akɛ esa akɛ amɛjá lɛ, ejaakɛ amɛle no momo. Moŋ lɛ, eekai amɛ akɛ ekɛ amɛ yɛ lolo ni ebaaye ebua amɛ.—Lala 118:6.
14. Mɛni ekoŋŋ Yehowa fee koni mɛi ni aŋɔ amɛ nom lɛ akaye amɛtsui?
14 Nɔ kroko ni Yehowa fee koni Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ akaye amɛtsui ji, ekai amɛ akɛ eyɛ hewalɛ waa ni ele nii hu. Ekɛɛ amɛ akɛ amɛhole amɛhiŋmɛii anɔ ni amɛkwɛ ŋulamii ni yɔɔ ŋwɛi lɛ. Ehã amɛle akɛ lɛ ebɔ ŋulamii ni yɔɔ ŋwɛi lɛ fɛɛ; shi jeee no pɛ, ele eko fɛɛ eko gbɛ́i. (Yes. 40:25-28) Kɛ́ ele ŋulamii lɛ eko fɛɛ eko gbɛ́i lɛ, belɛ ekã shi faŋŋ akɛ, ele etsuji lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ gbɛ́i! Ni kɛ́ eyɛ hewalɛ aahu akɛ enyɛ ebɔ ŋulamii lɛ, belɛ ekã shi faŋŋ akɛ, eyɛ hewalɛ ni ekɛbaaye ebua etsuji lɛ aahu. Enɛ hã Yudafoi lɛ na akɛ, ehe ehiaaa ni amɛyeɔ amɛtsui loo amɛsheɔ gbeyei kwraa.
15. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa saa ewebii lɛ eto dani abatutua Babilon?
15 Agbɛnɛ hu, Yehowa tsɔ hiɛ ehã ewebii lɛ le nɔ ni esa akɛ amɛfee kɛ́ abatutua Babilon. Yɛ Yesaia wolo lɛ shishijeegbɛ lɛ, Yehowa kɛɛ ewebii lɛ akɛ: “Nyɛyabotea nyɛsɛɛtsui lɛ amli, ni nyɛŋamɔa nyɛshinai lɛ nyɛwoa nyɛyi. Nyɛtea nyɛhe be fioo ko kɛyashi mlifu lɛ baaho aya.” (Yes. 26:20) Eeenyɛ efee akɛ, gbalɛ nɛɛ ba mli klɛŋklɛŋ kwraa be ni Maŋtsɛ Koresh ye Babilon nɔ kunim lɛ. Greek yinɔsaneŋmalɔ ko wie akɛ, be ni Koresh bote Babilon lɛ, efã esraafoi lɛ akɛ, “mɔ fɛɛ mɔ ní amɛkɛbaakpe yɛ agbó lɛ naa lɛ, amɛgbe lɛ.” Ekã shi faŋŋ akɛ, gbeyei mɔ Babilonbii lɛ waa! Shi Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom lɛ ayi ná wala, ejaakɛ amɛbo Yehowa gbɛtsɔɔmɔi toi.
16. Mɛni hewɔ esaaa akɛ wɔyeɔ wɔtsui yɛ nɔ ni baaba wɔsɛɛ lɛ he? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)
16 Mɛni wɔkaseɔ yɛ mli? Etsɛŋ, wɔkɛ amanehulu ni naa wa fe fɛɛ yɛ adesai ashihilɛ mli lɛ baakpe. Kɛ́ amanehulu nɛɛ je shishi lɛ, mɛi pii ayiŋ baafutu amɛ, ni gbeyei baamɔmɔ amɛ. Shi wɔ lɛ, wɔsheŋ gbeyei, ejaakɛ wɔle akɛ Yehowa ji wɔ-Nyɔŋmɔ. Wɔbaadamɔ shi shiŋŋ, ejaakɛ wɔle akɛ, ‘wɔkpɔmɔ lɛ ebɛŋkɛ.’ (Luka 21:28) Kɛ́ majimaji komɛi ni efee ekome lɛ tutua wɔ po lɛ, wɔbaaya nɔ wɔkɛ wɔhiɛ afɔ̃ Yehowa nɔ. Yehowa baatsɔ ebɔfoi lɛ anɔ ebu wɔhe, ni ekɛ gbɛtsɔɔmɔi ni baabaa wɔ yi baahã wɔ. Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔnine ashɛ gbɛtsɔɔmɔi nɛɛ anɔ? Bianɛ lɛ, wɔleee, shi ekolɛ ebaatsɔ asafoi lɛ anɔ ekɛ gbɛtsɔɔmɔi nɛɛ ahã wɔ. Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, wɔsafoi lɛ baatsɔmɔ tamɔ ‘wɔsɛɛtsui,’ ni jɛmɛ ji he ni wɔbaafee shweshweeshwe yɛ. Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔsaa wɔhe wɔto nibii ni baaba wɔsɛɛ lɛ? Esa akɛ wɔkɛ wɔnyɛmimɛi lɛ abɔ gbagbalii, wɔjɛ wɔtsui mli wɔbo gbɛtsɔɔmɔi ni Yehowa asafo lɛ kɛhãa wɔ lɛ toi, ni wɔhe wɔye waa akɛ, Yehowa ni tsɔɔ asafo lɛ gbɛ.—Heb. 10:24, 25; 13:17.
Wɔle akɛ, Yehowa yɛ hewalɛ kɛ nyɛmɔ lɛ ni ekɛbaahere wɔ yi wala, no hewɔ lɛ, ehe ehiaaa ni wɔsheɔ nɔ ni baaba wɔnɔ yɛ amanehulu kpeteŋkpele lɛ mli lɛ gbeyei (Kwɛmɔ kuku 16) b
17. Mɛni kɛ́ ofee lɛ, Yehowa baashɛje omii?
17 Eyɛ mli akɛ Yudafoi ni aŋɔ amɛ nom kɛtee Babilon lɛ eyanáaa shihilɛ lɛ he miishɛɛ moŋ, shi Yehowa shɛje amɛmii. Wɔ hu ebaafee nakai nɔŋŋ ehã wɔ. No hewɔ lɛ, ekɔɔɔ he eko nɔ ni baaba wɔsɛɛ lɛ, yaa nɔ okɛ ohiɛ afɔ̃ Yehowa nɔ koni eshɛje omii. Hemɔ oye waa akɛ, ebaana bo mɔbɔ ni ekɛ ohe eshai lɛ baake bo. Yaa nɔ ofee nibii ni baahã ohiɛnɔkamɔ lɛ mli awa. Kaimɔ akɛ, bei abɔ ni Yehowa ji o-Nyɔŋmɔ nɛɛ, ehe ehiaaa ni osheɔ nɔ ko gbeyei.
LALA 3 Yehowa—Wɔhewalɛ, Wɔhiɛnɔkamɔ; Onɔ Wɔkɛ Wɔhiɛ Fɔ̃ɔ
a Atsake gbɛ́i lɛ ekomɛi.
b NƆ NI WƆNAA YƐ MFONIRI LƐ MLI: Nyɛmimɛi komɛi ebua amɛhe naa yɛ he ko. Amɛheɔ amɛyeɔ waa akɛ Yehowa yɛ hewalɛ kɛ nyɛmɔ ni ekɛbaabu ewebii lɛ ahe ekɔɔɔ he eko he ni amɛyɔɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ.